Дербес компьютерлерді? адамзат ?мірінде алатын орны зор ж?не ?азіргі компьютерлерді ХХІ ?асыр адамыны? жан жолдасы десек те болады. Дегенмен, барлы? материялы? ?лемдегі сия?ты компьютер ?лемінде де диалектика за?ы ?атар ж?реді. ?рбір ??былыс ?зіне ?арама – ?арсы ??былыс ту?ызады. Мысалы, ?ылыш – ?ал?ан, о? – брон, ?уе шабуылы – зениттік ракеталы? комплекс. Демек, егер ?лкен а?параттар массасын ??дейтін ??рал – жабды? пайда болса, онда о?ан ?арсы ?рекет ететін келесі бір ??былыс пайда болатыны белгілі. Компьютер ?лемінде м?ндай ??былыс ретінде компьютерлік вирустарды мысал?а келтіруге болады.
Сонымен «компьютерлік вирус» дегеніміз не? Ал?аш рет «компьютерлік вирус» термині ХХ ?асырды? 80-жылдарыны? орта кезінде Америка ??рама Штаттарында пайда бол?ан. Біра? «компьютерлік вирус» терминіне ай?ын аны?тама берілген жо?. Сол кездерді? ?зінде – а? «компьютерлік вирус» деген ??ымды компьютерлерді ?атардан шы?арып, ж?мысын то?тататын ?атерлі «тал?андаушы» деп т?сінді. ?азіргі та?да компьютерлік вирустарды? 45 мы??а жуы? т?рі бар.
Компьютерлік вирус – «к?беюге» ж?не бас?а ба?дарламалар?а «ж??у?а» ?абілетті, ?лшемі ша?ын (200-ден 5000 байт?а дейін) арнайы жазыл?ан компьютерлік ба?дарлама.
Ол компьютерге «за?ымдал?ан» дискета немесе «за?ымдал?ан» файл ар?ылы ж??ады. Ішінде вирусы бар ба?дарлама «за?ымдал?ан» деп аталады. Компьютерге вирусты? ж???анын ?алай білуге болады?
- Кейбір ба?дарламалар ж?мыс істей алмай ?алады;
- Экран?а ?деттегіден тыс, б?тен м?ліметтер, символдар ж?не т.б. шы?ады;
- Компьютерді? ж?мыс жасау жа?дайы баяулайды;
- К?птеген файлдарды? б?лінгендігі бай?алады. Компьютерлік вирус ?алай тарайды?
- Дискет немесе CD диск ар?ылы;
- Интернеттен ж?ктелген файл ар?ылы;
- Электронды? почта ар?ылы келіп т?скен хат?а ?осымша ретінде жал?асу ар?ылы.
?мірдегі сия?ты компьютер ?лемінде де к?птеген кедергілер кездеседі. Программаларды? ашпай ?алуы, компьютерді? д?рыс ж?мыс істемеуі ж?не т.б сия?ты. Б?ны? барлы?ы вирустарды? ?серінен болады. Вирустар дегеніміз б?л арнайы жазыл?ан ша?ын к?лемді программа. Олар бас?а программмаларды? алдына, не со?ына ?осымша жазылады да ол программаны б?лдіруге кіріседі. Б?л вирус ж???ан программалар «за?ымдал?ан» немесе «б?лінген» деп аталады.
Вирусты? пайда болу белгілері:
· Программа д?рыс ж?мыс істемейді немесе ж?мысын то?татады.
· Экранда б?где символдар , хабарламалар шы?ады.
· Компьютер баяу ж?мыс істейді.
· Кейбір файлдарды? б?зылуы.
· Компьютер ж?мысында?ы жиі т?рып ?алулар ж?не жа?ылысулар.
Вирустар 3 типке б?лінеді.
1. Мекендеу ортасына ?арай.
2. Ж?мыс логикасы мен ма?сатына ?арай.
3. Ма?сатына ?арай.
Мекендеу ортасына ?арай вирустар: файлды?, ж?ктейтін, макровирустар.
Файлды? вирустар - ?олданбалы программаларды? ішіне енгізілген программалы? кодалы? блоктар. Вирусты? кода программа ж?ктелгенде орындалады.
Макровирустар- Word ??жатына ж?не Excel электронды? кестесі ??жатына вирус ж??тырады. ??жат файлын аш?анда ж??у орындалады. Ж?мыс логикасы мен ма?сатына ?арай вирустар- троян аттары, логикалы? бомбалар, ?стауыш вирустар, ??рттар деп аталады. Б?л вирустар ?олданбалы программалар?а еніп солар?а р??сат етілмеген ?рекеттерді орындайды. Б?лар программаларды? ?ателіктері мен с?йкессіздіктерін пайдаланатын вирустар.
Ма?сатына ?арай – насихаттаушы, ма?ынасыз, шантаж жасаушы,бейсауат деген вирустар бар. Вирустардан ?ор?ану ?шін ?азіргі кезде антивирус программалары бар. Олар осы вирустардан ?ор?ау?а арнал?ан арнайы ба?ытты программалар. Антивирустар тек вирустарды тауып ?ана ?оймай, оларды жояды. Антивирустарды? бірнеше т?рі бар.
Детектор программалар- б?лар тек б?рыннан белгілі вирус т?рлерінен ?ана ?ор?ай алады, ал кейінгі вирус т?рлеріне д?рменсіз болып келеді.
Доктор программалар- б?лар вирус ж???ан программалар мен дискілерден вирус ?серін алып тастау ар?ылы емдеп, бастап?ы ?алпына келтіреді.
Ревизор программалар- б?лар е? алдымен программалар мен дискіні? ж?йелік айма?ы туралы м?ліметтерді есіне са?тап, оны ?лсін-?лсін кейінгісімен салыстырып отырады да с?йкессіздікті аны?таса дереу программа иесіне хабарлайды
Доктор-ревизорлар- б?л доктор программалар мен ревизор программаларды? арасынан шы??ан гибрид. Б?лар файлда?ы ?згерістерді аны?тап ?ана ?оймай, оны автоматты т?рде емдеп, бастап?ы ?алпына келтіреді. Полифагтар немесе фагтар, б?ларды? ?ызметі вирустарды табу ?ана емес, оны? кодасын ж??палы программадан жою.?те ?уатты полиграф-сканерге Данилов ??р?ан Dr.Web программасы жатады. Б?л программа вирустарды жа?сы айырып таниды. Касперский зертханасы ??р?ан Kasperski антивирусы да сенімді антивирустарды? бірі ретінде ?лемге аян. С?згі программалар- б?лар компьютерді? оперативті жадына т?ра?ты т?рде орналасып вирустарды? зиянды ?рекетіне ?келетін операцияны ?стап, оны программа иесіне хабарлайды. Одан ?рі шешім ?абылдау ?ркімні? ?зіне байланысты.
Бекіту. Компьютер ??ралы к?мегімен тест тапсырмаларын орындау.
?йге тапсырма беру. Антивирусты? ба?дарламалар туралы м?лімет іздеу, реферат даярлау.
О?ушыларды ба?алау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Материалдық- техникалық құрал-жабдықтар: компьютерлер,
интерактивті тақта, электронды оқулық
Cабақтың жүрісі:
І.Ұйымдастыру бөлімі:
1.Студенттермен амандасу
2.Студенттерді түгендеу
ІІ.Кіріспе нұсқау:
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру
Дербес компьютерлердің адамзат өмірінде алатын орны зор және қазіргі компьютерлерді ХХІ ғасыр адамының жан жолдасы десек те болады. Дегенмен, барлық материялық әлемдегі сияқты компьютер әлемінде де диалектика заңы қатар жүреді. Әрбір құбылыс өзіне қарама – қарсы құбылыс туғызады. Мысалы, қылыш – қалқан, оқ – брон, әуе шабуылы – зениттік ракеталық комплекс. Демек, егер үлкен ақпараттар массасын өңдейтін құрал – жабдық пайда болса, онда оған қарсы әрекет ететін келесі бір құбылыс пайда болатыны белгілі. Компьютер әлемінде мұндай құбылыс ретінде компьютерлік вирустарды мысалға келтіруге болады. Сонымен «компьютерлік вирус» дегеніміз не? Алғаш рет «компьютерлік вирус» термині ХХ ғасырдың 80-жылдарының орта кезінде Америка Құрама Штаттарында пайда болған. Бірақ «компьютерлік вирус» терминіне айқын анықтама берілген жоқ. Сол кездердің өзінде – ақ «компьютерлік вирус» деген ұғымды компьютерлерді қатардан шығарып, жұмысын тоқтататын қатерлі «талқандаушы» деп түсінді. Қазіргі таңда компьютерлік вирустардың 45 мыңға жуық түрі бар. Компьютерлік вирус – «көбеюге» және басқа бағдарламаларға «жұғуға» қабілетті, өлшемі шағын (200-ден 5000 байтқа дейін) арнайы жазылған компьютерлік бағдарлама. Ол компьютерге «зақымдалған» дискета немесе «зақымдалған» файл арқылы жұғады. Ішінде вирусы бар бағдарлама «зақымдалған» деп аталады. Компьютерге вирустың жұққанын қалай білуге болады? - Кейбір бағдарламалар жұмыс істей алмай қалады; - Экранға әдеттегіден тыс, бөтен мәліметтер, символдар және т.б. шығады; - Компьютердің жұмыс жасау жағдайы баяулайды; - Көптеген файлдардың бүлінгендігі байқалады. Компьютерлік вирус қалай тарайды? - Дискет немесе CD диск арқылы; - Интернеттен жүктелген файл арқылы; - Электрондық почта арқылы келіп түскен хатқа қосымша ретінде жалғасу арқылы.
Өмірдегі сияқты компьютер әлемінде де көптеген кедергілер кездеседі. Программалардың ашпай қалуы, компьютердің дұрыс жұмыс істемеуі және т.б сияқты. Бұның барлығы вирустардың әсерінен болады. Вирустар дегеніміз бұл арнайы жазылған шағын көлемді программа. Олар басқа программмалардың алдына, не соңына қосымша жазылады да ол программаны бүлдіруге кіріседі. Бұл вирус жұққан программалар «зақымдалған» немесе «бүлінген» деп аталады.
Вирустың пайда болу белгілері:
· Программа дұрыс жұмыс істемейді немесе жұмысын тоқтатады.
· Экранда бөгде символдар , хабарламалар шығады.
· Компьютер баяу жұмыс істейді.
· Кейбір файлдардың бұзылуы.
· Компьютер жұмысындағы жиі тұрып қалулар және жаңылысулар.
Вирустар 3 типке бөлінеді.
1. Мекендеу ортасына қарай.
2. Жұмыс логикасы мен мақсатына қарай.
3. Мақсатына қарай.
Мекендеу ортасына қарай вирустар: файлдық, жүктейтін, макровирустар.
Файлдық вирустар - қолданбалы программалардың ішіне енгізілген программалық кодалық блоктар. Вирустық кода программа жүктелгенде орындалады.
Жүктейтін вирустар- негізгі жүктейтін жазбаға және жүктейтін секторға вирус жұқтырады. Яғни операциялық жүйе жүктелгенде жұқпалы тасушыдан вирус жұғады.
Макровирустар- Word құжатына және Excel электрондық кестесі құжатына вирус жұқтырады. Құжат файлын ашқанда жұғу орындалады. Жұмыс логикасы мен мақсатына қарай вирустар- троян аттары, логикалық бомбалар, ұстауыш вирустар, құрттар деп аталады. Бұл вирустар қолданбалы программаларға еніп соларға рұқсат етілмеген әрекеттерді орындайды. Бұлар программалардың қателіктері мен сәйкессіздіктерін пайдаланатын вирустар.
Мақсатына қарай – насихаттаушы, мағынасыз, шантаж жасаушы,бейсауат деген вирустар бар. Вирустардан қорғану үшін қазіргі кезде антивирус программалары бар. Олар осы вирустардан қорғауға арналған арнайы бағытты программалар. Антивирустар тек вирустарды тауып қана қоймай, оларды жояды. Антивирустардың бірнеше түрі бар.
Детектор программалар- бұлар тек бұрыннан белгілі вирус түрлерінен ғана қорғай алады, ал кейінгі вирус түрлеріне дәрменсіз болып келеді.
Доктор программалар- бұлар вирус жұққан программалар мен дискілерден вирус әсерін алып тастау арқылы емдеп, бастапқы қалпына келтіреді.
Ревизор программалар- бұлар ең алдымен программалар мен дискінің жүйелік аймағы туралы мәліметтерді есіне сақтап, оны әлсін-әлсін кейінгісімен салыстырып отырады да сәйкессіздікті анықтаса дереу программа иесіне хабарлайды
Доктор-ревизорлар- бұл доктор программалар мен ревизор программалардың арасынан шыққан гибрид. Бұлар файлдағы өзгерістерді анықтап қана қоймай, оны автоматты түрде емдеп, бастапқы қалпына келтіреді. Полифагтар немесе фагтар, бұлардың қызметі вирустарды табу ғана емес, оның кодасын жұқпалы программадан жою.Өте қуатты полиграф-сканерге Данилов құрған Dr.Web программасы жатады. Бұл программа вирустарды жақсы айырып таниды. Касперский зертханасы құрған Kasperski антивирусы да сенімді антивирустардың бірі ретінде әлемге аян. Сүзгі программалар- бұлар компьютердің оперативті жадына тұрақты түрде орналасып вирустардың зиянды әрекетіне әкелетін операцияны ұстап, оны программа иесіне хабарлайды. Одан әрі шешім қабылдау әркімнің өзіне байланысты.
Бекіту. Компьютер құралы көмегімен тест тапсырмаларын орындау. Үйге тапсырма беру. Антивирустық бағдарламалар туралы мәлімет іздеу, реферат даярлау. Оқушыларды бағалау.
