Берілген кестедегі бірінші ба?анада стандартты ба?дарламаларды? атаулары к?рсетілсе, келесі ба?анада стандартты? ба?дарламаларды? ат?аратын ?ызметі беріледі. Тек оларды? орындары шатастырылып берілген. О?ушылар бірінші ж?не екінші ба?ананы бір-бірімен д?рыс тауып, жал?астыруы керек.
Атауы ?ызметі
Раіnt ?арапайым м?тінге обьекті кірістіру
?ойын д?птер Дискілерді? ж?мысын тексеру
Калькулятор ДК-ге жал?ан?ан ?осымша компьютерді іздеу
?ызметтік ба?дарламалар тізбесі ?арапайым сызбалар т?р?ызу
Байланыс ДК-де арнайы эффектілерді ?олдану
WordPad ?уендер ты?дау, жа?а ?уен жазу
Арнайы м?мкіндіктер Есептеулер жасау?а арнал?ан
Жетектеуіш ?арапайым м?тіндік ??жаттар даярлау
К??іл к?теру ба?дарламалары: ?ажетті ??жаттарды, бумаларды іздеу
«Дыбыс жазу», «Аудиоплеер»
ІІІ.Т?сіну. Жа?а саба?ты ме?герту.
Linux операциялы? ж?йесі к?птеген жерлерде, я?ни ?жымды? мекемелер мен ?имараттарында о?уда тегін ж?не ?те ?арапайым OS Unix альтернативінде ке? таралды.
Б?гінгі барлы? операциялы? ж?йелерді? жа?сы ?асиеттерін Linux ?зінде ?амтып т?р. Оны OS/2 операциялы? ж?йе сия?ты же?іл ?ондыру?а болады. Оны? графиктік интерфейсі WindowsXP-мен пара-пар ж?не желіні? жасалу м?мкіндігі WindowsNT-дан жо?ары, ал к?п?олданбалы ж?мыс т?ртібі Unix принципі ар?ылы жасал?ан.
OS Linux-ті? болаша?ы жо? деп айтылуда. Біра? б?л операциялы? ж?йені? он бір жылды? тарихы бізге керісінше ойлану?а кепілдік береді.
Б?л ж?мысты? ма?саты Linux-ті? м?мкіндіктері мен ж?мыс ережелерімен танысу болып табылады. Б?лімдерде операциялы? ж?йені? жалпы ма?л?маттары ж?не оны дербес компьютерде ?ондыруды? процесі келтіріледі. Сонымен бірге операциялы? ж?йеде графиктік ж?не м?тіндік режимдермен ж?мыс істеуге болатыны к?рсетіледі. Ж?не де кейбір администраторлау ма?л?маттары мен OS-ті? жан-жа?ты ?амтылуы беріледі.
Linux–те инструменттерді? жина?ы ?амтамасыздандырыл?ан, осы инструменттер ар?ылы, сіз ?зі?ізді? жеке ?олданбалары?ызды, ??жаттары?ызды, WEB пара?тары?ызды, презентациялары?ызды, сызбаларды, ойындарды ж?не де компьютерлік графиктерге дейінде ?атынас ??ра аласыз. Интернетте Linux ж?йесі персоналды компьютерлерде ж?мыс жасайтындар?а негізгі тірек болып табылады. Интернетте ж?ріп саяхаттаудан тыс, Linux операциялы? ж?йесі интернет тораптарын ж?не FTP – серверлерін ??ру?а р??сат береді. Осыны? ар?асында бас?а ?олданушылар (мысалы, модемі компьютерге ?осыл?ан, сізді? достары?ыз) сізді? Linux ж?йе?ізге к?п пайдаланушылар режимінде ?осыла алады.
Linux операциялы? ж?йесімен танысу
Linux – Unix операциялы? ж?йесіні? толы? функционалды н?с?асы. Б?л операциялы? ж?йеге, Unix операциялы? ж?йесіні? е? ?уатты м?мкіндіктері кіргізілген, ж?не де Linux–ке Unix операциялы? ж?йесіні? ?азіргі кездегі ?олданбалары ?осыл?ан. Б?л ?олданбалар GNU тізбегімен таралып ?зіне к?сіби де?гейдегі ?олданбаларды кіргізеді. Linux–те инструменттерді? жина?ы ?амтамасыздандырыл?ан, осы инструменттер ар?ылы, сіз ?зі?ізді? жеке ?олданбалары?ызды, ??жаттары?ызды, WEB пара?тары?ызды, презентациялары?ызды, сызбаларды, ойындарды ж?не де компьютерлік графиктерге дейінде ?атынас ??ра аласыз. Интернетте Linux ж?йесі персоналды компьютерлерде ж?мыс жасайтындар?а негізгі тірек болып табылады. Интернетте ж?ріп саяхаттаудан тыс, Linux операциялы? ж?йесі интернет тораптарын ж?не FTP–серверлерін ??ру?а р??сат береді. Осыны? ар?асында бас?а ?олданушылар (мысалы, модемі компьютерге ?осыл?ан, сізді? достары?ыз) сізді? Linux ж?йе?ізге к?п пайдаланушылар режимінде ?осыла алады.
Linux-ті? бірінші т?рі шы??аннан кейін екі айдан со? Линус Торвальдс жа?а оперциялы? ж?йені таратты ж?не бас?аларды Linux-ті дамыту ж?мысына ша?ырды. Сонды?тан Linux операциялы? ж?йесі б?гінгі к?нде к?птеген жер шарыны? программистерімен дамытылуда ж?не оларды? жемісі к?птеген Интернет сайттарында жазыл?ан. Осы топты? бас?арушысы ?лі к?нге дейін Линус Торвальдс болып саналады.
Linux Unix-ті? же?ілдетілген т?ріні? ?орында орналас?ан, ол Minix деп аталады. Ал?ашынан бастап Linux тез бейімделген, кіші ж?не арзан операциялы? ж?йе ретінде жасалады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Білімділік: Оқушыларға Linux ОЖ - нің негізгітүсініктерін беру, Linux ОЖ - нің файлдық жүйесі туралы мағлұмат беру;
Дамытушылық: Оқушылардың алдыңғы сабақта алған білімдерін қолдана отырып, тәжірибе жүзінде Linux операциялық жүйесімен жұмыс жасай білу дағдыларын, практикалық шеберліктерін дамыту шығармашылық қабілетін, қызығушылығын арттыруға ықпал ету; Оқушылардың компьютерде жұмыс істеу қабілеттерін, логикалық ойлау қабілетін жетілдіру,алған білімдерін нығайту,өз ойын толық айтуға дағдыландыру.
Тәрбиелік: Өзін-өзі бағалауға,еңбек мәдениетін дұрыс ұйымдастыруға, таза жазуға,уақытты тиімді пайдалануға,компьютерлік сауаттылыққа тәрбиелеу.
Берілген кестедегі бірінші бағанада стандартты бағдарламалардың атаулары көрсетілсе, келесі бағанада стандарттық бағдарламалардың атқаратын қызметі беріледі. Тек олардың орындары шатастырылып берілген. Оқушылар бірінші және екінші бағананы бір-бірімен дұрыс тауып, жалғастыруы керек.
Атауы Қызметі Раіnt Қарапайым мәтінге обьекті кірістіру Қойын дәптер Дискілердің жұмысын тексеру Калькулятор ДК-ге жалғанған қосымша компьютерді іздеу Қызметтік бағдарламалар тізбесі Қарапайым сызбалар тұрғызу Байланыс ДК-де арнайы эффектілерді қолдану WordPad Әуендер тыңдау, жаңа әуен жазу Арнайы мүмкіндіктер Есептеулер жасауға арналған Жетектеуіш Қарапайым мәтіндік құжаттар даярлау Көңіл көтеру бағдарламалары: Қажетті құжаттарды, бумаларды іздеу
«Дыбыс жазу», «Аудиоплеер»
ІІІ.Түсіну. Жаңа сабақты меңгерту.
Linux операциялық жүйесі көптеген жерлерде, яғни ұжымдық мекемелер мен ғимараттарында оқуда тегін және өте қарапайым OS Unix альтернативінде кең таралды.
Бүгінгі барлық операциялық жүйелердің жақсы қасиеттерін Linux өзінде қамтып тұр. Оны OS/2 операциялық жүйе сияқты жеңіл қондыруға болады. Оның графиктік интерфейсі WindowsXP-мен пара-пар және желінің жасалу мүмкіндігі WindowsNT-дан жоғары, ал көпқолданбалы жұмыс тәртібі Unix принципі арқылы жасалған.
OS Linux-тің болашағы жоқ деп айтылуда. Бірақ бұл операциялық жүйенің он бір жылдық тарихы бізге керісінше ойлануға кепілдік береді.
Бұл жұмыстың мақсаты Linux-тің мүмкіндіктері мен жұмыс ережелерімен танысу болып табылады. Бөлімдерде операциялық жүйенің жалпы мағлұматтары және оны дербес компьютерде қондырудың процесі келтіріледі. Сонымен бірге операциялық жүйеде графиктік және мәтіндік режимдермен жұмыс істеуге болатыны көрсетіледі. Және де кейбір администраторлау мағлұматтары мен OS-тің жан-жақты қамтылуы беріледі.
Linux–те инструменттердің жинағы қамтамасыздандырылған, осы инструменттер арқылы, сіз өзіңіздің жеке қолданбаларыңызды, құжаттарыңызды, WEB парақтарыңызды, презентацияларыңызды, сызбаларды, ойындарды және де компьютерлік графиктерге дейінде қатынас құра аласыз. Интернетте Linux жүйесі персоналды компьютерлерде жұмыс жасайтындарға негізгі тірек болып табылады. Интернетте жүріп саяхаттаудан тыс, Linux операциялық жүйесі интернет тораптарын және FTP – серверлерін құруға рұқсат береді. Осының арқасында басқа қолданушылар (мысалы, модемі компьютерге қосылған, сіздің достарыңыз) сіздің Linux жүйеңізге көп пайдаланушылар режимінде қосыла алады.
Linux операциялық жүйесімен танысу
Linux – Unix операциялық жүйесінің толық функционалды нұсқасы. Бұл операциялық жүйеге, Unix операциялық жүйесінің ең қуатты мүмкіндіктері кіргізілген, және де Linux–ке Unix операциялық жүйесінің қазіргі кездегі қолданбалары қосылған. Бұл қолданбалар GNU тізбегімен таралып өзіне кәсіби деңгейдегі қолданбаларды кіргізеді. Linux–те инструменттердің жинағы қамтамасыздандырылған, осы инструменттер арқылы, сіз өзіңіздің жеке қолданбаларыңызды, құжаттарыңызды, WEB парақтарыңызды, презентацияларыңызды, сызбаларды, ойындарды және де компьютерлік графиктерге дейінде қатынас құра аласыз. Интернетте Linux жүйесі персоналды компьютерлерде жұмыс жасайтындарға негізгі тірек болып табылады. Интернетте жүріп саяхаттаудан тыс, Linux операциялық жүйесі интернет тораптарын және FTP–серверлерін құруға рұқсат береді. Осының арқасында басқа қолданушылар (мысалы, модемі компьютерге қосылған, сіздің достарыңыз) сіздің Linux жүйеңізге көп пайдаланушылар режимінде қосыла алады.
Linux-тің бірінші түрі шыққаннан кейін екі айдан соң Линус Торвальдс жаңа оперциялық жүйені таратты және басқаларды Linux-ті дамыту жұмысына шақырды. Сондықтан Linux операциялық жүйесі бүгінгі күнде көптеген жер шарының программистерімен дамытылуда және олардың жемісі көптеген Интернет сайттарында жазылған. Осы топтың басқарушысы әлі күнге дейін Линус Торвальдс болып саналады.
Linux Unix-тің жеңілдетілген түрінің қорында орналасқан, ол Minix деп аталады. Алғашынан бастап Linux тез бейімделген, кіші және арзан операциялық жүйе ретінде жасалады.
Linux операциялық жүйенің негізгі қасиеттері
Толық көпқолданбалы операциялық жүйе. Ол бір мезгілде бірнеше жұмыстарды орындауда компьютердің барлық ақпараттық ресурстарын қолданады.
Виртуалдық жадының жәрдемі. Linux қатты дискінің бөлімін виртуалдық жады ретінде пайдалана алады. Операциондық жадыда активті процестерді сақтайды және дискіге програманың аз қолданылатын бөлімдерін кіргізеді. Жүйенің барлық жадысы қолданылады (виртуалдық және операциялық), Linux үшін бағдарламалармен дискінің жалпы жадысы сипатталады.
Операциялық жүйенің графиктік ортасы. XWindow – бұл стандартты интерфейс, ол Unix-те графиктік мүмкіндіктерді орындайды.
Linux барлық қолданбалы тор хаттамаларын, сонымен бірге Интернет-хаттамасы TCP/IP, желілік хаттамалары SMB* және Novell, Nis ақпараттық хаттамалары, NFS, WINS және т.б. желілік файлдық жүйенің хаттамаларына жәрдемдеседі.
Кітапхана байлығы. Әрбір жұмыстағы қайталанатын процедураларды сақтаудың орнына жүйе стандартты кітапхана жиынын береді. Олар қажет уақытта бағдарламаларға қосылады.
SysV, BSP және IEEE POSIX 1 стандарттарына ұқсас болуы. Linux көбінесе стандарттарды қолданады.
Операциялық жүйенің ашық мәтіні. Linux AT&T* сияқты саудалық дамытылуларын пайдаланбайды. Сондықтан әрбір адам өзінің OS модулін жазуға мүмкіндік алады.
Басқа операциялық жүйелерге қарағанда өте арзан.
Вирустарға толық қарсы тұруы. Қазіргі уақытта Linux-ке арналған он вирус қана белгілі. Олардың ешқайсысы операциялық жүйеге зиян келтіре алмайды.
Linux-тің таралуы
“Linux тегін” – бұл Linux-тің әрбір түрі мен дистрибутивтерін таратушылардың негізгі постулаты. Linux GNU GPL лицензиялық сәйкестенушілікке байланысты таралады. Бұл мазмұнды және көлемді құжатты қысқаша былайша беруге болады:
Жүйе тегін таралады.
Операциялық жүйе жиынын және оған кіретін мағлұматтарды сатуға дайындалғаны үшін сатушының кез келген баға қоюға құқығы бар.
Лицензияда көрсетілген сатып алушының құқықтарына сатушының қарсы құқысы жоқ.
Соңғы бөлімше ерекше көңіл бөлуді талап етеді. Дистрибутив құраушысы және сатушы сатып алушыға дистрибутивті пайдалану құқығын береді, сатып алушының оны көбейтуге және тегін таратуға мүмкіндігі бар. Бірақ Linux тегін деп те айтуға болмайды: сатып алушы сатушыға оның компакт-дискіге жазуға, қапталуы мен сатылу орнына әкелінуіне кеткен қаражатты төлейді.
Бұл бойынша Қазақстан Республикасында әрбір Linux дистрибутивінің лицензиялық көшірме күнделікті 300-1500 теңге бағасымен сатылады.
Linux ұсынатын жабдықтардың әр түрлілігін ескере отырып, ол арзан тұрмайды деп аңғаруға болады. Дегенмен ол бұлай емес! Linux ядросы мен оған жазылған бағдарламалардың көп бөлігін Іnternet арқылы, негізінен көшірме жасауға және таратуға ешбір шектеу қойылмаған, олар тегін таратылады.
Ең алдымен, Linux ядросы GNU GPL (General Public License жалпы түрдегі қоғамдық лицензия) лицензиясы негізінде таралады. Бұл тегін бағдарламалық қамтамалар фондымен (Ғrее Software Foundation) құрылған тегін бағдарламалық қамтамаларды таратуға негізделген арнайы лицензия. GNU лицензиясы бойынша бағдарламалық қамтаманы тегін немесе ақшалай GNU лицензиясының шарттары орындалған жағдайда таратуға рұқсат етіледі.
GNU лицензиясының тағы бір маңызды ерекшелігі барлық бағдарламалық қамтамалар бастапқы мәтіндерінің толық жиынымен таралуы қажет. Бастапқы мәтіндерге қол жеткізбейтіндіктен өзгертулер енгізуге болмайтын саудалық бағдарламалық қамтамалармен салыстырғанда, GNU бағдарламаларын модификациялауға рұқсат етілумен қатар толық еркіндік беріледі.
Linux операциялық жүйесін және оған арналған бағдарламаларды құрудың осындай тәсілінің сәтті болуы соншалық - оны Netscape компаниясы өзінің Communicator бағдарламалар тобы үшін қабылдады.
Жүйе дистрибутивтері
Дистрибутив үшін құжаттар бөлек беріледі. Бірақ оған көптеген ережелер, анықтамалық файлдар және HOWTO кіреді, сондықтан сауатты қолданушы құжатты қажет етпейді.
Linux-ті мықты құрастырушылар: Red Hat Inc., және Mandrake S.A. өздерінің нұсқаларын дистрибутивке енгізеді, бірақ бұл OS* жиынының бағасының көтерілуіне әкеліп соғады.
Linux дистрибутивтері көптеген әр түрлі компаниялармен шығарылады. Бүгінгі күні Linux-тің 90 түрі бар, бірақ олардың барлығы Unix стандарттарымен ұқсас. Батыстағы Linux-тің негізгі құрастырушылары:
Red Hat, Inc. – Red Hat Linux-тің үш түрін: Home, Standard және Professional шығарады;
Caldera, Inc. – Caldera Open Linux түрін шығарады;
Debian Group – Linux Debian;
Corel, Inc. – әмбебап саудаға қондырылуы ыңғайлы Corel Linux шығарады, ол Linux Debian қорында сақталады;
SUSE Group – S.U.S.E Linux-ті шығарады, әсіресе еуропалық тілдер үшін локальданған.
Келесі дистирбутивтер ТМД территориясында өте танымал:
“Процедура” қоғамынан Red Hat Linux. Бұл компания ТМД саудасы үшін ыңғайлы бағамен сатылатын Red Hat дистрибутивтерінің көшірмелерін шығарады.
Ресей-француз “Mandrake S.A.” компаниясынан Mandrake Linux дистрибутиві. Linux-тің бұл түрі жақсы орыстілдік локализациямен, көлемді құжаттарымен және арзан бағамен танымал.
Black Cat Group, BC Linux дистрибутивімен танымал. Бұл Red Hat дистрибутивінің түрі, бірақ ол Украинаға ғана локальданған.
Техникалық аспектісінде бұл барлық дистрибутивтерінің айырмашылығы өте бос қарастырылады (айырмашылықтар динамикалық кітапханаларда, аудармаларда және қондырушы бағдарламалардың түрлерінде бар). Таңдаудың негізгі критериі тек дистрибутивтің қателерінің, аударманың және бағаның болмауы болып табылады.
Linux жүйесі
“Linux” терминінің мағынасы толығымен анықталмаған. Ең алдымен ол ядроны, Linuх-тің кез келген версиясының жүрегі ретінде білдіріледі. Ал кең ауқымдағы мағынасы — дистрибутивдеп аталатын, осы ядрода орындалатын бағдарламалар жиынтығы. Ядроның мақсаты – бағдарламалар, соның ішінде базалық аппараттық бағдарламалар мен есептеулерді немесе бағдарламалардың орындалуын басқаратын жүйелер сияқты бағдарламалар орындалатын базалық ортаны қамтамасыз ету.
Нақтырақ айтсақ, белгілі бір уақыт мезетінде Linuх-тің тек бір ғана ағымдағы түрі бар, ол — ағымдағы ядро түрі. Торвальдс Linuх әлемінде ядроны өз иелігі ретінде белгілеп, күллі дүниедегі мыңдаған құрастырушыларға осы ядро үшін қолданбалы бағдарламалар мен қызметтер құруға мүмкіндік берген.
Кез келген анықтамадан шыққанда Linuх операциялық жүйе болып табылады. Linuх-ті басқа дербес компьютерлерге арналған операциялық жүйелерден айыратын ядроның ерекшелігі сонда — бұл жүйе көптапсырмалы және көпқолданбалы болып табылады.
Linux операциялық жүйесін түрлі бағдармаларды құру үшін пайдалануға болады. Қазіргі кезде Linux-ке арналған мынадай бағдарламалық қамтамалар бар:
DOS пен Windows-тің бағдарламалыққамтамалары.Linux-те орнықтылықтың жоғары деңгейінде DOS бағдарламаларын орындауға болады. Windows-ке арналған бағдарламаларды орындаудың да бірнеше әдістері бар.
XWindows қабықшасы.Бұл өте ыңғайлы, әрі көрнекті және оңай конфигурацияланатын орта, ол сонымен қатар Linux көптеген жүйелерінде жұмыс істейді. XWindows ортасында орындалатын көптеген бағдарламалар Linux-ті қарапайым және ыңғайлы операциялық жүйеге түрлендіреді.
Мәтіндік редакторлар.WordPerfect, StartOffice және ApplixWare сияқты коммерциялық мәтіндік редакторлардан басқа Linux-тің өзіне енген қуатты мәтіндік файлдарды түзететін жабдықтары бар.
Бағдарламалау тілдері.Көптеген бағдарламалау мен бағдарлама дайындау тілдері, т.б. Linux операциялық жүйелеріне арналған жабдықтары бар. Бағдарламалау жабдықтарының мол болуы бағдарламаларды құрастыруды жеңілдетеді.
Деректер қоймалары.Барлық Linux платформаларындағыдай Linux клиент-сервер деректер қоймалары үшін берік негізді қамтамасыз етеді. Linux әрқашан да mSQL және Postgre сияқты деректер қоймаларын қолдайды. Жүйенің дамуы, әсіресе корпоративті ақпарат әлемінде, Linux-ке арналған саудалық реляциондық деректер қоймаларының серверлер санын арттыра түсті. Бүгін Linux үшін реляциондық деректер қоймалары Огасlе, Sybase, Informix сияқты компаниялармен ұсынылады.
Іnternet жабдықтары.Linux белгілі Netscape Communication және Моsаіс сияқты бағдарламаларды қолдаумен қатар өзінің де Іnternet-ке арналған бағдарламалық қамтамалары бар. Оларға электронды поштаны оқитын мәтіндік және графиктік бағдарламалар, Іnternet серверлерін (Web-серверлер, электронды пошта мен жаңалықтар серверлері) құруға арналған толық бағдарламалық қамтамалар жатады. Іnternet-ке жергілікті желі немесе модем арқылы қосылуды толық қолдау қамтамасыз етілген.
Көпқолданбалы операциялық жүйе
Windows-тің барлық версиялары мен МасОS жүйелері бірқолданбалы (яғни бір қолданушыға арналған) болып табылады. Windows NT кейбір қызметтері көпқолданбалылық жайында сөз етуге себеп береді, бірақ әр уақыт мезетінде жүйемен тек бір адам жұмыс істей алады. Жақын арада Windows NТ-ді көпқолданбалы платформа негізінде жаңа Windows NT Terminal Server Edition жүйесін құру әрекеті ұйымдасқан болатын.
Linux бір уақытта бірнеше қолданушының жұмысын қамтамасыз етеді, бұл оның көпқолданбалылық артықшылықтарын түгелдей пайдалануға мүмкіндік береді. Бұдан үлкен құндылық шықпақ: Linux-ті қосымшалар сервері ретінде дамытуға болады. Қолданушылар терминалдан немесе өздерінің дербес компьютерлерінен жергілікті желі арқылы Linux серверіне шығып, өз компьютерінен емес, осы серверден бағдармаларды жүктей алады.
Көптапсырмалы операциялық жүйе
Көрқолданбалылықпен қатар Linux-тің көптапсырмалылық қасиеті бар.
Бір кездерде есептеу жүйелері Windows 3.1-ден Windows 95-ке ауысқанда, жаңа жүйенің көптапсырмалылығы негізгі құндылығы болып саналды.
Жүйенің көптапсырмалылығы - оның бірнеше операцияларды (үрдістерді) бір уақытта орындай алуы. Сонда жалғыз процессордан құралған компьютер бірнеше операцияны параллель орындай алады. Әрине, шынын айтсақ процессор бірнеше әрекетті бір уақытта орындай алмайды, көптапсырмалылық негізіне бір әрекеттен екіншіге шапшаң ауысуы жатады.
Әрқашан да Uniх жүйелеріндегі көптапсырмалылық Windows жүйелеріндегіден гөрі жоғары деңгейде болды. Linuх бірнеше әрекетті үлкен корпоративтік серверлер мен қуатты жұмыс станциялары үшін ерекше тәсілмен орындайды. Қазіргі күндері тек Windows 2000 мен Windows NT ғана дәл сондай көптапсырмалылықты қамтамасыз ете алады. Бір кездерде керемет шу көтерген Windows 95-тің өзі бір уақытта орындалатын әрекеттердің көп санын әрең орындап үлгереді.
Linux жүйесі, Windows NT мен Windows 2000 сияқты, Реntium II екілік жүйесі тәрізді көппроцессорлы компьютерлерді қолдайды. Бұл компьютерлер шын мәнінде екі бір уақыттағы әрекетті орындайды. Көппроцессорлық көптапсырмалылықпен бірге бір компьютерде орындалатын бір уақытта іске асатын бағдарламалар санын айтарлықтай көбейтуге мүмкіндік береді.
Операциялық жүйедегі басқарылатын объектілер
Операциялық жүйелер программалар жұмысын басқарады. Оларды есепке жібереді, тоқтатады және өшіреді. Өз кезегінде ОЖ-де микропроцессорда орындалатын программа. Программаны орындауға кірісу дегеніміз ол сол программаның командаларын бірінен соң бірін орындау. Программа және оның мәліметтері сол уақыттағы үрдіс ағынын анықтайды.
Сондықтан, оперциялық жүйе басқаратын объектілердің бірінші класы ол үрдістер ОЖ үрдістермен келесі әрекеттерді орындайды: үрдісті құру, үрдісті жүктеу, үрдісті тоқтату, үрдісті жаңарту (жалғастыру),үрдісті жою. Егер үрдіс деп программа орындалуын айтсақ онда ол ешқандай баяндауды қажет етпейді. әдетте, ОЖ бір ғана емес, көп үрдістермен жұмыс жасайды. Үрдістер бір-бірімен белгілі бір қатынаста бола алады. Мұндай қатынас бірінші түрі ол тәуелсіздік, яғни бір үрдіс екінші үрдіс күйіне ешбір әсер етпейді. Математика көпмүше объектілері арасындағы қатынастарын баяндағанда формальді логикалық ережелер қолданылады.
Келесі ОЖ басқаратын өте маңызды объекттің бірі ол қор (ресурс).
ОЖ теориясында қордың анықтамасы ол кең және формальді мағынаға ие. Қор ұғымына мынадай түсінікті әрі сезуге болатын объекттер жатады: жедел жады көлемі, сыртқы құрылғыларының көлемі, көптеген енгізу-шығару құрылғылары. Уақыт қорына келетін болсақ, ол ұғым ұқыпты талдануы қажет. Біріншіден, ОЖ астрономиялық уақытпен жұмыс жасайтын болғандықтан, оған жылын, айын, күнін, сағатын және секундын білу керек. Екіншіден, есептеу жүйесінің жұмысы үзіліссіз жүрмейді. Машинаның қалыпты жұмысын ғана есептейтін процессорлық уақыт енгізілген. әр программа белгілі бір уақытты қажет етеді: ол тоқтайды, содан соң қайта іске қосылады. Сол себепті есептеу үрдісінің ішкі уақыты ұғымы енгізілген.
Астрономиялық уақытты (күнтізбе уақыты) бәрі пайдаланады, бірақ ол одан таусылмайды, не болмаса баяулап бағытын қарама-қарсыға ауыстырмайды. Орталық санағыштың уақыты мүлдем басқа. Егер санағыш біреу болса және астрономиялық уақыт үзіндісін ол белгілі бір программаны орындаса (бұл кезде басқа программалар орындала алмайды) онда ол программалар арасында бөлінуді қежет ететін қор ретінде анықталады.
ІV.Бекіту.
Практикалық жұмыс жасау: «Linux операциялық жүйесінде жұмыс жасау»
VІ.Бағалау
VІІ.Үйге тапсырма беру. Тақырыпты оқып келу, дәптерге анықтамаларын түсіру.
