М?тіндік режимде,?детте экран ?рбірінде 80 символы бар 25 жол?а б?лінеді.Экранны? ?рбір позициясыеа арнайы ??рыл?ы белгі генераторымен программалан?ан 256 символды? бірі енгізілуі м?мкін.М?тіндік режимде ??растырыл?ан ?арапайым суреттерді ж?не м?ліиеттерді шы?ару?а болады.
М?тіндік а?паратты кодтау ?шін ASCII коды ?олданылады.Компютерге м?тіндік символды енгізгенде,мысалы, «А» пернесін бас?анда,жедел жад?а 01000001 екілік коды беріледі.Символды экран?а шыаранда кері кодтау(декодталу)ж?ргізіледі,я?ни біз экранда оны? екілік кодынан алын?ан символды к?реміз.
Дыбыс ?з таби?атында ауа тербелмелі болып табылатын ?здіксіз сигнал.
Компьютерге дыбыс енгізу ?шін оны нолдермен бірліктерді? жиыны т?рінде ?сыну керек.Б?л мына жолмен жасалады:микрофонны? к?мегімен дыбыс электорон тобыны? тербелісіне айналады.Бірдей,?з уа?ыт аралы?ы(0,00002с ) сайын электр то?ыны? шамасын белгілейміз.Жо?арыра? м?нін-бірлік,т?мен м?нін 0 деп есептейміз ?рине,б?рі белгілі д?режедегі д?лдікпен орындалады.Сонда біз дыбысты? екілік кодын аламыз,оны компьютерге енгізуге,са?тау?а ж?не ??деуге болады.
Компьютерде дыбысты? а?паратты шы?ар?анда кері процесс ж?ред,екілік кодтар жиыны электр импультеріне айналдырылады да,динамика ар?ылы ?ткізіледі,сонда біз дыбысты естиміз.
?азіргі кезде компьютерден м?тіндік а?паратты с?з с?йлеу т?рінде шы?ару м?мкіндігі бар,я?ни компьютер м?тінді «о?и алады».
Адамны? с?зін ?арапайым дыбыстар(фонемалалар)тізбегі ж?не оларды ? арасында?ы паузалар(?зілістер)т?ріеде ?сыну?а болады.Мысалы,?аза? тілінде-орым тілінде 40-45 фонеманы ерекшелеуге болады.
Графикалы? а?парат туралы т?сінік.
Графикалы? режимде экран жекелеген жар?ырауы? н?ктелерге б?лініп оларды? саны маниторды? м?мкіндігімен т?уелді (мысалы,VGA типті экран ?шін т?сті бол?анда,к?лдене?інен-640;тігінен-480 н?кте,ал 256 т?сті бол?анда к?лдене?інен 320;тігінен-200 н?кте)болады.
Мониторлар базалы? т?сіні? турлері 16 стандрартты т?сті болады ж?не келесідей 4 элементпен:т?сті? ?ш ??раушысы:?ызыл, жасыл, к?к,жары?тан м?мкін екі де?гейіні? бірімен аны?талады.Т?рт ??раушысыны? ?р?айсысыны? бар болу 0 немесе 1 цифрлары а?паратымен к?рсетіледі.
Растрлы? кескіндеуді? арты?шылы?тары да,кемшіліктері де бар.
Арты?шылы?ы:растрлы? кескінді т?зетуге,?демілей т?суне,я?ни оны? кез келген б?лігін ?згертуге болады;н?ктелерді,?ажет болма?ан жа?дайда ішінра алып иастау?а немесе бас?а кез келген т?сек ?згертуге болады.
Кемшілігі:растрлы? кескін ?лшеміні? масштабын ?дісімен(бір немесе бірнеше ба?ытта созу немесе сы?у)?згертекен де,кескінні? сапасын жо?алтатыны.Мысылы,кескінді ?лкейткенде,оны? к?рінісі д?рекіленіп кетсе,ал кішірейткенде-кескін сапасы ?те нашарлап кетеді(н?ктелерді жо?алт?анды?тан)
Растрлы? кескіндерді? та?ы бір кемілігі-файлдар ?лшемдеріні? ?те ?лкендігінде (т?стері не??рлым к?п ж?не сапасы жо?ары бол?ан сайын,со??рлым ?лкен болады.)
Компьютерлік графика растрлы? ж?не векторлы? болып ?ана ?оймай фракталды? болып та б?лінеді Фракталды? графика векторлы? графика сия?ты математикалы? есепетеулерге негізделген.
Компьютерлік графиканы? ?олданылу салалары.
?азіргі кезде компьютерлік графикасыз ж?мыс істеу ?те ?иын.
Ол тек мультфильм,компьютерлік ойын,к?ркем иллюстрация жасайтын мамандарды? ?ана емес,к?птеген адамдарды? іскерлік,?ылыми ж?не инженерлік ?ызметіні? ажырамас б?лігі.
?рбір сала ?шін графикалы? редакторлар деп аталатын программалы? ?амтамасыз етулері жсалады.Графикалы? редакторларды? т?рлері мен оларды ?олдану туралы жо?арыда айтылды.Компьютерлік графиканы? кейбір ба?ыттарын ?арастырайы?.
?ылыми графика-б?л е? бірінші пайда бол?ан ба?ыт.Оны? міндеті-обьектілерді к?рнекі бейнелеу.?ылыми ж?не инженерлік ?ызметте ?ылыми графика.?ылыми зерттеулер мен сынаулар ж?ргізгенде,есептеу н?тижесін графиктік ??деу ?шін есептеу,экспиремент ж?ргізгенде ж?не оларды? н?тижесін к?рнекі к?рсету ?шін ?олданылады.Медициналы? ?ызметте ?ылыми графика кардиограмма,рентгенограмма ж?не т.с.с т?рінде ?олданылады.Білім беруде-мультимедиалы? программалы? ??ралдарда.
Іскерлік графика-компьютерлік графиканы? б?л саласы ?рт?рлі мекемелер ж?мысында жиі ?олданылатын иллюстрация жасау?а арнал?ан.Жоспар к?рсеткішін есеп беру ??жаттарын,статистикалы? м?ліметтерді-міне,осы обьектілер ?шін іскерлік графиканы? к?мегемен иллюстрациялы? материалдар (к?бінесе б?л график,диаграмма )жасалады.
К?ркемдік ж?не жарнамалы? графика.Графикалы? кескін жасау ж?не редакциялау ?шін,мысалы,баспа ?німдерін,жарнама безендіру,фотосуреттерді бояу ж?не ??деу,мультфильмдер,бейнесаба?тар,компьютерлік ойындар жасау ?шін ?олданылады.Архитектурада сызба дайындау процесін автоматтандыру?а ж?не ?имараттарды ?абаты бойынша жобалау?а м?мкіндік береді.
Компьютерлік графика т?рлеріні? бірі Мультимедиа болып табылады,ол дыбысты,музыканы,м?тінді,бейне мен анимацияны(?оз?алатын обьектілер)?арастырып ?йлестіреді.Со??ы кездерде мультимедиа ж?йесі ке? таралып келеді.
Просмотр содержимого документа
«М?тіндік, дыбысты? ж?не графикалы? а?параттарды? ?сынылуы. »
Пән аты: Информатика
Класы: 8«А», 8«Б», 8 «В»
Сабақтың тақырыбы: 7-бөлім.Мәтіндік, дыбыстық және графикалық ақпараттардың ұсынылуы. 7.1 тақырып.мәтіндік және дыбыстық ақпараттар туралы түсінік. Графикалық обьектілермен орындалатын операциялар.Түс және палитра компьютерлік графиканың қолданылу салалары.
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік-Оқушылардың МӘТІНДІК,ДЫБЫСТЫҚ ЖӘНЕ ГРАФИКАЛЫҚ АҚПАРАТТАРДЫҢ ҰСЫНЫЛУЫ.МӘТІНДІК және ГРАФИКАЛЫҚАҚПАРАТТАРДЫҢ ҰСЫНЫЛУЫ ГРАФИКАЛЫҚ АҚПАРАТ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК,графикалық обьектілермен орындалатын оперециялар,түс және палитра комрьютерлік графиканың қолданылу салалары туралы білімдерін қалыптастыру;
2.Тәрбиелік-Жан-жақты болуға,өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу.
3.Дамытушылық-Оқушылардың есте сақтау және зейіндік қабілеттерін дамыту пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Сабақтың түрі:Практикум элементтерінің көмегімен демонстрациялау,баяндау арқылы түсіндіру.
Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:компьютер.оқулық,практикум,тақта.
Сабақтың өту барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үйге берілген тапсырманы тексеру.
(Практикум жұмыстарын талқылау)
Өткен сабақтар бойыншақайталау сұрақтары:
1.Антивирустық программа дегенімңз не?Ол неге қарсы арналған?(не үшін керек?)
2.Антивирустық программалардың негізгі типтерін атаңдар?
3.Ақпаратты компьютерлік вирустардан қорғау шараларын атап шығарыңдар?
4.Ақпаратты сығу дегеніміз не?
5.Файлдарда архивтеу не үшін қолданылады?
6.Архивтік файл дегеніміз не?
7.Қандай архивтер көп томды деп аталады?
8.Архивтен алу дегеніміз не?
ІІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Мәтіндік дыбыстық және графикалық ақпараттардың ұсынылуы.
Мәтіндік режимде,әдетте экран әрбірінде 80 символы бар 25 жолға бөлінеді.Экранның әрбір позициясыеа арнайы құрылғы белгі генераторымен программаланған 256 символдың бірі енгізілуі мүмкін.Мәтіндік режимде құрастырылған қарапайым суреттерді және мәліиеттерді шығаруға болады.
Мәтіндік ақпаратты кодтау үшін ASCII коды қолданылады.Компютерге мәтіндік символды енгізгенде,мысалы, «А» пернесін басқанда,жедел жадқа 01000001 екілік коды беріледі.Символды экранға шыаранда кері кодтау(декодталу)жүргізіледі,яғни біз экранда оның екілік кодынан алынған символды көреміз.
Дыбыс өз табиғатында ауа тербелмелі болып табылатын үздіксіз сигнал.
Компьютерге дыбыс енгізу үшін оны нолдермен бірліктердің жиыны түрінде ұсыну керек.Бұл мына жолмен жасалады:микрофонның көмегімен дыбыс электорон тобының тербелісіне айналады.Бірдей,өз уақыт аралығы(0,00002с ) сайын электр тоғының шамасын белгілейміз.Жоғарырақ мәнін-бірлік,төмен мәнін 0 деп есептейміз әрине,бәрі белгілі дәрежедегі дәлдікпен орындалады.Сонда біз дыбыстың екілік кодын аламыз,оны компьютерге енгізуге,сақтауға және өңдеуге болады.
Компьютерде дыбыстық ақпаратты шығарғанда кері процесс жүред,екілік кодтар жиыны электр импультеріне айналдырылады да,динамика арқылы өткізіледі,сонда біз дыбысты естиміз.
Қазіргі кезде компьютерден мәтіндік ақпаратты сөз сөйлеу түрінде шығару мүмкіндігі бар,яғни компьютер мәтінді «оқи алады».
Адамның сөзін қарапайым дыбыстар(фонемалалар)тізбегі және оларды ң арасындағы паузалар(үзілістер)түріеде ұсынуға болады.Мысалы,қазақ тілінде-орым тілінде 40-45 фонеманы ерекшелеуге болады.
Графикалық ақпарат туралы түсінік.
Графикалық режимде экран жекелеген жарқырауық нүктелерге бөлініп олардың саны манитордың мүмкіндігімен тәуелді (мысалы,VGA типті экран үшін түсті болғанда,көлденеңінен-640;тігінен-480 нүкте,ал 256 түсті болғанда көлденеңінен 320;тігінен-200 нүкте)болады.
Мониторлар базалық түсінің турлері 16 стандрартты түсті болады және келесідей 4 элементпен:түстің үш құраушысы:қызыл, жасыл, көк,жарықтан мүмкін екі деңгейінің бірімен анықталады.Төрт құраушысының әрқайсысының бар болу 0 немесе 1 цифрлары ақпаратымен көрсетіледі.
Мысалы,егер еомпьютерлердің мониторы болса,онда экрандағы кескін жадтың 110 Кбайтын алады,4 битке көп керек:640*350*4=112000(байт)=110(Кбайт).
Компьютерлік кескіндер.
Растрлық
Векторлық
Графикалық ақпараттың нүктелер жиыны немесе пиксельдер түріндеұсынылуы растрлық түрдегі ұсынылу деп аталады.
Фотосуреттерде де растрлық кескін сияқты сақталады.Егер машиналарыңа сканер қосылған болса,онда кез келген фотосуретті сканерлеп алып,оларды дискіде трастрлық кескін түрінде мақтауға болады.Сканер суретті «суреткн түсіреді»де,оны «цифрланған»нүктелер жиыны түрінде көрсетеді.Осыдан кейін растрлық кескінге түрлендірілген фотосуретті Word құжатына кірістіреміз.
Ақ-қара фотосуреттер,әдетте түрлі түсті суреттерге қарағанда,сапасын жақсы сақтап сканерленеді.
Растрлық кескіндеудің артықшылықтары да,кемшіліктері де бар.
Артықшылығы:растрлық кескінді түзетуге,әдемілей түсуне,яғни оның кез келген бөлігін өзгертуге болады;нүктелерді,қажет болмаған жағдайда ішінра алып иастауға немесе басқа кез келген түсек өзгертуге болады.
Кемшілігі:растрлық кескін өлшемінің масштабын әдісімен(бір немесе бірнеше бағытта созу немесе сығу)өзгертекен де,кескіннің сапасын жоғалтатыны.Мысылы,кескінді үлкейткенде,оның көрінісі дөрекіленіп кетсе,ал кішірейткенде-кескін сапасы өте нашарлап кетеді(нүктелерді жоғалтқандықтан)
Растрлық кескіндердің тағы бір кемілігі-файлдар өлшемдерінің өте үлкендігінде (түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын,соғұрлым үлкен болады.)
Компьютерлік графика растрлық және векторлық болып қана қоймай фракталдық болып та бөлінеді Фракталдық графика векторлық графика сияқты математикалық есепетеулерге негізделген.
Компьютерлік графиканың қолданылу салалары.
Қазіргі кезде компьютерлік графикасыз жұмыс істеу өте қиын.
Ол тек мультфильм,компьютерлік ойын,көркем иллюстрация жасайтын мамандардың ғана емес,көптеген адамдардың іскерлік,ғылыми және инженерлік қызметінің ажырамас бөлігі.
Әрбір сала үшін графикалық редакторлар деп аталатын программалық қамтамасыз етулері жсалады.Графикалық редакторлардың түрлері мен оларды қолдану туралы жоғарыда айтылды.Компьютерлік графиканың кейбір бағыттарын қарастырайық.
Ғылыми графика-бұл ең бірінші пайда болған бағыт.Оның міндеті-обьектілерді көрнекі бейнелеу.Ғылыми және инженерлік қызметте ғылыми графика.Ғылыми зерттеулер мен сынаулар жүргізгенде,есептеу нәтижесін графиктік өңдеу үшін есептеу,экспиремент жүргізгенде және олардың нәтижесін көрнекі көрсету үшін қолданылады.Медициналық қызметте ғылыми графика кардиограмма,рентгенограмма және т.с.с түрінде қолданылады.Білім беруде-мультимедиалық программалық құралдарда.
Іскерлік графика-компьютерлік графиканың бұл саласы әртүрлі мекемелер жұмысында жиі қолданылатын иллюстрация жасауға арналған.Жоспар көрсеткішін есеп беру құжаттарын,статистикалық мәліметтерді-міне,осы обьектілер үшін іскерлік графиканың көмегемен иллюстрациялық материалдар (көбінесе бұл график,диаграмма )жасалады.
Көркемдік және жарнамалық графика.Графикалық кескін жасау және редакциялау үшін,мысалы,баспа өнімдерін,жарнама безендіру,фотосуреттерді бояу және өңдеу,мультфильмдер,бейнесабақтар,компьютерлік ойындар жасау үшін қолданылады.Архитектурада сызба дайындау процесін автоматтандыруға және ғимараттарды қабаты бойынша жобалауға мүмкіндік береді.
Компьютерлік графика түрлерінің бірі Мультимедиа болып табылады,ол дыбысты,музыканы,мәтінді,бейне мен анимацияны(қозғалатын обьектілер)қарастырып үйлестіреді.Соңғы кездерде мультимедиа жүйесі кең таралып келеді.
Жаңа сабаққа орындалатын тапсырмалар:
Кескіннің ақпараттық көлемін анықтаңдар.
Практикум:7.1,7.3,7.5,7.7 тапсырмалар.
4.Сабақты бекіту.
Жаңа сабақты бекіту сұрақтары.
1.Компьютерде дыбыс қалай ұсынылуы мүмкін?
2.Компьютерде мәтіндік және графикалық ақпарат қалай ұсынылады?
