Тақырыбы: Символдық және жолдық шамаларды қолданып есептер шығару.
Мақсаты: 1. Символдармен, мәтінмен атқарылатын жұмыстар
туралы жалпы түсінік беру, программалауда Паскаль
операторларын тиімді қолдану дағдысын қалыптастыру.
2. Программаны ықшам, сапалы жазу дағдысын дамыту.
3. Программа мәтінін, нәтижелерін экранға шығару интерфейсіне эстетикалық талап
қоя білу.
Көрнекіліг:Паскаль редакторы-Паскаль АВС, интерактивті тақта, презентация.
Барысы:I.Ұйымдастыру
II.Үй тапсырмасымен жұмыс §9,10 102бет№1,2 бойынша сұрақтар.
Өз аттарыңыз неше символдан тұрады және аттарыңыздан сөздер шығару программасын құру.
1.Символдық шама дегеніміз не? / мән ретінде бір ғана таңбаны қабылдай алатын шамалар.
2.Символдық шамалар қандай қызметші сөзбен белгіленеді? Char - айнымалының мәні жеке символ болатынын білдіретін тип
3.Жолдық шама дегеніміз не? / мәндері мәтін болып табылатын шамалар.
4.Жолдық шамалар қандай қызметші сөзбен белгіленеді? String - айнымалының мәні сөз/сөйлем екенін білдіретін тип
Карточка үлестіру. Chr(x), Ord(x), Pred(x), Succ(x), Upcase(X), Concat(s1,s2), Length(s), Copy(st,N,M), Pos(s1,s2)
Символдық шамаларға қолданатын қандай стандартты функциялар бірінші топ « Char» деп.
Chr(x) - x санын символға түрлендіреді. мысалы: сhr(90)= Z
Ord(x) – x символының кодын береді. мысалы: ord(Z)=90
Pred(x) - x алдыңдағы кодқа сәйкес символды береді. мысалы: Pred(M)=L
Succ(x) – x кейінгі кодқа сәйкес символды береді. мысалы: Succ(M)=N
Upcase(X) – кіші латын әріптерін бас әріптерге айналдырады. Upcase(а)=А
Жолдық шамаларда, мәтінмен /сөз-сөйлем/ жұмыста жиі қолданылатын функциялар екінші топ «String » деп екіге бөлінеміз.
Concat(s1,s2) мұнда s1, s2-string. Біріктіру амалы, конкатенация, «+»
Length(s) мұнда S –жолының ұзындығын анықтайды. /Қанша әріп бар?/
Copy(st,N,M) мұнда St-сөзінің N-нөмірінен бастап қатар тұрған M-символды көшіріп алады
Pos(s1,s2) мұнда s1 кіші сөзі s2-ұзын сөздің ішінде барма/жоқпа, соны анықтайды (егер жоқ болса нәтиже 0)
var s:string;
D: integer;
begin
S:='сканер';
D:=length(S);
Writeln (D);
end.
III.Есептер шығару бөлімі.
«Char» тобына №1 есеп
S:=’Сканер’;
D:=length(S);
Writeln (D);
үзіндісінде қандай жауап шығады толықтырып программа құрыңыз
var S1,S2,S3,S:string[100];
begin
S1:='ти';
S2:='кар';
S3:='на';
S:=concat(S2+S1+S3);
Writeln (S);
end.
«String» тобына №1 есеп
S1:=’ти’;
S2:=’кар’;
S3:=’на’;
S:=Concat(S2,S1,S3);
Writeln (S);
үзіндісінде қандай жауап шығады толықтырып программа құрыңыз
var S:string;
begin
S:='конфигурация';
S:=Copy(S,4,6);
Writeln (S);
end.
«Char» тобына №2 есеп
S:=’Конфигурация’;
S:=Copy(S,4,6);
Writeln (S);
Экранға «фигура» сөзі шығады. Дәлелдеп компьютерге программасын құрыңыз.
« String» тобына №2 есеп
S1:=’Картридж’;
S2:=’р’;
d:=pos(s2,s1);
Writeln (d);
var S1,S2:string;
d:integer;
begin
S1:='картридж';
S2:='р';
d:=pos(s2,s1);
Writeln (d);
end.
Экранда «3» шығады.Дәлелдеп компьютерге програмасын құрыңыз.
«Char» тобына №3 есеп.Программа орындалуын түсіндіріңіз.
PROGRAM prog3;
VAR
s: STRING;
i: INTEGER;
Сөз енгізу мектеп
Символ номерін енгізу 4
4-ші символ қатар т
BEGIN
write(сөз енгізу: ');
readln(s);
write(символ номерін енгізу: ');
readln(i);
writeln(i, '–ші символ қатар – ', s[i]);
END.
«String» тобына №3есеп.Программа орындалуын түсіндіріңіз.
PROGRAM prog3;
VAR
s: STRING;
Сөз енгізу мектеп
Сөз ұзындығы -6 символ
BEGIN
write(‘сөз енгізу: ');
readln(s);
writeln(‘сөз ұзындығы – ', ORD(s[0]), ' символ');
END.
«Char» тобына №4 есеп.Оқулық 3 есеп 102 бет.
Сөздің соңынан басына қарай басып шығатын программа құрыңдар.
var
s : string;
s1 : string;
i : integer;
begin
s := 'қоян';
s1:='';
for i := Length(s) downto 1 do s1 := s1+s[i];
writeln(s1);
end. Жауабы: няоқ
«String» тобына №4есеп. Оқулық 4 есеп 102бет.
Мәтінде берілген сөзде «па» символы неше рет кездесетінін санайтын программа құрыңыз.
var t,y:string;
i,k:integer;
begin
readln(t);
for i:=1 to length(t)-1 do
begin
y:=copy(t,i,2);
if y='па' then k:=k+1;
end;
writeln('k=',k);
end. Жауабы: Парта k=1
папа k=2
нан k=0
«Char» және «String» тобына ортақ №5 есеп
Мәтіндегі символдарды екі – екіден шығаратын программа құрыңыз.
var t,a:string;
i:integer;
begin
readln(t);
for i:=1 to length(t) do
a:=a+copy(t,i,1)+copy(t,i,1);
writeln(a);
end. мектеп - мектеп
IV. ДК тест жұмысы орындау.Бес нұсқаны оқушыларға бөліп беру.
Программа өзі баға қояды мұғалімге хабарлау.
V.Бағалау.Электрондық кестеде.
VI .Үйге. §9,10 оқу. Оқулық №5 102бет
VII. Шапшаң сөзжұмбаққа екі топ жарыса жауап беру.
.
Батыс Қазақстан облысы
Теректі ауданы
Подстепный қазақ жалпы орта білім беретін мектебінің информатика мұғалімі
Айткалиева Баян Сабыргалиевна
