Енгізу ж?не шы?ару операторы

Пән аты: Информатика

Класы: 7 «А»

Уақыты:

Сабақтың мақсаты: Енгізу және шығару операторы

Білімділігі:Оқушыларға меншіктеу операторының енгізу және шығару

операторлары туралы мағлұмат бере отырып, есеп шығару жолдарын үйрету.

Дамытушылығы: Оқушыларды алгоритмнің командаларымен және құрылыммен таныстыра отырып, алгоритм құру дағдыларын қалыптастыру, логикалық ой-өрістерін дамыту;

Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жинақылыққа адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Білім білікті қалыптастыру сабағы

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Үй тапсырмасын тексеру.

3. Жаңа сабақты түсіндіру

4. Сабақты бекіту

5. Үйге тапсырма

Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар

• Меншіктеу операторы дегеніміз не?

• Меншіктеу операторы қандай қызмет атқарады?

• Меншіктеу операторының жазылу түрі қалай?

Жаңа сабақ

Енгізу операторы

Мәліметті немесе кез келген ақпаратты компьютерге енгізу үшін read немесе readln қарапайым операторлары қолданылады.

Пішімі: read (a1, a2, a3 …, an) ; мұнда жақша ішіндегі жай айнымалылар. Readln нің ерекшелгі – ол ақпаратты жаңа жолдан бастап оқиды. Айнымалыларға мән енгізгенде мәнді пернетақтадан теріп пернесін басамыз. Бір немесе бірнеше айнымалылар болса да осылай енгіземіз, болмаса жақшада қанша айнымалы тұрса сонша мәнді арасын үтір мен бөліп жазып, барлығын енгізуге болады. Тек , айнымалы мен енгізілетін мәліметтің типтері бірдей болуы керек.

Мысалы:

Х айнымалы болсын read (x) ; Программада осы оператор кездескенде компьютер «тоқтап» экранға «?» белгісін шығарып, мәлімет енгізуімізді күтіп тұрады. Біз тиісті мәнді (сан , сөз т.б) теріп , енгізу пернесін ді басамыз.

Мәліметтерді енгізу операторы READ (ағылшынша оқу). Оператордың жалпы

түрі.

READ(al, a2,…,an);

READLN(al, a2,……,an);

READLN;

Шығару операторы

Нәтижені немесе кезкелген операторды экранға шығару үшін write немесе writeln қарапайым операторларды қолданылады.

Пішімі: write (a1,a2,…,an); мұнда жақша ішінде жай айнымалы немесе апорстрофпен қоршалған мәтіндер болуы мүмкін. Writeln ерекшелігі ол ақпаратты жаңа жолдан бастап шығарады.

Мысалы: x=12.456…

Write(‘x мәні=’,x) операторы орындалғаннан кейін экранға мына жазба шығады: x мәні=1,2456E+01.Бұл нәтиже экспоненциальды түрдегі жазба деп аталады.

Е+01 дегеніміз – ол осы жазбадағы санда нүктені оң жаққа бір орын жылжытып оқу керек деген сөз (x=12.456).

Жазбаны y=3.1576 деп жазуға болады.Бұл жазбада «-» (минус) таңбасы болғандықтан, нүктені сол жаққа екі орны жылжыту керек. Мұндай жағдайда нақты сандарды басып шығарғанда оларға пішім (формат) берген дұрыс.

Мысалы: х – сан болсын

Write (x:n:m);

Мұндағы х ондықбөлшек, n х тің барлық мәніне берлігне орын саны, m –х мәнінің бөлшек бөлігіне берілген орын саны.

Пішім дегеніміз – бүкіл санға және оның бөлшегіне қанша орын берілетін көрсету

Шығару операторы. Паскаль тілінде нәтижені экранға шығару үшін WRITE

операторы қолданылады.

WRITE (al, a2,…,an);

WRITELN(al, a2,……,an)

1-мысал. Екі санның қосындасын табу программасын құру керек.

Program kosindi;

Var a, b, x integer;

Begin

Write (‘a, b-сандарын енгіз');

Readln(a, b);

X:=a+b;

Writeln(‘x =’,x);

End.

2-мысал. Екі санның бөліндісін табу программасын құру керек.

Program bolindi;

Var a, b, x:real;

Begin

Write (‘a, b-сандарын енгіз');

Readln(a, b);

X:=a/b;

Writeln(‘x=’,x);

End.

Компьютермен жұмыс

Тақтаға жазылған 1-2 мысалды және кітаптың 70-72 беттеріндегі программасы құрылған дайын мысалдарды компьютерде Паскаль программасында теріп, тексеріп, нәтижесін көру.

Сабақты бекіту сұрақтары

• Енгізу және шығару операторларының атқаратын негізгі міндеттері қандай?

• Енгізу операторының жалпы форматы қандай?

• Шығару операторының жалпы форматы қандай?

Үйге тапсырма: Енгізу және шығару операторы

Бағалу:

Пәні: Информатика

Класы: 8 «А»

Күні:

Сабақтың тақырыбы: Күрделі шарттар.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Шартты операторлардың жазылу тәртібімен таныстыру және тармақталған алгоритмдерді программалауды түсіндіру. Сабақтан алған теориялық білімдерін жүйелі түрде тәжірибе жүзінде көрсете білу дағдыларын қалыптастыру.

Дамытушылық: Программалау тілінде жұмыс жасай білу дағдыларын, ойлау қабілеттерін, өз білімдерін сауатты түрде жеткізе білуді, пәнге деген қызығушылықты дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылардың белсенділігін арттыру, жұмыс жасау мақсатында компьютерлік сауаттылыққа, өзара көмектесуге, өзін-өзі бағалауға тәрбиелеу.

Көрнекілік: Кесте, презентация, таратпа қағаздар, электрондық оқулық.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі

II. Үй тапсырмасын сұрау

III. Жаңа сабақты түсіндіру

IV. Сабақты бекіту

V. Бағалау

Үй тапсырамсы бойынша сұрақтар.

• Тармақталу алгоритмі дегеніміз не?

• Тармақталу алгоритмі неше топқа бөлінеді?

• Логика деп нені айтады?

• Санау жүйелері дегеніміз не?

Жаңа сабақ.

Паскаль программалау тіліндегі шартты оператор

Паскаль тілі өзінің қарапайымдылығының және тиімділігінің арқасында дүние жүзіне тез таралды. Қазіргі кезде барлық дербес компьютерлер осы тілде жұмыс істей алады. Паскаль тілінде жазылған программаның дұрыстығын компьютерде тексеру және жіберілген қатені түзету оңай. армақталған алгоритмдерді ұйымдастыру үшін шартты операторларды пайдаланамыз.

Тармақталған алгоритмдердің программасын құру үшін шартты операторларды пайдаланамыз. Осы уақытқа дейін біз сызықтық алгоритмдерге программа құрып келдік. Яғни, берілген есепте ешқандай шарттар болмаған. Ал, бүгінгі сабағымызда берілген есепте бір немесе бірнеше шарт кездесетін жағдайды қарастырып, оған программа құрамыз. Ал бұл алгоритм түрі тармақталған алгоритм.

Тармақталған алгоритмдер – алгоритмде арифметикалық теңсіздік пен теңдік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Логикалық шарт тексеріледі, егер орындалса, онда 1 – жолмен, ал егер орындалмаса, онда 2-ші жолмен жүзеге асады да, соңында екі тармақ бірігеді. Мұндай алгоритмдерді шарт тексеру, яғни тармақталу алгоритмдері деп атаймыз. Блок схемасында шарт тексеру блогы – ромб қолданылады.

Тармақталу операторы көрсетілген шартқа тәуелді құрамына кіретін операторлардың орындалуын немесе орындалмауын қамтамасыз етеді. Тармақталған алгоритмдерді программалаған кезде мынадай қызметші сөздер қолданылады: if - егер , then – онда , else - әйтпесе.

Оператор программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады. Оператордың жазылу түрі:

{Егер шарт онда 1 оператор әйтпесе 2 оператор орындалады.}

IF THEN ELSE ;

Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, ELSE сөзінен кейінгі оператор орындалады.

Шарт өрнегін жазу үшін мынадай салыстыру белгілерін пайдаланамыз:

= Тең

= Үлкен немесе тең

Тең емес

Мысал:

program j;

var x,y:real;

begin

read(x);

if xb THEN write('max a') else write('max b');

end.

Сабақты бекіту.

І деңгей

Мұғалімнің көрсеткен мысалына ұқсас есептерді шығару.

ІІ деңгей

Орташа есептерді шығару.

Кез-келген санның оң немесе теріс екенін анықтайтын программа құрыңыз.

PROGRAM ERKEZHAN;

VAR a: real;

Begin

Write('vedite a');

read(a);

if a=0 THEN write('a он сан') else write('а терис сан');

end.

ІІІ деңгей

Күрделі есептер

Мысал:

Бөлменің температурасы 50 градустан жоғары болса, “ыстық” сөзін, 25 градустан жоғары болса, “қалыпты” сөзін, ал 25 градустан төмен болса, “суық” сөзін экранға шығару керек.

program h;

var t:real;

begin

read(t);

if t=50 then write(' ыстык ') else

if t=25 then write(' калыпты ') else write('суык ');

writeln('t=',t);

end.

Электронды түрдегі тест тапсырмаларын орындау.

Қатені табу

Мысал:

Радиусы R болатын шеңбердің ұзындығын есептеу программасын құрыңыз.

Қажетті формула L:=2*pi*R

program h;

var L,R:real;

const pi=3.14;

begin

read(R);

L:=2*pi*R;

writeln('L=',L);

end.

Бағалау.