ИНФОРМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС Ж?МЫСТАРДЫ ?ТКІЗУ М?СЕЛЕЛЕРІ. ?ЙІРМЕ Ж?МЫСЫН ТИІМДІ ?ЙЫМДАСТЫРУ
?азіргі кездегі ж?ргізіліп жат?ан білім беру ж?йесін ?айта ??ру ?леуметтік, экономикалы? ?згерістерге бейімделе алатын, психологиялы?, педагогикалы? негіздері т?ра?ты, байыптау?а ?олайлы жа?а сипатта?ы ?лгілерді ?алыптастыру?а сипаттал?ан. Я?ни, о?ушылар?а тек белгілі бір білім беріп ?ана ?оймай, сонымен бірге о?ытуды? ?дістері мен ??ралдарын пайдалана отырып, жастарды жан-жа?ты т?рбиелеу, оларды? жеке т?л?асын, рухани ?лемін, ынтасы мен ?абілетін басты орын?а ?ою ?ажет.
Информатиканы о?ыту ?дістемесіндегі ?зекті м?селелерді? бірі – сыныптан тыс ж?мыстарды ?йымдастыру болып табылады. Олай дейтін себебіміз о?ушыларды? шы?армашылы? ?ызметіні? дамуы к?бінесе сыныптан тыс ж?мыстар барысында ж?зеге асады. О?ыту барысында?ы о?ушыларды? танымды? белсенділігі мен ізденімпазды? шы?армашылы?ы, оны арнайы бас?аруды? ма?ыздылы?ын кезінде Сократ та атап к?рсеткен. ХХІ ?асыр а?парат ?асыры бол?анды?тан мектепте, арнаулы о?у орындарында о?ытылатын информатика п?ніні? орны ерекше ж?не оны сыныптан тыс ж?мыстарды ?йымдастыру барысында ж?зеге асады. Д?ст?рлі о?ыту п?ндерінен ж?ргізілетін сыныптан тыс ж?мыс т?рлерін информатика п?нінен де ?йымдастырылады.
Б?гінгі а?параттандыру заманында о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту м?селесі білім беруді? е? жо?ар?ы ма?саттарыны? бірі болып отыр. Информатикадан сыныптан тыс ж?мыстар компьютер мен а?паратты? технологияларды ?олдану м?мкіндіктерін беретін п?наралы? байланыс т?рінде ?йымдастырылады. Компьютерді ?олданып бас?а п?ндерден сыныптан тыс шаралар ?ткізу о?ушыларды? д?ниетанымы мен ?ызы?ушылы?тарын арттыра т?седі. Себебі, о?ушылар а?паратты? технологиялар м?мкіндіктерімен ж?мыс жасауда ?здеріне ?ажет ма?л?маттарды ?з бойларына игеріп, шы?армашылы? ?абілетін дамытады. А?паратты? технологиялар мектеп пен а?паратты? ?о?амды ?зара байланыстырады. О?ушылар а?паратты? технологиялар туралы на?ты білімге негізделе отырып, оларды? ?ажайып сырларын ашады, ал атал?ан технологиялар о?ушыларды? білімге, е?бекке деген ??штарлы?ын арттырады, а?паратты? ?о?ам?а, ?з еліне аз да болса пайда келтіруге ынталандырып, а?паратты? технологиялар жайлы т?сінігін ке?ейтеді.
А?паратты? технологиялар о?ушыларды? саба?тан немесе о?улы?тан дайын білімді алуын ?ана емес, сонымен ?атар м??алімні? басшылы?ымен о?ушыларды? ?зіндік ж?мыстарын, ізденіс-зерттеу ?дістерін ?амтиды. Б?гінгі та?да жас ?рпа?ты шы?армашылы? ?абілеті дамы?ан т?л?а етіп т?рбиелеуде ж?не о?ыту мен т?рбиелеуді? сапасын арттыруда саба?тан тыс ж?мыстарды? ма?ызы зор. Сыныптан тыс ж?мыстар о?ушыны? жеке т?л?а болып ?алыптасып, жан-жа?ты білім алуыны?, шы?армашылы? ?абілетіні? дамуыны? негізгі жолдарыны? бірі [1].
?р адам бала кезден ?мірде ?лкен жетістікке жетуді армандайды. К?пшілігі ерте кезден бастап белгілі бір іс-?рекетке ?абілеттілік бай?атады (сурет салады, билейді, ?ле? айтады, белгілі бір музакалы? ??ралда ойнайды, м?сін салады). Біра?, б?л ?абілеттілікті ?алыптастырып, ж?йелі дамытып отырмаса, ол ?асиет жас ?скен сайын жойыла бастайды, жас жеткіншекті? болаша? к?сіби ?міріне ба?ыт-ба?дар бере алмайды. ?азіргі ?леуметтік – экономикалы? жа?дайда к?сіби жетістікке жалпы ж?не арнайы ?абілеттілік, білімділік, шы?армашылы? ар?ылы ?ана жетуге болады.
Саба?тан тыс ж?мыстарында о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту ?шін а?паратты? технологияларды пайдалану о?ушыларды? ерік-жігерін т?рбиелеп, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыра т?сіреді, берілген тапсырманы д?рыс орындап, жауапкершілікпен ?арау?а, алдына ?ой?ан ма?сат?а жетудегі табандылы?, тап?ырлы?, шыдамдылы?, бай?а?ышты? секілді мінезді? сапаларына да?дыландырады.
Информатика курсы бойынша ж?ргізілетін д?ст?рлі сыныптан тыс ж?мыс т?рлеріне: ?йірме, факультативтік курстар, экскурсия, олимпиада, ?рт?рлі ?ызы?ты кештер мен сайыстар, ?ылыми ж?мыстарды жат?ызу?а болады. О?ушыларды? информатика п?ніне ?ызы?ушылы?ын арттыру, ой-?рісін ж?не танымды? ?абілеттін дамыту, шы?армашылы??а баулу, ?з ойын еркін жеткізе білу ж?не ?ткенді шапша? еске т?сіру да?дыларын ?алыптастыру ма?сатында сыныптан тыс ?тілетін сайыстарды? ма?ызы зор.
Сыныптан тыс ж?мыс ??ымы ?те ке?. Ол мазм?ны, ба?ыты, ?дісі, та?айындалуы, формасы мен жолдары жа?ынан білімділікті ?ажет етеді. Мысалы, ?йірмелер отырысы, ?осымша саба?тар, мерекелік шаралар мен кештер ?ткізу осы сыныптан тыс ж?мыстар?а жатады. Біра? кей жа?дайларда о?ушы белсенділігі мен бас?аруында болады.
Сыныптан тыс ж?мыс – б?л о?ытушылар мен о?ушыларды? сыныптан тыс уа?ытта?ы ?рт?рлі «іс-?рекеттері мен іс-шараларын» ?йымдастыру болып табылады. Сыныптан тыс ж?мыс-сыныптан тыс уа?ытта?ы ?ткізілетін ж?не о?у жоспарына кіретін ?рт?рлі о?у- т?рбиелік іс-шаралар. Т?рбие ж?мысыны? негізгі б?лігі болып саналатын сыныптан тыс ж?мыстар-баланы? ?мірге ?ажетті ?леуметтік ортада?ы т?жірибесі мен ?о?амды? ??ндылы?тарды ?абылдауын ?алыптастырады.
Т?рлі формада?ы сыныптан тыс ж?мыстар о?ушыны? к?нделікті саба?та бай?ала бермейтін жеке ?абілеттері мен м?мкіндіктерін ашады. Сыныптан тыс ж?мысты? ?р т?рлі болуы о?ушыны? ?зіне сенімділігін, ?зін д?рыс ба?ылауын ?алыптастырады, сонымен ?атар ?рт?рлі ж?мыстар о?ушыны? іс-т?жірибесі мен да?дысын, Адам ?ызметіні? ?рт?рлілігі туралы білімі мен біліктілігін арттырады. Сыныптан тыс ж?мыстарда о?ушылар бір-бірімен барлы? жа?ынан ?арым-?атынаста болады. ?рт?рлі сыныптан тыс ж?мыстарда о?ушылар ?зіні? жа?а ?абілеттерін ашып ?ана ?оймай, ?жымдасып ж?мыс істеуге ?йренеді. ?р т?рлі сыныптарды? о?ушыларын біріктіре отырып ж?ргізілген сыныптан тыс саба?тар б?кіл мектеп ?жымыны? топтаса т?сіуіне себепші болады. ?р т?рлі сыныптарды? о?ушыларын біріктіретін ?йірмелерде ересектеу балаларын ?зінен кішілерге ?ам?орлы? жасауларына, жолдасты? ?зара к?мекті ?рістетуге жа?сы жа?дай ту?ызылады.
Информатикадан факультатив саба?тарыны? негізгі ма?саты о?ушыларды? білімдерін тере?дету ке?іту, п?нге деген о?ушыны? ?ызы?ушылы?ын дамыту, ?абілетін дамыту, информатикамен ?з бетінше ж?мыстар ат?ару?а тал?амдары мен ?ызы?ушылы?тарын ояту, шы?армашылы?тары мен белсенділіктерін т?рбиелеу мен дамыту болып табылады.
Информатикадан саба?тан тыс ж?мыстарды ?йымдастыру ?дістемесіне ж?ргізілген талдаулар факультативтік саба?тар мен олимпиадалар ?ткізу м?селесімен ?ана шектеледі. Б?гінгі а?паратты? ?о?амда ?мір с?руге лайы?, жан – жа?ты дамы?ан жеке т?л?аны ?алыптастыру ?шін мектепте о?ытылатын п?ндер бойынша о?ушыны? шы?армашылы? ?абілетін дамытатын ?рт?рлі саба?тан тыс ж?мыстар ?йымдастыру ?ажет екені белгілі. Осындай ж?мыс т?рі информатика курсы бойынша ж?ргізілетін саба?тан тыс ж?мыстарды? бірі – о?ушыларды? ?ылыми-зерттеу ж?мысын ?йымдастыру болып табылады. Информатика п?ні бойынша саба?тан тыс ж?мыстарды зерттеуге арнал?ан е?бектер ?те аз, тіпті жо?ты? ?асы деуге болады. Б?л м?селе о?ушыларды? т?рліше ойлау, шы?армашылы? ?абілеттерін дамытуда ма?ызды р?л ат?арады.
О?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамытатын информатика п?нінен ?ылыми – зерттеу ж?мысын ?йымдастыру ?дістемесін жасау информатиканы о?ыту ?дістемесі теориясында?ы негізгі м?селелерді? бірі болып табылады. О?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту ?шін информатиканы о?ыту процесінен тыс о?у ж?мыстары ?йымдастырылуы тиіс. Информатика п?нінен ?ткізілетін о?ушыларды? ?ылыми – зерттеу ж?мысыны? мазм?ны мен ?ткізілу формасын о?ытушылар ?ада?алауы тиіс.
Егер информатикадан ?йымдастырыл?ан ?ылыми – зерттеу ж?мыстарын ?ткізу ?дістемесі о?у процесіне енгізілсе, ?о?амда?ы ж?не таби?атта?ы процестерді зерттеу элементтері мен ?ылыми к?з?арасы ?алыптасып, информатика п?ніне деген ?ызы?ушылы?ы артады; о?ушыны? о?у м?мкіндігі мен ?ажеттілігі, о?у?а м?дделілігі толы? іске асырылуы негізінде т?л?алы? даму м?мкіндігі пайда болады; ?зіндік шы?армашылы? ойлау ж?йесі ?алыптасып, білім де?гейі жо?арылайды. ?зіндік шы?армашылы?ты ж?зеге асыру т?мендегідей міндеттерді? шешілуін талап етеді.
Біріншіден, информатика п?нінен ?ткізілетін ?ылыми – зерттеу ж?мысыны? мазм?ны мен ??рылымын аны?тау алды??ы кезекте ?арастырылатын негізгі м?селе болып табылады. Екіншіден, информатика п?ні бойынша ?ткізілетін саба?тан тыс ж?мыстарды? ??рылымына дамытушы компоненттерді енгізу т?сілін аны?тау ?ажет екені к?рінеді. Саба?тан тыс кездегі информатикадан шы?армашылы? ?абілеттілікті? даму т?сілдері осы салада жина?тал?ан педагогикалы? т?жірибеге, на?ты педагогикалы? материалдарды ?йымдастыру?а, о?ыту т?жырымдамасына, дидактикалы? принципке байланысты екені к?рініп т?р. Осы салада?ы ж?ргізілген зерттеулерден, біріншіден, о?ушыны? шы?армашылы? ?абілетіні? тайызды?ы немесе м?лдем жо?ты?ы, екіншіден шы?армашылы? ?абілеттілікті? даму ?орытындысы мен о?ан педагогикалы? т?р?ыдан ?сер етуді? арасында?ы ?иыншылы? бай?алады. Информатика п?нінен о?ушыларды ?ылыми – зерттеу ж?мыстарына бейімдеу а?ыл-ойды сатылап ?алыптастыру теориясына сай ж?ргізілген жа?дайда о?ушыларды? стандарт талаптарын ?ана?аттандыратын о?у ж?мысына ?ол жеткізуге болады.
А?паратты? технологияларды енгізу ж?не а?паратты? ортаны ?алыптастыру еліміздегі білім беру ж?йесіні? т?бірлі ?згерістеріне негіз болды. А?паратты? технологияларды? білім беру ж?йесінде ке?інен ?олданылуы – д?ст?рлі саба?ты?
аясында т?рып ?алмай, о?ушыларды? ?зіндік ?ызметіні? т?рлі формаларын жан-жа?ты ?арастыратын сыныптан тыс ж?мыстар, зерттеу, жобалау ж?не м?селелік ?дістерді т?жірибе ж?зінде ке?інен ?олдану?а міндеттейді. Ал, б?л міндетті шешуде ?азіргі а?параттандыру жа?дайында о?ушыны? жеке т?л?алылы?ын ?арастырып, а?паратты? ?о?амда ?мір с?руіне, сонымен ?атар, оны? а?парат а?ымында д?рыс ба?дар жасап,тиімді шешім табуына ?ажет а?параттарды технологияларды та?дап алу ж?не оларды ?олдану ?абілеттілігін ?алыптастыруда информатика п?ніні? ма?ызы зор. Информатика п?нін о?ыту барысында?ы сыныптан тыс ж?мысы компьютерлік технология негізінде ?йымдастырыл?ан ?дістемеге сай ж?зеге асырылса, онда ?о?амда?ы ж?не таби?атта?ы процестерді зерттеу мен ?ылыми к?з?арасы ?алыптасып, информатика п?ніне деген ?ызы?ушылы?ы артады, ?зіндік шы?армашылы? ойлау ж?йесі ?алыптасып, білім де?гейі жо?арылайды ж?не шы?армашылы? ?абілеттері дамиды. Информатика п?ніні? к?п жа?тылы?ын ескере отырып, о?ушылар?а тек ?ана д?рістік т?рбие беріп ?ана ?оймай, сонымен бірге сыныптан тыс уа?ытта ?р т?рлі ?ылыми жа?алы?тарды пайдалану ар?ылы білім де?гейін к?теруге болады.
Сыныптан тыс ж?мысты жоспарлауды о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін ?алыптастырудан бастау ?ажет. О?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамытатын информатика п?нінен ?ылыми – зерттеу ж?мысын ?йымдастыру ?дістемесін жасау информатиканы о?ыту ?дістемесі теориясында?ы негізгі м?селелерді? бірі болып табылады. О?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту ?шін информатиканы о?ыту процесінен тыс о?у ж?мыстары ?йымдастырылуы тиіс. Информатика п?нінен ?ткізілетін о?ушыларды? ?ылыми – зерттеу ж?мысыны? мазм?ны мен ?ткізілу формасын ?ытушылар ?ада?алауы тиіс.
?азіргі ?о?амды а?параттандыру жа?дайында о?ушыны? жеке т?л?алы?ын ?арастырып, а?паратты? ?о?амда ?мір с?руіне, сонымен ?атар, оны? а?парат а?ымында д?рыс ба?дар жасап, тиімді шешім табуына ?ажет жа?а а?паратты? технологияларды та?дап алу ж?не оларды ?олдану ?абілеттілігін ?алыптастыруда информатика п?ніні? ма?ызы зор.
?о?амда болып жат?ан ?леуметтік демократиялы? ?згерістерге с?йкес компьютерлік техника мен а?паратты? технологияларды? ?ар?ынды даму салдарынан информатика курсын о?ыту?а ?ойылатын талаптар к?н сайын ?л?аюда.
Информатика п?ні бойынша сыныптан тыс ж?мыстарды ?йымдастыруды зерттеуге арнал?ан е?бектер ?те аз, тіпті жо?ты? ?асы деуге болады. Информатика ж?не оны? ?олданулары бойынша ж?ргізілетін факультативтік курстар ж?не программалау тілдерінен факультативтік курстар ?йымдастыруды? орны ерекше ж?не информатика п?нінен о?ушыларды? ?ылыми – зерттеу ж?мысын ?йымдастыру ?ажет. О?ушыларды? информатикадан ал?ан теориялы? білімдері мен біліктерін тексеру ма?сатында – сыныптан тыс ж?мыстарды, сайыс саба?тарын к?п дайындау керек. Сонда ?ана бізді? о?ушыларымыз ?ылыми сайыстар мен олимпиадаларда жо?ары жетістіктерге жететіндігіне сенуге болады
?орыта келгенде айтарым, информатикадан ?йымдастырылатын сыныптан тыс ж?мыстарда о?ушыларды? білім, білік, да?дыларын ?алыптастыра отырып, т?л?а ретіндегі танымды? белсенділіктерін арттыруды? ж?не шы?армашылы? ?абілетін дамытуды? ма?ызы зор.
Т?менде ?зім жетекшілік ететін «ИнфоСтудио» ?йірмесіні? ж?мыс жоспарын м??алімдерге ?дістемелік ??рал ретінде ?оса ?сынып отырмын. ?дістемелік ??ралды ?арау ?шін басы?ыз
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер:
1. Білім беру ж?йесінде коммуникациялы? технологияларды? к?мегімен о?ушыларды? д?ниетанымды? к?з?арастарын ?алыптастыру //Вестник
КазНПУ им.Абая. – Алматы, 2005. №2(13). – Б.161-165.
2. Халы?ова К.З Информатиканы о?ыту ?дістемесі. Алматы, 2000.
3. Даулеткулов А.Б. Олимпиады по информатике. Алматы, 1999.
4. Кудинова В.И. Внеклассная работа по информатике. М., 2001 N 1. Информатика и образование.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Информатикадан ?йірме ж?мысын тиімді ?йымдастыру»
ИНФОРМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАРДЫ ӨТКІЗУ МӘСЕЛЕЛЕРІ. ҮЙІРМЕ ЖҰМЫСЫН ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
ПАЛЫМБЕТОВА ЕҢЛІК АРЫСБЕКҚЫЗЫ. Қызылорда облысы, Сырдария ауданы, Ақжарма ауылы, №130 Абай орта мектебі
Қазіргі кездегі жүргізіліп жатқан білім беру жүйесін қайта құру әлеуметтік, экономикалық өзгерістерге бейімделе алатын, психологиялық, педагогикалық негіздері тұрақты, байыптауға қолайлы жаңа сипаттағы үлгілерді қалыптастыруға сипатталған. Яғни, оқушыларға тек белгілі бір білім беріп қана қоймай, сонымен бірге оқытудың әдістері мен құралдарын пайдалана отырып, жастарды жан-жақты тәрбиелеу, олардың жеке тұлғасын, рухани әлемін, ынтасы мен қабілетін басты орынға қою қажет.
Информатиканы оқыту әдістемесіндегі өзекті мәселелердің бірі – сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру болып табылады. Олай дейтін себебіміз оқушылардың шығармашылық қызметінің дамуы көбінесе сыныптан тыс жұмыстар барысында жүзеге асады. Оқыту барысындағы оқушылардың танымдық белсенділігі мен ізденімпаздық шығармашылығы, оны арнайы басқарудың маңыздылығын кезінде Сократ та атап көрсеткен. ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан мектепте, арнаулы оқу орындарында оқытылатын информатика пәнінің орны ерекше және оны сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру барысында жүзеге асады. Дәстүрлі оқыту пәндерінен жүргізілетін сыныптан тыс жұмыс түрлерін информатика пәнінен де ұйымдастырылады.
Бүгінгі ақпараттандыру заманында оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту мәселесі білім берудің ең жоғарғы мақсаттарының бірі болып отыр. Информатикадан сыныптан тыс жұмыстар компьютер мен ақпараттық технологияларды қолдану мүмкіндіктерін беретін пәнаралық байланыс түрінде ұйымдастырылады. Компьютерді қолданып басқа пәндерден сыныптан тыс шаралар өткізу оқушылардың дүниетанымы мен қызығушылықтарын арттыра түседі. Себебі, оқушылар ақпараттық технологиялар мүмкіндіктерімен жұмыс жасауда өздеріне қажет мағлұматтарды өз бойларына игеріп, шығармашылық қабілетін дамытады. Ақпараттық технологиялар мектеп пен ақпараттық қоғамды өзара байланыстырады. Оқушылар ақпараттық технологиялар туралы нақты білімге негізделе отырып, олардың ғажайып сырларын ашады, ал аталған технологиялар оқушылардың білімге, еңбекке деген құштарлығын арттырады, ақпараттық қоғамға, өз еліне аз да болса пайда келтіруге ынталандырып, ақпараттық технологиялар жайлы түсінігін кеңейтеді.
Ақпараттық технологиялар оқушылардың сабақтан немесе оқулықтан дайын білімді алуын ғана емес, сонымен қатар мұғалімнің басшылығымен оқушылардың өзіндік жұмыстарын, ізденіс-зерттеу әдістерін қамтиды. Бүгінгі таңда жас ұрпақты шығармашылық қабілеті дамыған тұлға етіп тәрбиелеуде және оқыту мен тәрбиелеудің сапасын арттыруда сабақтан тыс жұмыстардың маңызы зор. Сыныптан тыс жұмыстар оқушының жеке тұлға болып қалыптасып, жан-жақты білім алуының, шығармашылық қабілетінің дамуының негізгі жолдарының бірі [1].
Әр адам бала кезден өмірде үлкен жетістікке жетуді армандайды. Көпшілігі ерте кезден бастап белгілі бір іс-әрекетке қабілеттілік байқатады (сурет салады, билейді, өлең айтады, белгілі бір музакалық құралда ойнайды, мүсін салады). Бірақ, бұл қабілеттілікті қалыптастырып, жүйелі дамытып отырмаса, ол қасиет жас өскен сайын жойыла бастайды, жас жеткіншектің болашақ кәсіби өміріне бағыт-бағдар бере алмайды. Қазіргі әлеуметтік – экономикалық жағдайда кәсіби жетістікке жалпы және арнайы қабілеттілік, білімділік, шығармашылық арқылы ғана жетуге болады.
Сабақтан тыс жұмыстарында оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін ақпараттық технологияларды пайдалану оқушылардың ерік-жігерін тәрбиелеп, пәнге деген қызығушылығын арттыра түсіреді, берілген тапсырманы дұрыс орындап, жауапкершілікпен қарауға, алдына қойған мақсатқа жетудегі табандылық, тапқырлық, шыдамдылық, байқағыштық секілді мінездің сапаларына дағдыландырады.
Информатика курсы бойынша жүргізілетін дәстүрлі сыныптан тыс жұмыс түрлеріне: үйірме, факультативтік курстар, экскурсия, олимпиада, әртүрлі қызықты кештер мен сайыстар, ғылыми жұмыстарды жатқызуға болады. Оқушылардың информатика пәніне қызығушылығын арттыру, ой-өрісін және танымдық қабілеттін дамыту, шығармашылыққа баулу, өз ойын еркін жеткізе білу және өткенді шапшаң еске түсіру дағдыларын қалыптастыру мақсатында сыныптан тыс өтілетін сайыстардың маңызы зор.
Сыныптан тыс жұмыс ұғымы өте кең. Ол мазмұны, бағыты, әдісі, тағайындалуы, формасы мен жолдары жағынан білімділікті қажет етеді. Мысалы, үйірмелер отырысы, қосымша сабақтар, мерекелік шаралар мен кештер өткізу осы сыныптан тыс жұмыстарға жатады. Бірақ кей жағдайларда оқушы белсенділігі мен басқаруында болады.
Сыныптан тыс жұмыс – бұл оқытушылар мен оқушылардың сыныптан тыс уақыттағы әртүрлі «іс-әрекеттері мен іс-шараларын» ұйымдастыру болып табылады. Сыныптан тыс жұмыс-сыныптан тыс уақыттағы өткізілетін және оқу жоспарына кіретін әртүрлі оқу- тәрбиелік іс-шаралар. Тәрбие жұмысының негізгі бөлігі болып саналатын сыныптан тыс жұмыстар-баланың өмірге қажетті әлеуметтік ортадағы тәжірибесі мен қоғамдық құндылықтарды қабылдауын қалыптастырады.
Түрлі формадағы сыныптан тыс жұмыстар оқушының күнделікті сабақта байқала бермейтін жеке қабілеттері мен мүмкіндіктерін ашады. Сыныптан тыс жұмыстың әр түрлі болуы оқушының өзіне сенімділігін, өзін дұрыс бақылауын қалыптастырады, сонымен қатар әртүрлі жұмыстар оқушының іс-тәжірибесі мен дағдысын, Адам қызметінің әртүрлілігі туралы білімі мен біліктілігін арттырады. Сыныптан тыс жұмыстарда оқушылар бір-бірімен барлық жағынан қарым-қатынаста болады. Әртүрлі сыныптан тыс жұмыстарда оқушылар өзінің жаңа қабілеттерін ашып қана қоймай, ұжымдасып жұмыс істеуге үйренеді. Әр түрлі сыныптардың оқушыларын біріктіре отырып жүргізілген сыныптан тыс сабақтар бүкіл мектеп ұжымының топтаса түсіуіне себепші болады. Әр түрлі сыныптардың оқушыларын біріктіретін үйірмелерде ересектеу балаларын өзінен кішілерге қамқорлық жасауларына, жолдастық өзара көмекті өрістетуге жақсы жағдай туғызылады.
Информатикадан факультатив сабақтарының негізгі мақсаты оқушылардың білімдерін тереңдету кеңіту, пәнге деген оқушының қызығушылығын дамыту, қабілетін дамыту, информатикамен өз бетінше жұмыстар атқаруға талғамдары мен қызығушылықтарын ояту, шығармашылықтары мен белсенділіктерін тәрбиелеу мен дамыту болып табылады.
Информатикадан сабақтан тыс жұмыстарды ұйымдастыру әдістемесіне жүргізілген талдаулар факультативтік сабақтар мен олимпиадалар өткізу мәселесімен ғана шектеледі. Бүгінгі ақпараттық қоғамда өмір сүруге лайық, жан – жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру үшін мектепте оқытылатын пәндер бойынша оқушының шығармашылық қабілетін дамытатын әртүрлі сабақтан тыс жұмыстар ұйымдастыру қажет екені белгілі. Осындай жұмыс түрі информатика курсы бойынша жүргізілетін сабақтан тыс жұмыстардың бірі – оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмысын ұйымдастыру болып табылады. Информатика пәні бойынша сабақтан тыс жұмыстарды зерттеуге арналған еңбектер өте аз, тіпті жоқтың қасы деуге болады. Бұл мәселе оқушылардың түрліше ойлау, шығармашылық қабілеттерін дамытуда маңызды рөл атқарады.
Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытатын информатика пәнінен ғылыми – зерттеу жұмысын ұйымдастыру әдістемесін жасау информатиканы оқыту әдістемесі теориясындағы негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін информатиканы оқыту процесінен тыс оқу жұмыстары ұйымдастырылуы тиіс. Информатика пәнінен өткізілетін оқушылардың ғылыми – зерттеу жұмысының мазмұны мен өткізілу формасын оқытушылар қадағалауы тиіс.
Егер информатикадан ұйымдастырылған ғылыми – зерттеу жұмыстарын өткізу әдістемесі оқу процесіне енгізілсе, қоғамдағы және табиғаттағы процестерді зерттеу элементтері мен ғылыми көзқарасы қалыптасып, информатика пәніне деген қызығушылығы артады; оқушының оқу мүмкіндігі мен қажеттілігі, оқуға мүдделілігі толық іске асырылуы негізінде тұлғалық даму мүмкіндігі пайда болады; өзіндік шығармашылық ойлау жүйесі қалыптасып, білім деңгейі жоғарылайды. өзіндік шығармашылықты жүзеге асыру төмендегідей міндеттердің шешілуін талап етеді.
Біріншіден, информатика пәнінен өткізілетін ғылыми – зерттеу жұмысының мазмұны мен құрылымын анықтау алдыңғы кезекте қарастырылатын негізгі мәселе болып табылады. Екіншіден, информатика пәні бойынша өткізілетін сабақтан тыс жұмыстардың құрылымына дамытушы компоненттерді енгізу тәсілін анықтау қажет екені көрінеді. Сабақтан тыс кездегі информатикадан шығармашылық қабілеттіліктің даму тәсілдері осы салада жинақталған педагогикалық тәжірибеге, нақты педагогикалық материалдарды ұйымдастыруға, оқыту тұжырымдамасына, дидактикалық принципке байланысты екені көрініп тұр. Осы саладағы жүргізілген зерттеулерден, біріншіден, оқушының шығармашылық қабілетінің тайыздығы немесе мүлдем жоқтығы, екіншіден шығармашылық қабілеттіліктің даму қорытындысы мен оған педагогикалық тұрғыдан әсер етудің арасындағы қиыншылық байқалады. Информатика пәнінен оқушыларды ғылыми – зерттеу жұмыстарына бейімдеу ақыл-ойды сатылап қалыптастыру теориясына сай жүргізілген жағдайда оқушылардың стандарт талаптарын қанағаттандыратын оқу жұмысына қол жеткізуге болады.
Ақпараттық технологияларды енгізу және ақпараттық ортаны қалыптастыру еліміздегі білім беру жүйесінің түбірлі өзгерістеріне негіз болды. Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде кеңінен қолданылуы – дәстүрлі сабақтың
аясында тұрып қалмай, оқушылардың өзіндік қызметінің түрлі формаларын жан-жақты қарастыратын сыныптан тыс жұмыстар, зерттеу, жобалау және мәселелік әдістерді тәжірибе жүзінде кеңінен қолдануға міндеттейді. Ал, бұл міндетті шешуде қазіргі ақпараттандыру жағдайында оқушының жеке тұлғалылығын қарастырып, ақпараттық қоғамда өмір сүруіне, сонымен қатар, оның ақпарат ағымында дұрыс бағдар жасап,тиімді шешім табуына қажет ақпараттарды технологияларды таңдап алу және оларды қолдану қабілеттілігін қалыптастыруда информатика пәнінің маңызы зор. Информатика пәнін оқыту барысындағы сыныптан тыс жұмысы компьютерлік технология негізінде ұйымдастырылған әдістемеге сай жүзеге асырылса, онда қоғамдағы және табиғаттағы процестерді зерттеу мен ғылыми көзқарасы қалыптасып, информатика пәніне деген қызығушылығы артады, өзіндік шығармашылық ойлау жүйесі қалыптасып, білім деңгейі жоғарылайды және шығармашылық қабілеттері дамиды. Информатика пәнінің көп жақтылығын ескере отырып, оқушыларға тек қана дәрістік тәрбие беріп қана қоймай, сонымен бірге сыныптан тыс уақытта әр түрлі ғылыми жаңалықтарды пайдалану арқылы білім деңгейін көтеруге болады.
Сыныптан тыс жұмысты жоспарлауды оқушылардың шығармашылық қабілеттерін қалыптастырудан бастау қажет. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытатын информатика пәнінен ғылыми – зерттеу жұмысын ұйымдастыру әдістемесін жасау информатиканы оқыту әдістемесі теориясындағы негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін информатиканы оқыту процесінен тыс оқу жұмыстары ұйымдастырылуы тиіс. Информатика пәнінен өткізілетін оқушылардың ғылыми – зерттеу жұмысының мазмұны мен өткізілу формасын қытушылар қадағалауы тиіс.
Қазіргі қоғамды ақпараттандыру жағдайында оқушының жеке тұлғалығын қарастырып, ақпараттық қоғамда өмір сүруіне, сонымен қатар, оның ақпарат ағымында дұрыс бағдар жасап, тиімді шешім табуына қажет жаңа ақпараттық технологияларды таңдап алу және оларды қолдану қабілеттілігін қалыптастыруда информатика пәнінің маңызы зор.
Қоғамда болып жатқан әлеуметтік демократиялық өзгерістерге сәйкес компьютерлік техника мен ақпараттық технологиялардың қарқынды даму салдарынан информатика курсын оқытуға қойылатын талаптар күн сайын ұлғаюда.
Информатика пәні бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыруды зерттеуге арналған еңбектер өте аз, тіпті жоқтың қасы деуге болады. Информатика және оның қолданулары бойынша жүргізілетін факультативтік курстар және программалау тілдерінен факультативтік курстар ұйымдастырудың орны ерекше және информатика пәнінен оқушылардың ғылыми – зерттеу жұмысын ұйымдастыру қажет. Оқушылардың информатикадан алған теориялық білімдері мен біліктерін тексеру мақсатында – сыныптан тыс жұмыстарды, сайыс сабақтарын көп дайындау керек. Сонда ғана біздің оқушыларымыз ғылыми сайыстар мен олимпиадаларда жоғары жетістіктерге жететіндігіне сенуге болады
Қорыта келгенде айтарым, информатикадан ұйымдастырылатын сыныптан тыс жұмыстарда оқушылардың білім, білік, дағдыларын қалыптастыра отырып, тұлға ретіндегі танымдық белсенділіктерін арттырудың және шығармашылық қабілетін дамытудың маңызы зор.
Төменде өзім жетекшілік ететін «ИнфоСтудио» үйірмесінің жұмыс жоспарын мұғалімдерге әдістемелік құрал ретінде қоса ұсынып отырмын. Әдістемелік құралды қарау үшін басыңыз
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Білім беру жүйесінде коммуникациялық технологиялардың көмегімен оқушылардың дүниетанымдық көзқарастарын қалыптастыру //Вестник
КазНПУ им.Абая. – Алматы, 2005. №2(13). – Б.161-165.
2. Халықова К.З Информатиканы оқыту әдістемесі. Алматы, 2000.
3. Даулеткулов А.Б. Олимпиады по информатике. Алматы, 1999.
4. Кудинова В.И. Внеклассная работа по информатике. М., 2001 N 1. Информатика и образование.
