Б?гінгі та?да жастар?а ?лемдік ?ылыми прогресс де?гейіне с?йкес білім беру, т?рбиелеу, оларды? рухани байлы?ы мен м?дениетін жетілдіру адамзат ?о?амыны? ма?ызды міндеті болып табылады. Осы міндетті ж?зеге асыруда студентті т?л?а ретінде ?алыптастыру, оны? ?абілеттерін, е? алдымен интеллектуалды? ?абілеттерін дамыту?а жа?дай жасау ?зекті болып саналады.
Елімізді? ?леуметтік-экономикалы? дамуыны? стратегиялы? ба?ыттарына с?йкес білім беру ж?йесін дамыта отырып, ?лемдік білім ке?істігіне ы?палдастыруда?ы негізгі ба?дарды? бірі-адамды ?о?амны? е? ма?ызды ??ндылы?ы ретінде тану ж?не оны? рухани жан-д?ниесіні? дамуына, к?з?арастары мен шы?армашылы? ?леуетіні?, танымды? біліктілігі мен м?дени ??ндылы?тарыны? жо?ары де?гейде дамуына, жеке т?л?асыны? ?алыптасуына жа?дай жасау. Осы?ан байланысты ?о?амны? дамуы б?гінгі та?да?ы білім беру процесінде дамы?ан елдер стандартына деген ?мтылысты ?ажет етуде. Ал ?лемдік білім ке?істігіне ену, ?рине, б?секеге ?абілеттілік ??ымымен байланысты. Дана хал?ымызды? «Біліксіз ?алар жыра?та, білімді жетер м?рат?а» - деген ?сиетіні? ?зектілігі к?ннен к?нге ?се т?суде. Елбасы Н.?. Назарбаев ?зіні? «?аза?стан экономикалы?, ?леуметтік ж?не саяси жедел жа?ару жолында» деген е?бегінде: «ХХІ ?асырда білімін дамыта алма?ан елді? ты?ыры??а тірелері аны?. Бізді? болаша?ты? жо?ары технологиялы? ж?не ?ылыми ?амтымды ?ндірістері ?шін ?адрлар ?орын жаса?тауымыз ?ажет. Осы заман?ы білім беру ж?йесінсіз ?рі алысты барлап, ке? ау?ымда ойлай білетін осы заман?ы бас?арушыларсыз біз инновациялы? экономика ??ра алмаймыз. Демек, барлы? де?гейдегі техникалы? ж?не к?сіптік білім беруді дамыту?а ба?ыттал?ан тиісті шаралар ?олдануымыз шарт» [1], – деп ел ?о?амы алдына ?лкен міндет ж?ктеді.
«О?ытуды? ?азіргі заман?ы жа?а технологиясы о?у ?дерісіне педагогикалы?-психологиялы? іс-?рекеттерді? ж?йелі кешені ретінде пайдаланылады. Б?л технологияны о?у-т?рбие ж?мысыны? бір-бірімен ты?ыз байланыс?ан білімгерлерді (о?ушы, курсант, студент т.б.) дамыту?а ба?ыттал?ан ?дістері мен т?рлеріні? кешенді жиынты? ж?йесі деп ?арайтын болса?, онда ол білім ??рылымы мен мазм?нын жетілдіру ісіні? басты ба?ыты, я?ни о?ыту мен т?рбиені? тиімділігін ?амтамасыз ететін бірт?тас ?деріс болып табылады. Сонды?тан да о?у-танымды?, о?у-т?рбиелік, о?у-?дістемелік, педагогика-психологиялы?, а?паратты?-коммуникациялы? жа?а технология?а бетб?рыс ?лемдік білім ке?істігіне талпын?ан ?аза?станды? ?ылыми-?діснамалы? ж?йені мазм?ны жа?ынан ?ана байытып ?оймай, ??рылымын да ?згертіп, ба?ыты жа?ынан да жетілдіре т?седі» [2,38].
?аза?стан ?лем бойынша е? жа?а деген о?у формаларын зерттеп, білім саласында ?немі жа?арту жасап келеді. Сонымен ?атар ?кініштісі елімізде а?паратты? ?о?ам ?лі толы? ?алыптаспай жатыр. С?раныс?а орай технология даму ?стінде. Білім ?йымдары «e-learning» негізінде электронды о?ытуды 2015 жыл?а ?арай 50% ал 2020 жыл?а ?арай 90% іске асыратыны ма?сатты? индикатормен аны?тал?ан. Со??ы онжылды?та цифрлы? ?о?ам белсенді т?рде ?алыптасып, электронды о?ыту, электронды денсаулы? са?тау, электронды ?кімет, электронды ?ылым т.б. ??ымдармен бізді? с?здік ?орымыз толы?ты. А?паратты? ?о?амны? с?здік ?орында та?ы да бір жа?а ??ымдар - Smart, Smart education ??ымдары белсенді т?рде еніп келеді. Smart education ??ымы тіпті к?птеген елдерде іс ж?зінде жиі ?олдануда. Smart education ??ымыны? негізгі м?ні неде? С?зді? т?біріне келетін болса?, «smart» с?зі а?ылшын тілінен аудар?анда «зерек», «а?ылды» дегенді білдіреді. Смарт - б?л неологизм, сын есім ретіндегі негізгі ма?ынасы - парасатты, тап?ыр, а?ылды, ал зат есім ретінде – а?ыл, ал?ырлы?, зеректілік деген ма?ынаны білдіреді. ?азіргі та?да Smart технологиясын ?ндірушілер – А?Ш, Канада, О?т?стік Корея елдері. Заман талабыны? білім беруді жа??ыртуды? негізгі ба?ыттарыны? бірі о?ыту процесін а?параттандыруды? ?ажеттілігі болып табылады. Осы?ан байланысты к?кейтесті сауалымыз?а жауап табу ма?сатында та?ырыбымыз?а байланысты а?параттарды саралап к?рейік.
Smart education негізгі идеясы неде екенін білу ?шін білім беруді? дамуыны? ?дерісін ?арастыруымыз ?ажет. Шартты т?рде оны ?ш кезе?ге б?луге ж?не келесі к?з?араста ?арастыруымыз?а болады. Айта кетсек: білім, технологиялар, о?ыту ж?не ?стаз болма?.
I кезе?: Кешегі та?да студентті? білім алатын к?зі о?ытушы болды. Бас?а жерден білім ала алмады. Тек ?ана д?рісханада немесе о?ытушы берген кітаптарды о?ыды. О?у орындарыны? ма?саты индустриалды ?ндіріске маман даярлау болды.
II кезе?: Б?гін студентті? білім алатын жал?ыз к?зі о?ытушы ?ана емес, студенттер бір-бірімен а?парат алмасады ж?не жа?а білім де?гейін ?алыптастырады. Сонымен ?атар білім беруде жа?а педагогикалы? технологиялар ?стаз шеберлігін жетілдіруге ы?пал жасап, ш?кіртті? ойлау ?абілетін ?штала т?суінен ?сері мол. Сонымен бірге ?леуметтік-рухани жан д?ниесіні? ма?ыздылы?ын іріктеуге, ізгілікті жа?ын дамыту?а ба?ыттайды ж?не ?зіні? психологиялы? даралы? сипатын аны?тау?а ниеттендіреді.
III кезе?: Ал ерте?гі к?ні студентті? білім алатын к?зі Интернет болма?, технологиялар жа?а білім жарату?а жекеше т?рде ба?ытталады. О?ыту ?дерісі ?рт?рлі ба?ыттарда білім нысаныны? ?оз?алысын реттеуде болжау?а болады. Я?ни студенттен о?ытушы?а ж?не кері ?атынаста, студенттен студентке ж?не т.б. О?у орныны? т?легі ?з маманды? иесі ?ана емес, ол ?леуметтік ортада ?з жауапкершілігін сезіне алатын, ?здігінен ?рекет етуге ж?не ?абілетті ?айшылы?тарды ашу?а мейлінше жетілген, оны т?рлі ?згерістерге дамыту?а ?абілетті,шы?армашыл, барлы? істі сауатты шеше білетін т?л?а ретінде ?алыптаса алады.
Со??ы он жылды?та цифрлы? ?о?ам белсене дамуда ж?не білім экономикасы, электронды? армия, электронды? м?дениет, электронды? денсаулы? са?тау, электронды? мемлекет, электронды? ?ылым сия?ты атрибуттармен белгілі нысан?а келді. Электронды? о?ыту цифрлы? ?о?амны? ??рылымына енгізілді ж?не оны? орталы?, ж?йелік элементі болып табылады. Алайда, электронды? о?ыту туралы айт?анда негізінде технология?а тірелеміз. ?азіргі уа?ытта электронды? о?ыту инновация емес болып отыр. Онда т?сініксіз к?мескі ай?ындамалар ?ал?ан жо?. Білім беру контенті студенттерге еркін ?олжетімді, о?ытушы мен студенттерді? кері байланысын ?амсыздандыру, арасында?ы білімдер саба?тасты?ы, ?кімшілік ма?сатты? автоматтандырылуы осыларды? барлы?ы технологиялар?а жатады.
Smart education т?жырымдамасыны? негізі барлы? білім беру ?дерісіні? кешенді модернизациясы мен осы ?дерісте пайдаланатын ?дістері ж?не технологиялары болып табылады. Smart т?жырымдамасы білім беру ба?ытында жа?а технологияны? пайда болуына ?з септігін тигізеді, атап айт?анда а?ылды та?та, а?ылды экрандар, интернетке ?р жерден кіру сия?ты ж?не ?р технологиялар контентті жа?аша жасау ?рдісін, оны? жеткізуін ж?не актуализациялауын ?алыптастырады. О?ыту тек сыныпта, д?рісханада ?ана емес, ?йде немесе кез келген жерде: ?о?амды? жерлерде м?ражайда, кафеде т.б. жал?асады. Негізгі білім беру ?дерісін байланыстыратын элемент - белсенді білім беру контенті болады ж?не мезгілдік пен ке?істік ау?ымдарды шешу ?шін соны? базасында дара репозиторий ??ралады.
Smart education т?жырымдамасыны? негізінде о?ытуды жекешелендіру идеясы жатады, на?ты ты?даушы?а ба?ыттал?ан контентті о?ытушы ??растырып жасау ар?ылы ж?не академиялы? білімдерді бас?ару ар?асында жетуге болады. Сол ар?ылы жа?дайы жасалып, ?р жа?а білім нысаны бейнеленіп идентификацияланады. Осындай нысанны? алабы оларды ?иыстыру ар?ылы ты?даушыны? ?ажеттіліктерін ?ана?аттандыру?а бірегей контентті ??растыру?а талап етеді. Б?л тек ?ана контент ??растыруда ?ана емес, сонымен ?атар к?з?арастарды актуализациялау?а тиімді.Осыдан б?лек репозиторийлерді жасау интернет желісіне к?шіру, айналасына ода?тастар ??руды талап етеді. Б?л репозиторийлерге жа?а актуалды білім ??йып, контент айырбастау ?дерісін арттырады.
Жа?а білім беру контенті студенттерге ??зыреттілік моделіне с?йкес да?дылар алу?а к?мектеседі. Ал Smart education философиялы? т?р?ыдан о?ытушы ?зірлеме дайында?анда ?р студентке жеке ?арым – ?атынас жасау, тал?ам бойынша п?н та?дау?а септігін тигізеді. Осы?ан орай, Болон ж?йесі реттеліп келтірілген. Демек, студентті? ?зі на?ты мамандандырыл?ан п?нді ??растыру?а ?атыса алады. Студент о?у жоспарын ?зіне-?зі ??растырады, м?нда?ы о?ытушыны? міндеті о?ан к?мек беру. Smart education п?н бойынша курс ??растыр?анда техникалы? ?зірлемесіне байланысты о?ытушы?а уа?ыт ?немдеуіне жол береді. Модуль т?рінде ж?зеге асырыл?ан, арнаулы бейнемен суреттелген бар контентті ?олдана алады. Технологияны? к?мегімен осы модульдарды к?рінген тізбектілікте жинау?а м?мкіндік алады, е? бастысы автоматтал?ан режимде. Со??ы уа?ытты айры?ша ?лкен м?лімділікті жастар арасында ?леуметтік сервистер алды. Мысалы, Twitter, Facebook т.б. сия?ты. Дегенмен, интернет желісінде контентті? орналасуы мен технологияларды? игерілуі білім беру ?дерісіні? байыпты жо?арылау сапасыны? т?рткісі.
Жа?а т?жырымдаманы? енуіне байланысты о?ытушыны?, студентті? р?лі ауысады. Егер бастап?ыда студент саба??а келіп, материалдарды жазу?а міндетті болса, я?ни білім алуды? жал?ыз к?зі д?ріс болды. Ал б?гінгі студент базалы? а?паратты? технологияларды, интернетті? іздеу ??ралдарын ?те жа?сы ?олданады. Керекті м?ліметін ?з бетінше іздеп таба алады. Осы?ан байланысты д?ріс жазу?а м?мкіндік ?ажет етпейді. Біра? ол жол ба?дарлаушы?а м??таж - б?л о?ытушыны? функциясы, ол жа?а білімдерді ??растыру?а, студентті? ?ажетті білім алуына ба?ыттау, ?деттегі ?олданылатын технологияларды? к?мегімен студент біліміні? сапасын ?ана?аттандырып, ?амсыздандырады.
Бізді? еліміз ?лем бойынша е? жа?а деген о?у формаларын зерттеп, білім саласында ?немі жа?арту жасап келеді. ?азіргі электронды о?ытуда ?ол?а ал?ан шараларымызды? басым б?лігі а?паратты жинау, т?гендеуге арнал?ан. Білімімізді к?теруге ?атысты т?стары ?зірге іске ?осылмады деуге болады. Білімді к?теруге арнал?ан механизм – бейнед?ріс, жа?а форматта?ы о?улы?, сараптал?ан тест тапсырмалары, контент ж?мысы жандан?анда ісіміз о??а басады деуімізге болады.
?ай елді? болсын, заман ы??айына ?арай экономикалы?-?о?амды? ?атынастарыны? барлы? саласы ?згеріп, дамы?ан сайын білім беру ж?йесі де ?згеше м?н-мазм?н?а ие болып, сол ?атынастар?а с?йкес дамитыны таби?и за?дылы?.
?ылым мен техниканы? жылдан жыл?а ке? ?ріс алып, жедел ?ар?ынмен дамуы, білім мен дамуды? негізгі к?рсеткіші болып табылатын адами капиталымызды артуына алып келуі тиіс. Осы орайда ел Президенті Н.?.Назарбаевты? халы??а жолдауында?ы «О?у ?рдісінде а?паратты? технологияларды білім беру саласын жа?сартуда ?олданысын ке?ейту керек» деген с?зін басшылы??а ала отырып, ?йымдастырыл?ан о?у іс-?рекетінде жа?а а?паратты? технологияларды пайдаланып, аталмыш о?ыту ж?йесіне жаппай к?шу ар?ылы білім беруді жетілдіру керек.
?Р Президентіні? жолдауында: «?аза?станны? ?лемдегі е? дамы?ан 50 елді? ?атарына кіру т?жырымдамасында басты басымдылы? ретінде ?лтты? білім беруді? барлы? буыныны? сапасын жа?сарту, о?ыту н?тижесі студенттерді? сындарлы ойлау, ?зіндік ізденіс пен а?паратты тере? талдау машы?ын игеру болу?а тиіс» деп белгілеген болатын[1]. Студенттерді? жа?сы білім алуын, табысты о?уын, а?ыл-ойыны? дамуын жо?ары д?режеде ?йымдастыру егеменді елімізді одан ?рі дамытатын азаматтарды т?рбиелеуде ма?ызды ?адам болып табылады.
«?лтты? дамуы толы?ымен білім сапасыны? дамуына т?уелді» деген Джон Кеннедиді? ?лы с?здерімен ойымды ?ортындыла?ым келеді.
Smart education о?ытушы?а курсты ?зірлеуде техникалы? талаптар?а уа?ыт кетірмей, арнайы дайындал?ан модуль т?рінде ж?зеге асырыл?ан контентті ?олдану?а м?мкіндік береді. М?ндай модульдер технологиясыны? к?мегімен білім контентін кез келген ретте автоматты т?рде жина?тау?а болады. Smart education о?ытушылар білім контенттерімен алмасу?а м?мкіндік беретін интернет ?ауымдасты?тарын, ?леуметтік желілерді дамытуды к?здейді. А?ылды білім беру – белсенді емес контенттен онлайн, интерактивті, белсенді о?ыту контенттеріне ауысу болып табылады. Smart education білімні? синхронды жеткізілу шарттарын жасау?а м?мкіндік береді: кеше сайтта болса, б?гін о?у материалында ?олдану?а болады. Ал, д?ст?рлі білім б?гінгі та?да интернет ресурстары мен мультимедиа каналдарында орналас?ан а?параттармен салыстыр?анда тар к?лемде білім береді. Ал, жа?андану мен жа?андануды? жылдамды?ын арттырушы к?штерді? бірі ретінде а?паратты? ж?не коммуникациялы? технология саласында?ы ілгерілеу к?нделікті ?мірімізге ?лкен ?згерістер ?келуде ж?не а?парат а?ыныны? к?птігі ?лкен ала?даушылы? ту?ызуда. Сонды?тан да, білім беру саласында ж?ргізіліп отыр?ан ау?ымды реформалар ?стаздар?а елімізді? ?рбір азаматы к?сіби біліктілігі жо?ары, б?секеге ?абілетті болатындай, ой-?рісі жа?ашыл т?л?аны даярлауды міндеттейді. М??алімні? білімі мен біліктілігі жо?ары де?гейде бол?анда ?ана баланы? білім сапасыны? жо?ары болатыны аны?.
Пір?лиев С.Ж., Даутов С.Б., Симтиков Ж.?. «Елбасы ж?не отанды? білім ж?йесі»Алматы, Абай атында?ы ?аз?ПУ, «?ла?ат», 2011 жыл.
Дускалиев Н.К. E-learning ж?йесінде контентті жаса?тау. // «Білім беру ?ызметкерлеріні? к?сіби ?суі білім беруді? жа?а сапасын ?амтамасыз етуді? шарты» та?ырыбында?ы білім беру ?ызметкерлеріні? Бірінші Республикалы? педагогикалы? о?уларыны? облысты? кезе?іні? материалдары, Орал ?аласы, 2013
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Бүгінгі таңда жастарға әлемдік ғылыми прогресс деңгейіне сәйкес білім беру, тәрбиелеу, олардың рухани байлығы мен мәдениетін жетілдіру адамзат қоғамының маңызды міндеті болып табылады. Осы міндетті жүзеге асыруда студентті тұлға ретінде қалыптастыру, оның қабілеттерін, ең алдымен интеллектуалдық қабілеттерін дамытуға жағдай жасау өзекті болып саналады.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының стратегиялық бағыттарына сәйкес білім беру жүйесін дамыта отырып, әлемдік білім кеңістігіне ықпалдастырудағы негізгі бағдардың бірі-адамды қоғамның ең маңызды құндылығы ретінде тану және оның рухани жан-дүниесінің дамуына, көзқарастары мен шығармашылық әлеуетінің, танымдық біліктілігі мен мәдени құндылықтарының жоғары деңгейде дамуына, жеке тұлғасының қалыптасуына жағдай жасау. Осыған байланысты қоғамның дамуы бүгінгі таңдағы білім беру процесінде дамыған елдер стандартына деген ұмтылысты қажет етуде. Ал әлемдік білім кеңістігіне ену, әрине, бәсекеге қабілеттілік ұғымымен байланысты. Дана халқымыздың «Біліксіз қалар жырақта, білімді жетер мұратқа» - деген өсиетінің өзектілігі күннен күнге өсе түсуде. Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» деген еңбегінде: «ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біздің болашақтың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндірістері үшін қадрлар қорын жасақтауымыз қажет. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымда ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құра алмаймыз. Демек, барлық деңгейдегі техникалық және кәсіптік білім беруді дамытуға бағытталған тиісті шаралар қолдануымыз шарт» [1], – деп ел қоғамы алдына үлкен міндет жүктеді.
«Оқытудың қазіргі заманғы жаңа технологиясы оқу үдерісіне педагогикалық-психологиялық іс-әрекеттердің жүйелі кешені ретінде пайдаланылады. Бұл технологияны оқу-тәрбие жұмысының бір-бірімен тығыз байланысқан білімгерлерді (оқушы, курсант, студент т.б.) дамытуға бағытталған әдістері мен түрлерінің кешенді жиынтық жүйесі деп қарайтын болсақ, онда ол білім құрылымы мен мазмұнын жетілдіру ісінің басты бағыты, яғни оқыту мен тәрбиенің тиімділігін қамтамасыз ететін біртұтас үдеріс болып табылады. Сондықтан да оқу-танымдық, оқу-тәрбиелік, оқу-әдістемелік, педагогика-психологиялық, ақпараттық-коммуникациялық жаңа технологияға бетбұрыс әлемдік білім кеңістігіне талпынған қазақстандық ғылыми-әдіснамалық жүйені мазмұны жағынан ғана байытып қоймай, құрылымын да өзгертіп, бағыты жағынан да жетілдіре түседі» [2,38].
Қазақстан әлем бойынша ең жаңа деген оқу формаларын зерттеп, білім саласында үнемі жаңарту жасап келеді. Сонымен қатар өкініштісі елімізде ақпараттық қоғам әлі толық қалыптаспай жатыр. Сұранысқа орай технология даму үстінде. Білім ұйымдары «e-learning» негізінде электронды оқытуды 2015 жылға қарай 50% ал 2020 жылға қарай 90% іске асыратыны мақсаттық индикатормен анықталған. Соңғы онжылдықта цифрлық қоғам белсенді түрде қалыптасып, электронды оқыту, электронды денсаулық сақтау, электронды үкімет, электронды ғылым т.б. ұғымдармен біздің сөздік қорымыз толықты. Ақпараттық қоғамның сөздік қорында тағы да бір жаңа ұғымдар - Smart, Smart education ұғымдары белсенді түрде еніп келеді. Smart education ұғымы тіпті көптеген елдерде іс жүзінде жиі қолдануда. Smart education ұғымының негізгі мәні неде? Сөздің түбіріне келетін болсақ, «smart» сөзі ағылшын тілінен аударғанда «зерек», «ақылды» дегенді білдіреді. Смарт - бұл неологизм, сын есім ретіндегі негізгі мағынасы - парасатты, тапқыр, ақылды, ал зат есім ретінде – ақыл, алғырлық, зеректілік деген мағынаны білдіреді. Қазіргі таңда Smart технологиясын өндірушілер – АҚШ, Канада, Оңтүстік Корея елдері. Заман талабының білім беруді жаңғыртудың негізгі бағыттарының бірі оқыту процесін ақпараттандырудың қажеттілігі болып табылады. Осыған байланысты көкейтесті сауалымызға жауап табу мақсатында тақырыбымызға байланысты ақпараттарды саралап көрейік.
Smart education негізгі идеясы неде екенін білу үшін білім берудің дамуының үдерісін қарастыруымыз қажет. Шартты түрде оны үш кезеңге бөлуге және келесі көзқараста қарастыруымызға болады. Айта кетсек: білім, технологиялар, оқыту және ұстаз болмақ.
I кезең: Кешегі таңда студенттің білім алатын көзі оқытушы болды. Басқа жерден білім ала алмады. Тек қана дәрісханада немесе оқытушы берген кітаптарды оқыды. Оқу орындарының мақсаты индустриалды өндіріске маман даярлау болды.
II кезең: Бүгін студенттің білім алатын жалғыз көзі оқытушы ғана емес, студенттер бір-бірімен ақпарат алмасады және жаңа білім деңгейін қалыптастырады. Сонымен қатар білім беруде жаңа педагогикалық технологиялар ұстаз шеберлігін жетілдіруге ықпал жасап, шәкірттің ойлау қабілетін ұштала түсуінен әсері мол. Сонымен бірге әлеуметтік-рухани жан дүниесінің маңыздылығын іріктеуге, ізгілікті жағын дамытуға бағыттайды және өзінің психологиялық даралық сипатын анықтауға ниеттендіреді.
III кезең: Ал ертеңгі күні студенттің білім алатын көзі Интернет болмақ, технологиялар жаңа білім жаратуға жекеше түрде бағытталады. Оқыту үдерісі әртүрлі бағыттарда білім нысанының қозғалысын реттеуде болжауға болады. Яғни студенттен оқытушыға және кері қатынаста, студенттен студентке және т.б. Оқу орнының түлегі өз мамандық иесі ғана емес, ол әлеуметтік ортада өз жауапкершілігін сезіне алатын, өздігінен әрекет етуге және қабілетті қайшылықтарды ашуға мейлінше жетілген, оны түрлі өзгерістерге дамытуға қабілетті,шығармашыл, барлық істі сауатты шеше білетін тұлға ретінде қалыптаса алады.
Соңғы он жылдықта цифрлық қоғам белсене дамуда және білім экономикасы, электрондық армия, электрондық мәдениет, электрондық денсаулық сақтау, электрондық мемлекет, электрондық ғылым сияқты атрибуттармен белгілі нысанға келді. Электрондық оқыту цифрлық қоғамның құрылымына енгізілді және оның орталық, жүйелік элементі болып табылады. Алайда, электрондық оқыту туралы айтқанда негізінде технологияға тірелеміз. Қазіргі уақытта электрондық оқыту инновация емес болып отыр. Онда түсініксіз көмескі айқындамалар қалған жоқ. Білім беру контенті студенттерге еркін қолжетімді, оқытушы мен студенттердің кері байланысын қамсыздандыру, арасындағы білімдер сабақтастығы, әкімшілік мақсаттың автоматтандырылуы осылардың барлығы технологияларға жатады.
Smart education тұжырымдамасының негізі барлық білім беру үдерісінің кешенді модернизациясы мен осы үдерісте пайдаланатын әдістері және технологиялары болып табылады. Smart тұжырымдамасы білім беру бағытында жаңа технологияның пайда болуына өз септігін тигізеді, атап айтқанда ақылды тақта, ақылды экрандар, интернетке әр жерден кіру сияқты және әр технологиялар контентті жаңаша жасау үрдісін, оның жеткізуін және актуализациялауын қалыптастырады. Оқыту тек сыныпта, дәрісханада ғана емес, үйде немесе кез келген жерде: қоғамдық жерлерде мұражайда, кафеде т.б. жалғасады. Негізгі білім беру үдерісін байланыстыратын элемент - белсенді білім беру контенті болады және мезгілдік пен кеңістік ауқымдарды шешу үшін соның базасында дара репозиторий құралады.
Smart education тұжырымдамасының негізінде оқытуды жекешелендіру идеясы жатады, нақты тыңдаушыға бағытталған контентті оқытушы құрастырып жасау арқылы және академиялық білімдерді басқару арқасында жетуге болады. Сол арқылы жағдайы жасалып, әр жаңа білім нысаны бейнеленіп идентификацияланады. Осындай нысанның алабы оларды қиыстыру арқылы тыңдаушының қажеттіліктерін қанағаттандыруға бірегей контентті құрастыруға талап етеді. Бұл тек қана контент құрастыруда ғана емес, сонымен қатар көзқарастарды актуализациялауға тиімді.Осыдан бөлек репозиторийлерді жасау интернет желісіне көшіру, айналасына одақтастар құруды талап етеді. Бұл репозиторийлерге жаңа актуалды білім құйып, контент айырбастау үдерісін арттырады.
Жаңа білім беру контенті студенттерге құзыреттілік моделіне сәйкес дағдылар алуға көмектеседі. Ал Smart education философиялық тұрғыдан оқытушы әзірлеме дайындағанда әр студентке жеке қарым – қатынас жасау, талғам бойынша пән таңдауға септігін тигізеді. Осыған орай, Болон жүйесі реттеліп келтірілген. Демек, студенттің өзі нақты мамандандырылған пәнді құрастыруға қатыса алады. Студент оқу жоспарын өзіне-өзі құрастырады, мұндағы оқытушының міндеті оған көмек беру. Smart education пән бойынша курс құрастырғанда техникалық әзірлемесіне байланысты оқытушыға уақыт үнемдеуіне жол береді. Модуль түрінде жүзеге асырылған, арнаулы бейнемен суреттелген бар контентті қолдана алады. Технологияның көмегімен осы модульдарды көрінген тізбектілікте жинауға мүмкіндік алады, ең бастысы автоматталған режимде. Соңғы уақытты айрықша үлкен мәлімділікті жастар арасында әлеуметтік сервистер алды. Мысалы, Twitter, Facebook т.б. сияқты. Дегенмен, интернет желісінде контенттің орналасуы мен технологиялардың игерілуі білім беру үдерісінің байыпты жоғарылау сапасының түрткісі.
Жаңа тұжырымдаманың енуіне байланысты оқытушының, студенттің рөлі ауысады. Егер бастапқыда студент сабаққа келіп, материалдарды жазуға міндетті болса, яғни білім алудың жалғыз көзі дәріс болды. Ал бүгінгі студент базалық ақпараттық технологияларды, интернеттің іздеу құралдарын өте жақсы қолданады. Керекті мәліметін өз бетінше іздеп таба алады. Осыған байланысты дәріс жазуға мүмкіндік қажет етпейді. Бірақ ол жол бағдарлаушыға мұқтаж - бұл оқытушының функциясы, ол жаңа білімдерді құрастыруға, студенттің қажетті білім алуына бағыттау, әдеттегі қолданылатын технологиялардың көмегімен студент білімінің сапасын қанағаттандырып, қамсыздандырады.
Біздің еліміз әлем бойынша ең жаңа деген оқу формаларын зерттеп, білім саласында үнемі жаңарту жасап келеді. Қазіргі электронды оқытуда қолға алған шараларымыздың басым бөлігі ақпаратты жинау, түгендеуге арналған. Білімімізді көтеруге қатысты тұстары әзірге іске қосылмады деуге болады. Білімді көтеруге арналған механизм – бейнедәріс, жаңа форматтағы оқулық, сарапталған тест тапсырмалары, контент жұмысы жанданғанда ісіміз оңға басады деуімізге болады.
Қай елдің болсын, заман ыңғайына қарай экономикалық-қоғамдық қатынастарының барлық саласы өзгеріп, дамыған сайын білім беру жүйесі де өзгеше мән-мазмұнға ие болып, сол қатынастарға сәйкес дамитыны табиғи заңдылық.
Ғылым мен техниканың жылдан жылға кең өріс алып, жедел қарқынмен дамуы, білім мен дамудың негізгі көрсеткіші болып табылатын адами капиталымызды артуына алып келуі тиіс. Осы орайда ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауындағы «Оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды білім беру саласын жақсартуда қолданысын кеңейту керек» деген сөзін басшылыққа ала отырып, ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланып, аталмыш оқыту жүйесіне жаппай көшу арқылы білім беруді жетілдіру керек.
ҚР Президентінің жолдауында: «Қазақстанның әлемдегі ең дамыған 50 елдің қатарына кіру тұжырымдамасында басты басымдылық ретінде ұлттық білім берудің барлық буынының сапасын жақсарту, оқыту нәтижесі студенттердің сындарлы ойлау, өзіндік ізденіс пен ақпаратты терең талдау машығын игеру болуға тиіс» деп белгілеген болатын[1]. Студенттердің жақсы білім алуын, табысты оқуын, ақыл-ойының дамуын жоғары дәрежеде ұйымдастыру егеменді елімізді одан әрі дамытатын азаматтарды тәрбиелеуде маңызды қадам болып табылады.
«Ұлттың дамуы толығымен білім сапасының дамуына тәуелді» деген Джон Кеннедидің ұлы сөздерімен ойымды қортындылағым келеді. Smart education оқытушыға курсты әзірлеуде техникалық талаптарға уақыт кетірмей, арнайы дайындалған модуль түрінде жүзеге асырылған контентті қолдануға мүмкіндік береді. Мұндай модульдер технологиясының көмегімен білім контентін кез келген ретте автоматты түрде жинақтауға болады. Smart education оқытушылар білім контенттерімен алмасуға мүмкіндік беретін интернет қауымдастықтарын, әлеуметтік желілерді дамытуды көздейді. Ақылды білім беру – белсенді емес контенттен онлайн, интерактивті, белсенді оқыту контенттеріне ауысу болып табылады. Smart education білімнің синхронды жеткізілу шарттарын жасауға мүмкіндік береді: кеше сайтта болса, бүгін оқу материалында қолдануға болады. Ал, дәстүрлі білім бүгінгі таңда интернет ресурстары мен мультимедиа каналдарында орналасқан ақпараттармен салыстырғанда тар көлемде білім береді. Ал, жаһандану мен жаһанданудың жылдамдығын арттырушы күштердің бірі ретінде ақпараттық және коммуникациялық технология саласындағы ілгерілеу күнделікті өмірімізге үлкен өзгерістер әкелуде және ақпарат ағынының көптігі үлкен алаңдаушылық туғызуда. Сондықтан да, білім беру саласында жүргізіліп отырған ауқымды реформалар ұстаздарға еліміздің әрбір азаматы кәсіби біліктілігі жоғары, бәсекеге қабілетті болатындай, ой-өрісі жаңашыл тұлғаны даярлауды міндеттейді. Мұғалімнің білімі мен біліктілігі жоғары деңгейде болғанда ғана баланың білім сапасының жоғары болатыны анық.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 2014 жылғы 17 қаңтар.
Пірәлиев С.Ж., Даутов С.Б., Симтиков Ж.Қ. «Елбасы және отандық білім жүйесі»Алматы, Абай атындағы ҚазҰПУ, «Ұлағат», 2011 жыл.
Дускалиев Н.К. E-learning жүйесінде контентті жасақтау. // «Білім беру қызметкерлерінің кәсіби өсуі білім берудің жаңа сапасын қамтамасыз етудің шарты» тақырыбындағы білім беру қызметкерлерінің Бірінші Республикалық педагогикалық оқуларының облыстық кезеңінің материалдары, Орал қаласы, 2013
