аушан Сыздықова.
  Паскалдан жиі қолданыстағы тақырыптық есептер. Барлғы 40 есеп және барлық есептің паскаль тіліндегі шешуілері берілген.
  
 
  №1 Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементін табу программасын кұр.
  
 
 Program m1;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,max:integer;
  Begin
  Writeln(‘массив элементiн енгiз’);
  readln(n,m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4); end;
  max:=A[1,1];
  For i:=1 to n do
  For j:=1 to n do
  if A[i,j]max then max:=A[i,j];
  writeln;
  writeln (‘max=’,max:5);
  readln
  end.
 
 
  №2 Кез келген екі өлшемді массивтегі оң элементер санын табу программасын құру
 
 
 Program E2;
  Var A: array [1..100, 1..100] of integer;
  i,n,m,j,k:integer;
  begin
  randomize;
  writeln(‘massiv olhemin engiz’);
  Readln(n,m);
  For i:=1 to n do
  For j:=1 to m do
  A[i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do
  write (A[i,j]:5); end;
  k:=0;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  if A[i,j]0 then k:=k+1;
  writeln;
  writeln(‘он элементтер саны=’,k);
  Readln
  end.
 
 
  №3 Кез келген екі өлшемді массивтің ең кіші элементінің жол номері мен баған номерін табу программасын құру.
 
 
 Program m3;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,min,k,l:integer;
  Begin
  Writeln(‘massiv olshemderin engiz’);
  Writeln(‘jol olshemin engiz’);
  readln(n);
  Writeln(‘bagan olshemin engiz’);
  readln(m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4);
  end;
  min:=A[1,1];
  For i:=1 to n do begin
  For j:=1 to n do
  if A[i,j] 
 writeln;
  writeln (‘min=’,min:5, ‘ jol=’,k,’ bagan=’,l);
  readln
  end.
 
 
  №4 Кез келген екі өлшемді массивтің теріс элементтерінің көбейтіндісін табу программасын құр.
 
 
 Program E4;
  Var A: array [1..100, 1..100] of integer;
  i,n,m,j,k:integer;
  begin
  randomize;
  Writeln(‘massiv olshemderin engiz’);
  Writeln(‘jol olshemin engiz’);
  readln(n);
  Writeln(‘bagan olshemin engiz’);
  readln(m);
  for i:=1 to n do
  For j:=1 to m do
  A[i,j]:=-5+random(10);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do
  write (A[i,j]:5); end;
  k:=1;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  if A[i,j] 
 writeln;
  writeln(‘teris elementter kobeitindisi=’,k);
  Readln
  end.
  №5 Кез келген сөзді енгізгенде , сол сөзді кері ретпен шығаратын программа құр
 
 
 Program E5;
  var x,d,a:string;
  i,k:integer;
  Begin
  Writeln(‘soz engiz’);
  Readln(x);
  for i:=length(x) downto 1 do
  write( copy(x,i,1));
  Readln
  end.
 
 
  №6 Үш санның арифметикал қ ортасын табатын программаны құр.
  
 
 program esep;
  var x,y,z,S:real;
  begin
  writeln(‘x,y,z engiz’);
  readln (x,y,z);
  S:=(x+y+z)/3;
  writeln(‘S=’,S:2:4);
  readln;
  end.
  №7 Кез келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанындағы оң элементтердің қосындысын тап, бір өлшемді массив құр
 
 
 var s,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘massiv olshemin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if 0 
 end;
  end;
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (b[j]:5);
  readln
  end.
  №8. Бір өлшемді массивтің элементтерінің қосындысын табатын программа құру;
 
 
 Program m8;
  uses crt;
  var i,n:integer; sum:real;
  a: array [1..100] of integer;
  begin
  Randomize;
  Writeln(‘массив элементин енгиз’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  a[i]:=-25+random(100);
  for i:=1 to n do
  write(a[i]:5);
  sum:=0;
  for i:=1 to n do
  sum:=sum+a[i];
  writeln(”);
  writeln(‘сандардын косындысы=’,sum:6:2);
  readln
  end.
  №9 Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементін табу программасын кұр.
 
 
 Program m9;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,max:integer;
  Begin
  Writeln(‘массив элементiн енгiз’);
  readln(n,m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4); end;
  max:=A[1,1];
  For i:=1 to n do
  For j:=1 to n do
  if A[i,j]max then max:=A[i,j];
  writeln;
  writeln (‘max=’,max:5);
  readln
  end.
 
 
  №10 Кез келген екі өлшемді массивтің ең кіші элементінің жол номері мен баған номерін табу программасын құру.
 
 
 Program m3;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,min,k,l:integer;
  Begin
  Writeln(‘massiv olshemderin engiz’);
  Writeln(‘jol olshemin engiz’);
  readln(n);
  Writeln(‘bagan olshemin engiz’);
  readln(m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4); end;
  min:=A[1,1];
  For i:=1 to n do begin
  For j:=1 to n do
  if A[i,j] 
 writeln;
  writeln (‘min=’,min:5, ‘ jol=’,k,’ bagan=’,l);
  readln
  end.
 
 
  №11 Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементінің жол номері мен баған номерін табу программасын құру.
 
 
 Program m11;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,max,k,l:integer;
  Begin
  Writeln(‘massiv olshemderin engiz’);
  Writeln(‘jol olshemin engiz’);
  readln(n);
  Writeln(‘bagan olshemin engiz’);
  readln(m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4); end;
  max:=A[1,1];
  For i:=1 to n do begin
  For j:=1 to n do
  if A[i,j]max then begin max:=A[i,j]; k:=i;l:=j; end;end;
  writeln;
  writeln (‘max=’,max:5, ‘ jol=’,k,’ bagan=’,l);
  readln
  end.
 
 
  №12. Кез – келген бір өлшемді массивтің ең үлкен элементінің индексін табу программасын құру;
 
 
 program m8;
  uses crt;
  var k,i,n,max:integer;
  a: array [1..100] of integer;
  begin
  Randomize;
  Writeln(‘массив элементин енгиз’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  a[i]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do
  write(a[i]:5);
  max:=a[1];
  for i:=1 to n do
  if a[i]max then begin max:=a[i];k:=i; end;
  writeln(”);
  writeln(‘ индекси ‘,k);
  readln
  end.
  
  №13 Енгізілген сөздегі барлық «а» әріптерін «о» -ға ауыстыру программасын құру,
  
 
  Program e13;
  uses crt;
  var s:string;
  procedure changechar(var s:string);
  var n:byte; begin
  n:=0;
  while pos (‘a’,s)0 do begin n:=n+1; S[pos('a',s)]:=’o'; end;
  end;
  begin
  writeln;
  write(‘s=’);
  readln(s);
  changechar(s);
  writeln(‘ а-ны о-га ауыстыргандагы нәтиже: ‘,s);
  readln
  end.
  
  №14 Енгізілген сөздегі барлық “л” әріптерін санайтын программа құр
  Program E14;
  var x,d,a:string;
  i,k:integer;
  Begin
  Writeln(‘soz engiz’);
  Readln(x);
  k:=0;
  for I:=1 to length(x) do
  Begin
  d:=copy(x,i,1);
  if d=’L’ then k:=k+1;
  end;
  Writeln ( ‘kezdesetin L cani=’, k);
  Readln
  end.
  
  №15 Кез келген екі өлшемді массивтегі теріс элементер санын табу және оларды 0-ге ауыстыру программасын құру
  
 
  Program E15;
  Var A: array [1..100, 1..100] of integer;
  i,n,m,j,k:integer;
  begin
  randomize;
  writeln(‘massiv olhemin engiz’);
  Readln(n,m);
  For i:=1 to n do
  For j:=1 to m do
  A[i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do
  write (A[i,j]:5); end;
  k:=0;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  if A[i,j] 
 writeln;
  writeln(‘терис элементтер саны=’,k);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do
  write (A[i,j]:5); end;
  Readln
  end.
  
  №16 Кез келген екі өлшемді массивтегі оң элементер санын табу және оларды 0-ге ауыстыру программасын құру
  
 
  Program E2;
  Var A: array [1..100, 1..100] of integer;
  i,n,m,j,k:integer;
  begin
  randomize;
  writeln(‘massiv olhemin engiz’);
  Readln(n,m);
  For i:=1 to n do
  For j:=1 to m do
  A[i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do
  write (A[i,j]:5); end;
  k:=0;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  if A[i,j]0 then begin A[i,j]:=0; k:=k+1; end;
  writeln;
  writeln(‘он элементтер саны=’,k);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do
  write (A[i,j]:5); end;
  Readln
  end.
  
  №17 Бір өлшемді массивтің көбейтіндісін табатын программа құр
  
 
  Program e17;
  var i,n:integer;
  A:array [1..100] of integer;
  Kob:integer;
  begin
  Randomize;
  writeln(‘massiv olshemin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  a[i]:=random(9);
  for i:=1 to n do
  write(a[i]:5);
  kob:=1;
  for i:=1 to n do
  kob:=A[i]*kob;
  writeln(”);
  writeln(‘kob=’, kob);
  readln
  end.
  
  №18 Кез келген екі өлшемді массивтің бас диагональ элементтерінің қосындысын табу
  
 
  Program e18;
  Var i,j,n,S:integer;
  a:array[1..50,1..50] of integer;
  Begin
  writeln (‘massiv olshemin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=random(50);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:4);
  end;
  S:=0;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  if i=j then S:=S+a[i,j];
  writeln;
  writeln (‘S=’,S:4);
  readln
  End.
  
  №19 Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементінің жол номері мен баған номерін табу программасын құру.
  
 
  Program m11;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,max,k,l:integer;
  Begin
  Writeln(‘massiv olshemderin engiz’);
  Writeln(‘jol olshemin engiz’);
  readln(n);
  Writeln(‘bagan olshemin engiz’);
  readln(m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4); end;
  max:=A[1,1];
  For i:=1 to n do begin
  For j:=1 to n do
  if A[i,j]max then begin max:=A[i,j]; k:=i;l:=j; end;end;
  writeln;
  writeln (‘max=’,max:5, ‘ jol=’,k,’ bagan=’,l);
  readln
  end.
  
  №20 Кез келген екі өлшемді массивтің теріс элементтерінің көбейтіндісін табу программасын құр.
  
 
  Program E4;
  Var A: array [1..100, 1..100] of integer;
  i,n,m,j,k:integer;
  begin
  randomize;
  Writeln(‘massiv olshemderin engiz’);
  Writeln(‘jol olshemin engiz’);
  readln(n);
  Writeln(‘bagan olshemin engiz’);
  readln(m);
  for i:=1 to n do
  For j:=1 to m do
  A[i,j]:=-5+random(10);
  For i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to m do write (A[i,j]:5); end;
  к:=1;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  if A[i,j] 
 writeln;
  writeln(‘teris elementter kobeitindisi=’,k);
  Readln
  end.
  
  №21 Кез келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанындағы оң элементтердің қосындысын тап, бір өлшемді массив құр
  
 
  var s,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘massiv olshemin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if 0 
 end;
  end;
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (b[j]:5);
  readln
  end.
  
  №22 Кез келген бір өлшемді массивтіі ең үлкен және ең кіші элементін тауып орындарын ауыстыру программасын құр.
  
 
  Program maximum;
  
 
  uses crt;
  var i,j,n,minG,maxG,max,min:integer;
  a:array[1..50] of integer;
  begin
  clrscr;
  randomize;
  write(‘massiv jol sani? n= ‘); readln(n);
  write(‘berilgen massiv ‘);
  for i:=1 to n do
  a[i]:=random(100);
  for i:=1 to n do
  write(a[i],’ ‘);
  writeln;
  max:=a[1];
  min:=a[1];
  for i:=1 to n do begin
  if max 
 if mina[i] then begin min:=a[i]; ming:=i end;
  end;
  a[maxg]:=min;
  a[ming]:=max;
  writeln(‘natije’);
  for i:=1 to n do begin
  write (a[i], ‘ ‘); end;
  readln
  end.
  
  №23 Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементін табу программасын кұр.
  
 
  Program m23;
  Var A:array [1..100,1..100] of integer;
  n,m,i,j,max:integer;
  Begin
  Writeln(‘массив элементiн енгiз’);
  readln(n,m);
  randomize;
  For i:=1 to n do
  for j:=1 to m do
  A [i,j]:=-25+random(100);
  For i:=1 to n do Begin
  writeln;
  For j:=1 to m do
  write (A[i,j]:4); end;
  max:=A[1,1];
  For i:=1 to n do
  For j:=1 to n do
  if A[i,j]max then max:=A[i,j];
  writeln;
  writeln (‘max=’,max:5);
  readln
  end.
  
  №24 Кез келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанындағы оң элементтердің қосындысын тап, бір өлшемді массив құр
  
 
  var s,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘massiv olshemin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if 0 
 end;
  end;
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (b[j]:5);
  readln
  end.
  
  №25 Кез келген екі өлшемді массивтің соңғы бағанындағы оң элементтердің қосындысын тап
  
 
  uses crt;
  var i,j,n,k,s:integer;
  a:array[1..50,1..50] of integer;
  begin
  clrscr;
  writeln;
  write(‘macciv olshemin engiz n= ‘); readln(n);
  randomize;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (a[i,j]:5);
  end;
  k:=n;
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if a[i,k]0 then s:=s+a[i,k];
  writeln;
  writeln(‘elementter kocindici ‘,k,’ bagan= ‘,s);
  repeat until keypressed;
  end.
  
  №26 Кез келген екі өлшемді массивтің 2-бағанындағы теріс элементтерінің қосындысын тап
  
 
  uses crt;
  var i,j,n,k,s:integer;
  a:array[1..50,1..50] of integer;
  begin
  clrscr;
  writeln;
  write(‘macciv olshemin engiz n= ‘); readln(n);
  randomize;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (a[i,j]:5);
  end;
  k:=2;
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if a[i,k] 
 writeln;
  writeln(‘songi bagan elementter kosindici ‘,k,’ bagan= ‘,s);
  repeat until keypressed;
  end.
  
  №27 Кез келген екі өлшемді массивтің соңғы бағанындағы теріс элементтердің қосындасын тап.
  
 
  uses crt;
  var i,j,n,k,s:integer;
  a:array[1..50,1..50] of integer;
  begin
  clrscr;
  writeln;
  write(‘macciv olshemin engiz n= ‘); readln(n);
  randomize;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (a[i,j]:5);
  end;
  k:=n;
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if a[i,k] 
 writeln;
  writeln(‘elementter kocindici ‘,k,’ bagan= ‘,s);
  repeat until keypressed;
  end.
  
  №28 Кез келген екі өлшемді массивтің соңғы бағанының теріс элементтерінің көбейтіндісін тап
  
 
  uses crt;
  var i,j,n,k,s:integer;
  a:array[1..50,1..50] of integer;
  begin
  clrscr;
  writeln;
  write(‘macciv olshemin engiz n= ‘); readln(n);
  randomize;
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (a[i,j]:5);
  end;
  k:=n;
  s:=1;
  for i:=1 to n do
  if a[i,k] 
 writeln;
  writeln(‘songi bagan elementter kobeitindici ‘,k,’ bagan= ‘,s);
  repeat until keypressed;
  end.
  
  №29 Кез-келген екі өлшемді массивтің әрбір жолының максимумдарынан тұратын бір өлшемді массив құру программасын жаз.
  
 
  program e29;
  var max,m,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘m jol element sanin engiz’);
  readln(m);
  writeln(‘n bagan sanin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to m do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=random(100);
  for i:=1 to m do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for i:=1 to m do
  begin
  max:=a[i,1];
  for j:=1 to n do
  if max 
 end;end;
  writeln;
  writeln;
  for i:=1 to m do
  write (b[i]:6);
  readln
  end.
  
  №30 Кез-келген екі өлшемді массивтің әр бағанының максимумдарынан тұратын бір өлшемді массив құру программасын жаз
  
 
  program e30;
  var max,m,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘m jol element sanin engiz’);
  readln(m);
  writeln(‘n bagan sanin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to m do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=random(100);
  for i:=1 to m do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  max:=a[1,j];
  for i:=1 to m do
  if max 
 end;end;
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (b[j]:6);
  readln
  end.
  
  №31 Кез келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанындағы оң элементтердің қосындысын табу программасын құр
  
 
  var s,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘massiv olshemin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to n do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=-20+random(100);
  for i:=1 to n do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  s:=0;
  for i:=1 to n do
  if 0 
 end;
  end;
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write (b[j]:5);
  readln
  end.
  
  №32. Кез-келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанының минимумдарынан тұратын бір өлшемді массив құру программасын жаз.
  
 
  program e32;
  var min,m,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘m jol element sanin engiz’);
  readln(m);
  writeln(‘n bagan sanin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to m do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=random(100);
  for i:=1 to m do begin
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  min:=a[1,j];
  for i:=1 to m do
  if min=a[i,j] then begin min:=a[i,j]; b[j]:=min;
  end;end;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  writeln (b[j]);
  readln
  end.
  
  №33. Кез-келген екі өлшемді массивтің әрбір жолының минимумдарынан тұратын бір өлшемді массив құру
  
 
  program e33;
  var min,m,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘m jol element sanin engiz’);
  readln(m);
  writeln(‘n bagan sanin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to m do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=random(100);
  for i:=1 to m do begin
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for i:=1 to m do
  begin
  min:=a[i,1];
  for j:=1 to n do
  if min=a[i,j] then begin min:=a[i,j]; b[i]:=min;
  end;
  end;
  writeln;
  writeln;
  for i:=1 to m do
  write (b[i]:5);
  readln
  end.
  
  №34. Кез-келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанының минимумдарынан тұратын бір өлшемді массив құру программасын жаз.
  
 
  program e32;
  var min,m,n,i,j:integer;
  a:array[1..100,1..100] of integer;
  b:array[1..100] of integer;
  begin
  writeln;
  randomize;
  writeln (‘m jol element sanin engiz’);
  readln(m);
  writeln(‘n bagan sanin engiz’);
  readln(n);
  for i:=1 to m do
  for j:=1 to n do
  a[i,j]:=random(100);
  for i:=1 to m do begin
  writeln;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  write(a[i,j]:5);
  end;
  for j:=1 to n do
  begin
  min:=a[1,j];
  for i:=1 to m do
  if min=a[i,j] then begin min:=a[i,j]; b[j]:=min;
  end;end;
  writeln;
  for j:=1 to n do
  writeln (b[j]);
  readln
  end.
  
  №35 Енгізілген сөздегі барлық «р» әріптерін «о» -ға ауыстыру программасын құру,
  
 
  Program e13;
  uses crt;
  var s:string;
  procedure changechar(var s:string);
  var n:byte;
  begin
  n:=0;
  while pos (‘р’,s)0 do
  begin n:=n+1; S[pos('р',s)]:=’o'; end;
  еnd;
  begin
  writeln;
  write(‘s=’);
  readln(s);
  changechar(s);
  writeln(‘ а-ны о-га ауыстыргандагы нәтиже: ‘,s);
  readln
  end.
  
  №36 а нақты сан берілген. сандарының арасынан а-дан кіші болатын сандарды экранға шығар.
  
 
  program cb;
  uses crt;
  var a, sum:real;
  n:longint;
  begin
  clrscr;
  writeln(‘san engiz’);
  readln (a);
  n:=1;
  sum:=0;
  while sum 
 begin
  sum:=sum+1/n;
  if sum 
 n:=n+1;
  end;
  readln;
  end.
  
  №37 а нақты сан берілген. шарты орындалатын барлық n-сандарын экранға шығар.
  
 
  program cb;
  uses crt;
  var a, sum:real;
  n:longint;
  begin
  clrscr;
  writeln(‘san engiz’);
  readln(a);
  n:=1;
  sum:=0;
  while sum 
 begin
  sum:=sum+1/n;
  if sum 
 n:=n+1;
  end;
  readln;
  end.
  
  №38 100-ге дейінгі 13 сандарының еселіктерін жазу программасын құрыңыз
  
 
  program massiv;
  uses crt;
  var m,n,i:integer;
  begin
  clrscr;
  for i:=1 to 100 do
  if i mod 13 = 0 then write(i:4);
  writeln;
  readln
  end.
  
  №39 (b1, b2, …,b9 нақты сандар беріліген. 10 үлкен болатын сандардың арифметикалық ортасын тап).
  
 
  Program sa;
  uses crt;
  var
  a:array[1..9] of integer;
  arif,s:real;
  j,i:integer;
  begin
  clrscr;
  writeln(‘engiz’);
  for i:=1 to 9 do begin
  write(‘b[',i,']=’);
  readln(a[i]);
  end;
  s:=0;
  j:=0;
  for i:=1 to 9 do begin
  if a[i]=10 then begin s:=s+a[i]; j:=j+1 end;
  end;
  if j=0 then writeln(‘Onnan ulken san zhok ‘) else begin
  arif:=s/j;
  writeln(‘arifmetikalik ortasi=’,arif:5:1); end;
  readln
  end.
  
  №40 (b1, b2, …,b9 бүтін сандар беріліген. Тақ болатын сандардың арифметикалық ортасын тап).
  
 
 Program sa;
  uses crt;
  var
  a:array[1..9] of integer;
  arif,s:real;
  j,i:integer;
  begin
  clrscr;
  writeln(‘engiz’);
  for i:=1 to 9 do begin
  write(‘b[',i,']=’);
  readln(a[i]);
  end;
  s:=0;
  j:=0;
  for i:=1 to 9 do begin
  if a[i] mod 20 then begin s:=s+a[i]; j:=j+1 end;
  end;
  if j=0 then writeln(‘Tak san zhok ‘) else begin
  arif:=s/j;
  writeln(‘arifmetikalik ortasi=’,arif:5:1); end;
  readln