14.10.2015ж. Сыныбы: 7А,?,Б
І.Саба?ты? та?ырыбы: Операциялы? ж?йелерді? жіктелуі ж?не функциялары.
ІІ. Саба?ты? ма?саты:
- Білімділік: о?ушылар?а операциялы? ж?йе ж?не оны? т?рлері, оны? ?асиеттері туралы джалпы т?сінік беру.
- Дамытушылы?: о?ушыларды? компьютер мен ?оладанушы арасында?ы ?арым – ?атынас туралы, оны? ?алай ж?зеге асатынды?ы туралы т?сініктерін дамыту;
- Т?рбиелілік: компьютерлік сауаттылы?ын арттырады.
ІІІ. Саба?ты? типі: жа?а саба?ты ме?герту.
Саба?ты? т?рі: лекция.
Саба?ты? ?дісі: баяндау, с?ра? – жауап.
Саба?ты? барысы: 1.?йымдастыру.
2. Жа?а саба?ты т?сіндіру.
І?. Жа?а саба?.
Операциялы? ж?йе дегеніміз б?л компьютерді іске ?ос?ан кезде ж?ктелетін ж?не оны? барлы? ??рыл?ыларыны? ж?мысын бас?аратын арнайы программа.
О.ж пайдаланушымен диалог жасай алады, орындалатын бас?а программаларды іске ?осады. О.Ж адамны? програмамларды іске ?осуына, барлы? м?мкін деректерді олар?а беруге, ж?не о?ан ?осыл?ан ??рыл?ыларды? параметрлерін ?згертуге, ресурстарды ?айта б?ліп беруге м?мкіндік береді. Дербес компьютерде ж?мысістеу, шыныда, оны? операциялы? ж?йесімен ж?мыс істеу болып табылады.
Дербес компьютерлерге арнал?ан о.ж бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айт?анда:
- Бір міндетті ж?не к?п міндетті ?атар ат?аратын;
- Бір адам пайдаланатын ж?не бірнеше адам пайдаланатын.
Бір міндетті операциялы? ж?йелер ?ай кезде де адамны? компьютерде тек бір ?ана іспен ш??ылдануына, я?ни тек бір ?ана м?селені шешуіне м?мкіндік береді.
К?п міндетті ж?йелер бірнеше программаны ?атар іске ?осу?а м?мкіндік береді. Б?л программалар бір – біріне кедергі келтірмей, ?атар ж?мыс істейді.
Бірміндетті ж?йелер ?арапайым, жина?ы, ?уаты аз компьютерлерде ж?мыс істей береді, ж?мыс істеу ?олайлылы?ы жа?ынан к?пміндетті ж?йелерге те?есе алмайды.
Бір адам ?ана пайдаланатын операциялы? ж?йелер компьютерде тек бір ?ана адамны? ж?мыс істеуіне м?мкіндік береді.
Бірнеше адам пайдаланатын ж?йеде ?рбір пайдаланушы ?з а?паратына пароль енгізіп, тек жеке ?зіні? ?ана аша алатын а?паратына шы?а алады.
?азіргі кезде дербес компьютерлерді? е? к?п тара?ан т?рі Windows ж?йесі болып табылады. ?з тарихында Microsoft компаниясы Windows NT ж?йесін жасады.
Windows ж?йесіні? е? ма?ызды ерекшелігі мыналар:
- Windows т?йы? ж?мыс ортасы болып табылады.
- Windows графикалы? ж?йе боып табылады.
Адамны? к?з?арасынша, операциялы? ж?йе компьютерді? электронды? ??рауыштары, ?олданбалы программалар ж?не адам арасында?ы келістіруші болып ?ызмет етеді. Ол адам?а программаларды іске ?осу?а, барлы? м?мкін деректерді олар?а беруге жѕне о?ан ?осыл?ан ??рыл?ыларды ?згертуге, ресурстарды ?айта б?луге м?мкіндік береді. Дербес компьютерде ж?мыс істеу, шынында да, оны? операциялы? ж?йесімен ж?мыс істеу болып табылады.
Дербес компьютерді, я?ни оларды? операциялы? ж?йесін д?ние ж?зі бойынша ж?здеген миллион адамдар ?олданады. Дербес компьютерді? операциялы? ж?йесімен танысу да телефон шалу ж?не теледидарды ?осу, банкіні ж?не поштаны, с?здіктерді ж?не аны?тамаларды ?олдана білу сия?ты, ?азіргі ?о?амда соншалы?ты ?ажетті болып келеді.
?азіргі операциялы? ж?йе - б?л бірнеше жыл ішінде ж?здеген ж?не мы?да?ан ??растырушылар ??ратын к?рделі программалы? комплекстер. Операциялы? ж?йені? сипаттамасы ?алы? томдар болады, ал толы? ?йрену талай жылдар?а созылуы мџмкін. ?уаныш?а орай, операциялы? ж?йені жа?сы ?олдану ?шін к?п білуді? ?ажеті жо? - ж?мыс істеуді? жалпы принципін ж?не негізгі операцияларды орындауды? ?дістерін білсе бол?аны. На?ты операциялы? ж?йемен ж?мыс істеуді? практикалы? да?дыларын ме?гермейінше, онымен ж?мыс істеу м?мкін емес; жалпы принциптерін білмейінше, ж?йені тиімді ?олдануды ?йрене алмайсыз ж?не ?азіргі дербес компьютерді? кез келген ?олданушысында ерте ме, кеш пе пайда болатын проблемаларды шеше алмайсыз.
К?птеген операцияларды орында?ан кезде операциялы? ж?йе бізді ?ызы?тырмайтын ?рекеттерді: мысалы, белгілі секторда о?итын бастиекті ?алай орнатуды, на?ты жолшы?тан а?паратты о?уды, дискідегі бос жерді тауып ж?не сонда файлды жазуды ж?не т.б. жасырын орындайды. Біз ?шін компьютермен танысуды? ы??айлы ?дісі - операциялы? ж?йе ?амтамасыз ететін интерфейспен ж?мыс істеу.
Кейбір к?п ?олданушылы? ж?йелер, мысалы UNIX, бір мезгілде бірнеше ?олданушылар?а бір компьютерде ж?мыс істеуге м?мкіндік береді. Б?л жа?дайда ?рбір ?олданушыны? ж?мыс орнында терминал орнатылуы ?ажет. Терминал ?ызметтік не арнайы ба?ыттал?ан ??рыл?ылар (пернета?тасы бар бейнемонитор), не дербес компьютерде ж?ктелген арнайы программа орындауы м?мкін. ?з терминалында?ы бірнеше ?олданушылар бір-бірін бай?амай ж?не кедергі келтірмей, бір мезгілде бір компьютермен ?ана ж?мыс істей береді.
Терминал компьютерден бірнеше метрде немесе бірнеше мы? километрде орналасуы м?мкін. Егер мекеме компьютерінде к?п ?олданушылы? операциялы? ж?йе ж?не бірнеше модемдер орнатыл?ан болса, онда ?рбір ?ызметкер компьютермен модем ар?ылы байланыса алады ж?не ?зіні? дербес (ж?мыс орынды? немесе тасымалданатын) компьютерін терминал ретінде ?олдана отырып, ол ?зіні? ж?мыс орнында отыр?андай ж?мыс істей алады. Терминал негізгі компьютермен ж?не д?ниежџзілік компьютерлік желі ар?ылы Internet-пен байланыса алады.
Жиырма жылдай б?рын адамны? операциялы? ж?йемен ?арым-?атынасы командалы? режимде бол?ан: ?олданушы ж?йені? ша?ыруына жауап ретінде команданы теретін, ж?йе оны орындайтын. М?ндай командалы? режим к?птеген командаларды? пішімдерін білуді ж?не ?зын командалы? ?атарды ?атесіз енгізуді талап ететін.
?. Саба?ты пысы?тау с?ра?тары:
1. Операциялы? ж?йелерді? ?андай т?рлері бар?
2. Бір есепті ж?не к?п есепті операциялы? ж?йелерді? арасында ?андай айырмашылы? бар?
3. Бір ?олданушылы мен к?п ?олданушылы операциялы? ж?йелерді? арасында ?андай айырмашылы? бар?
4. Терминалды? ат?аратын ?ызметі туралы айтып бері?із.
?І. ?йге тапсырма: Операциялы? ж?йелерді? жіктелуі ж?не функциялары.
?ІІ. Ба?алау.
?ІІІ. ?орыту.
Операциялы? ж?йе - компьютер ?осыл?анда бірге ж?ктелетін ж?не оны? барлы? ??рыл?ыларыны? ж?мысын бас?аратын арнайы программа.