Просмотр содержимого документа
«Модельдер т?рлері»
8 сынып
Сабақтың тақырыбы
Модельдер түрлері
Сілтеме
Әдістемелік нұсқаулық , оқулық , МАН кітабы
Сабақтың мақсаты
А)Оқушыларға модельдер ұғымын естеріне түсіре отырып статистикалық жіне динамикалық моделдердің ерекшеліктерін өз бетінше түсінуіне мүмкіншілік жасау
Ә)Модель типтерінң екіге бөлінуінің маңызының неде екендігін түсіну арқылы , оларға мысалы келтіре отырып ,өз бетінші қорытындыға келуге дағдыландыру .
Б)Топ ішінде жұмыс жасай отырып ,басқа сыныптастарының жасаған жұмыстарына баға беруге дағдыландыру .
Күтілетін нәтиже
Статистикалық және динамикалық модельдерге сипаттамалар келтіру мен қатар олардың атқаратын қызметін ашып, әр бір операторларға талдау жасату.
Топта жұмыс жасау мәдениетін, бір біріне көмектесу дағдыларын
қалыптастыру.
Сабақта қолданылатын әдістер
Ыстық орындық стратег. Арқылы үй тапсырмасын тексеру.
Бағалау критерийі бойынша бағалау.
Білу Ой қозғау Компьютерлік және компьютерлік емес модельдерды ажырату
Болжау Статистикалық және динамикалық модельдердің арасындағы айырмашылықтарды талдату
Қолдану Есептегі бүтін , тіркестік логикалық амалдарды сипаттау
Талдау Ой талқы Күрделі типтегі массивтер, жиындар, жазулар және файл операторларының атқаратын қазметтеріне талдау анықтама беру
Жинақтау Топтастыру [ ] мына белгінің массивте неге қолданылады?
Бағалау Топтық бағалау
Рефлексия смайликпен көрсету
Түйінді идея
Оқушылар сыни тұрғыдан мәліметтер типтерінің түрлерін дұрыс талдап беру арқылы , нақты дәлелмен сөйлеуге дағдыланады .
Сабақ кезеңдері
Ұйымдастыру кезеңдері
Үй тапсырмасын сұрау
Жаңа материялды меңгеру
Бекіту тапсырмалары
Қорытынды
Бағалау
Ұйымдастыру
кезеңі
Оқушыларды өз еріктерімен екі топқа бөліп отырғызу. Мұндағы мақсат оқушылардың кім-кім бірлесе отырып берілген тапсырманы қандай деңгейде орындайтының бақылау.
Қайталау жұмыстары .
Модель деген не?
Модельдеу деген не?
Жаңа тақырып материялымен танысу
1.Модель түрлері
1-топ
1.Статистикалық модель деген не?
2. Модельдің ортақ қасиеттері?
Модельдердің қасиеттеріне қарай жіктелеуі?
2-топ
Динамикалық модел деген не?
Мысалы келтіру.
Модельдерді көрсету әдісіне қарай топтау.
Материалдық модель деген не?
Қорытынды
1.Оқу моделіне маысал келтіру.
2.Ақпараттық, вербальдік модель деген не?
3.Модельдеу кезеңдері?
Бағалау
Топтар бірінің жұмысына бірі баға береді .(өзара бағалау )
Үйге тапсырма
54 беттегі «Сұрақтар мен тапсырмалардағы 4,6 тапсырмаларды орындау
Рефлексия
Оқушылардың сабақта не үйренгендігін бақылауда ұстау .
Не сәтті өтті?
Не сәттсіз өтті?
Модель дегеніміз – нақты обьектіні, процесті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету. Модельдеу – объектілерді, процестерді немесе құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың модельдерін (макеттерін)құру.
Әрбір адамның күнделікті іс-әрекеттің белгілі бір мәселені шешу немесе кез келген жұмыс орындалмас бұрын оның сана-сезімінде алдын ала орындалу моделі жасалады. Мысалы, жолдан өту немесе дүкенге бару, сабақ оқу, т.с.с. әрекеттерді орындау алдында өз ойымызша жолдан қалай өту, қандай жолмен бару, қай сабақтан бастап дайындалу сияқты іс-әрекеттер тізбегінің моделі жасалады.
Модель көрнекі түрде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы мүмкін. Мұндай модель барлық уақытта біздің ойымызда бейнеленетін прототип пайда болғанға дейін жасалады.
Бір объект (процесс, құбылыс) үшін әр түрлі модельдер жасалуы мүмкін. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және прототип жөнінде жинақталған мәліметтердің көлеміне тәуелді болады.
Мысалы, жуық арада басқа қалаға қыдырып баратын Бодық делік. Ол қала туралы өзіміз білетін мәліметтерді жинақтап, ойымызды қорытып, қиялымызды сол қаланың моделін жасай бастаймыз. Мұндағы жалпы мақсатымыз – басқа қаламен танысу. Қаланы аралап келгеннен соң толық мәлімет алғандықтан, ойымыздағы модель өзгеруі мүмкін. Ал сол қаланың сәулетші жасаған модельі мүлде өзгеше болады, өйткені оның мақсаты үйлер, мекемелердің үйлесімді орналасуы, құрылысы және оларды көркейтіп қайта жасау болып табылады.
Модельдің түрлері Модельді уақыт факторына байланысты динамикалық және статистикалық деп екі топқа жіктеуге болады. Статистикалық модель деп объект жөнінде алынған ақпараттық белгілі бір уақыт бөлігіндегі үзіндісін айтуға болады. Динамикалық модель уақыт барысында объектінің қасиеттерінінің өзгеріс көрсету мүмкіндігін береді.
Ақпараттық модельдер Мақсаты: оқушыларды ақпараттық модельдің түрлерімен таныстыру. Компьютерлік және компьютерлік емес модельдер жөнінде түсінік беру.
Ақпараттық модель дегеніміз – объектінің, процестің, құбылыстың қасиеттері мен күйін сипаттайтын ақпараттар жинағы және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады. Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпартқа ғана құрылады. Мұндай модель қоршаған ортаны ақпарттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді. Ақпараттық модель вербальдық және таңбалық болып бөлінеді.
Вербальдық модель дегеніміз – ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель. Таңбалық модель дегеніміз арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралымен көрсетілген ақпараттық модель. Тарату тәсіліне қарай модельдер компьютерлік және компьютерлік емес болып бөлінеді. Компьютерлік модель деп программалық орта көмегімен іске асатын модельдерді айтады.
Модельдерді қасиеттеріне қарай мынадай топтарға жіктейді:
Қолданылу аймағы.
Модельде уақыт факторын ескеру.
Білім саласына қарай топтау.
Модельді көрсету тәсіліне қарай топтау.
Қолданылу аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірибелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.
Модельдерді көрсетілу әдісіне қарай топтау.
Модель көрсетілу әдісіне қарай материалдықь және ақпараттық болып үлкен 2 топқа жіктеледі.
материалдық
Компьютерлік емес
Компьютерлік
Вербальдық
Таңбалық
Ақпараттық
Модель
Материалдық модельді басқа сөзбен заттық немесе физикалық деп айтуға болады. Олар түпнұсқаның геометриялық және физикалық қасиеттерін көрсетеді. Материалдық модельдердің қарапайым мысалдарына балалар ойыншықтарын алуға болады. Ойыншықтар көмегімен кішкене кезінен бала қоршаған орта жөнінде түсінік ала бастайды. Мысалы, кішкене жұмсақ жолбарыс ойыншығымен ойнаған бала, зоопаркте оны бірден танйды. Сондай-ақ, материалдық модельге биология кабинетіндегі құстаро сұлбасы, тарих және география пәндеріндегі пайдаланатын карталар, күн жүиесіндегі планеталардың схемалары, жер серігінің макеттері т/б мысал болады. Мектептегі оқу құралдарымен бірге физикалық және химиялық тәжірибелерде материалдық модель болады. Бұл тәжірибелер процестерді модельдейді. Сутегі мен оттегінің арасындағы реакцияны көрсету тәжірибесі арқылы процесті бақылай аламыз. Материалдық модель объектіні, процесті, құбылысты материалдық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпараттарға ғана құрылады. Мұндай модельдер қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық модель дегеніміз- объектінің, процестің, құбылыстың қасиеттері мен күиін сипаттайтын ақпарат жиынтығы және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады.
Таңбалық және вербальдік ақпараттық модельдер.
Объектіні немесе процесті сипаттайтын ақпараттық әр түрлі көлемде, көрсету тәсілі түрліше және әр түрлі құралдармен берілуі мүмкін. Әр адамның мүмкіндігі мен қиялы әр қилы болғандықтан алуан түрлілікке қойылар шек жоқ.
Ақпараттық модельге вербальдік ( ағылшын тілінен аударғанда ауызша ) модель жатады. Бұл модель ойлау мен оның қорытындысы нәтижесінде алынады. Вербальдік модель ойда қалуы немесе сөзбен жеткізілуі мүмкін. Мұндай модельге жолдан өту кезіндегі біздің тәртібімізді жатқызуға болады. Адам жолдағы жағдайға талджау жасайды, бағдаршамға қарап немесе көліктің қандай жылдамдықпен келк жаиқандығын бағдарлап жолдан өтуді алдын ала ойша жоспарлайды. Егер осы жоспар, яғни модель дұрыс құрылса, жолдан сәтті өтеді, ал дұрыс құрылмаса, оқыс жағдай болуы мүмкін. Сондай-ақ осындай модельге ақынның ойындағы өлен жолдарын, сазгердің әуенін т.б мысал ретінде келтіруге болады.
Вербальдік модель дегеніміз- ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.
Таңбалық модель деп арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралдарымен көрсетілген ақпараттық модельді айтамыз.
Таңбалық модельдерге сурет, мәтін, график, схемалар мысал бола алады. Вербальдік хәне таңбалық модельдер бір-бірімен тығыз байланысты. Адамның ойындағы вербальдік модель әр түрлі таңба арқылы көрсетілуі мүмкін. Керісінше, таңбалық модель арқылы шын мәніндегі модельді жинақтап, ойша оның дұрыс модельін құруға болады.
Мысалы, өзіміз білетін аңызда Ньютонның басына құлап түскен алма оған Жердің тар тылыс күші жөнінде ой салды. Осы ой заңды таңбалар арқылы қорытып жазуға мүмкіндік берді.
Физикалық құбылыстың болу заңдылығын түсіндіретін мәтінді оқыған соң, адамда ойша оның бейнесі жинақталады. Осылайша бейне нақты құбылысты тануға әсерін тигізеді.
Көрсету түріне қарай ақпараттық модельді мынандай топтарға жіктеуге болады;
Геометриялық модель- графикалық пішіндер мен көлемді конструкциялар. Ауызша модель- иллюстрацияны пайдаланып, ауызша және жазбаша сипаттаулар.
Математикалық модель- объект немсе процестің әр түрлі параметрлерінің байланысын көрсететін математикалық формулалар.
Құрылымдық модельдер- схема, графиктер мен кестелер т.б .
Логикалық модель- ой қорытындысы мен шарттарды талдау негізге алынған іс-әрекеттерді таңдаудың әр түрлі нұсқалары көрсетілген модельдер.
