Саба?ты? та?ырыбы. Компьютерлік желіні? негізгі т?рлері. Жергілікті желілер. Байланыс хаттамалары.Практикалы? саба?. Желіде ж?мыс істеу. Aу?ымды компьютерлік желі. Электронды? почта.
Саба?ты? ма?саты. А) Білімділік. Интернет желісіне ?осыла білуді ?йрету, а?парат серверлеріне кіре білу ж?не а?парат к?здерін табу жолдарын ?йрету.
Интернет – бір-бірімен байланыс каналдары ж?не бірегей ?абылдау, м?ліметтерді беру стандарты ар?ылы ?зара байланыс?ан компьютерлер мен компьютер желілеріні? жиынты?ы. Электронды? почта почта ?ызметіне ??састы?ын т?сіндіру.
Б) Дамытушылы?. ТСР ж?не ІР хаттамалары функцияларын к?рсетіп- т?сіндіру. Электронды почтада хат хабарды алмасу жолдарын к?рсету. А?параттарды іс ж?зінде ?олдана білу да?дыларын ?алыптастыру. О?ушыларды? ой- ?рісі мен логикалы? ойлау ?абілеттерін дамыту.
?) Т?рбиелікке. Ал?ан білімін ?мірде ?олдана білуге, ?з бетімен ж?мыс жасау?а ?йрету
Саба?ты? к?рнекілігі. Д.К. Видеопроектор. Та?та. Экран.
Саба?ты? типі. Жа?а саба?
Саба?ты? т?рі. Парктикум.
?діс СТО ?дісін ?олданып жа?а саба?ты ?здігінен игерту
Саба?ты? ж?рісі. 1. ?йымдастыру.
А) Амандасу.
Б) О?ушыларды т?гендеу.
2. Жа?а саба?.
Сыныпта?ы о?ушыларды ?тетін материал?а байланысты ж?п?а б?лу керек. О?улы?та?ы материалмен таныстыру.
Сіздер б?рын дербес компьютерлерді? желілері туралы естіген шы?арсыздар. Оларды? ау?ымды ж?не жергілікті желілерге б?лінетінін білесіздер. Егер сізді? бір- а? компьютері?із болса ж?не модемі?із болмаса, онда сіз компьютерлік желіні? арты?шылы?ын сезіне алмайсыз. «Біра? бізді? бірнеше компьютерлеріміз болса ж?не м?ліметтерді ?ашы?ты?та?ы компьютерге ж?нелту керек болса онда желілік технология м?мкіндіктері сіз ?шін ?те ?ажет болып табылады. Енді компьютер желілеріні? ?олданылатын айма?тарын ?арастырайы?.
Желі- компьютерлерді? ж?не де та?ы бас?а ( модем, принтер) ??рыл?ыларыны? бір – бірімен байланыс?ан жиыны
Компьютерлік желі дегеніміз – бір- бірімен м?лімет алмаса алатын компьютерлерді? байланыс ??ралдары к?мегімен ?арым- ?атынас жасауына арнал?ан а?парат ??деуді? тарма?тал?ан ж?йесі.
?азіргі уа?ытта 20 дан аса ау?ымды (глобальды) желілер бар ( CompuServe, America On Line, MS Network, Internet т.б. ). Соларды? ішінде е? танымалысы – Интернет желісі..
Интернет – бір-бірімен байланыс каналдары ж?не бірегей ?абылдау, м?ліметтерді беру стандарты ар?ылы ?зара байланыс?ан компьютерлер мен компьютер желілеріні? жиынты?ы. Демек, Интернет желісі – ау?ымды желі. Ол деген жер шарын ?амтып жат?ан ау?ымды б?кіл?лемдік а?парат ж?йесі болып отыр. Б?гінде осы а?паратты? ке?істікте 120.млн. аса пайдаланушылар ?осыл?ан. Оларды? ?рбірі одан ?зіне ?ажеттісін тауып, о?ан ?ажетті дегенді бере алады. Интернет ешкімні? меншігі емес. Инетрнет желісіне к?ніне 1000 компьютер ?осылады. Сонды?тан да пайдаланушылар саны бір миллиард?а жетеді деуі бекер емес. Сол себепті Интернет – даналы? к?зі болып табылады. Интернет ?з тарихын б?дан 30 жыл б?рын А?Ш- ты? ?ор?аныс министрлігіні? тапсырысы бойынша жасал?ан Arpanet компьютерлік желісінен басталады. 1972 жылы тораптар саны ?жеп?уір ?сті. ?замай б??ан файлдарды электронды почтаны ж?не ж?нелту тізімін беру м?мкіндіктері ?осылды. Біра? Arpanet- ті? ?суіне орай ж?не бас?а желілер де дамып, оларды бір- бірімен жал?астыру ?ажеттігі туындады. Осылай бір- бірімен жал?ас?ан Internet д?ниеге келді. Желілерді байланыстыру кезінде желіаралы? байланыс ??рылады. ?зара байланыстырыл?ан миллионда?ан компьютерлерден ??рыл?ан а?паратты? ?ріс пайда болды. Осы бірт?тас а?паратты? ке?істікті Интернет деп атайды. Интернетке ?осылу дегеніміз – бас?а жерлерде т?р?ан мы?да?ан компьютерлік ж?йелермен байланысу деген с?з. Компьютерді? цифрлы? сигналдарын телефонды? сигналдар?а т?рлендіру модуляция деп, ал телефонды? сигналдарды цифрлы? т?рлендіру демодуляция деп аталады. М?ны ж?зеге асыратын ??ралдарды – модем деп атайды. Я?ни модем дегеніміз – арнайы типті байланыс ж?йесіндегі цифрлы, сигналды, аналогты форма?а ж?не осы істі керісінше орындайтын ??рыл?ы. Екі компьютерді телефонды? желімен ?осу схемасы т?менде к?рсетілген.
Схема?а ?арап, телефон желісінде екі компьютер хабарды жіберу- ?абылдау кезінде іске ?осулы болулы ?ана емес, хабарды жіберу- ?абылдау программасымен ж?мыс істеулері керек.
Егер ?йымдар мен жеке адамдар а?ы т?леу негізінде Интерентке шы?арылатын болса, оларды провайдерлер деп атайды. Мысaлы: Nursat, Parasang, S&C Communications, ?аза?телеком, Астел Арна Спринт т.с.с Компьютер провайдер мекемені? компьютерімен байланыстырыл?ан со?, Интернетке ?осылу орындалады. Біра? б?кіл?лемдік желіде ж?мыс істей алмаймыз. Оларда ж?мыс жасау ?шін ?осымша программалар керек. Себебі Интернетті? ?ызмет к?рсету т?рі бар. Е? танымалысы электронды? почта ( e-mail),
WWW ( World Wide Web) м?ліметтер базасы, Usenet телеконференциялар ж?йесі ж?не FTP файлды? архивтер ж?йесі бар.
Интернетте ТСР/ІР пайдаланады. Б?л ?ріптер Transmission Control Protocol/ Internet Protocol ( Беру бас?армасыны? хаттамасы/ желіаралы? хаттама) дегенді білдіреді. ІР желідегі адрестеуге жауап береді, ал ТСР хабарларды тиісті адрестер бойынша жеткізуді ?амтамасыз етеді.
WWW ( World Wide Web) б?кіл д?ниеж?зілік ?рнек деген с?з. WWW ( World Wide Web)- интернетте м?ліметтерін же?іл к?руге болатын графикалы? интерфейс м?мкіндігін береді.
Web- пара? адресі бірнеше б?ліктен т?рады: хаттама (протокол – http://) атауы, осы пара? орналас?ан web- cервер адресі, о?ан баратын жол тізбесі ж?не файл аты. Web- сервер адресі www символдарынан басталады, бір- бірімен н?ктемен б?лінген с?з тіркестерінен т?рады. Web- пара? адресі web- сервер адресінен ?и?аш сызы? ар?ылы б?лініп т?рады да ол сервердегі пара?тар иерархиясымен аны?талады. На?ты Web- пара? файлыны? тіркемесі НТМL (Web- пара?тар жасау ?шін ?олданылатын арнайы тіл) символдарынан т?рады.
www.mail.ru
ru
http://
Хаттама атауы web- сервер адресі web- пара? жолы web – пара? файл аты
World Wide Web ж?йесін аралап к?руді ж?зеге асыратын арнайы ба?дарламалы? жабды?тамаларды – браузерлер деп атайды. Браузер интернетте а?паратты іздеу ?шін, ??жаттар ашу ?шін арнайы программа. Браузерлер т?рлері: Internet Explorer, Netscape Navicator, Opera т.б.
?лемдік желіде ?р серверді? ?зіндік ерекше аты бар, ол домендік есімдер деп аталады. Интернет абоненттеріні? бір- бірімен байланысы ?арапайым болу ?шін, адрестерді? бар ке?істігі облыстар?а- домендерге б?лінеді. Негізінен домендер екі ?ріп ?осындысынан т?ратын географиялы? айма?тарды ?амтиды. Мысалы, Франция – fr, А?Ш - us, Ресей - ru, ?аза?стан – kz т.б. Та?ырыпты? белгілеріне ?арай б?лінетін домендерде болады: мысалы, коммерциялы? ?йымдар – сом, о?у орындары – edu, халы?аралы? ?йымдар – int.
Opera ба?дарламасыны? терезе элементтерімен танысыру. Internet Explorer ден айырмашылы?ын т?сіндіру. Opera - ?лемдегі е? жа?сы браузерлерді? бірі. Бас?а браузерлерден ерекшеліктері:
- О?ан к?птеген сайттарда т?р?ан т?с?а?аздар бейнесін ?ою?а болады.
- Батырмаладрды ?ана емес, толы? та?таларды? ?зін ?осу?а, алып тастау?а ж?не жылжыту?а болады.
- Кэшпен ж?мыс істей алуы. Мысалы Серверлерден ауысканда ж?ктелу процестері іш пыстыратын болатын. Ал біз б?л ба?дарламамен ж?мыс істеген кезде ол браузер (егер б?рын ол сайтта осы ба?дарламамен ж?мыс жаса?ан болса? ) оны? суреттерін кэшке орналастырады, ал екінші кірген кезде сол суреттерді кэштен алады да, о?ан еш?андай трафик шы?армайды.
Web- ??жаттарында гиперсілтемелері болады. Гиперсілтеме – б?л бас?а Web- ??жатты? адресі байланыс?ан м?тінні? фрагменті немесе ??рамдас обьектісі. (мысалы, сурет). Броузерде ?ара?анда м?тіндік гиперсілтемелер т?сі мен асты сызылуымен, ал графикалы? гиперсілтемелер жа?тауымен ерекшеленеді. Осылай, гиперсілтемелер бойынша бір ??жаттан бас?асына ?тіп ж?ріп, Web ке?істігіне саяхат жасау?а болады. Жетіспейтін м?ліметтерді іздеу машиналары ( ok.oz, mail.ru, rambler.ru т.б) ар?ылы табу?а болады. Іздеу машиналарыны? екі т?рі бар, іздеу каталогтары ж?не іздеу индекстері. Іздеу каталогтары а?паратты та?ырып бойынша іздеуге арнал?ан. Іздеу индекстері алфавиттік к?рсеткіш ар?ылы ж?мыс істейді. Белгілі бір с?зді немесе с?з тіркесін, я?ни т?йінді с?здерді енгізе отырып, сол термин кездесетін ??жаттарды жылдам іздеп табу?а болады.
Электронды? почта – б?л компьютерлік желі ар?ылы хабарлама ж?нелту ж?не ?абылдау т?сілі. Электронды? почта хабарламасы адресат?а д?рыс жету ?шін, адресті д?рыс к?рсету керек. Почталы? адрес @ белгісімен б?лінген екі б?ліктен т?рады. Адресті? сол жа?ы пайдаланушыны? аты, о? жа?ында домен аты. @ белгісі ит немесе маймыл деп атайды
Егер Интернет бас?а желілерді? а?паратты? ресурстарымен байланыста екенін ескерсек, ол пайдаланушы?а ?р т?рлі халы?аралы? компьютерлік желілерге жол ашады (хабар ?абылдау-ж?нелту ар?ылы) деуге болады.
Интернеттегі электронды? пошатаны? м?мкіндіктерін пайдалану ?шін, www ресурсына ?осыл?ан компьютерге поштаны беретін машина?а шы?у м?мкіндігіне ие болу керек. М?ны электронды? пошта ж?йесі (е-mail) ар?ылы жасау?а болады. Электронды? поштаны? ?йымдастыру принциптері к?п жа?ынан к?дімгі пошта ?ызметіне ??сайды. Пайдаланушы корреспонденцияны ж?мыс орнында пошта дайындау ба?дарламасымен немесе к?дімгі м?тіндік редакторда дайындайды. Кейін поштаны ж?нелту ба?дарламасы ша?ырылады (мысалы, SendMail). Ол к?дімгі пошатаны ?рі ?арай ж?нелту ?шін байланыс б?ліміне жеткізетін пошта ?рі ?арай ж?нелту ?шін байланыс б?ліміне жеткізетін пошта хабарларын с?рыптап, адресаттарына ж?нелтеді.
Интернеттен ?ажетті а?паратты табу - іздеу ж?йесін пайдалану ар?ылы орындалады. Б?л ж?йелер м?ліметтер базасынан т?рады, ал онда а?парат т?йінді с?здерді жина?тау бойынша индексациялан?ан. Пайдаланушы осындай ж?йемен байланыс орнатып, негізгі с?здерді ?амты?ан с?раныс жасайды да, деректер базасында?ы сілтемелер туралы а?парат алады.
Іздестіру ж?йелеріні? екі т?рін атап ?туге болады, олар: ресурстарыны? та?ырыпты? каталогы ж?не машиналары (іздеу роботтары).
Ресурс каталогтары б?рын пайда болды. Б?л каталогтарда а?парат бір?атар категориялар?а б?лінген. Іздеу кезінде пайдаланушы белгілі категорияны та?дап, соны? тарауларын ?арайды.
Іздеу каталогтары а?паратты та?ырып бойынша іздеуге арнал?ан.
Іздеу индекстері алфавиттік к?рсеткіш ар?ылы ж?мыс істейді. Белгілі бір с?зді немесе с?з тіркесін, я?ни т?йінді с?здерді енгізе отырып, сол термин кездесетін ??жаттарды жылдам іздеп табу?а болады. Каталогтар интернеттегі м?ліметтерді? тек бір б?лігін ?ана ?амтиды.
Жетіспейтін м?ліметтерді іздеу машиналары деп аталатын серверлер ар?ылы табу?а болады.
Практикалы? тапсырмалар:
1 топка тапсырма-1
1. Адрестен http://kazref.narod.ru-н сайтын теріп жаз.
2. Рефераты гиперсілтемесіне бар.
3. Рефераты на русском языке
4. Литература и Русский язык
5. ма?жан Жумабаев туралы жазыл?ан рефератты ?з компьютері?е к?шіріп ал.
2 топ?а тапсырма-1.
1.www.zhangozy.narod.ru-на сайтын адреске жаз.
2. Физика гиперсілтемесін аш.
3. Тестер гиперм?тін б?ліміне бар.
4. Ж?мыс та?ырыбында?ы «Тест 1-то?сан 3-н?с?а (9-сынып)» файлды ?з компьютері?е к?шіріп ал.
1 топ?а 2-ші тапсырма
Майл ру.-да электронды? почта ??р
2 топ?а 2 ші тапсырма ОК. KZ та электронды? почта ??р.
Тапсырма-3
?здері? ??р?ан электронды? почта ар?ылы [email protected] адресіне жумыс устеліндегі 9 сынып файлын жібер.
Жеке карточкамен ж?мыс.
- Интернет ?ызметі дегенді ?алай т?сінесі??
- Іздеу сервері деген ??ымды ?алай т?сінесі??
- Электронды? почтаны? адресі ?алай ?алыптасады?
- Броузер не ?шін керек?
- Домендік атау деген не?
- WWW абревиатурасын шеші?дер?
?орытындылау:
Нені білдік
Нені білгіміз келеді
Уйге тапсырма
- ?здері? ??р?ан электронды? почта ар?ылы хат, хабар жіберу.
- ОК. KZ іздеу машинасы ар?ылы Файлдарды жіберу жолдарын к?рсеті?дер
Окушыдарды ба?алау