Саба?ты? ма?саты: о?ушыларды Windows ОЖ-ны? пайдаланушы интерфейсі туралы т?сінік ?алыптастыру, Windows терезесі ??рылымды? элементтерімен, ?ызыметімен таныстыру, терезелер т?рлерін баптауды ?йрету.
О?ушылар білуі тиіс: ж?мыс ?стелі, тапсырмалар та?тасы, тапсырмалар та?тасыны? та?балары, бас меню, Windows ОЖ-ны? терезелері ??рылымы, ?ызметін.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?та ?олданылатын к?рнекті ??ралдар: компьютер, инт.та?та, электронды о?улы?
Саба?ты? барысы:
?йымдастыру
?ткен материалды ?айталау с?ра?тары
Жа?а та?ырыпты т?сіндіру
Тапсырмаларды орындау
Саба?ты бекіту
?йге тапсырма беру
Жа?а т?сініктер:
Операциялы? ж?йе дегеніміз не?
Операциялы? ж?йе компьютерді? барлы? ??рыл?ыларыны? ж?мысын ж?не програмалы? жасауыны? ж?мысын бас?арук ?шін ?ажет екенін білесі?дер. Ол компьютер мен адамны? арасында?ы байланысты ?амтамасыз етеді, демек, Операциялы? ж?йе - б?л компьютерді? іске ?ос?ан кезде ж?ктелетін ж?не барлы? ??рыл?ыларды? ж?мысын бас?аратын арнайы программа. Операциялы? ж?йе – ол есептеу процестері мен компьютерді бас?ару ж?не пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жина?тал?ан программа. Операциялы? ж?йе адам мен компьютерді? электронды? ??рауыштары ж?не ?олданбалы программалар арасында келістіруші ?ызметін ат?арады. Ол адамны? программаларды іске ?осуына, барлы? м?мкін деректерді олар?а беруге ж?не олардан алу?а, программа ж?мысын бас?ару?а, компьютерді? ж?не о?ан ?осыл?ан ??рыл?ыларды? параметрлерін ?згертуге, ресурстарды ?айта б?ліп беруге м?мкіндік береді. Дербес компьютерде ж?мыс істеу, шынында, оны? операциялы? ж?йесімен ж?мыс істеу болып табылады.
Біз ?шін компьютермен ?арым-?атынас жасауды? ?олайлы ?дісі –операциялы? ж?йе ?амтамасыз ететін интерфейс ма?ызды.
Операциялы? ж?йелерді жіктеу.
Дербес компьютерге арнал?ан операциялы? ж?йелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айт?анда, ОЖ-лер:
Бір міндетті ж?не к?п міндетті ?атар ат?аратын;
Бір адам пайдаланатын ж?не бірнеше адам пайдаланатын;
Б?дан бас?а операциялы? ж?йені? командалы? немсее графикалы? (немесе екеуі бір міндетті) к?п терезелі интерфесі болы м?мкін.
Бір міндетті операциялы? ж?йелер ?ай кезде де адамны? компьютерде тек бір ?ана іспен ш??ылдануына? я?ни тек бір ?ана м?селені шешуіне м?мкіндік береді.
К?пміндетті ж?йелер бірнеше программаны ?атар іске ?осу?а м?мкіндік береді.
Бір адам ?ана пайдаланатын операциялы? ж?йелер компьютерде тек бір ?ана адамны? ж?мыс істеуіне м?мкіндік береді.
Бірнеше адам пайдаланатын ж?йеде ?р бір пайдаланушы ?з а?паратына пароль енгізіп, тек ?зіні? ?ана аша алатын а?паратына шы?а алады.
?рбір ОЖ ?ш міндетті б?ліктен т?рады:
І. Ядро – командалы? интерпретатор, программалы? тілден «темір» тіліне аударатын аудармашы, машина кодасыны? тілі.
ІІ.Драйвер- компьютер ??рамына кіретін ?рт?рлі ??рыл?ыларды бас?ару?а с?йкес келеді, мысалы, принтер драйвері, сканер драйвері, ж?йелік картаны? драйвері.
ІІІ. Интерфейс - пайдаланушы компьютермен байланысып, ?арым-?атынаста болатын ы??айлы ?абы?.
Операциялы? ж?йелер топтамасы
Дербес компьютер ?шін операциялы? ж?йелерді? бірнеше ?р т?рлі ж?птары даярлан?ан: Microsoft MS DOS фирмасыны? операциялы? ж?йесі Windows (95,98,ME,NT,2000, XP, Vista ), Linex Apple фирмасыны? дербес компьютерлерінде MAC OS операциялы? ж?йесіні? ?р т?рлі версиясы ?олданылады. Серверде к?біне Windows NT/XP ж?не UNIX операциялы? ж?йелері пайдаланылады.
Операциялы? ж?йе топтамасыны? ма?ызды белгілеріні? бірі ЭЕМ ресурстарын бас?ару ерекшелігі болып табылады. Б?л б?рінен б?рын к?пма?саттылы?ты ?олдау. Бір мезгілде орындалатын процестерді? санына байланысты операциялы? ж?йелер екі топ?а б?лінеді:
біртапсырмалы
к?птапсырмалы
Біртапсырмалы операциялы? ж?йелерді? пайдаланушы?а бір программаны ж?ктеуге м?мкіндік береді.
К?птапсырмалы операциялы? ж?йелер пайдаланушы?а бір мезгілде бірнеше программаны ж?ктеуге м?мкіндік береді.
Топтаманы? келесі белгісіне к?п?олданушы режимді ?олдау жатады. Оны? екі т?рі белгілі.
Бірпайдаланушы
к?ппайдаланушы
Бірпайдаланушы операциялы? ж?йелер компьютерде бір ?ана пайдаланушы?а ж?мыс жасау?а м?мкіндік береді.
К?ппайдаланушы операциялы? ж?йе ?уатты компьютерді? к?мегімен бір мезгілде бірнеше пайдаланушыны? ж?мыс істеуін ?амтамасыз етеді.
Сонымен ?атар операциялы? ж?йелерді? командалы? ж?не / немесе графикалы? интерфейсі бар.
Графикалы? интерфейсті операциялы? ж?йелерде командаларды пайдаланушы тыш?анны? к?мегімен енгізе алады, ал командалы? жол режімінде командаларды клавиатураны? к?мегімен енгізеді.
Біз ?азіргі кезде ке? тара?ан Windows операциялы? ж?йесімен танысуды жал?астырамыз. Windows с?зі а?ылшын тілінен аудар?анда «терезелер» деген ??ым береді.
Windows –графикалы? (терезелі) операциялы? ж?йе. Экранда график т?рінде ОЖ-ні бас?ару элементтері бейнеленген ж?не пайдаланушы оны? ?осымшаларында?ы ?ажетті элементті тыш?анны? к?мегімен та?дай алады.
Операциялы? ж?йелерді баптау
Windows операциялы? ж?йелеріні? сипаттамаларын кез келген компьютерде ?згертуге болады. Пайдаланушыны? к?рсетуімен сипаттамаларды ?згерту операциялы? ж?йелерді баптау деп аталады.
Шартты т?рде баптауды ?ш топ?а б?луге болады:
Буманы? терезесіні? параметрлерін баптау;
негізгі менюді баптау;
бас?ару та?тасыны? к?мегімен ж?йені жалпы баптау.
Бума терезесіні? параметрлерін баптауды Т?рі-Параметрлер ... командасы бойынша орындау?а болады. Осыдан кейін экранда екі немесе ?ш ?осымша беттен т?ратын диалогтік терезе ашылады.
Бума (Папка) ?осымша бетінен сіз бір бумадан екінші бума?а ?ту ?шін экранда буманы «алмастыру» режимін та?дауды? батырмалар ж?бын к?ресіз.
?арап шы?у (Просмотр) ?осымша бетінде к?рінбейтін файлдарды бейнелеуге тыйым салу?а болады ж?не ол бума терезесі басында файлды? (буманы?) толы? адресін бейгнелейтін жалаушларды ?осады ж?не ?шіреді.
Келесі Параметрлер ?осымша беті файлдарды? жа?а типтерін (жа?а ке?ейтулер) ?осу?а м?мкіндік береді.
Негізгі менюді ж?не Тапсырмалар та?тасын баптауды Негізгі меню (Баптау – Тапсырмалар та?тасы) немесе Тапсырмалар та?тасы (Панель задач) контекстік менюіні? ?асиеттер командаларыны? к?мегімен орындайды. Екі команда да екі ?осымша беттен т?рады, соларды? к?мегімен ?ажетті параметрлерді ?згертуге болатын бір ?ана диалогтік терезені ша?ырады.
Жалпы (Общие) ?осымша беті келесі режімдерді ?осатын 5 жалаушадан т?рады:
Экраннан автоматты т?рде ?шіру (Автоматически убирать с экрана ) – тапсырмалар та?тасы оны? орнына тыш?анды к?шіргеннен кейін ?ана пайда болады;
Негізгі менюдегі ?са? белгілер (мелкие значки в главном меню) – негізгі меню ?са? белгіленіп, олар ?те аз орын алады;
Са?атты бейнелеу (Отображать часы) – Тапсырмалар та?тасына са?ат индикаторы орнатылады;
?ыс?артыл?ан менюді пайдалану (Использовать сокращенные меню) – менюді аш?анда со??ы пайдалан?ан командалар пайда болады.
?осымша (Дополнительно) ?осымша бетіні? к?мегімен ?осу?а, ?шіруге, апару?а ж?не негізгі меню пунктеріне жа?а ат ?ою?а болады.
Ж?йені жалпы баптау Бас?ару та?тасы арнайы бумасыны? к?мегімен орындалады.
Бас?ару та?тасы бумасыны? терезсінде сіз мына жазулар мен к?птеген белгілерді к?ресіз. Экран, Шрифтер, К?ні мен уа?ыт, Клавиатура, Тыш?ан (Экран, Шрифты, Дата и время, Клавиатура, Мышь) ж?не т.б.
Просмотр содержимого документа
«информатикадан сабак жоспары »
Пән: Информатика Күні ____________ Сынып __________ пән мұғалімі: Г.С.Тайтулеуова
Сабақтың тақырыбы: Операциялық жүйе ұғымы
Сабақтың мақсаты: оқушыларды Windows ОЖ-ның пайдаланушы интерфейсі туралы түсінік қалыптастыру, Windows терезесі құрылымдық элементтерімен, қызыметімен таныстыру, терезелер түрлерін баптауды үйрету.
Оқушылар білуі тиіс: жұмыс үстелі, тапсырмалар тақтасы, тапсырмалар тақтасының таңбалары, бас меню, Windows ОЖ-ның терезелері құрылымы, қызметін.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: компьютер, инт.тақта, электронды оқулық
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру
Өткен материалды қайталау сұрақтары
Жаңа тақырыпты түсіндіру
Тапсырмаларды орындау
Сабақты бекіту
Үйге тапсырма беру
Жаңа түсініктер:
Операциялық жүйе дегеніміз не?
Операциялық жүйе компьютердің барлық құрылғыларының жұмысын және програмалық жасауының жұмысын басқарук үшін қажет екенін білесіңдер. Ол компьютер мен адамның арасындағы байланысты қамтамасыз етеді, демек, Операциялық жүйе - бұл компьютердің іске қосқан кезде жүктелетін және барлық құрылғылардың жұмысын басқаратын арнайы программа. Операциялық жүйе – ол есептеу процестері мен компьютерді басқару және пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жинақталған программа. Операциялық жүйе адам мен компьютердің электрондық құрауыштары және қолданбалы программалар арасында келістіруші қызметін атқарады. Ол адамның программаларды іске қосуына, барлық мүмкін деректерді оларға беруге және олардан алуға, программа жұмысын басқаруға, компьютердің және оған қосылған құрылғылардың параметрлерін өзгертуге, ресурстарды қайта бөліп беруге мүмкіндік береді. Дербес компьютерде жұмыс істеу, шынында, оның операциялық жүйесімен жұмыс істеу болып табылады.
Біз үшін компьютермен қарым-қатынас жасаудың қолайлы әдісі –операциялық жүйе қамтамасыз ететін интерфейс маңызды.
Операциялық жүйелерді жіктеу.
Дербес компьютерге арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айтқанда, ОЖ-лер:
Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын;
Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын;
Бұдан басқа операциялық жүйенің командалық немсее графикалық (немесе екеуі бір міндетті) көп терезелі интерфесі болы мүмкін.
Бір міндетті операциялық жүйелер қай кезде де адамның компьютерде тек бір ғана іспен шұғылдануынағ яғни тек бір ғана мәселені шешуіне мүмкіндік береді.
Көпміндетті жүйелер бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік береді.
Бір адам ғана пайдаланатын операциялық жүйелер компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Бірнеше адам пайдаланатын жүйеде әр бір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.
Әрбір ОЖ үш міндетті бөліктен тұрады:
І. Ядро – командалық интерпретатор, программалық тілден «темір» тіліне аударатын аудармашы, машина кодасының тілі.
ІІ.Драйвер- компьютер құрамына кіретін әртүрлі құрылғыларды басқаруға сәйкес келеді, мысалы, принтер драйвері, сканер драйвері, жүйелік картаның драйвері.
ІІІ. Интерфейс - пайдаланушы компьютермен байланысып, қарым-қатынаста болатын ыңғайлы қабық.
Операциялық жүйелер топтамасы
Дербес компьютер үшін операциялық жүйелердің бірнеше әр түрлі жұптары даярланған: Microsoft MS DOS фирмасының операциялық жүйесі Windows (95,98,ME,NT,2000, XP, Vista ), Linex Apple фирмасының дербес компьютерлерінде MAC OS операциялық жүйесінің әр түрлі версиясы қолданылады. Серверде көбіне Windows NT/XP және UNIX операциялық жүйелері пайдаланылады.
Операциялық жүйе топтамасының маңызды белгілерінің бірі ЭЕМ ресурстарын басқару ерекшелігі болып табылады. Бұл бәрінен бұрын көпмақсаттылықты қолдау. Бір мезгілде орындалатын процестердің санына байланысты операциялық жүйелер екі топқа бөлінеді:
біртапсырмалы
көптапсырмалы
Біртапсырмалы операциялық жүйелердің пайдаланушыға бір программаны жүктеуге мүмкіндік береді.
Көптапсырмалы операциялық жүйелер пайдаланушыға бір мезгілде бірнеше программаны жүктеуге мүмкіндік береді.
Топтаманың келесі белгісіне көпқолданушы режимді қолдау жатады. Оның екі түрі белгілі.
Бірпайдаланушы
көппайдаланушы
Бірпайдаланушы операциялық жүйелер компьютерде бір ғана пайдаланушыға жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Көппайдаланушы операциялық жүйе қуатты компьютердің көмегімен бір мезгілде бірнеше пайдаланушының жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар операциялық жүйелердің командалық және / немесе графикалық интерфейсі бар.
Графикалық интерфейсті операциялық жүйелерде командаларды пайдаланушы тышқанның көмегімен енгізе алады, ал командалық жол режімінде командаларды клавиатураның көмегімен енгізеді.
Біз қазіргі кезде кең тараған Windows операциялық жүйесімен танысуды жалғастырамыз. Windows сөзі ағылшын тілінен аударғанда «терезелер» деген ұғым береді.
Windows –графикалық (терезелі) операциялық жүйе. Экранда график түрінде ОЖ-ні басқару элементтері бейнеленген және пайдаланушы оның қосымшаларындағы қажетті элементті тышқанның көмегімен таңдай алады.
Операциялық жүйелерді баптау
Windows операциялық жүйелерінің сипаттамаларын кез келген компьютерде өзгертуге болады. Пайдаланушының көрсетуімен сипаттамаларды өзгерту операциялық жүйелерді баптау деп аталады.
Шартты түрде баптауды үш топқа бөлуге болады:
Буманың терезесінің параметрлерін баптау;
негізгі менюді баптау;
басқару тақтасының көмегімен жүйені жалпы баптау.
Бума терезесінің параметрлерін баптауды Түрі-Параметрлер ... командасы бойынша орындауға болады. Осыдан кейін экранда екі немесе үш қосымша беттен тұратын диалогтік терезе ашылады.
Бума (Папка) қосымша бетінен сіз бір бумадан екінші бумаға өту үшін экранда буманы «алмастыру» режимін таңдаудың батырмалар жұбын көресіз.
Қарап шығу (Просмотр) қосымша бетінде көрінбейтін файлдарды бейнелеуге тыйым салуға болады және ол бума терезесі басында файлдың (буманың) толық адресін бейгнелейтін жалаушларды қосады және өшіреді.
Келесі Параметрлер қосымша беті файлдардың жаңа типтерін (жаңа кеңейтулер) қосуға мүмкіндік береді.
Негізгі менюді және Тапсырмалар тақтасын баптауды Негізгі меню (Баптау – Тапсырмалар тақтасы) немесе Тапсырмалар тақтасы (Панель задач) контекстік менюінің Қасиеттер командаларының көмегімен орындайды. Екі команда да екі қосымша беттен тұрады, солардың көмегімен қажетті параметрлерді өзгертуге болатын бір ғана диалогтік терезені шақырады.
Жалпы (Общие) қосымша беті келесі режімдерді қосатын 5 жалаушадан тұрады:
Барлық терезелердің үстінен орналастыру (Расположить поверх всех окон)- тапсырмалар тақтасы қосымшалардың барлық терезелерінің үстінде орналасады;
Экраннан автоматты түрде өшіру (Автоматически убирать с экрана ) – тапсырмалар тақтасы оның орнына тышқанды көшіргеннен кейін ғана пайда болады;
Негізгі менюдегі ұсақ белгілер (мелкие значки в главном меню) – негізгі меню ұсақ белгіленіп, олар өте аз орын алады;
Сағатты бейнелеу (Отображать часы) – Тапсырмалар тақтасына сағат индикаторы орнатылады;
Қысқартылған менюді пайдалану (Использовать сокращенные меню) – менюді ашқанда соңғы пайдаланған командалар пайда болады.
Қосымша (Дополнительно) қосымша бетінің көмегімен қосуға, өшіруге, апаруға және негізгі меню пунктеріне жаңа ат қоюға болады.
Жүйені жалпы баптау Басқару тақтасы арнайы бумасының көмегімен орындалады.
Басқару тақтасы бумасының терезсінде сіз мына жазулар мен көптеген белгілерді көресіз. Экран, Шрифтер, Күні мен уақыт, Клавиатура, Тышқан (Экран, Шрифты, Дата и время, Клавиатура, Мышь) және т.б.
Компьютерде орындалатын өздік жұмыс
Оқушылар деңгейлік тапсырма бойынша жұмыс істейді. Әр деңгейдің тапсырмасы жұмыстың әртүрлі дағдыларын қалыптастырады. В,С деңгейлік тапсырмалары Paintграфикалық редакторында жұмыс дағдысын қалыптастыруға бағытталған.
Қорытындылау
Мұғалім оқушылардың тәжірибелік жұмысын бағалайды.
