Pythonda dasturlash: Havaskordan Mutahasisgacha

Pythonda dasturlash: Havaskordan Mutahasisgacha

Mehmonova Nafisa Karomatovna

Buxoro shahar kasb-hunar maktabi o’qituvchisi

Python dasturlash tilini yaratilishi 1980-yil oxiri 1990-yil boshlaridan boshlangan. O`sha paytlarda uncha taniqli bo`lmagan Gollandiyaning CWI instituti xodimi Gvido van Rossum ABC tilini yaratilish proektida ishtirok etgan edi. ABC tili Basic tili o`rniga talabalarga asosiy dasturlash konsepsiyalarini o`rgatish uchun mo`ljallangan til edi. Bir kun Gvido bu ishlardan charchadi va 2 hafta davomida o`zining Macintoshida boshqa oddiy tilning interpretatorini yozdi, bunda u albatta ABC tilining ba’zi bir g`oyalarini o`zlashtirdi. Shuningdek, Python 1980-1990-yillarda keng foydalanilgan Algol-68, C, C++, Modul3 ABC, SmallTalk tillarining ko`plab xususiyatlarini o`ziga olgandi. Gvido van Rossum bu tilni internet orqali tarqata boshladi. Bu paytda o`zining “Dasturlash tillarining qiyosiy taqrizi” veb sahifasi bilan internetda to 1996-yilgacha Stiv Mayevskiy ismli kishi taniqli edi. U ham Macintoshni yoqtirardi va bu narsa uni Gvido bilan yaqinlashtirdi. O`sha paytlarda Gvido BBC ning “Monti Paytonning havo sirki” komediyasining muxlisi edi va o`zi yaratgan tilni Monti Payton nomiga Python deb atadi (ilon nomiga emas).

Til tezda ommalashdi. Bu dasturlash tiliga qiziqqan va tushunadigan foydalanuvchilar soni ko`paydi. Boshida bu juda oddiy til edi. Shunchaki kichik interpretator bir nechta funksiyalarga ega edi. 1991-yil birinchi OYD(Obyektga Yo`naltirilgan Dasturlash) vositalari paydo bo`ldi.

Bir qancha vaqt o`tib Gvido Gollandiyadan Amerikaga ko`chib o`tdi. Uni CNRI korparatsiyasiga ishlashga taklif etishdi. U o`sha yerda ishladi va korparatsiya shug`ullanayotgan proektlarni Python tilida yozdi va bo`sh ish vaqtlarida tilni interpretatorini rivojlantirib bordi. Bu 1990-yil Python 1.5.2 versiyasi paydo bo`lguncha davom etdi. Gvidoning asosiy vaqti korparatsiyani proektlarini yaratishga ketardi bu esa unga yoqmasdi. Chunki uning Python dasturlash tilini rivojlantirishga vaqti qolmayotgandi. Shunda u o`ziga tilni rivojlantirishga imkoniyat yaratib bera oladigan homiy izladi va uni o`sha paytlarda endi tashkil etilgan BeOpen firmasi qo`llab quvvatladi. U CNRI dan ketdi, lekin shartnomaga binoan u Python 1.6 versiyasini chiqarib berishga majbur edi. BeOpen da esa u Python 2.0 versiyani chiqardi. 2.0 versiyasi bu oldinga qo`yilgan katta qadamlardan edi. Bu versiyada eng asosiysi til va interpretatorni rivojlanish jarayoni ochiq ravishda bo`ldi.

Shunday qilib 1.0 versiyasi 1994-yil chiqarilgan bo`lsa, 2.0 versiyasi 2000-yil, 3.0 versiyasi esa 2008-yil ishlab chiqarildi. Hozirgi vaqtda uchinchi versiyasi keng qo`llaniladi.

Python bu universal professional dasturlash tili bo'lib uni har qanday turdagi dasturiy mahsulotlar ishlab chiqish maqsadida foydalanish mumkin.
Google'da dasturlash tillarini o'rganish maqsadida qilingan so'rovlarni tahlil qilish natijasiga ko'ra (http://pypl.github.io/PYPL.html) Python bugungi kunda dasturchi bo'lish uchun o'rganilayotgan dunyodagi 1-raqamali dasturlash tili hisoblanadi.

Python tarjima qilingan tildir . Bu shuni anglatadiki, u dasturni ishga tushirishdan oldin, lekin ish vaqtida kompyuter o'qiladigan kodga aylantirilmaydi. Ilgari tilning bunday turi skript tiliga aylandi, uni ishlatish juda ahamiyatsiz vazifalar edi. Biroq, Python kabi dasturiy tillari bu nomenklaturadagi o'zgarishni majbur qildi. Keyinchalik, katta ilovalar, deyarli faqat Python'da yoziladi. Pythonni qo'llashning ayrim usullari quyidagilardan iborat:

• Veb dasturlari uchun CGI dasturlash

• RSS Reader yaratish

• MySQL-dan o'qish va Yozish

• PostgreSQL-dan o'qish va Yozish

• HTMLda kalendarlarni yaratish

• Fayllar bilan ishlash

• Python PHP ga qanday qilib solishtiriladi?

• Python buyruqlar va sintaksisi boshqa talqin qilingan tillardan farq qiladi. PHP veb-ishlab chiqishning lingua frankasi sifatida Perldan tobora ko'proq joy olib bormoqda. Biroq PHP yoki Perldan ko'prog'i Python o'qish va unga rioya qilish juda oson.

• PHP Perl bilan baham ko'rgan kamida bitta salbiy tomoni uning sindirish kodidir. PHP va Perlning sintaksisi tufayli 50 yoki 100 satrdan oshadigan dasturlarni kodlashtirish juda qiyin. Boshqa tomondan, Python tilning matosiga qattiq o'qish imkonini beradi. Pythonning okunabilirliği, dasturlarni himoya qilish va kengaytirish uchun dasturlarni osonlashtiradi.

• PHP ko'pincha umumiy foydalanishni boshlaganiga qaramasdan, tizim darajasidagi vazifalarni bajarmaslik uchun veb-o'qitiladigan ma'lumotni ishlab chiqishga mo'ljallangan veb-dasturiy tildir. Bu farq Python'ta PHPni tushunadigan veb-serverni ishlab chiqishingiz mumkinligi bilan izohlanadi, lekin Pythonni tushunadigan PHP veb-serverini ishlab chiqa olmaysiz.

Python va Java ikkala har qanday operatsion tizimda ishlaydigan oldindan yoziladigan kodning muhim kutubxonalari bilan ob'ektga asoslangan tillar. Biroq, ularni amalga oshirish juda katta farq qiladi.

Java nima tarjima til, na tuzilgan tildir. U ikkalasining ham bittasi. Tarkib olingan Java dasturlari bytecode-ga Java kodli kod turi bilan kompilyatsiya qilinadi. Dastur ishga tushirilganda ushbu bytecode Java Runtime Environment orqali ishlaydi va uni kompyuter tomonidan o'qilishi mumkin va bajarilishi mumkin bo'lgan kompyuter kodiga aylantiradi. Bytecode uchun tuzilganidan so'ng Java dasturlarini o'zgartirib bo'lmaydi.

Boshqa tomondan, Python dasturlari odatda Python tarjimoni dasturni o'qigan vaqtda ishlayotgan vaqtda tuziladi. Biroq, ular kompyuter yordamida o'qilishi mumkin bo'lgan mashina kodiga tuzilishi mumkin. Python platforma mustaqillik uchun vositachilik qadamini ishlatmaydi. Buning o'rniga platformaning mustaqilligi tarjimonni amalga oshirishda.

Xulosa

Python har qanday zamonaviy kompyuter operatsion tizimida ishlatilishi mumkin bo'lgan umumiy dasturlash tilidir. Matn, raqamlar, tasvirlar, ilmiy ma'lumotlar va kompyuterda saqlay oladigan boshqa narsalarni qayta ishlash uchun foydalanish mumkin. U har kuni Google qidiruv tizimining operatsiyalarida, video almashish veb-sayti YouTube, NASA va Nyu-York fond birjalarida qo'llaniladi. Bular Python biznes, hukumat va notijorat tashkilotlarining muvaffaqiyatlarida muhim rol o'ynaydigan joylardan bir nechtasi; ko'plab boshqalar bor.