| Жад - ақпаратты сақтауға арналған қурылғы. Компьютердегі ақпарат 0 мен 1 (биттер) түрінде берілгендіктен, жад битті сақтаудың қызметін кез келген уақытта алып тастауға болатындай ету керек. Жад ішкі және сыртқы деп бөлінеді. Жадтың ішкі және сыртқы болып бөлінуі оның орналасу орны бойынша емес, (компьютердің жүйелік блогінің ішінде немесе сыртында) оның қолдану сипаттамасы бойынша жүргізілуі керек. Ішкі жад Компьютердің ішкі жадына тұрақты жад және жедел жад жатады. Тұрақты жадтау құрылғысы (ТЖҚ) - компьютердің жүйелік блогының ішіндегі микросұлба. Бұл жадқа зауыт-жасаушыларында ақпарат енгізіледі, ол компьютердің қосылуына қажет. ТЖҚ жұмысын қара экраннан көруге болады, ол компьютерді қосқан соң пайда болады. ТЖҚ жазылған программалар компьютердің аппаратурасының дұрыс жұмыс істейтіндігін тексеруге арналған. Мысалы, компьютердің қатқыл дискісі істен шықса, ТЖҚ-дағы программа ақауларды байқайды да, қажетті ақпаратты шығарады. Құралды тексерген соң ТЖҚ-дан операциялық жүйені жүктеу жүргізіледі. Енді одан әрі қарай операциялық жүйе компьютердің жұмысы мен оған орнатылған программаларды басқарады. Компьютердің ішкі жадтың басқа түрі - RAM1 немесе ЖЖҚ2 (ОЗУ) - компьютердің жедел жады. Компьютерде қосылған программалардың орындалуы осы жедел жадта болады. Жедел жад ұяшықтардан тұрады, олардың әрқайсысына ақпараттар бірлігі жазылады. Жедел жадтың бөлек ұяшықтарының адресі болады, программа сол адрестерде орналасңан мәліметтерге жүгінеді. Мысалы, мәтінде «а» әрпін «о» әрпіне өзгерту қажет болды делік. Оны істеу үшін компьютердегі «а» әрпінен тұратын ұяшықтың ЖЖҚ-да қайда орналасқанын білу керек. Өзгеріс жасалған соң бірден компьютер жедел жадтағы мәнді алмастырады және соңғы мәнді қалдырады. Сендер программаны іске қоссаңдар, онда ол ЖЖҚ орналасады және онда программамен жұмыс жасап біткенге дейін болады (терезенің жабылуына дейін). Сол үшін компьютерді өшірмес бұрын барлық ашық программаларды жабу керек, яғни, жедел жадтағы барлық программаларды шығарып алу керек. Егер оны істемесеңдер, онда программалардағы бірқатар мәліметтер жоғалып кетуі мүмкін. Компьютердің тез жұмыс істеуі жедел жадтың көлеміне тәуелді екені түсінікті. Бүгінде жедел жадтың көлемі бірнеше Гбайттерге жетуі мүмкін. Кэш-жад - аса тез эсер ететін жад, ол аса тез әсер ететін компьютерлердегі жедел жадқа қол жеткізуді жеделтетуге арналған. Заманауи компьютерлердің барлығында кэш-жад бар. Ол микропроцессор мен жедел жадтың арасында орналасқан. Жедел жадтың ең жиі қолданылатын бөліктерінің көшірмелерін сақтау оның міндеті болып табылады. Микропроцессор жадқа жүгінген жағдайда, ең алдымен мәліметтерді іздеу нақты кэш-жадта жүргізіледі. Кэш-жадқа қол жеткізу мерзімі жедел жадқа қарағанда біршама аз болғандықтан, жадқа қол жеткізудің орташа уақыты азаяды.  Процессордың ішкі жадпен жұмыс істеуі
Орталық процессор ЖЖҚ-мен жұмыс істегенде жадтан оқығысы немесе жадқа жазғысы келетін байттың адресін көрсету қажет (10 сурет).
Процессордың өзінің ішкі жады бар. Бұл жад компьютердің ішкі жадына қарағанда жылдам жұмыс жасайды, бірақ оның сыйымдылығы аз. Процессордың ЖЖҚ-дан немесе ТЖҚ-дан оқыған мәліметтері ішкі жадқа жазылады және өңделеді. Сонымен, ішкі жадқа ЖЖҚ (ОЗУ), ТЖҚ (ПЗУ) және кэш-жадты жатқызамыз. Жадтың қалған түрлері қай жерге орналасқанына қарамастан сыртқы жадқа қатысты болады. Олар көбінесе ақпаратты тасымалдауыштар деп аталады. Түйін Жад ішкі және сыртқы деп бөлінеді. Ішкі жад - жедел (ЖЖҚ), тұрақты (ТЖҚ) жад және кэш-жад. ЖЖҚ-да мәліметтер ғана сақталып қоймай, оған пайдаланушы жұмыс істейтін программаларда жүктеледі. Зауытта микросұлбаны дайындау барысында ТЖҚ-ға мәліметтерді өзгертпейтіндей етіп жазады. ЖЖҚ-да компьютер қосылғанда автоматты түрде іске қосатын программалар сақталады. Кэш-жад - аса тез әсер ететін жад, ол компьютерлердегі жедел жадқа қол жеткізуді жеделтету үшін арналған. Процессор тек өзінің ішкі жадындағы мәліметтерді ғана өңдей алады | 
