Информатика п?ні
Информатика – XX ?асырда е? тез дамы?ан, ?рі ?арай сол ?ар?ын жал?асып жат?ан, практикалы? ?олданыс тап?ан білім айма?ы.
Информатиканы? пайда болуы мен п?н ретінде ?алыптасуы ?ткен ?асырды? екінші жартысына келеді. ІІ д?ниеж?зілік со?ыстан кейін, таби?аты ?р т?рлі – жасанды, биологиялы?, ?леуметтік ж?йелерінде, бас?ару ж?не байланыстар туралы кибернетика ?ылымы дамыды.
Кибернетиканы? пайда болуын 1948 жылы американды? математик Норберт Виннерді? «Кибернетика, или Управление и связь в животном и машине» кітабыны? шы?умен байланыстырылады. Б?л ж?мыста бас?аруды? жалпы теориясын жасау жолдары ж?не ?р т?рлі ж?йелерді? байланыстары мен бас?ару м?селелеріні? ?дістері негізделген. ЭЕМ-мен бірге ?атар даму барысында, кибернетика жалпылама информацияны т?рлендіру туралы ?ылымы бола бастады.
«Кибернетика» термині пайда бол?аннан кейін ?лем ?ылымында «Computer Scince» (компьютерлік ?ылым) – ??ымы пайда болды. Ол ??ым компьютерлік ж?не телекомуникациялы? ж?йелерді? к?мегімен а?паратты ??деу, са?тау ж?не алмасу процесстерін зерттейтін ?ылыми, сонымен ?атар о?у п?ндеріні? атауы ретінде А?Ш, Канада ж?не т.б. бір ?атар латын-америка континетіні? елдерінде ?олданылады.
?ткен ?асырды? 60-70 жылдарында француздар «informatique» теминін енгізді. Ол французды?: «informatione» (информация) ж?не «avtomatique» (автоматика) деген екі с?здеріні? туындысы болса керек. Жа?а термин б?рын?ы Совет Ода?ыны? мемлекеттерінде ж?не Батыс Европада даму тапты.
?лкен Совет энциклопедиясында информатика?а берілген аны?тама: «?ылыми а?паратты? ??рылымы мен жалпы ?асиеттерін, сонымен ?атар оны ??ру, т?рлендіру, алмастыру за?дылы?тарын ж?не адам ?рекетіні? бас?а сфераларында ?олдануын зерттейтін п?н».
Б?л аны?тама информатиканы кітапханамен, библиографиямен, а?паратты іздестіру ?дістерімен байланыстырады.
Б?л ба?ытпен ?атар «инфотматика» терминіні? бас?а аны?тамасы ж?рді, ол А. П. Ершовты? ойынша, 70 жылдарды? екінші жартысынан бастап на?тылана бастады. А. П. Ершов «Информатика» терминіні? ма?ынасын т?сіндіргенде, ол орыс тіліне «...А?паратты ??деу ж?не беру ?рдісін зерттейтін фундаменталді жаратылыстану ?ылымы ретінде» енеді деген. Сонымен, бегілі академиктер А. П. Ершовты? ж?не Б. Н. Наумовты? ?сын?ан аны?тамасын келтірейік:
Информатика – информацияны? жалпы ?асиеттерін, ?рдістерін, ?дістерін ж?не жинау, са?тау, т?рлендіру, орнын ауыстыру ж?не беру ?дістерін техникалы? ??рыл?ылар к?мегімен зерттейтін іргелі таби?и ?ылым.
Информатика на?ты информациялы? ?рдістерді? к?птеген т?рлерені? орта? ?асиеттерін зерттейді. Б?л информациялы? ?рдістер ж?не технологиялар информатиканы? объектісі болып табылады.
П?ндік айма?ында информатиканы? ?ылыми (теориялы?) ж?не ?олданбалы (технологиялы?) екі ба?ыты ай?ындал?ан.
1996 жылы Мосвада II халы?аралы? ЮНЕСКО аясында ?ткізiлген «Информатика ж?не білім» атты конгресінде, Ресейді? ?лтты? баяндамасында, информатиканы? т?ра?тал?ан ??рылымы к?зделген.
Информатика п?ніні? ?азіргі заман?ы ??рылымы т?менде келтiрілген схемада ?сыныл?ан. Схема?а с?йенсек, информатиканы? п?ндік айма?ыны? ??рылымы мына б?лімдерді ?амты?анын к?реміз:
- теориялы? информатика;
- информатизациялау ??ралдары;
- информациялы? технологиялар;
- ?леуметтік информатика.
Теориялы? информатика?а: информатиканы? философиялы? негіздері, математикалы? ж?не информациялы? моделдермен алгоритмдер, информациялы? ж?йелермен технологияларды ??ру ж?не жобалау ?дістері кіреді.
Информатика іргелі ?ылым ретінде, ?андайда болсын информациялы? ж?йелер туралы жалпылан?ан білім алуды? ?діснамасын (методологиясын) ??рады, ж?йелейді, оларды? ??рылу ж?не ж?мыс жасауыны? жалпы за?дылы?тарын ай?ындайды.
?олданбалы информатика адамны? барлы? іс-?рекет айма?ында программалы?, техникалы? ??ралдарды ж?не информациялы? ж?йелерді ж?не технологияларды жобалау, ??ру болып табылады.
Ке? ма?ынада, информатика компьютерлік ж?не телекоммуникациялы? информациялы? ж?йелерді ??ру, шы?ару ж?не пайдалануымен байланыс?ан ?р алуан ?ылыми салаларымен техниканы? бірлігін ?сынады.
