Кіріспе
Геометриялық фигураны векторлық әдіспен кодтау кезінде ондағы суреттер компьютер жадында математикалық формула түрінде сақталады. Шеңбер салған уақытта бағдарлама оның радиусын, центірнің координаттарын, сызықтық түсі мен қалыңдығын сандық коэффициенттер түрінде сақтайды. Математикалық формулалардың көмегімен көптеген фигураларды бейнелеуге болады. Векторлық суреттің параметрлерін масштабтау коэффициентіне көбейту арқылы қарапайым математикалық операциялар көмегімен алынған суретті масштабтауға болады. Расторлық суреттерде обьекті пиксельдерге бөлінеді, ол пиксельдердің әр қайсысының өзінің түсі болады. Компьютер расторлық суреттерді өңдеуі үшін ол пиксельдер сан түрінде беріледі. Расторлық кескіндер фотосуреттерде кеңінен қолданылады. Интернет компьютер желісінде көптеген суреттер расторлық кескін арқылы бейнеленеді. Векторлық және расторлық графиакны оқып меңгеру үшін Corel Craphics графикалық дестесі (пакеті) қолданылады.
Бұл десте құрамына Corel DRAW векторлық графикалық редакторы, Corel PHOTO-PAINT расторлық графикалық редакторы кіреді.
Corel DRAWвекторлық графкамен жұмыс істеуге арналған графикалық бейнелерді өзгерту мен жасаудың көптеген жолдарын қамтиды. Бағдарлама интерфейсі қолдануға өте қолайлы алынатын кескіннің сапасы жоғары болып келеді.
Corel PHOTO-PAINT расторлық редакторы расторлық кескіндермен жұмыс жасауға арналған.
Corel DRAW құжаты
Бағдарламаны іске қосу үшін Windows меньюіндегі Corel DRAW-10 бағдарламалар тобын, оның ішінде - Corel DRAW-10 таңбашасын таңдаймыз.
Corel DRAW толық бапталатын интерфейсі арқылы ерекшеленеді. Corel DRAW-та интерфейстің барлық элементтерін – толық баптауға болады.
Бағдарлама терезесінің стандартты тақырыбының астында меню орналасқан. Терезенің сол жақ шетінің бойындағы батырмалар қатарын инструменттер панелі деп атайды (Toolbox). Бұл панель бағдарлама жұмысының режимін таңдау үшін қызмет етеді. Тінтуір батырмасын шерту арқылы панельден инструмент таңдай отырып, бағдарламаға фигуралар, қисықтар салу, редакциялау, контурды бояу немесе жиектей сызу, мәтінді теру немесе редакциялау жұмыстарын орындауға болады.
Басқару панелі басты менюдің астында тұрады. Онда жиі орындалатын: файлдарды ашу, сақтау және жабу командаларына, жүйелі алмасу буферімен жүргізілетін операцияларға, иллюстрацияларды қарау режімі мен масштабына және әсйкес таңбашалар орналасқан.
Басқару панелін орнату
Дайын панельді алып орнату үшін, тінтуір нұсқағышын (указатель мыши) орнатылған панельдердің қайсысына болса да қойып, оң батырмасын шерту керек. Ашылған контексті менюден қажет менюді таңдау керек. Менюдегі панельдің атауының қасында қанатбелгі тұрса, онда бұл панель бұрын орнатылған және менюде оған сәйкес пункт (орын) таңдап, оны экраннан алып тастауға болады.
Панельдердің атауы олардың орындайтын міндетіне сәйкес болады.
Басқару панелінен төмен батырмалардың тағы бір қатары – Қасиеттер панелі (Панель свойств) орналасқан. Бұл – обьектілерді басқару пульті дейді. Панельдің түрі таңдап алынған обьект пен инструментке байланысты.
Corel DRAW бағдарламадағы обьектілер
Corel DRAW-та «обьект» терминімен иллюстрацияның кез келген элементі аталады. Сызықтар, фигуралар, сырттан енгізілген (импортталған) графика және мәтін обьектілер бола алады.
Терезенің оң жақ шетінде Түстер палитрасы (Палитра цветов) орналасқан. Бұл бояулардың үлгілерін араластыру үшін пайдаланатын палитраның цифрлық аналогы. Электрондық палитрасы түстер үлгілерін сақтайды.
Бірнеше түстер палитрасының бояуы
Жаңа құжат жасау
Бағдарламаны іске қосқаннан кейін Corel DRAW диалогтық терезесі ашылады. Жаңа құжат та және бұрын жасалған құжаттарды болады. Жаңа құжат жасау үшін таза бет фонындағы жаңа құжат таңбашасын таңдау керек. Жаңа құжат жасау үшін Файл менюінен Создать командасын таңдау керек. Және басқару панелінің сол жақ шетінде орналасқан Құжат жасау (Создать документ) батырмасын шерту керек.
Corel DRAW тың бұрыннан бар құжаттарын ашудың 3 жолы бар.
1 - Corel DRAW-ты іске қосқанда ашылатын диалогтық терезедег бар құжатты ашу таңбашасын таңдау арқылы.
2 – Файл менюінің Ашу (Открыть) командасын таңдау арқылы.
3 – басқару панеліндегі Открыть батырмасын шерту арқылы.
Диалогтық терезеде белгіленген файл туралы ақпарат (мәлімет) көрсетіледі (төменгі оқ жақтағы бұрышта).
Папкалармен файлдар тізімінің оң жағында онда белгіленген файлда бар дүниелердің кішірейтілген кескіні көрсетіледі. Файлдың ішіндегісі туралы мәліметтерді ашпай тұрып көруге болады. Кішірейтілген кескінді этикетка деп аталады. Этикеткаларды көрсетуді Қарау (Просмотр) жалаушасын түсіріп (алып тастап) тоқтатуға болады. Қарау (Просмотр) жалаушасы кескіннің астында орналасқан.
Құжатты сақтау
Құжатты сақтау үшін Файл менюінен Сохранить командасын таңдау керек. Жаңа құжатты сақтау үшін Құжатты сақтау (Сохранение документа) диалогтық терезесі ашылады (Save Drawing). Құжаттың атын Имя файла терезесіне енгізіп Сохранить батырмасын шертеміз. Файлдарға мағыналы атаулар беру керек. Басқару панеліндегі Сохранить батырмасы жылдам сақтауға арналған. Құжатты Ctrl+S пернелерін басып жылдам сақтауға болады. Иллюстрацияны Corel DRAW-тың бұрынғы нұсқасында сақтау үшін жазылып ашылатын Версия (Version) тізімен қажетті пунктін таңдау керек. Этикетканың бар болуы түрін Этикетка (Thumbnail) тізіміне қою керек.
Егер файлдың көшірмесін жасау керек болса, оны басқа папкада Файл менюінің Сохранить как (Save as) амалын орындау керек. Файлдың бұрынғы атын қалдыруға болады.
Құжатты жабу үшін Файл менюінің Закрыть амалын орындау керек.
Беттің параметрлері мен өлшеу жүйесі.
Жаңа құжат бетінің өлшемі Letter (8,5х11 дюйм) және (тік) вертикаль бағдарлы болады. Қағаздың ең көп тараған пішімі – А4 (210х297 мм). Бұл пішімді орнату үшін қасиеттер панелінің сол жақ шетінде орналасқан Тип /формат бумаги Қағаздың типі/пішімі, Paper Type/Sike тізімін таңдау керек. Тізімде А4 пішімінен басқа әр түрлі стандартты көптеген пішімдер бар, олардың ішінен өзімізге керегін таңдау керек. Қажет міндерді пернетақтадан Ширина и высота бумаги (Қағаздың биіктігі мен ені, Paper Width and Height) тобының өрістеріне енгізіңдер. Өлшемдер өрістері қасиеттер панелінде, пішімдер тізімінің оң жағында орналасқан.
Жұмыс бетінің бағдарын өзгерту үшін Кітаптық (Port-rait) немесе Альбомдық (Landscape) батырмаларының бірінде шерту керек. Бұл батырмаларда сәйкес тік немесе көлбеу орналасқан беттің тікбұрышы берілген. Бір құжаттың ішінде бір немесе әр түрлі өлшемді, бірдей немесе әр түрлі бағдарлы жұмыс беттерін жасауға юолады. Беттің атрибуттарын ауыстыру үшін, Макет (Layout) менюінің Изменить размеры страницы (Беттің өлшемдерін өзгерту, Resize page) командасын пайдалану керек. Тек экрандағы бағдарын өзгерту үшін Изменить ориентацию страницы (Беттің бағдарын өзгерту, Resize Page Orentation) командасын таңдау керек.
Құжатты қарау масштабы.
Corel DRAW-тың иллюстрациалды қараудың ерікті масштабын орнатуға мүмкіндік беретін инструменті бар. Иллюстрацияны қарау масштабын өзгертудің бірнеше тәсілі бар. Стандартты басқару панелінің Масштаб (Zoom Lebels) тізімінен мәнді таңдау керек. Ол 10-400% ауқымынан жиі қолданылатын масштабты таңдау керек. По картинке (Сурет бойынша To Fit), На страницу(Бет бойынша, To Page), По ширине (Ені бойынша To Width), По высоте (Биіктігі бойынша To Hight) түрлері бар. Мастаб (Zoom Lebels) өрісінде масштабтаудың коэффицентін береді. Мәнді енгізгеннен кейін Enter пернесін басу керек. Қасиеттер панелінде масштабты басқару элементттері бар Крупнее (Ірірек Zoom Out) және Мельче (Ұсағырақ Zoom In) батырманың көмегімен масштабты кішірейтуге немесе үлкейтуге болмайды.
Обьектілер салу.
Суреттердің барлық элементтерінің котурлары редакцияланған графикалық примитивтерден (жәй қарапайым, анайы сызықтар) тұрады.
1.Жаңа құжат жасау керек.
2.Жұмыс бетінің өлшемін анықтау керек. Құжаттардың стандартты пішімі А4.
3. Миллиметрден өлшеу бірлігін орындау керек.
Алынған дайындаманы жұмыс папкасында сақтау керек.
Эллипстер мен шеңберлерді салу.
Эллипс (Ellipsw Tool) инструментін таңдау керек. Нұсқағыш шетінде эллипсі бар крест түрінде болады. Онда эллипспен жұмыс істеуге арналған енгізу өрісі мен таңбашалары бар.
Нұсқағыштың қозғалуына екі сызғыштағы жіңішке шрихтардың жылжуы сәйкес болады.
Бұрыштан бастай отырып эллипс салу үшін келесі әрекеттер орындалады:
1. Тінтуір нұсқағышын шамамен х40, у260 координатарына сәйкес орынға әкеліп шерту керек. Онда эллипс жазылатын габаритті тікбұрыштың жоғары сол бұрышын таңдау керек.
2. Тінтуір нұсқағышын төмен және оңға апарып шерту керек. Бетте эллипс пайда болады. Тінтуір батырмасын жібермей нұсқағышты жан-жаққа жылжыту керек. Эллипс нұсқағыштың қозғалған жағына қарай өзгеріп отырады.
3. Пернені жіберу керек.
Corel DRAW-тың кез-келген обьектісінің өлшемі обьектінің ені мен биіктігін көрсететін көрінбейтін габаритті тікбұрышқа жазылған. Эллипстің сыртындағы габаритті тікбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарында сегіз кішкене квадратар пайда болады, ал ортасында-қиғаш крест. Бұлар – манипуляторлар немесе обьектінің басқарушы орталықтары.
Иллюстрация терезісінің суреттен басқа кез келген жеріне шертілсе, онда манипуляторлар жоқ болып кетеді. Эллипстің жиегін шерту керек. Обьект активті немесе белгіленген болды. Обьектінің төңірегінде жіне геометриялық ортасында манипуляторлар бар. Олар активтікті көрсетеді және обьектіні басқару үшін қажет. Бүйір жақтарындағы манипуляторлардың көмегімен обьектілерді масштабтауға, өлшемін өзгертуге, айналдыруға, бейнелеп көрсетуге және еңкейтуге болады, ортаңғысы жылжыту үшін керек.
Ортаңғы манипулятор обьектінің бетте орналасуын сипаттайды. Қасиеттер панелінде оның тұрған орны бірінің астында бірі орналасқан екі жолдан тұратын сол жақ өрісте белгіленеді. Олар ортадағы манипулятордың абсцисса мен ординаты осьтеріне қатыстыорнына сәйкес болады.
Эллипс иіндерінің ішінде, жоғарғысында кішкене квадрат орналасқан. Бұл – эллипстің торабы деп аталады. Оны эллипсті (доғаға) иінге немесе секторға түрлендіру үшін пайдаланады.
Қасиеттер панелінде мынадай обьектілер бар:
Координаттар өрісі. Координаттардың осьтеріне тиісті сандарды енгізіп, обьектінің беттегі орнын өзгертуге болады.
Өлшемдер өрісі. Обьектінің тік және көлденең өлшемдері көрсетелген екі жолдан тұрады.
Салынған эллипсті Нұсқаушы (Pick Tool) инструменті белгілеу керек.
Координаттар өрісінің жоғарғы жолын шертіп. Обьектінің дәл координат мәнін 105-абцисса осін беру керек.
Tab пернесін басу керек. Төменгі жақ ординат осінде 260 мәнін енгізіп. Enter пернесін басу керек. Эллипс орнына келеді.
Логотиптің дәл өлшемі 65; 45.
Масштаб өрісі және пропорционал емес масштабталу батырмасы. Бұлар обьектінің өлшемдерін өзгерту үшін керек. Обьектіні белгілегенде екі жолда да 100 % мәні тұр (обьекті өзгермеген). Обьектіні көлденең (горизонталь) және тік (вертикаль) өлшемдерін үлкейту (кішірейту) дәрежесі алғашқы өлшемге қатысты процентпен беріледі.
Айналу жолы. Обьектінің бұрылу бұрышы, 20 деп берсек. Эллипс 200-қа бұрылады. Оны орнына келтіру үшін 0-ді енгізу керек.
Бейнелеу батырмалары. Бұлардың қайсысын бассада обьекті өзінің бейнесіне айналады. Жоғарғы батырма (горизонталь бойынша) көлденең бейнесін жасайды, төменгісі – тәк (вертикаль бойынша) көлбеу бейнесін береді. Төмеңгі батырмасын басса эллипс төңкеріледі. Қайта басса оны бұрыңғы қалпына келтіреді.
Эллипс-Сектор-Доға ауыстырып қосқышы. Сектор батырмасын шертіп (өиылған бөлігі бар эллипс салынған жерде). Бағдарлама эллипстің төменгі оң ширегін (төрттен бірін) қиып алады. Эллипс батырмасын шертіп алғашқы қалпына келтіріледі. Үшінші батырма эллипсті доғаға айналдырады.
Бастапқы және соңғы бұрыштың өрісі. Мұнда сектордың немесе доғаның түрін түзету үшін қолданады. Жан жағындағы стрелкалар фигуралардың сыртқы түрін өзгертуге арналған батырмалар.
Доғаның бағыты батырмасы. Доғаның басы мен аяғы орындарын ауыстыру үшін пайдаланады.
Көпбұрышты салу.
Қабырғаларының саны әр түрлі көпбұрыштарды салу үшін:
Көпбұрыш (Polygon Tool) инструментін таңдап. Нұсқағыш қасында бесбұрышы бар крестке айналады.
Бастапқы нүктені таңдап, оны оңға және төмен апару керек. Көпбұрышты салу бұрыштан немесе центрден жүргізілуі тиіс. (Shift пернесін басып ұстап). Ctrl-ды басып тұрса, көпбұрыш салынады. Салынған бесбұрыштар обьектілер сияқты манипуляторлармен қоршалған және бұрыштардың әрқайсысында бірден және қабырғалардың әрқайсысының ортасында -10тораптары бар.
Көпбұрыштардың қабырғаларының санын өзгертуге болады. Көпбұрыштың қабырғаларының санын енгізу жолына 3 санын енгізсек, обьекті үшбұрышқа айналады.
Көпбұрышты қабырғалар саны
Қабырғалардың саны 3-тен 500-ге дейін өзгере алады. Көпбұрыш дөңес немесе жұлдызды болуы мүмкін. Жұлдыз тәрізді көпбұрыш сәулелерінің ұзындығы қасиеттер панелінде берілмейді. Оны тек интерактивті өзгертуге болады. Көпбұрыштың торабын айналдырса, сәулелері көп рет қиылысатын фигураға айналады.
Көпбұрыш (Многоугольник Polygon Tool) инструментімен жұлдыз тәрізді көпбұрышты ғана емес, жұлдыздың өзінде салуға болады. Оның сәулелері обьектінің ішкі аймағы арқылы өтетін кескінділермен өзара қосылған.
Бесбұрышты таңдап – Жұлдыз (Star) батырмасын басу керек. Обьекті таңбашаға айналды.
Қайта шертіп фигураны алғашқы қалпына келтіреді.
Ескерту:Жұлдыздың сәулелері жетіден артық болса, олардың ұзындығын қасиеттер панеліндегі сығыртпамен (ползунок) өзгертуге болады.
Пішіні алдын-ала анықталған қарапайым фигуралар салу.
Дайын фигуралар (Perfect Shapes) инструменттер тобы берілген пішінді фигуралар жасауға болады.
Қарапайым фигуралар (Basic Shapes) инстументін таңдау керек. Оның көмегімен әр түрлі фигуралар жасауға болады. Инструменттің қасиеттер панелінде инструментті басқару элементтері пайда болады. Қасиеттер панелінде Дайын фигуралар (Perfect Shapes) батырмасын шертсек, инструментпен салуға болатын фигуралардың графикалық тізімі ашылады.
Нұсқағышты құжат өрісіне орналастырып тінтуір батырмасын шертіп, апару керек.
Экранға нұсқағыштың соңынан өскен параллелограм көрінеді.
Тінтуір батырмасын жібергеннен кейін фигураны салу аяқталады.
салынған фигураның жоғарғы сол бұрышында қызыл ромб бар. Бұл ерекше манипулятор. Оның көмегімен фигураның пішінін түрлендіруге болады. Бағдарламаның терминдерінде бұл манипулятор «глиф» деп аталады.
Нұсқағышты глифке апарса
Параллелограмның еңкіштігі мен ені өзгереді.
Тінтуір батырмасын жібергенде, фигураның пішіні жазылады.
Басқа үлгіні таңдасақ, глиф оның төменгі жағында тұр.
Фигураны оңға және солға апарса, фигураның қайрылу мөлшерін өзгертеді.
Топтың басқа инструменттері бағыт сызықтарын, диаграммаларды және тағылма қағаздарды (ярлык) салуға арналған.
Жасалынға обьектілердің барлығында глиф бола бермейді.
Логотипте жұлдыздар инструментін пайдалану. Үлкен эллипсті отыз екі бұрышты жұлдызға ауыстыру керек. Төменгі жағында мәтін жазуға арналған таспа орнатылған.
Барлық сынақ обьектілері мен үлкен эллипсті жою керек.
Жұлдыздар инструментін таңдап және қасиеттер панелінің ашылған тізімінен 32 цифрлы жұлдыз суреті бар үлгіні таңдау керек.
Нұсқағышты логотиптің ортасы арқылы өтетін бағыттаушыға орнату керек. Shift пернесін басып нұсқағышты апару керек. Фигура центрден жасалады. Салынған обьектіде бір жұлдыздың ұщтарының ұзындығы басқаратын глифі бар.
Ашылған тізімнен таспаның суреті бар үлгіні таңдау керек.
Нұсқағышты жаңадан жасалған жұлдыздың төменгі нүктесінен бағыттаушыға апарып Shift пернесін апарып нұсқағышты апару керек.
Тінтуір батырмасын жіберсең, таспа салынады. Жасалынған обьектінің екі глифі бар. Қызыл глифті оңға және солға жылжытуға болады. Сары глиф таспаның иілу дәрежесін береді. Ол жоғары және төмен қозғала алады.
Сызықтарды салу
Ерікті пішінді сызықтарды Кривая (Қисық, Freehand Tool ) инструментінің көмегімен жасауға болады. Оның қалқыма менюінде Кривая инструменті орналасқан. Фигуралармен жүргізілетін – координатты беру, өлшемін өзгерту, еңкейту, айналдыру, бейнелеу операцияларын сызықтармен жүргізуге болады.
Түзу сызық сызу үшін:
Кривая инструментін таңдау керек. Нұсқаушы қасында қисық сызығы бар крест кескін пайда болады.
Координаттары 100; 278 бастапқы нүктеге әкеліп, оңға және төмен жылжыту керек.
Нұсқағыштың соңынан сызық созылады. Оның ұзындығы керек мөлшерге жеткенде, иллюстрацияда тағы бір шерту керек.
Бұл сызықты жалғастыруға болады. Жалғастыру керек болған сызықты белгілеу керек. Нұсқағышты сызықтың біріне әкелу керек. Сызықтың ұшы шаршы пішінді болады, нұсқағыштың крестінің түрі де өзгереді. Сызықтың ұшын шертіп, тағы бір сызық жүргізу керек. Осылай қыздың шашы салынады.
Логотипті қалған бланкіден бөлетін сызық салып. Көлденең сызықтарды дәлме-дәл салу үшін координаттары 10; 225 нүктеде шертіп және Ctrl пернесін басып нұсқағышты оңға көлденең жылжыту керек.
101; 260 координатты нүктені шертіп. Тінтуірдің сол батырмасын жібермей отырып, қыздың кекілінің бір тал шашын салып, батырманы жіберу керек. Салыңған қисық сызықтың кішкене қара шаршылармен белгіленген бірнеше торабы бар. Егер қисыөта торабтар көрінбесе, онда беттің бейнелеу масштабын үлкейту керек.
Көшіру және кірістірме
Обьектіні көшіру үшін:
Бесбұрышты белгілеу керек.
Ctrl+C пернелерін қатар басу керек. Обьект Windows алмасу буферіне көшірілді. Суретте ешқандай өзгерістер болмайды.
Ctrl+Р пернелерін басу керек. Алмасу буферіндегі обьект жұмыс бетінде алғашқының үстіне кірістірілген. Суретте бұл көрінбейді, фигуралардың шекаралары беттесіп тұрады.
Обьектіні көшіру Копировать (Көшіру, Copy) командасы Правка (Түзету, Edit) менюінде болады. Обьектіні белгілеп осы команданы таңдау керек. Обьектіні кірістіру үшін Правка (Edit ) менюіндегі Вставить (Кірістіру, Paste) командасын таңдау керек. Кірістіру, көшіру және қиып алу командаларының батырмалары басқару панелінің сол жағында тұрады.
Обьектінің көшірмелері
Обьектінің көшірмесі алмасу буферінде сақталады және кірістіру командасының көмегімен басқа құжатқа кірістірілуі мүмкін. Көшірмелердің санын жасауға болады. Обьектінің көшірмесі алғашқы обьектінің барлық қасиеттерін сақтайды және одан ешқандай айырмашылығы болмайды.
Жылжыту
Көшірме кірістіргеннен кейін белгілеулі қалпында қалады. Оны керек орынға қозғап апару үшін қасиеттер панелінің Координаттар өрісін пайдалануға болады. Жылдамдату үшін обьектілерді интеративті жылжыту қолданылады.
Егер белгіленбеген болса, онда бесбұрышты белгілеп, нұсқағышты орталық манипуляторға әкелу керек. Нұсқағыш төртбасты стрелка пішінді болады.
Обьектіні керек орынға жеткенше апарып. Обьектінің көшірмесі орнынан жылжиды, алғашқы фигура орнында қалады.
Егер обьектіні жылжытқанда Ctrl пернесін басып ұстап тұрса, ығысу дәлме-дәл көлденең немесе тік жүргізіледі.
Қиып алу
Көшіруден басқа обьектіні қиып алуға да болады.
Ctrl+Х пернелерін басу керек. Обьекті бетте жоқ болып кетеді.
Вырезать (Қиып алу, Cut) командасы Правка (Түзету, Edit) менюінде орналасқан.
Ctrl+Р пернелерін басып эллипс орнына пайда болады. Оны иллюстрация терезесінің кез келген жеріне апаруға болады.
Бірнеше обьектілермен жүргізілетін операциялар
Corel Draw обьектілердің қандай санын болса да қатар операциялауға мүмкіндік береді. Бірнеше обьектіні бір уақытта белгілеп, олардың әр қайсысында тінтуірді шерту арқылы жүргізіледі. Shift пернесін басып ұстап тұру керек.
Shift пернесін басып отырып, обьектілерді шерту арқылы қыздың құлағын, сол жақтағы эллипсті және тәждің бесбұрышын белгілеу керек.
Бейнеленген торапта қосарлау операциясын жүргізу керек. Бұл үшін ортаңғы манипуляторды габаритті тікбұрыштың қарама-қарсы қабырғасына апарып. Ctrl пернесін және тінтуірдің екі батырмасын ұстап басып тұру керек. Обьектілердің бейнесін көрінген кезде, алдымен сол жақ батырмасын, сонан кейін оң жақ батырмасын жібері керек.
Алынған кескінді қыздың бетінің симметриясының осі бағыттаушы болатындай ғып көлденең жылжыту керек. Белгіленген обьектілерді Ctrl-ды баса отырып, арау керек. Егер обьект бұрын белгіленген болса, Shift пернесін басулы кезде оған шерту белгілеуді болдырмайды.
Бірнеше обьектіні белгілеудің тағы бір тәсілі – жақтаумен белгілеу. Тінтуірдің батырмасын басып, манипульяторды тасып апару керек. Оның артынан пуктир жақтау өседі.батырманы жібергенде белгілеуші жақтаудың ішінде тұтас тұрған обьектілердің барлығы белгіленеді. Суретте белгілеуші жақтаау тәжді қоршайды.
Жеке обьектілермен жасалатын – оларды жылжыту, көшіру, қосарлау, бұру, еңкейту әркеттерін бірнеше белгіленген обьектілермен жүргізуге болады. Бұл обьектілермен жұмыс істеген де жеке обьектілерге арналған жұмыс әдістері қолданылады.
Обьектілердің өзара әркеттестігі
Бірнеше обьектіні беттің бір бөлігіне орналастырса, олар бірін-бірі қалақалайды (жабады): бір обьекті үстіңгі жағында болады, қалғандары төменде орналасады. Жоғарғы обьектілері төменгілерінен кіші болса, онда олар жоғарғы обьктінің астынан көрінетін болады.
Обьектілердің қабаттасуы
Обьектілердің қабаттасу реті қарапайым ережелерге бағынады:
Құжатта бір деңгейде жаттатын обьектілер болмайды. Әр обьекті жеке деңгейде орын алады. Иллюстрация терезесіндегі барлық обьектілер бір топтама болып жинақталған.
Неғұрлым ерте салынған обьект соғұрлым төмен орналасады. Кейін жасалған обьектілер бұрын жасалған обьектілерді бүркейді (жабады).
Қиып алынған немесе көшірілген обьектілерді кірістіргенде олар басқаларының үстіне орналастырылады, ең жаңа деп есептелінеді.
Жылжытқанда, еңкейткенде және басқа өзгертулерді жүргізгенде обьект топтаманың сол деңгейінде қала береді.
Обьектілердің қабаттасу ретін өзгертуге болады.
Бесбұрышты таңдап Монтаж (Arrange) менюіндегі Порядок (Pet, Order) бағыңқы менюін таңдап, командалар тізімі ашылады. Обьектіні барлығынан жоғары (үстіне) орналастыру үшін Поверх всех (To Front) командасын таңдау керек.
Обьекті суреттің жоғарғы деңгейіне орналастырылды және оларды беттестіргенде кез-келген фигураны жабады. (To Front) (To Back)
Обьектілерді қабаттаса қойылуы, біріктіру
Обьектілердің қабаттасу ретінің ережелері:
Құжатта бір деңгейде жататын обьектілер болмайды. Әр обьект жеке деңгейде орын алады. Иллюстрация терезесіндегі барлық обьектілер бір топтама боп жиналған.
Неғұрлым ерте салынған обьект соғұрлым төмен орналасады. Кейін жасалған обьектілер бұрын жасалған обьектілерді бүркейді. (жабады)
Қиып алынған немесе көшірілген обьектілерді кірістіргенде басқаларының үстіне орналастырылады, жаңа деп есептелінеді.
Жылжытқанда, еңкейткенде және басқа өзгертулерді жүргізгенде обекті сол деңгейде қала береді.
Обьектілердің қабаттасу ретін өзгертуге болады.
Тәждің элементері – эллипстер мен бесбұрыштар болады. Орта45ы бесб9рыш эллипстерден бұрын салынған. Олардың екеуі оны (бүркеп) жауып тұр. Бесбұрышты солға жылжытсақ, кіші эллипспен қалқаланып қалады. Бесбұрыштардың элементтердің артында тұрады. Түрлендіргенде оның деңгейі өзгермейді. Бұл бесбұрышты қиып алып кірістіреді.
Обьектілердің қабаттасу реті қалай өзгеретінін көрейік. Монтаж (Arrange) менюіндегі Порядок (Pet, Order) бағыныңқы менюін таңдап, командалар тізімі ашылады. Обьектіні барлығынан жоғары орналастыру үшін Поверх всех (To Front) командасын таңдаймыз.
Обьект суреттің жоғары деңгейіне орналастырылғанда және беттестіргенде кез-келген фигураны жабады. Тізімнің Ниже (To Back) элементін таңдау керек. Порядок (Рет) командаларына тінтуірдің оң батырмасын шертіп жұмыс істеуге болады. Контексті менюі ашылады. Онда жиі қолданылатын командалар бар. Егер обьекті белгіленген болса, Поверх всех және Ниже всех командаларын Қасиеттер панелінен таңдауға болады. Қасиеттер панелінде обьектіні жою, көшіру, қиып алу, командалары орналасқан. Бұдан басқа, контексті менюде обьектіні түрлендіру командалары бар.
Қасиеттер панелінде Pickинструменті активті болған кезде белгіленген обьектілер үшін Поверх всех және Ниже всех батырмаларын пайдаланып қолдануға болады.
Обьектілерді қосу
Обьектілерді қосу (қиыстыру, құру) ережелерін пайдалану үшін:
Бірнеше обьектілерді қосқанда олар бір обьектіге айналады.
Олардың беттегі орны өзгермейді.
Барлық қосылған обьектілердің құю және абрис атрибуттары және контурлары бірыңғай болады.
Егер обьектілер жақтаумен белгіленетін болса, онда жаңа обьект белгіленген обьектілердің ең төмеңгісінің құюы мен контурының атрибуттарын иеленеді
Егер бірнеше обьектілерді белгілеу Shift пернесі басулы кезінде жүргізілсе онда нәтижелік обьектінің абрисі мен құюы соңғы белгіленген обьектінікідей болады.
Қиыстыратын обьектілердің жүп санын бір-біріне беттестіріп салғанда ортақ аумақтардың құюы, төменде жатқан обьектілерді көруге мүмкіндік беретін саңылаулар жасап жойылады. Егер обьектілердің таң саны бетестіріліп салынған болса, құю сақталады.
Графикалық примитивтерді (тікбұрыштар, эллипстер, көпбұрыштар) қиыстырғанда (комбинировании) Corel Draw мұндай обьектілерді алдын ала қисықтарға айналдырады.
Тапсырма
Қыздың кекілін бірыңғай обьекті етіп қосу үшін. Сол жақ шашы, сонан кейін ортаңғы шаштар салынады. Атрибуттарды иелену ережелерін игеру үшін, шаштарды әртүрлі түске бояу керек. Сол жақ шаштың абрисін, сызықтың қалыңдығын 5 пунктке дейін үлкейтіп өзгерту керек.
Нұсқағыш инструментімен, олардың қасынан белгілеуші жақтау жасап, үш жақтағы шашты белгілеу керек.
Монтаж менюіндегі Соеленить командасын таңдау керек. Бұл командаға, егер обьектілердің бірден көп саны таңдалған болса, қасиеттер тақтасымен жұмыс істеуге де болады. Қасиеттер тақтасындағы Соединить батырмасын пайдалану керек. Белгіленген обьектілерді қосу үшін оны шерту кеерек. Барлық обьектілер абристің қалыңдығын және бірінші обьектінің түсін қабылдады.
Екі ортаңғы эллипстерді қосу керек. Олардың біреуін жасыл түске бояу керек.
Белгілеуді алып тастаңыз, эллипстің кез-келгенін шерту керек. Барлық үзінді тұтас белгіленді. Түстер палитрасында көк түсті шерту керек. Обьектілерге бір уақытта керекті түс берілді. Біріктірілген (қиыстырылған) обьектіні жеке фигураларға (айыру) бөлу үшін оны Нұсқағыш инструментімен белгілеу керек, Монтаж менюімен Разьединить командасыңыз таңдау керек. Бұл Соединить командасына кері команда және оны қасиеттер панелінде таңдауға болады. Сәйкес батырма қосылған обьект таңдалған кезде Соеденить батырмасы пайда болады. Екі жаққа қараған стрелкалары бар, бір-біріне беттестіріліп келтірілген екішаршы салынған. Оларды жеке-жеке жылжытуға болады, бояуға, тасуға болады.
Қисық инструменті пішіні әр түрлі қисық – обьектілерді салуға арналған. Ерікті пішінді фигураны салу үшін Монтаж менюінің Пересечение (Қиылысу) Обьединить (Біріктіру) Исключение (Шығарып тастау) – графикалық примитивтерді қосу әдістерін пайдалану оңай болады. Бұл командалардың әркеттерінің нәтижесінде жалпы контуры бар фигура жасалады. Соединить операциясынан айырмашылығы контурларды беттестіріп салғанда саңылаулар болмайды. Соңғы таңдалған обьектіні де жақтаумен белгілеген де нәтижелік фигура, қосу кезіндегідейң ең төменгі обьектінің белгілеріне ие болады. Бұл операцияларды орындауға Профилирование (Кескіндеу) докері арналған. Оны ашу үшін Монтаж менюіндегі Профилирование командасын таңдау керек. Ашылған тізімнен пункттердің кез келгенін таңдаңыз.
COREL DRAW докерлерінің құрылғысы күрделі емес. Бағдарламаның басты терезесінің белгілі жеріне автоматты түрде орналастырылатын палитрлар. Бірінші докерді ашқанда құжат терезесінің аумағы кішірек болады, оң жағында докерлер аумағы пайда болады. Кейнгі ашылғандары өздерімен бұрынғы шақырылғандарын тек бетберілгенін ғана көрінетіндей ғып жауып қалады. Бетбелгіде тінтуірді шерту арқылы ағымдағы докерді жасайды. Close Aktive Docker батырмасы (оған қиғаш крестше салынған) ағымдағы докерді жабуға арналған. Докерлердің барлық аумағын жабу үшін Close Docker Group батырмасында (онда қос қиғаш терезе салынған) шерту керек. Докерлер аумағын Collapse Docker батырмасында (қос стрелка салынған) шертіп кішірейтуге болады. Кіші режимінде тек бетбелгілер ғана көрінеді. Сол батырмада қайталап шерту докерлер аумағын қайта ашады.
Кәдімгі палитра түріндегі докерлер
Нұсқағышты докердің жоғарғы бөлігіне орналастырса (қос сызық аумағына) апарса, онда докер кәдімгі палитраға айналады. Онды экран бойынша қалай болса да жылжытуға болады.
Докердің жоғарғы жағында олардың әрқайсысы бір операцияға сәйкес келетін үш батырма бар. Бірінші батырманы шкртіңіз. Докерде Обьеденение командасы әрекетінің сызбасы мен бұл командан басқару элементтері орналасады. Екінші батырмада шертіңіз. Докердің түрі өзгерді. Онда Исключение командасын басқару элементтері бар. Үшінші батырма Пересечение командасынын режимін ашады.
Обьектілерді біріктіру.
Обьектілерді біріктіруді көрсету үшін қыздың бір құлағын белгілеңіздер және оны Қасиеттер панеліндегі Эллипс батырмасына басып эллипске айналдырыңыз. Екінші құлағыны да басыңыз.
1.Қыздың басын таңдаңыздар. Докер ашылады.бұл докерде Сохранить оригинал тобының екі жалаушасын алып тастаңыз.
2.Обьединение үлкен батырмасында шертіңіз. Нұсқағыштың қасында біріктірілген фигуранының сызбалық кескіні пайда болады.
3.алдымен таңдалған обьектіні біріктірмекші болған обьектіде (құлақта), тағайындалған обьектіде шертіңіздер.
4.Екінші құлағынада қайталаңыз.
Бастапқы обьектілерді сақтау.
Бұл топтың Пересечение, Обьеденение, Исключеннеие барлық командалары үшін Обьект назначения жалаушасын орнатыңыз, сонда оныңкөшірмесін сақтауға болады. Егер қалған белгіленген обьектілердің де көшірмесін сақтау керек болса, Другие обьекты жалаушасын орнату керек.
Қисық сызықтарды редакциялау
Қисықтарды редакциялау белгілі дағдыларды талап етеді. Операцияларды сурет салу үшін инструменттерімен Нұсқағыш-Указатель инструментімен орындауға болады. Контурларды редакциялау үшін Corel Draw –тың Фигура арнайы инструменті де бар. Интрументтер панелінде жоғарыдан санағанда екінші орналасқан. Бұл инструментпен таңдағанда обьектінің сырт пішіні өзгереді. Контур сары түспен жарықталған пунктир сызық түрінде болады. Обьектінің тораптары шағын қара шаршылар сиқты бейнеленеді.
Қисықтарға айналдыру.
Контурларды редакциялау ерікті пішінді фигуралардың графикалық примитивтерден негізгі айырмашылығы қисық обьектінің тораптарын өзгертуге болады. Фигураның пішінін өзгерту керек болса, онда оны қисыққа айналдыру керек. Бұл үшін Монтаж менюінің Преобразовать и кривые командасын таңдау керек. Команда обьектіні таңдағаннан кейін қасиеттер панелінен де пайдалануға болады. Қасиеттер панелінде сол бір атты батырмамен таңдалады. Батырмада төрт торабы бар шеңбер салынған.
Тораптар, сегменттер, басқарушы нүктелер
Corel Draw-тың кез-келген обьектісі контур мен құюдан тұрады. Контур сегменттермен жалғастырылған тораптардан тұрады. Сегмент түзу сызықтан болса, онда тораптың кескіні фигураның түрін толық бейнелейді (сызады). Сегменттер қисық сызықты болғанда тораптардың жайы (орналасуы) обьектіні бейнелеп сызу үшін жеткіліксіз болады, сегменттің қисықтарының пішіні әр түрлі. Фигураның пішінің анықтау үшін қисық сызықты сегменттердің тораптары басқарушы нүктелермен –тораптан сегментке жүргізілген жанама кескінділерінің ұштарымен жабдықталған. Жанаманың бағыты және басқарушы нүктеден қисыққа дейінгі арақашықтық сегменттің түрін анықтайды.
Қисық сызықтық сегменттердің тораптары үші түрлі болады: тегістелген, сүйір, симмериялы. Тораптың түрін өзгертуге болады. Бұл жағдайда қисықтық түрі де өзгереді.
Қисық сызықты сегменттің тораптары фигуралардың пішіндерін өзгерту:
Тораптарды және басқарушы нүктелерді жылжыту:
Керек емес тораптарды жойып және жаңасын қосу:
Сегменттің типін өзгерту;
Контурларды тұтастырып (қосып) және ажырату арқылы жүргізіледі.
Тораптар мен сегменттерді редкциялау
Қисықтардың тораптарын редакциялау үшін:
1. Фигура инструментін таңдаңыз. Қыздың шашының бұйрасын белгілеңдер. Сызық жақсы көрінетін тораптары бар жіңішке пунктир түрінде болады. Қасиеттер панеліне қараңыздар – оның түрі өзгерді. Ондағы бар батырмалар және енгізу жолдары контурды редакциялау командаларына қатынауға мүмкіндік береді.
2. бұл режимде жұмыс істегенде нұсқағыштың түрі – үшбұрышты стрелка (бағытты сызық). Торапқа жақындағанда үшбұрыштың жанында крестик пайда болады, торап жарықтанады. Жымиюдың тораптарының бірін белгілеп, бұл үшін онда нұсқағышты қойып, шертіңіздер. Торап қара шаршыға айналды.
3. белгілеген торапты бір жерден басқа жерге тінтуірдің сол жақ батырмасын ұстай отырып, тасуға болады. Кезекпен тораптардың әрқайсысын белгілеу керек, оларды қыздың шашының бұйрасына неғұрлым ұқсас сынық сызық шығатындай ғып тасу керек. Шаштың жеткліксіз бұйрасын қосып, оларды редакциялау керек.
Мысалдар қаріптері
Біздің мысалдарда біз тек Microsoft Windows немесе Corel DRAW 10.0 дестесіне кіретін қаріптерді ғана қолданамыз. Corel DRAW-тың жабдығына көптеген қаріптер кіреді, бірақ олардың бірнешеуінің құрамында ғана (орыс ) қазақ алфавитінің символдары бар. Бұл қаріптер CYRILLIC папкасында болады, өз кезегінде ол бағдарламаның дистрибуттық дискісіндегі FONDS папкасының ішінде болады. Біз көбінесе осыларды қолданатын боламыз.
Corel қаріптерінің екі – Туре 1 және True Туре атты варианттары бар.
Қаріптің өлшемін таңдау
Фирманың атауы үшін қаріптің өлшемін анықтау пішімдеудің ең көп еңбектендіретін кезеңі, өйткені небәрі екі-ақ сөзге қаріптің төрт түрлі өлшемі қолданылады.
1. Редакцияланатын үзіндіні Нұсқағыш (Pick Tool) инструментімен белгілеңіздер.
2. Шрифт (Fond List) тізімінің қасында қаріптің өлшемін орнатуға мүмкіндік жасайтын Размер шрифта (Point Size List) тізімі бар. Тізімнің өрісіне 16 мәнін енгізіңіздер. «Страна» сөзінің литералары (әріптері) осы өлшемдегі қаріппен терілген
3. «Чудес» сөзіндегі литералардың «Ч» литерасын қоспағанда, өлшемі үлкенірек. Белгіленген мәтінді екі рет шертіңіздер. Бұл кезде Мәтін (Text Tool) инструменті белсенді болады да, фигуралық мәтінді символдап редакциялау мүмкіндік болады.
4. Мәтіннің үзіндісін пішімдеу үшін оны Мәтін (Text Tool) инструментімен белгілеу керек. Белгілеу кәдімгі мәтіндік редактордағыдайжүргізіледі. Мұны тінтуірдің немесе пернетақтаның көмегімен жүргізуге болады.Егер пернетақтаны қолданатын болсақ, оны алдымен меңзерді басқару пернелерінің көмегімен енгізу нүктесін «Ч» және «у» әріптерінің арасына орналастыру керек. Стрелка вправо пернесі, бұл кезде Shift пернесін басып ұстай отырып, басу керек. «У» әрпі теріс бейнеленеді, бұл белгіленуді көрсетеді. Тінтуір көмегімен: нұсқағышты керек жеріне орналастырып, сол батырманы басып және оны жібермей отырып, нұсқағышты белгілеу керек болған үзіндінің (біз мысалымызда үш символ оңға) соңғы жағына жылжытыңыздар. Сонан кейін тінтуірдің батырмасын жіберіңіздер.
5. Енді белгіленген үзінді үшін 18 пункт өлшем беріңіздер. Бұл мәнді алдымен қасиеттер панеліндегі қаріп өлшемдері тізімінің өрісіне енгізіп алыңыздар.
6. Осы операцияны оған 20 пункт өлшем беріп « С» әрпімен де жүргізіңіздер.
7. Сөздердің басқы әріптері: «С» және «Ч» – ның өлшемдері одан да үлкен. Олар үшін 30 пункт өлшем беру керек. Енді біз мұны басқа тәсілмен жасаймыз.
Жеке символдарды инструменттер палитрасындағы Фигура (Shape Tool) инструментінің көмегімен пішімдеу қолайлы болады.Егер фигуралық мәтінді осы инструменттін көмегімен белгілесе, онда әр символдың сол жағында, оның базалық сызығының деңгейінде қисықтың тораптарына ұқсас ақ түсті шаршылар пайда болады. Бұл «мәтіннің тораптары» контурлардың тораптарына сырт пішінімен ғана емес, функцияларымен де ұқсас. Егер символға сәйкес торапта тінтуір арқылы шертсе, онда қасиеттер панелінде тек осы әріптің қасиеттерін өзгертуге мүмкіндік беретін командалардың батырмалары пайда болады. Бұл жағдайда торап түсін қараға өзгертеді.
1. Фигура (ShapeTool) инструментін таңдап, енгізілген мәтінді тінтуірді шертіп белгілеңіздер. «С»әрпіне сәйкес торапта шертіп, басқару панеліндегі Размер шрифта (Point Size List) тізіміне қаріптің 30 пункт өлшемін енгізіңіздер.Enter пернесін басыңыздар. Әріп дереу берілген өлшемде болады.
2. Өлшемі осындай болатын «Ч» әрпі үшін де осы операцияны қайталаңыздар.
Фигуралық мәтінді контурға айналдыру
Логотиптің үлгісіне мұқият қарасаңыздар оның біз жасаған үлгіден азғантай айырмашылығын байқайсыздар. Үлгіде р әрпінің төменгі шығыңқы элементінің ұзындығы таңдалған қаріптің стандартты ұзындығына қарағанда жасанды үлкейтілген.
Бұл ерекшелігін суреттеуге пішімдеудің шеберлігі емес, тек қаріптің суретін тікелей өзгерту көмектеседі. Мұндай жұмыс үшін символдың суретін құрайтын контурларды редакциялау мүмкіндігі болуы қажет. Corel DRAW қаріптің символдарын (стандартты элементтерін) олардың пішінін еркін өзгертуге болатын контурларға (қисықтарға )айналдыру мүмкіндігін береді. Контурларға айналдыру операциясы қайтымды емес, сондықтан мәтінді контурға айналдыруға тек өте қажет болғанда және пішімдеудің барлығын аяқтағанда ғана жүргізу керек.
Жай және фигуралық мәтін
Corel Draw-те мәтін жәй (қарапайым) және фигуралық деп бөлінеді. Бұл бөлу шартты жасаушылар оны бағдарлама жұмысын тиімді ету үшін енгізген. Мұндай бөлудің себебі – мәтінді жұмыстың екі ерекшеленген типтері үшін қолдану:
1. Дөңестеу, бұрмалау, көлеңке жасау, графикалық обьектілер бойына орналастыру және арнайы эффектілерін пайдаланып өте шағын мәтіндік үзінділерді тақырыптарды үлкен, үлкен әріптерді жасау.
2. Мәтіннің едәуір көлемдерін беттеу. «Едәуір» мәтіннің көлемі бір абзацтан көп екенін білдіреді. Мұндай мәтін ақпарат беруге арналған және ол үшін, ең алдымен, жеңіл оқылуы және модификациясы маңызды.
Жұмыстардың әр типі үшін Corel Draw пішімдеудің неғұрлым қолайлы функцияларын ұсынады. Фигуралық мәтін жұмыстардың бірінші түрі үшін, жай-екінші түрі қоладанылады.
Фигуралық мәтін
Мәтіннің логотипін аяқтау үшін фигуралық мәтінді қолдану керек. Ең алдымен мәтінді теру керек, содан кейін оны үлгіге немесе ойлар тапқан түріне сәйкес пішімдеп мәтінді бекітілген орынға орналастыру керек, содан кейін блоктың түрін жетілдіру керек.
Фигуралық мәтінді енгізу
Мәтінді енгізу үшін инструменттер панелінен Мәтін инструментін таңдау керек. Оның батырмасында «А» әрпі салынған. Нұсқағыш төмеңгі оң жағында «А» әрпі бар крест түрінде болады. Беттің кез келген жерінде тінтуірмен шерту керек. Шерткен жерде жыпылықтаған тік сызық пайда болады. Бұл мәтіндік меңзер, ол бетте пернетақтадан енгізілетін символдар пайда болатын орынды (енгізу нүктесін) көрсетеді. «Страна чудес» мәтінін теріңіздер. Сөздердің арасында ENTER пернесін басыңыздар, «Чудес» сөзі жаңа жолға ауысады.
Меңзер және нұсқағыш
Иллюстрацияда мәтіндік меңзер болғанда тінтуірдің нұсқағышы жоғалмайды. Бұл экранда мәтінді еңгізуді үзбей, командаларды және басқару элементтерін таңдауға мүмкіндік береді.
Corel Draw-дағы мәтінді енгізу ережелері басқа да мәтіндік редакторларына ұқсас.
Стандартты басқару пернелерінің барлығы жұмыс істейді:
Меңзерді басқару пернелері енгізу нүктесін жылжытады.
Осы пернелер енгізу нүктесін, Ctrl басулы кезде, бір сөзге жылжытады.
Home пернесін енгізу нүктесін жолдың басына, ал End пернесін – жолдың аяғына апарады.
Мәтіннің басына ауысуы Page Up пернесінің көмегімен, аяғына Page Down-мен жүргізіледі.
Енгізу нүктесінің сол жағындағы символ Backspace, ал оң жағындағы –Delete пернелерімен жойылады.
Енгізілген мәтін үнсіз келісім қарпімен пішімделеді.
Егер сіздер бұл үнсіз келісімді ағымдағы құжат шегінде өзгерткілеріңіз келсе, Мәтін (Text Tool) инструментін және мәтінді енгізу алдында жаңа қаріп таңдаңыздар.Егер сіздер мәтінді енгізуді бастап қойып қаріп таңдасаңыздар, яғни тінтуірмен бетте шерткеннен кейін, онда ол тек осы мәтіндік объекті үшін ғана қолданылады, ал келесісін жасағанда сіздерге қайта қаріп таңдауға тура келеді.
Сөзді тұтас белгілеу
Мәтін (Text Tool) инструментімен мәтінде екі қайтара шерту тұтас сөзді, яғни бір бос орыннан келесі бос орынға дейінгі символдар тізбегін белгілейді.
Қаріпті таңдау
Мәтіннің ең басты атрибуты қаріп болып табылады. Оны логотиптегі мәтін үшін берейік.
1. Инструменттер жинағынан Нұсқағыш (Pick Tool) инструментін таңдаңыздар да терілген мәтінді белгілеңіздер.
2. Қасиеттер панеліндегі ашылатын Шрифт (Қаріп, Fond List) тізімінен Times New Roman қарпін табыңыздар. Сіздер тізімнен қаріп таңдасымен-ақ, ол белгіленген мәтінді пішімдейді.
ОБЪЕКТІЛЕРДІ ТУРАЛАУ
Бұл бөлімде «Страна чудес» фирмасының логотипін пайдалана отырып, біз факсимилді хабарландыру бланкісінің суретін салайық. Бланкі өрістерін салғанда біз объектілерді туралаудың әр түрлі әдістерін қолданамыз.
Сызғыштар және бағыттаушылар
Алдыңғы бөлімдерде біз сызғыштар бойынша туралау тәсілін жиі қолданғанбыз. Шынында да, сызғыштардың көмегімен объектілердің координаттарын белгілей отырып, оларды бір деңгейде көлденең немесе тік орналастыруға болады.Бірақ объектілерді сызғыш бойынша туралау не көп уаңыт алады, не ол дәл болмай шығады. Егер сіздер масштабты үлкейтпей жүмыс істесеңіздер, онда тінтуірдің сәл ғана қозғалуы объектіні жылжытады. Тінтуір арқылы берілген координаттағы нүктеге объектіні дәл орналастыру қиын екенін өздеріңіз де байқаған боларсыздар. Масштабты үлкейтіп жүмыс істеу объектілерді сызғыш бойынша дәлірек орналастыруға мүмкіндік береді, бірақ бұл қайта-қайта оның масштабын ауыстырып, иллюстрацияның жаңаруын күтуге мәжбүр етеді.
Жоғарыда айтылған себептерге байланысты сызғыштар объектілерді туралауда сирек қолданылады, олар тек объектілердің координаттарын шамамен анықтауға және бағыттаушылармен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
Керісінше бағыттаушылар объектілерді туралау және бетті белгілеу үшін өте кең қолданылады.
Бағыттаушылар көмегімен бланкінің өрістерін берейік. Барлық өрістер 15 мм-ге тең, ал сол жақ тігінді өрісі – 25мм болсын.
1. Файл (File) менюіндегі Новый (New) командасымен жаңа қүжат жасаңыздар.
2.Қасиеттер панелінің көмегімен А 4 бетінің пішімін және миллиметр өлшем бірлігін орнатыңыздар.
3. Страница целиком (To Page) командасымен бетті бейнелеу масштабын орнатыңыздар.
4. Тінтуір нұсқағышын тік сызғышқа әкеліңіздер де оны сол жақ шетінен 25 мм аралықтағы беттің өрісіне апарыңыздар. Бұл арақашықтықты көлденең сызықта бақылаңыздар. Нұсқағыштың соңынан сызғыштан бағыттаушы «созылады».
Егер құжатта бағыттауыш сызық белгіленген болса, онда қасиеттер панеліндегі Нұсқағыш (Pick) немесе Фигура (Shape) инструменттері активті болғанда басқару элементтері бағыттаушылармен бейнеленеді.
5. Координаты (Object Position) өрісінде белгіленген бағыттаушының координаттары бар.Сіздер жасаған тік (вертикаль) бағыттаушы үшін координаттар тек У осі бойынша ғана анықталады, ал Х өрісінде – мүмкін емес (оған қатынай алмаймыз).Координаттар алаңында көрсетілген мәні тура емес, яғни дәл 25-ке тең болмауы мүмкін. Бұл өріске 25 санын енгізіп, Enter пернесін басыңыздар. Бағыттаушы орнын ауыстырады.
6. Беттің оң жақ өрісіне сәйкес тағы да бір координаты 195 мм (15 мм өрісті алып тастағандағы беттің ені)тік (вертикаль) бағыттаушы жасаңыздар.
7. Екі көлденең горизонталь бағыттаушыны оларды кезекпен көлденең сызғыштан созып алып, жасаңыздар.Жасалынған көмекші сызықтар үшін 15мм және 282мм координаттарды орнатыңыздар.
Беттің белгілеуі дайын болды.
Қасиеттер панелінің бағыттаушыларға арналған қалған өрістерін қарастырайық. Олардың ішінен біреуін белгілеңіздер. Бағыттаушының еңкею өрісінде еңкею бұрышына (Angle of Rotation) 45 мәнін беріңіздер. Енді бағыттаушы 45 градус бұрышта орналасты.Еңкею өрісінің координаттарының екеуін де Ctrl+Z пернелер тіркесін басып, еңкеюді алып тастаңыздар. Келесі екі енгізу өрісі белгіленген бағыттаушынең айналу центрінің орнын анықтайды.Закрепить (Lock) батырмасын басу онда құлып бейнеленген бағыттаушыны бекітеді. Біз жасаған көмекші сызықтардың бірін белгілеңіздер,сонан кейін сол батырмада шертіңіздер.Бекітілген сызықты тасымалдауға, жылжытуға, бұруға немесе жоюға болмайды. Жасаған тордың барлық бағыттаушылары орнын бекітіңіздер. Бұл оларды объектілерді орналастырғанда байқаусыз жылжытудан қорғайды.
Топтау батырмалары
Топтау батырмаларының бар болуы осы кезде қандай объектілер белгіленгеніне байланысты болады. Егер иллюстрацияда жеке объектілер таңдалса, онда қасиеттер панелінде Сгруппировать (Group) батырмасы болады.Топты белгілегенде панельде екі батырма болады –Разгруппировать (Ungroup) және Разгруппировать все (Ungroup All). Егер бір кезде топ пен объектіні қатар белгілейтін болсақ, онда қасиеттер панелінде батырмалардың үшеу көрсетіледі.
1. Нұсқағыш (Pick Tool) инструментін таңдаңыздар.
2. Логотипті толығымен белгілеңіздер, қасиеттер панелінің ортаңғы бөлігінде Сгруппировать (Group) батырмасы пайда болғанына назар аударыңыздар.
3. Бұл батырманы басыңыздар. Сырттай ешқандай өзгерістер болған жоқ.
4. Белгілеуді алып тастаңыздар.
5. Логотиптің кез келген нүктесінде тінтуірдің батырмасын шертіңіздер. Бұл жағдайда тінтуір нұсқағышының астындағы объект қана емес, логотиптің қалған элементтерінің барлығы да белгіленеді. Топ бір объект сияқты белгіленеді.
Логотип өзінің түпнұсқалық өлшемінде бланкте көпорын алады.
1. Логотипті 30/24мм өлшеміне дейін кішірейтіңіздер. Тінтуір көмегімен логотипті масштабтай отырып, өлшемдерін сызғыш бойынша байқап отыруға болады немесе өлшемдерін қасиеттер панеліндегі сәйкес өрістерге енгізуге болады.
2. Логотипті бланктың оң жақтағы жоғарғы бұрышына, оның габаритті тікбұрышының оң және жоғары қабырғалары біз орнатқан бағыттауыш тиіп тұратындай орналастырыңыздар.
Өздеріңіз байқағандай, логотипті бағыттауыштарға қатысты туралау қиынға түскен жоқ. Бағыттауыш жақындағанда логотип оларға «жабысып қалғандай» болды. Выравнивать по направляющим (Бағыттауыш бойынша туралау, Snap to Guidebi Lines) батырмасында шертіп, біз бұл режімді алдын ала активті күйгн келтірдік. Бағыттауыштардың объектілерді жақындату қасиеті сол объектілерді бір деңгейде (вертикаль) немесе көлденең (горизонталь) бойынша орналастыруға мүмкіндік береді.
Басқа объектілерді беттің өрістеріне қатысты туралау үшін бағыттауыштарды пайдаланайық.
1. АО «Страна чудес» фигуралық мәтінін енгізіңіздер.
2. Times New Roman қарпін және қаріптің 14 пункт өлшемін орнатыңыздар.
3. Мәтінді Нұсқағыш (Pick Tool) инструментімен белгілеңіздер.
4.Бағыттауыштар бойынша туралап,оны бланктің сол жақтағы жоғарғы бұрышына жылжытыңыздар. Енді мәтін бланктың дәл сол жақ шеті бойынша орналасты, ал оның жоғарғы шекарасы логотиптің жоғарғы шекарасымен және бланктың жоғарғы өрісімен үйлесіп тұр.
5. Инструментті ауыстырмай фирманың реквизиттері бар мәтіндік блокты белгілеңіздер.
6. Оны бланктың сол жақ өрісі бойынша туралап, фирманың атының астына апарыңыздар. Мәтіннің объектілері бір-біріне жабыспауы және олардың арасында көп бос орын қалмауы үшін қашықтықты мөлшерлеп алыңыздар.
БАСПА
Көп жағдайда иллюстрацияны жасау баспаға шығару операциясымен аяқталады.Кей кездерде оны қағаз бетінде қалай көрінетінін көру үшін де баспаға шығарады.
Corel DRAW-да дамыған баспаны бастау мүмкіндіктері бар,олардың көбі типографиялық баспа үшін түпнұсқа-макеттерді шығаруға негізделген.Мұнда біз офистік,лазерлік немесе бүріккіш принтерде басып шығарғанда қажет болатын баптауларды қарастырамыз.
Иллюстрация дайын болған соң Файл (File) менюінен Печать( Баспа, Print) командасын таңдаңыздар немесе басқару панеліндегі принтер бейнесі бар батырманы басыңыздар. Печать (Print) диалогтық терезе ашылады, оның ішінде алты немесе жеті қосымшасы болады.
Алдымен,қарапайым мақсаттар үшін қолданылатын терезенің алғашқы екі қосымшаларын қарастырайық-Общие(General) және Макет(Layout). Бірінші қосымшасы принтерді таңдап алуға,егер сіздерде мұндай түрлер болса параметрлерін баптауға (қағаз пішімі,бағыты,лоток және т.б.) оларды басып шығару керек болатын беттердің ауқымын және көшірмелер санын анықтауға мүмкіндік береді.Екінші қосымша қағаз бетінде иллюстрацияның орналасуын береді.
Бағдарлама принтерге жіберілетін беттерді алдын ала қарап шығуды ескереді.Баспаға шығаруға дайындаған беттердің кішірейтілген кескінін олар басылып шығатын түрінде (көмекші сызықтарсыз және пішім мен қағаздың бағытын есепке алып) көру үшін Баспаға шығару терезесі тақырыбының жоғарғы оң жақ бұрышындағы екі еселі стрелкада шертіңіздер.
Бұдан басқа, диалогтық терезеде қарап шығу терезесін ашатын Предварительный просмотр (Print Preview)батырмасы бар.Бұл терезе принтерге шығаратын беттерді көрсетеді және оның басқа да қосымша баптаулары бар.
Post Script-интерпретаторы
Post Script деген жетінші қосымшасы принтерде осы тілдің интерпретаторы бар болса ғана пайда болады. Офистерде ондай принтерлер сирек кездеседі.
Қағаз пішімдері туралы
Егер сіздер лотоктағы қағаздың пішімін білмесеңіздер, онда оны сызғышпен өлшеп алуға болады немесе қағаз буманың сыртқы бетінен көруге болады.Жиі қолданылатын қағаз форматы-А4(Еуропада және бізде) және Letter (AZШ-та).
Қағаз тіктөртбұрышты пішінде болады,ал беттің бағыты портреттік немесе альбомдық түрде болуы мүмкін:бағыт портреттік түрде болса-суреттің жоғарғы жағы қағаздың қысқа шетінің бойында орналасады,ал бағыт альбом түрінде болса,суреттің жоғарғы жағы қағаздың ұзын шеті бойында орналасады.Әрине, альбом тәріздес басылым кезінде принтерге қағазды ұзын жағымен салмау керек-Corel DRAW иллюстрацияны өзі 90-қа бұрады.
