"Ақпараттық технологиялар және телекоммуникациялар" тақырыбында ашық сабақ 11-сынып

Ақпараттық технологиялар және телекоммуникация

• Деректер қорын ұйымдастыру

Коддтың 12 ережесі

Дерекқор реляциялық болу үшін ол Коддтың 12 ережесіне сай болуы қажет:

0. Реляциялық ереже

Дерекқор реляциялық болуы үшін ол тек қана реляциялық құралдарды пайдалану керек

1. Ақпарат ережесі

Реляциялық дерекқордағы барлық ақпарат (кесте атауларымен атрибут атаулары да) тек қана кестедегі мағына ретінде көрсетіледі

2. Қол жетімділік ережесі

Барлық ақпаратқа қол жетімді болуы қажет. Бұл ереже басты кілт болуы қажет екенін қайталайды.

3. Null мағыналарын жүйелі түрде өндеу

Дерекқор атрибутының мағынасы жоқ сәттерде де жұмыс істеу қажет.

4. Реляциялық модельде негізделген онлайн каталог

Яғни дерекқордың структурасы және дерекқордағы ақпараттар бірыңғай сұраныс тілімен табылуы қажет

5. Кешенді деректер тілі ережесі

Дерекқор кемдегенді бір реляциялық тілді қолдау керек. Ол тіл келесі прициптерді ұстау керек:

• Линейдік синтаксис (linear syntax) Интерактивты түрде және де бағдарлама ішінде пайдалануға болады Деректерді тағайындау, олармен жұмыс істеу және де транзакция мен қаупсіздік операцияларын өткізу мүмкіндігін береді
• Линейдік синтаксис (linear syntax)
• Интерактивты түрде және де бағдарлама ішінде пайдалануға болады
• Деректерді тағайындау, олармен жұмыс істеу және де транзакция мен қаупсіздік операцияларын өткізу мүмкіндігін береді

6. Жаңарту ережесі

Барлық теоретикалық түрде жаңартылатын ақпарат жүйемен жаңартылуы қажет

7. Жоғары деңгейлі енгізу, жаңарту және жою

Енгізу, жаңарту және жою операциялы кез келген кестедегі немесе кестелер жинағындағы деректер жинағымен жұмыс істеу мүмкіндігін беру қажет

8. Деректердің физикалық тәуелсіздігі

Физикалық өзгерістер (деректерді сақтау структурасын өзгерту) бағдарламаға әсер етпеу қажет

9. Деректердің логикалық тәуелсіздігі

Логикалық өзгерістер (кестелер, атрибуттар) бағдарламаға әсер етпеу қажет. Логикалық тәуелсіздікті қамтамасыз ету физикалық тәуелсіздікке қарағанда қиындау.

10. Бүтіндік тәуелсіздігі

Ақпарат бүтіндігі ережелері каталогта сақталу қерек (дерекқор структурасы). Оларды керекті кезде бағдарламаларға әсер етпей өзгерту мүмкіндігі болуы қажет.

11. Тарату тәуелсіздігі

Дерекқор компонеттерін басқа жерге тарату пайдаланушыларға білінбеуі керек. Бағдарламалар жұмысын тоқтатпауы керек.

12. Диверсия тоқтату ережесі

Егер де жүйе төменгі деңгейлі интерфейсты қолдаса, интерфейсте қаупсіздік немесе бүтіндік шектеулерін бұзу мүмкіндігі болмауы керек.

Эдгар Кодд - Ағылшан компьютер ғылымы, қазіргі кездегі реляциялық дерекқор теориясының негізін қалаушы ( http://en.wikipedia.org/wiki/Edgar_F._Codd ).

Бұл ережелерде негізделген прициптер бар. Ол принциптер дерекқор дизайның жеңілдетеді.

Артық ақпаратты пайдаланбау принципы:

Төмендегі кестеде артық ақпарат бар, бұл аномалияларға жол беруі мүмкін.

• Жаңарту аномалиясы: егер де Janeway-дың мекенжайы өзгерсе барлық қатарларды өзгертуді есте сақтаймыз ба?
• Жою аномалиясы: егер де ешкім Bud сырасын ұнатпаса біз A.B. өндірушісу туралы ақпаратты жоғалтамыз.

E/R диаграмалар

• Entiry/Relationship – Негіз/Байланыс
• Бұл диаграммалар дерекқор дизайның графикалық түрде жедел жасап көрсету үшін пайдалы
• Негіз – зат немесе объект, төртбұрыш ретінде көрсетіледі
• Атрибут – заттың сипаттамасы, сызық арқылы негізге қосылатын овал ретінде көрсетіледі
• Басты кілттерді асты сызылған атрибут ретінде көрсетеміз

• Шырын негізінде екі атрибут бар
• Әрбір шырын объекті бұл екі атрибутқа мағына береді (Pico, Gracio)

Атауы

Өндіруші

Шырын

• Байланыс бірнеше негізді қосады
• Негіздерге сызық арқылы қосылған ромб ретінде көрсетіледі
• Кафелер шырын сатады
• Шырын ішушілер шырынду ұнатады

Атауы

Мекен жайы

Атауы

Өндіруші

Сатады

Шырын

Кафе

Жақсы көреді

Лицензия

Шырын ішушілер

мекенжайы

Атауы

Many-Many (Көп-Көп байланыстар)

Атауы

Өндіруші

Атауы

Мекен жайы

Сатады

Шырын

Кафе

Лицензия

• Яғни кафе көптеген әртүрлі шырындар сатады
• Шырын көптеген кафелерде сатылады

Many-one (Көп-Бір) байланысы

Атауы

Өндіруші

Жақсы көреді

Атауы

Шырын

Шырын ішушілер

мекенжайы

• Шырын ішуші ең көбі бір шырын түрін жақсы көреді
• Дегенмен шырынды көптеген адамдар ұнату мүмкін
• Көрсеткіш байланыстан бір негізіне қарай барады

One-One (Бір-Бір) байланысы

Атауы

Өндіруші

Атауы

Үздік сатылым

Шырын

Өндіруші

• Шырынды тек қана бір өндіруші жасайды
• Өндірушіде тек қана бір үздік сатылатын шырын болады (тең жағдайларды санамағанда)
• Жабық көрсеткіш (шырынға кірген жағы) 0 немесе 1 дегенді білдіреді. Яғни шырын 0 немесе 1 өндірушінің үздік сатылымы
• Ашық көрсеткіш (өндірушіге кірген) 1 дегенді білдіреді. Яғни әрбір өндіруші тұра бір үздік сатылаын шырын иесі.