"Компьютерлік желілер ж?не интернет"

В.Б.Тлеулина

Математика-информатика пәнінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Компьютерлік желілер және интернет

Сабақтың мақсаты: Компьютерлік желілер, интернет туралы теориялық білім беру, тапсырмалар орындату.

Білімділік: желі, ғаламдық компьютерлік желі, интернет, электронды пошта туралы ұғындыру;

дамытушылық: ауызша және интерактивті тапсырмалар орындату арқылы оқушы ойын дамыту, білік пен дағды қалыптастыру;

тәрбиелік: өз бетінше ізденуге, жауапкершілікке, өзгені тыңдап, өз ойын айта білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес.

Сабақтың типі: жаңа білім беру.

Сабақтың әдісі: СТО стратегиялары

Құрылғылар мен көрнекілік: интерактивті тақта, ActivStudio флипчарттары, Microsoft PowerPoint ортасында дайындалған презентация, Macromedia Flash ортасында дайындалған интерактивті тапсырмалар.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру

Оқушыларды түгендеп, кластың сабаққа даярлығын тексеру.

1. Оқушыларды топқа (жанұяға) бөлу

ІІ. Сабақ кезеңдері:

1. Қызығушылықты ояту (Ассосация әдісі)

2. Мағынаны тану (ЖИГСО әдісі)

3. Ой қорыту (Ассосация әдісі)

1. «Интернет» ұғымын ассосациялау

Негізгі құрылғылар, компьютерлік графика, операциялық жүйе, стандартты бағдарламалар топтары алдымен жеке оқушылар, жұппен, топпен жұмыс жасай отырып нәтижесін жасады.

2. Мағынаны тану (ЖИГСО әдісі)

Әр топтың (жанұяның) оқушыларын

1. Зерттеушілер

2. Тарихшылар

3. Журналистер сараптау топтарына бөліп, әр топқа бағыттаушы сұрақтар таратылады :

І.Адамдардың өзара қарым-қатынас жасауына компьютердің көмегі қандай?

ІІ. Қажетті ақпараттарды іздеуде интернет қандай көмек бере алады?

ІІІ. Пошта әлеміндегі жаңалықтың тиімділігі.

Оқушылар сараптау тобында мәтінді оқып талқылайды, мәтінді өз жанұя мүшелеріне ұғынықты жеткізу үшін күрделі жерлерін мұқият түсініуге тырысады. «Жанұя» тобына барып, сараптау тобында үйреніп келгендерін бір-біріне үйретеді. «Жанұя» мүшелері мәтін мазмұнын толық түсініп алуы керек, дайын жанұя мүшесі класта толық мәтін мазмұнын баяндайды. Сараптау тобының мүшелері сұрақтар қойып, пікір айтады.

Оқушыларға тақырыпқа сәйкес тапсырмалар беріледі, тапсырмалар интерактивті түрде орындалды.

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтарға сәйкес жауаптары таңдалады, жауаптардың дұрыс, дұрыс еместігі таңдалады.

1. Берілген ұғымға байланысты сипаттама жазылады, жауаптары қызыл, көк түске боялуымен тексеріледі, жергілікті желі құру.

.

3.Берілген тапсырманың жауаптарының қасына «+», «-» белгілері жазылып тексеріледі, сөзжұмбақ шешу.

4.Берілген тапсырмаларды орындағаннан кейін оқушылар «Интернет» ұғымына байланысты жаңадан білген мәліметтерін толықтырады да, тест тапсырмаларын орындайды.

5.Бағалау (топқа таратылатын бағалау парағы), оқушылыр бірін-бірі бағалайды, қорытынды бағаны мұғалім қояды:

№ 37 орта мектебі

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

“ Компьютерлік желілер және интернет”

Дайындаған : В.Б.Тлеулина

Ақтөбе, 2015 ж.

Ұйымдастыру бөлімі

1. Оқушыларды топқа (жанұяға) бөлу

Негізгі

Компьютерлік графика

құрылғылар

Растрлық

МОНИТОР

Операциялық жүйе

Пернетақта

Векторлық

Стандартты бағдарламалар

Жүйелік блок

Microsoft Windows

WordPad

Фрактальды

Linux

Paint

Unix

Блокнот

2. Сабақты жақсы көңіл күймен бастау

( көршісін есімінің алғашқы әрпінен басталатын

жақсы сөзбен сипаттау )

Сабақ кезеңдері

І.

Қызығушылықты ояту

ІІ

Мағынаны тану

ІІІ

Ой қорыту

3

Тарихшылар Журналистер Пошташылар

3

Тарихшылар Журналистер Пошташылар

3

ЖИГСО әдісі

Оқушыларды

І. Зерттеушілер

ІІ. Тарихшылар

ІІІ. Журналистер

сараптау топтарына бөліп, әр топқа бағыттаушы сұрақтар таратылады :

І.Адамдардың өзара қарым-қатынас жасауына компьютердің көмегі қандай?

ІІ. Қажетті ақпараттарды іздеуде интернет қандай көмек бере алады?

ІІІ. Пошта әлеміндегі жаңалықтың тиімділігі.

3

Зерттеушілер

Компьютерлік желі деп қолданушыларды ақпараттық ресурстарды және ақпаратпен алмасу құралдарын ұжыммен пайдалануды қамтамасыз ететін өзара байланысқан компьютердің жиынтығы . Компьютерлік желілер – деп әртүрлі программаларды, құжаттарды және принтерлерді бірігіп пайдаланатындай етіп, бір-бірімен кабельдің көмегімен арқылы қосылған компьютерлер тобын айтады. Егер желі онша үлкен емес және мекеменің бірнеше бөлмесін қамтыса, онда оны жергілікті желі деп атайды. Қала, облыс, ел ішінде орналасқан желілер аймақтық деп аталады. Егер олар қайсы бір ұйымға қарасты болса, онда корпоративтік деп. Одан үлкен көлемдегі, бүкіл елдерге, құрлықтарға таралған желілер ауқымды деп аталады. Желі топологиясы – бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы.

«Жұлдызша» топологиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық компьютермен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі компьютер арасында тікелей қосылу болмайды. Мұндай жүйе қарапайым және тиімді. Мұндай топологияның негізгі жетістігі : компьютерлер арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді. Кемшілігі: негізгі жетістігінен туындайды: егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.

«Сақина» топологиясы– жалғағыштардың соңғы нүктесі болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған желі тұйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады. «Сақинаның» «Жұлдызшадан» бір ерекшелігі – оған барлық желілік компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады.

«Шина» топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте шина деп аталатын коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер «шинаға»тікелей қосылады. «Сақина»жағдайындағыдай, желілінің бір жеріндегі қосылудың бұзылуы жұмысты бірден тоқтатады. «Шина» желісіндегі деректердің қауіпсіздігі «Сақина» желісіндегідей, оның осал тұсы – бүкіл желінің деректері әр желілік компьютерден өтеді.

3

Тарихшылар

Internet – миллиондаған компьютерлерді бір алып желіге біріктіретін, ақпаратқа шексіз қол жеткізу және түрлі амалдармен қатынас жасау мүмкіндігін ұсынатын дүние жүзіндегі ең үлкен және ең танымал желі. Internet сөзі тікелей мағынасында халықаралық желі дегенді білдіреді. Internet ең соңғы жаңалықтарды оқып, ауа райы туралы мәлімет алуға, қандай да бір тауарға не ұшақ билетіне тапсырыс беруге, аз ғана уақыт аралығында электронды пошта арқылы хабарламалар алмасуға, бейнеконференциялар өткізуге және тағы да басқа көпетеген мүмкіндіктер ұсынады. Интернет сөзі ағылшынша Interconnected Networks (байланысқан желілер) екі сөздің туындысы. Интернет ұғымы ақпараттық және есептеу техникалары ресурстарының әлемдік телекоммуникациялық желісі дегенді білдіреді.

XX ғасырдың 50 жылдарының соңына қарай АҚШ-тың алдыңғы қатарлы әскери зерттеулер агенттігі соғыс болып қалған жағдайда жылдам ақпарат алмасатын желінің қажет екендігін айтып, компьютерлер желісін құру жайлы ұсыныс жасайды. Бұл жоба АҚШ-тың Қорғаныс Министрлігі тарапынан қаржыландырылды. Алғаш жасалған желі ARPANET деп аталды. 1969 жылы желіні жасауға қатысқан төрт мекеменің арасында өзара байланыс орнатылды. ARPANET желісіндегі алғашқы сервер 1969 жылы 1-қыркүйекте Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде орнатылды.

1969 жылы 29-қазанда алғаш рет ұзақ қашықтықта (640 км) орналасқан екі ARPANET желілері арасында байланыс орнатылды. 1971 жылы алғаш рет желі арқылы электронды хабарлама жөнелту программасы жасалады. Программа бірден танымал болады. 1973 желіге Атлант мұхиты арқылы өтетін телефон желісі қосылады. Телефон желісі арқылы Ұлыбританиямен және Норвегиямен байланыс орнатылады. Осылайша Интернет желісі халықаралық деңгейге жетеді.

70 жыдардың соңына қарай ARPANET желісі арқылы ақпарат алмасу потоколдары жақсы дамыды. Кейіннен 1982-83 жылдары протоколдар стандартты жүйеге келтіріліп, ақпарат алмасу NCP протоколынан TCP/IP протоколына көшіріледі. 1983 жылы ARPANET желісіннің атын «Интернет» атауымен алмастыру орын алды. 1984 жылы домэйн атаулардың (Domain Name System, DNS) жүйесі жасалды. 1988 жылы Internet Relay Chat (IRC) деген чат протоколы жасалды. 2010 жылғы статистика бойынша әлем халқының үштен бірі (ол дегеніңіз 1,5 млрд-тан астам адамды құрайды) интернетке қосылып, төмендегі қызмет түрлерін қолдануда. Internet-те алуан түрлі ақпараттық-іздеу порталдары бар. Кең тарағандары: Google), Yandex, Rambler.

3

Журналистер

Пошта жаңалығы Интернеттің аса маңызды ақпаратты ресурсі болып табылады. Электрондық пошта көп жағынан кәдімгі пошта қызметіне ұқсас. Корреспонденцияны пайдаланушы өз жұмыс орнында пошта дайындау программасымен не кәдімгі мәтіндік редактормен дайындайды. Содан кейін пайдаланушы пошта жөнелту программасын шақырту керек, сол арқылы жөнелткіштік пошталық серверіне хабар жіберіледі. Ол өз кезегінде оны адресаттың пошталық серверіне жіберіледі, онда арнайы программа поштаны сұрыптаумен және ақырғы пайдаланушылардың жәшіктеріне жіберумен айналысады. Электрондық поштаның ең елеулі ерекшелігі – оның жылдамдығы. Бірақ оны көпшілік біле бермейтін басқа да ерекшеліктері бар. Электрондық поштаның жылдамдығы телефонмен бірдей. Оған қоса мұнда хабарламаның көшірмесі жазбаша түрде жеткізілетіндіктен, оны сақтап қоюға, бірден бірнеше абонентке беруге немесе ары қарай тағы да басқаларға жеткізуге болады. Электрондық поштаның хаттан да басқа ақпарат түрлерін де тасымалдай алады. Электрондық пошта жүйесі үш бөліктен тұрады: - қолданушы агенті - әрбір тұтынушыға мәліметтерді оқуға және жаңасын құрастыруға мүмкіндік береді; - тасымалдау агенті – мәліметтерді бір компьютерден екінші компьютерге жеткізеді; - жеткізу агенті – мәліметтерді оның алушылардың пошта жәшігіне салып кетеді.  Поштаны орнатып оның жұмыс істеуі үшін: - ақпараттық құралдар – модем керек немесе өз пошта сервері бар жергілікті желіге қосылу қажет, Компьютеріңіз электрондық пошта протоколдарын сүйемелдейтін болуы тиіс, ол үшін компьютерде ТСР/ІР протоколы бұрын орнатылғандығы тексерілуі керек. Мәліметті сервер арқылы тез таратып қабылдауға болады.Осы себепті ЭП-ның кәдімгі поштадан артықшылығы сөзсіз. ЭП құру барысында алдымен қай пошталық серверді пайдаланасыз соны анықтап алыңыз. Осы сервердің біреуін ашып, алдымен пошта жәшігін дайындап алуыңыз қажет, ол үшін пошталық серверді өзіңіз құратын пошта атын және жасырын сөзді енгізіп тіркеу батырмасын шертіңіз.  Серверде пошта жәшігін құрып болған соң, Microsoft Outlook Express программасын баптауыңыз керек. Бұл программа арқылы поштаны қабылдап және жөнелтіп аласыз.

Электрондық поштаның адресі желілік компьютердің адресіне ұқсас болып келеді . 

3

Оқушылар сараптау тобында мәтінді оқып талқылайды, мәтінді өз жанұя мүшелеріне ұғынықты жеткізу үшін күрделі жерлерін мұқият түсініуге тырысады. «Жанұя» тобына барып, сараптау тобында үйреніп келгендерін бір-біріне үйретеді. «Жанұя» мүшелері мәтін мазмұнын толық түсініп алуы керек, дайын жанұя мүшесі класта толық мәтін мазмұнын баяндайды. Сараптау тобының мүшелері сұрақтар қойып, пікір айтады.

Оқушыларға тақырыпқа сәйкес тапсырмалар беріледі, тапсырмалар интерактивті түрде орындалды .

Тапсырмалар

3

3

3

3

3

3

3

3

3

Тарихшылар Журналистер Пошташылар

3

Берілген тапсырмаларды орындағаннан кейін оқушылар «Интернет» ұғымына байланысты жаңадан білген мәліметтерін толықтырады да, тест тапсырмаларын орындайды.

3

Бағалау картасы

оқушы

оқушы

Тест бағасы

Қорытынды баға