kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Bazi bir geоmetrik figuralarni yaratishda delphi 7.0 vizual tilini qo’llanish metodikasi.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Hozirgi vaqtga kelib maktab ta’lim tizimida ko'plab dasturlash tillari paydo bo'ldi. Ular Beysik, Paskal va boshqa dasturlash tillaridir. Xo'sh, ulardan qay biri yaxshiroq? Albatta, bu savolga Pascal dasturlash tili deyish mumkin. Chunki u boshqa dasturlash tillaridan dasturlashni o'rganish uchun qulay hisoblanadi. Bu til 1969-yil N.Virt tomonidan yaratilgan bo'lib, keyinchalik amerikaning Borland firmasi tomonidan qayta ishlandi va uni Turbo Pascal deb nomlagan. "Turbo Pascal"ni qayta ishlash natijasida  ob'ektli dasturlash yo'lga qo'yildi va uni Object Pascal deb atala boshlandi. Hisoblsh texnikasi va texnologiyasining rivojlanishi natijasida Borland firmasi tomonidan yangi Delphi dasturlash tili yaratildi.

     Delphi dasturlash tili Windows uchun mo'ljallangan bo'lib, uning birinchi versiyasi Windows 3.1 operatsion sistema qobig'ida ishlangan.  Delphi vizual proektlar, turli holat proseduralarini qayta ishlash va dasturlarni qayta ishlashda vaqtdan yutish va boshqalarni o'z ichiga olgan.

Delphi oynasi o’z ichiga beshta oynani oladi:

  • bosh oyna – Delphi Projest1;
  • forma oynasi – Form1;
  • ob`ekt xossalarini tahrirlash oynasi – Objest Inspestor;
  • ob`ektlar ro’yxatini ko’rish oynasi – Objest tree View;
  • dastur kodlarini tahrirlash oynasi – Unit.pas.

Bosh oyna ekranning yuqori qismida joylashgan bo’lib, uning birinchi qatorida sarlavha, ya`ni proektning nomi joylashgan. Ikkinchi qatorda buyruqlar menyusi gorizantal ko’rinishda joylashgan. Keyingi qatorning chap tarafida uskunalar paneli va o’ng tarafida komponentalar politrasi joylashgan. Forma oynasida dastur loyihalashtiriladi. Objest Inspestor oynasi ob`ekt xossalarini tahrirlash uchun xizmat qiladi. Ob`ekt xossalari bu – ob`ektga berilgan xarakteristika bo’lib, uning ko’rinishi, joylashishi va holatidir. Masalan, Width va Height xossalari forma o’lchamini, top va Left esa formaning ekrandagi holati, Caption – matnli ma’lumotlarni aniqlaydi[1-3].

Maktab ta’lim tizimida geometriya fanini vizuallashtirib tushuntirish zamon talabi. Shuni e`tiborga ola turib Delphi 7.0 dasturlash tilida planimetriya va stereometriya jismlari bo’lgan to’g’rito’rtburchak, aylana va konus bo’yicha dastur tuzishni ko’rib chiqamiz.

1-misol. Berilgan to’g’rito’rtburchakning yuzasi, shu to’g’rito’rtburchakga tashqi chizilgan aylananing diametri va radiusini hisoblaydigan dastur tuzilsin. Berilgan misol uchun formaga ishlatilayotgan prilojenielarga  belgi  qo’yish kerak bo’ladi. Memo1 masalani yechimlarini bizga ko’rsatish uchun, Label1, Label2 va  Label3  tahrirlash maydoniga izoh berish uchun formaga qo’yiladi, Edit1 va Edit2  koeffitsientlarni kiritish uchun, Button1 esa natijani Memo1 ga chiqarish uchun ishlatiladi.  Masalani yechish algoritmi quyidagicha bo’lsin. Yangi forma ochib unga Label, Edit va Memo maydonlari va Button tugmachasini joylashtiramiz. Button tugmachasiga Natija deb nom berib shuning ichiga dastur tuzib bajartiramiz. Bezak uchun formaga to’g’rito’rtburchak rasmini va orqasiga fon beramiz.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var a,b,d,R,S:Real;

begin

a:qstrtofloat(edit1.Text);

b:qstrtofloat(edit2.Text);

d:qSQRT(SQR(a)QSQR(b));

R:q(SQRT(SQR(a)QSQR(b)))G’2;

S:qa*b;

Memo1.Lines.Add('dq'QFloatToStr(d));

Memo1.Lines.Add('Rq'QFloatToStr(R));

Memo1.Lines.Add('Sq'QFloatToStr(S));

end;

end.

2-misol. Aylananing radiusi berilgan bo’lsin uning uzunligi va ushbu aylanaga ichki chizilgan doiraning yuzasini hisoblaydigan dastur tuzilsin.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var

R,L,S: Real;

begin

R:qstrtofloat(edit1.Text);

L:qPi*R;

S:qPi*R*R;

Natija.Lines.Add('Rq'QFloatToStr(R));

Natija.Lines.Add('Lq'QFloatToStr(L));

Natija.Lines.Add('Sq'QFloatToStr(S));

end;

end.

3-misol. Konus  masalasini yechish dasturi uchun birinchi to’rtta  piktogramma kerak bo’ladi. Bu piktogrammalarni formaga joylashtirish uchun komponentalar palitrasidagi kerakli piktogramma ikki marta sichqoncha bosiladi va keyin forma maydonida hosil bo’lgan kiritish belgisi yoki tugmacha kerakli joyga joylashtiriladi.

                Label1ning Caption xossasiga “Konus  asosining radiusi va hajmini hisoblash” so’zi yoziladi.  Button1 tugmachasining ustida  sichqonchani bosganimizdan  keyin kodlar oynasi ochiladi va dastur ko’dlari kiritiladi.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var

L,H,R,V:Real;

begin

L:qstrtofloat(edit1.Text);

H:qstrtofloat(edit2.Text);

R:qSQRT(SQR(L)-SQR(H));

Begin

V:q(1G’3)*Pi*SQR(R)*H;

Natija.Lines.Add('Radusiq'Qfloattostr(R));

Natija.Lines.Add('Hajmiq'Qfloattostr(V));

end;

end;

end.

Bundan ko’rinib turibdi biz faqat konus apofemasi va konus balandligini beramiz. Shu berilgan ma’lumotlarni hisobga olib bizga konus radiusi va hajmini hisoblab beradi. Bu natija Memo maydonida namoyon bo’ladi. Endi biz shu dasturlar yordamida xohlagan berilganlarni beramiz va bu dasturlar shunga mos natijalarni darrov chiqarib beradi. Vaholanki, har bir geometriya fanida shunga o’xshash dasturlar tuzilib maktab o’quvchilariga dars paytida ko’rsatib borilsa dars sifati yanada ortgan bo’lar edi.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Bazi bir geоmetrik figuralarni yaratishda delphi 7.0 vizual tilini qo’llanish metodikasi.»

BAZI BIR GEОMETRIK FIGURALARNI YARATISHDA DELPHI 7.0 VIZUAL TILINI QO’LLANISH METODIKASI.

Zaripov SH SH – G‘ijduvon maishiy xizmat kasb-hunar kolleji

Hozirgi vaqtga kelib maktab ta’lim tizimida ko'plab dasturlash tillari paydo bo'ldi. Ular Beysik, Paskal va boshqa dasturlash tillaridir. Xo'sh, ulardan qay biri yaxshiroq? Albatta, bu savolga Pascal dasturlash tili deyish mumkin. Chunki u boshqa dasturlash tillaridan dasturlashni o'rganish uchun qulay hisoblanadi. Bu til 1969-yil N.Virt tomonidan yaratilgan bo'lib, keyinchalik amerikaning Borland firmasi tomonidan qayta ishlandi va uni Turbo Pascal deb nomlagan. "Turbo Pascal"ni qayta ishlash natijasida  ob'ektli dasturlash yo'lga qo'yildi va uni Object Pascal deb atala boshlandi. Hisoblsh texnikasi va texnologiyasining rivojlanishi natijasida Borland firmasi tomonidan yangi Delphi dasturlash tili yaratildi.

     Delphi dasturlash tili Windows uchun mo'ljallangan bo'lib, uning birinchi versiyasi Windows 3.1 operatsion sistema qobig'ida ishlangan.  Delphi vizual proektlar, turli holat proseduralarini qayta ishlash va dasturlarni qayta ishlashda vaqtdan yutish va boshqalarni o'z ichiga olgan.

Delphi oynasi o’z ichiga beshta oynani oladi:

  • bosh oyna – Delphi Projest1;

  • forma oynasi – Form1;

  • ob`ekt xossalarini tahrirlash oynasi – Objest Inspestor;

  • ob`ektlar ro’yxatini ko’rish oynasi – Objest tree View;

  • dastur kodlarini tahrirlash oynasi – Unit.pas.

Bosh oyna ekranning yuqori qismida joylashgan bo’lib, uning birinchi qatorida sarlavha, ya`ni proektning nomi joylashgan. Ikkinchi qatorda buyruqlar menyusi gorizantal ko’rinishda joylashgan. Keyingi qatorning chap tarafida uskunalar paneli va o’ng tarafida komponentalar politrasi joylashgan. Forma oynasida dastur loyihalashtiriladi. Objest Inspestor oynasi ob`ekt xossalarini tahrirlash uchun xizmat qiladi. Ob`ekt xossalari bu – ob`ektga berilgan xarakteristika bo’lib, uning ko’rinishi, joylashishi va holatidir. Masalan, Width va Height xossalari forma o’lchamini, top va Left esa formaning ekrandagi holati, Caption – matnli ma’lumotlarni aniqlaydi[1-3].

Maktab ta’lim tizimida geometriya fanini vizuallashtirib tushuntirish zamon talabi. Shuni e`tiborga ola turib Delphi 7.0 dasturlash tilida planimetriya va stereometriya jismlari bo’lgan to’g’rito’rtburchak, aylana va konus bo’yicha dastur tuzishni ko’rib chiqamiz.

1-misol. Berilgan to’g’rito’rtburchakning yuzasi, shu to’g’rito’rtburchakga tashqi chizilgan aylananing diametri va radiusini hisoblaydigan dastur tuzilsin. Berilgan misol uchun formaga ishlatilayotgan prilojenielarga belgi qo’yish kerak bo’ladi. Memo1 masalani yechimlarini bizga ko’rsatish uchun, Label1, Label2 va Label3 tahrirlash maydoniga izoh berish uchun formaga qo’yiladi, Edit1 va Edit2 koeffitsientlarni kiritish uchun, Button1 esa natijani Memo1 ga chiqarish uchun ishlatiladi. Masalani yechish algoritmi quyidagicha bo’lsin. Yangi forma ochib unga Label, Edit va Memo maydonlari va Button tugmachasini joylashtiramiz. Button tugmachasiga Natija deb nom berib shuning ichiga dastur tuzib bajartiramiz. Bezak uchun formaga to’g’rito’rtburchak rasmini va orqasiga fon beramiz.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var a,b,d,R,S:Real;

begin

a:qstrtofloat(edit1.Text);

b:qstrtofloat(edit2.Text);

d:qSQRT(SQR(a)QSQR(b));

R:q(SQRT(SQR(a)QSQR(b)))G’2;

S:qa*b;

Memo1.Lines.Add('dq'QFloatToStr(d));

Memo1.Lines.Add('Rq'QFloatToStr(R));

Memo1.Lines.Add('Sq'QFloatToStr(S));

end;

end.

2-misol. Aylananing radiusi berilgan bo’lsin uning uzunligi va ushbu aylanaga ichki chizilgan doiraning yuzasini hisoblaydigan dastur tuzilsin.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var

R,L,S: Real;

begin

R:qstrtofloat(edit1.Text);

L:qPi*R;

S:qPi*R*R;

Natija.Lines.Add('Rq'QFloatToStr(R));

Natija.Lines.Add('Lq'QFloatToStr(L));

Natija.Lines.Add('Sq'QFloatToStr(S));

end;

end.

3-misol. Konus masalasini yechish dasturi uchun birinchi to’rtta piktogramma kerak bo’ladi. Bu piktogrammalarni formaga joylashtirish uchun komponentalar palitrasidagi kerakli piktogramma ikki marta sichqoncha bosiladi va keyin forma maydonida hosil bo’lgan kiritish belgisi yoki tugmacha kerakli joyga joylashtiriladi.

Label1ning Caption xossasiga “Konus asosining radiusi va hajmini hisoblash” so’zi yoziladi. Button1 tugmachasining ustida sichqonchani bosganimizdan keyin kodlar oynasi ochiladi va dastur ko’dlari kiritiladi.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var

L,H,R,V:Real;

begin

L:qstrtofloat(edit1.Text);

H:qstrtofloat(edit2.Text);

R:qSQRT(SQR(L)-SQR(H));

Begin

V:q(1G’3)*Pi*SQR(R)*H;

Natija.Lines.Add('Radusiq'Qfloattostr(R));

Natija.Lines.Add('Hajmiq'Qfloattostr(V));

end;

end;

end.

Bundan ko’rinib turibdi biz faqat konus apofemasi va konus balandligini beramiz. Shu berilgan ma’lumotlarni hisobga olib bizga konus radiusi va hajmini hisoblab beradi. Bu natija Memo maydonida namoyon bo’ladi. Endi biz shu dasturlar yordamida xohlagan berilganlarni beramiz va bu dasturlar shunga mos natijalarni darrov chiqarib beradi. Vaholanki, har bir geometriya fanida shunga o’xshash dasturlar tuzilib maktab o’quvchilariga dars paytida ko’rsatib borilsa dars sifati yanada ortgan bo’lar edi.

Adabiyotlar

1. Nazirov Sh.A. va boshqalar. Delphi tilida dasturlash asoslari. Toshkent 2006

2. Kul tin M.B. Prоgrammirоvanie v Turbo Pascal i Delphi, Sankt-Peterburg, 2002 g.

3. WWW.Intuit.ru. Internet-Universitet infоrmatsiоnno’x texnоlоgiy. Mоskva.



Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Информатика

Категория: Уроки

Целевая аудитория: Прочее.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
Bazi bir geоmetrik figuralarni yaratishda delphi 7.0 vizual tilini qo’llanish metodikasi.

Автор: ЗАРИПОВ ШЕРЗОД ШАРИФ ЎҒЛИ

Дата: 06.06.2017

Номер свидетельства: 420679


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства