Символды? пернелер-алфавиттi цифрлы? а?паратты енгiзуге арнал?ан. Символ пернелер, олар пернета?таны? ортасына орналас?ан. Ол пернета?таны? негізгі б?лігі болып табылады. Б?л пернета?таны? к?мегімен кез-келген алфавитті, цифрлы? а?паратты енгізуге болады. Пернета?таны? б?л б?лігі латын, орыс, ?аза? ?ріптері, цифрлар, тыныс белгілері ж?не бас?а да символдары бар пернелерден т?рады.
Орнату пернелері ме?зерді экран бойы жылжыту?а арнал?ан.Ме?зер дегеніміз – экранда (сызы?ша т?рінде) жыпылы?тап т?ратын символ. Ол симводы? перне бас?анда, символ пайда болатын орынды к?рсетеді. Б?л пернелер символды? пернелерді? т?менгі о? жа?ында орналас?ан, оларды? ?стінде ба?даршалар (стрелка) салын?ан. Олар ме?зерді экранда жылжыту?а арнал?ан.
Осы б?ліктерден бас?а пернета?тада та?ы бірнеше арнайы пернелер бар. Оларды? негізгілеріне то?талса?:
Enter немесе енгізу пернесі – м?тінмен ж?мыс істеу кезінде жолды енгізуді ая?тау?а арнал?ан, нысандармен ж?мыс істеу кезінде тінтуірді? сол жа? батырмасын екі рет шерткенмен бірдей ?ызмет ат?арады.
Бос орын (пробел) – пернесі, ол пернета?таны? т?мен жа?ында?ы еш жазуы жо? б?л перне с?здер арасында бос орын ?алдыру ?шін ?олданылады.
Немесе «Backpase» пернесі. Б?л перне алды??ы символды ?шіреді.
«CapsLosk» пернесі. Б?л пернені бір рет басса, бас (?лкен) ?ріптер енгізіледі, та?ы бір рет басса,?айта кіші ?ріптер енгізіледі.
«Shift» пернесі. Б?л кіші ?ріптерді баспа (?лкен) ?ріптерге ж?не керісінше ?згертуге пайдаланылады.
Кейбір амалдарды орындау ?шін, пернелерді? комбинацияларын пайдалану?а болады. Ол ?шін екі: Ctrl, Alt арнайы пернелері бар. Мысалы, пернета?таны? регистрін а?ылшын алфавитінен орын алфавитіне ауыстыру ?шін, Alt+Shift пернелерін ?атар басады,я?ни алдымен Alt пернесін басып т?рып, содан кейін Shift пернесін басады да, оларды? екеуін де босатады.
IV. Пернета?та ??пиясы
Пернета?таны? негізі б?ліктері, пернелерді? ат?аратын ?ызметіне байланысты о?ушылар?а с?ра?тар беріледі:
Пернета?та ?андай ??рыл?ы?а жатады?
А) шы?ару ??рыл?ысы
?) жазу ??рыл?ысы
Б) енгізу ??рыл?ысы
Г) о?у ??рыл?ысы
2. Пернета?таны? негізгі б?ліктерін жаз:
3. Мына пернелерді? ат?аратын ?ызметі ?андай?
Enter-
Esc-
Delete-
Alt –
Ctrl –
CapsLock –
Shift –
NumLock –
Практикалы? тапсырма
V. Ж?мба?тар ?лемі
1. Бір сарайда т?рады екен,
Бес атаны? балалары
?ыдырмашы біреу,
Бір к?н бар да, бір к?н жо?
Соны есепке алса?,
?зын сан ж?з бір (Пернелік)
2.?зын т?ра жал?аубек,
Т?рмай ыл?и жатады
?оз?ала ?алса артынан
Ешбір белгі ?алмайды (бос орын)
3.Б?та? орнында мы? бір инесі,
Компьютер жаны мекені (Кактус)
4.Пернета?та ауылында т?ратын,
Пернелік деген атаны?
Бар екен 12 а?айынды
Немерелі ал?аш?ы
Есімдері де ?здеріні? бір ?ызы?
Тек ?ана F(эф) ?рпімен басталады. (функционалды? пернелер)
5.Компьютермен енеді,
?а?аз?а басып береді (баспа ??рыл?ысы)
VI Компьютермен тапсырмалар
К??ілді саба?:
На?ыз программист, тама? ?оры біткеннен кейін де, пернета?тада?ы ?и?ымдарды ?оректеніп бір апта уа?ыт ?мір с?ре алады.
Компьютермен ж?мыс жаса?анда, е? бастысы о?ан асы??анды?ы?ызы білдіртпеу керек ….
Программист пианисті? жа?а роялін к?руге келіпті. Рояльді ?за? айналып ж?ріп:
Сабақтың көрнекілігі: Дербес компьютер құрылғылары, пернетақта суреті, интерактивті тақта
Сабақ жоспары
І. Ұйымдастыру
ІІ. Компьютер құрылғыларын білеміз бе?
ІІІ. Жаңа сабақ «Пернетақта. Пернетақтамен танысу»
IV. Пернетақта құпиясы
V. Жұмбақтар әлемі
VI Тапсырмалар
VII Қорытындылау. Бағалау
VIII. Үйге тапсырма. «Кім епті?» практикалық жұмыс. Оқушылардың әріптерді теру жылдамдығын арттыру мақсатында оларға теруге шағын мәтін беріледі.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Компьютер құрылғыларын білеміз бе?
ІІІ. Жаңа сабақ «Пернетақта. Пернетақтамен танысу»
IV. Пернетақта құпиясы
V. Жұмбақтар әлемі
VI Тапсырмалар
VII Қорытындылау. Бағалау
VIII. Үйге тапсырма. «Кім епті?» практикалық жұмыс. Оқушылардың әріптерді теру жылдамдығын арттыру мақсатында оларға теруге шағын мәтін беріледі.
І. Амандасу. Класс тазалығын тексеру.
Үй тапсырмасын компьютер құрылғыларын білеміз бе? Арқылы тексеру.
Жүйелік блок
Процессор
Жедел жад
Монитор
Маус
Терте (джойстик)
Баспа құрылғылары
Сыртқы жад
Сканер
Үй тапсырмасын қорытындылау
Енгізу құрылғылары Шығару құрылғылары
Маус принтер
Джойстик дисплей
Сканер плоттер
Пернетақта график салғыштар
ІІІ. Жаңа сабақ «Пернетақта. Пернетақтамен танысу»
Пернетақта – компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез-келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды. Қазіргі компьютерлердің 102-104 перне болады.
Пернетақтаның негізгі блоктары:
Функционалдық пернелер (F1-F12) – күрделі операцияларды орындауға арналған, символдық пернелердің үстіндегі жолда орналасқан. Олар латынның F(F1,F2…..F12) әрпімен белгіленген. Функционалдық пернелер компьютердің күрделі операцияларын тез орындау үшін қолданылады. Әр түрлі жағдайларда (әр түрлі бағдарламалармен жұмыс істегенде) олар әр түрлі міндеттер атұарады. Мысалы: Бейсик тілінде F1…. F10 пернелерін басып, белгілі командаларды орындауға болады.
Цифрлық пернелер –цифрлық ақпаратты енгізуге және меңзерді басқаруға арналған. Цифрлық пернелер немесе қосымша пернетақта, олар 10 пернеден тұрады. Пернетақтада оң жақта орналасқан. Бұлардың көмегімен цифрлық ақпараттарды компьютерге енгізуге, сондай-ақ меңзердің экранда қозғалуын басқаруға болады. «NumLock» пернесі пернетақтаның оң жақ қосымша бөлігінің жұмыс режімін ауыстырып қосады.
Символдық пернелер-алфавиттi цифрлық ақпаратты енгiзуге арналған. Символ пернелер, олар пернетақтаның ортасына орналасқан. Ол пернетақтаның негізгі бөлігі болып табылады. Бұл пернетақтаның көмегімен кез-келген алфавитті, цифрлық ақпаратты енгізуге болады. Пернетақтаның бұл бөлігі латын, орыс, қазақ әріптері, цифрлар, тыныс белгілері және басқа да символдары бар пернелерден тұрады.
Орнату пернелері меңзерді экран бойы жылжытуға арналған.Меңзер дегеніміз – экранда (сызықша түрінде) жыпылықтап тұратын символ. Ол симводық перне басқанда, символ пайда болатын орынды көрсетеді. Бұл пернелер символдық пернелердің төменгі оң жағында орналасқан, олардың үстінде бағдаршалар (стрелка) салынған. Олар меңзерді экранда жылжытуға арналған.
Осы бөліктерден басқа пернетақтада тағы бірнеше арнайы пернелер бар. Олардың негізгілеріне тоқталсақ:
Enter немесе енгізу пернесі – мәтінмен жұмыс істеу кезінде жолды енгізуді аяқтауға арналған, нысандармен жұмыс істеу кезінде тінтуірдің сол жақ батырмасын екі рет шерткенмен бірдей қызмет атқарады.
Бос орын (пробел) – пернесі, ол пернетақтаның төмен жағындағы еш жазуы жоқ бұл перне сөздер арасында бос орын қалдыру үшін қолданылады.
Немесе «Backpase» пернесі. Бұл перне алдыңғы символды өшіреді.
«Delete» пернесі. Меңзердің оң жағында тұрған символды өшіреді. (символ машина жадынан өшіреді)
«CapsLosk» пернесі. Бұл пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі, тағы бір рет басса,қайта кіші әріптер енгізіледі.
«Shift» пернесі. Бұл кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланылады.
Кейбір амалдарды орындау үшін, пернелердің комбинацияларын пайдалануға болады. Ол үшін екі: Ctrl, Alt арнайы пернелері бар. Мысалы, пернетақтаның регистрін ағылшын алфавитінен орын алфавитіне ауыстыру үшін, Alt+Shift пернелерін қатар басады,яғни алдымен Alt пернесін басып тұрып, содан кейін Shift пернесін басады да, олардың екеуін де босатады.
IV. Пернетақта құпиясы
Пернетақтаның негізі бөліктері, пернелердің атқаратын қызметіне байланысты оқушыларға сұрақтар беріледі:
Пернетақта қандай құрылғыға жатады?
А) шығару құрылғысы
Ә) жазу құрылғысы
Б) енгізу құрылғысы
Г) оқу құрылғысы
2. Пернетақтаның негізгі бөліктерін жаз:
3. Мына пернелердің атқаратын қызметі қандай?
Enter-
Esc-
Delete-
Alt –
Ctrl –
CapsLock –
Shift –
NumLock –
Практикалық тапсырма
V. Жұмбақтар әлемі
1. Бір сарайда тұрады екен,
Бес атаның балалары
Қыдырмашы біреу,
Бір күн бар да, бір күн жоқ
Соны есепке алсақ,
Ұзын сан жүз бір (Пернелік)
2.Ұзын тұра жалқаубек,
Тұрмай ылғи жатады
Қозғала қалса артынан
Ешбір белгі қалмайды (бос орын)
3.Бұтақ орнында мың бір инесі,
Компьютер жаны мекені (Кактус)
4.Пернетақта ауылында тұратын,
Пернелік деген атаның
Бар екен 12 ағайынды
Немерелі алғашқы
Есімдері де өздерінің бір қызық
Тек қана F(эф) әрпімен басталады. (функционалдық пернелер)
5.Компьютермен енеді,
Қағазға басып береді (баспа құрылғысы)
VI Компьютермен тапсырмалар
Көңілді сабақ:
Нағыз программист, тамақ қоры біткеннен кейін де, пернетақтадағы қиқымдарды қоректеніп бір апта уақыт өмір сүре алады.
Компьютермен жұмыс жасағанда, ең бастысы оған асыққандығыңызы білдіртпеу керек ….
Программист пианистің жаңа роялін көруге келіпті. Рояльді ұзақ айналып жүріп:
Пернелер тақтасы қолайсыз?!не бәрі 84 перне, оның жартысы функционалды, бірде-біреуі жазылмаған, бірақ …. Shift – ті аяқпен басатыны жақсы-депті
