А?парат саны, а?парат ?лшем бірлігі. ?лемні? а?паратты? бейнесі. А?парат ?асиеті

Та?ырыбы: А?парат саны, а?парат ?лшем бірлігі. ?лемні? а?паратты? бейнесі. А?парат ?асиеті.

Саба? ма?саты:

а) О?ушыларды? а?паратты техникалы? ??ралдар мен ДК-ді? к?мегімен беру, са?тау ж?не ?сыну т?сілдерімен, ?абылдан?ан екілік, он алтылы? санау ж?йелері мен ASCII кодымен таныстыру.

Б) А?паратты ASCII коды ар?ылы кодтау мен аналогты процесті дискретті т?рде ж?не керісінше айналдыра алу да?дыларын ?алыптастыру.

В) О?ушыларды ??ыптылы??а, жина?ылы??а т?рбиелеп, п?нге деген ?ызы?ушылы?тарын артыру.

Саба? к?рнекілігі: ASCII коды кестесі.

Саба? т?рі: Д?ст?рлі

Саба? ?дісі: Практикалы? ж?мыстар ар?ылы т?сіндірмелі баяндау.

Саба? типі: Жа?а білімді ме?герту саба?ы

Саба? барысы: ?йымдастыру кезе?і

?й тапсырмасын тексеру

Жа?а саба? т?сіндіру

Жа?а саба?ты бекітуге есептер шы?ару

?йге тапсырма

Саба?ты ?орытындылау

С?л?матсы?дар ма?

?ткен саба?та берілген тапсырманы тексеріп жібереміз.

?й тапсырмасы бойынша с?ра?тар:

А?парат деген с?зге ?андай ма?ына бересі?дер?
Сендер а?парат алатын негізгі к?здерді ата?дар.
Адам а?паратты ?айда са?тайды?
Адамны? а?паратты ??деуіне мысал келтірі?дер.
А?парат жеткізушіден ?абылдаушы?а ?алай беріледі?
Адам ?абылдайтын а?парат нешеге б?лінеді.?
Бейнелі а?парат – ?андай а?парат?
Та?балы а?парат?а ?андай а?парат жатады?
Таби?и ?атынас тілге не жатады?
Жасанды ?атынас тілге не жатады?

?й тапсырмасын бір екі-ауыз с?збен ?орытып ?тіп ?тіп, жа?а саба??а кірісеміз. Жа?а саба? А?паратты кодтау. ASCII коды.

А?паратты белгілі бір алфавит ар?ылы ?сынуды кодтау деп атайды.

Бір ?ана а?паратты ?р т?рлі ?дістермен ?сыну?а болады. Бір белгі тобынан екінші белгі тобына к?шіру ережесін код деп атайды.

Мектепте 962 о?ушы бар дегенді ?рт?рлі: араб, рим цифрларын ?олданып, с?збен т.с.с. жазу?а болады. М?нда а?парат ?згермейді, тек оны? жазылуы ?згереді.

А?паратты ?сыну, са?ату, ?абылдау ж?не ??деу ?дістері іс ж?зінде а?паратты? кодтау т?ріне байланысты.

А?паратты кодталуы оны? кері кодталу (декодталу) процесіне байланысты. Себебі кодтау?а ?олдан?ан символдар не??рлым аз болса, кері кодтау со??рлым же?іл болады.

А?паратты кодтау?а Морзе ?ліппесін ?олданып а?парат ?ысну мысал бола алады. Б?л ХІХ ?асырда телеграф к?мегімен а?парат жібергенде ?олданды. М?нда ?ріптер сызы?шалар мен н?ктелер ар?ылы кодталады.

Екілік алфавит 0 ж?не 1 та?басынан т?рады. А?ылшынша екілік та?баны бит деп атайды. Сонды?тан біз 0 немесе 1-ді бит деп атйтын боламыз. А?паратты осы екі та?бамен кодтау оларды са?тау мен жеткізу ??рыл?ыларыны? конструкциясын мейлінше же?ілдетеді. Екілік та?баны? ?арапайымдылы?ы оны? есепетуіш техникада ке? тарауына себеп болды.

Екілік алфавит к?мегімен, я?ни 0 ж?не 1 та?баларыны? к?мегімен а?паратты ?алай та?балау?а болады? Ойлап ?ара?ан кісіге о ж?не 1 та?баларыны? к?мегімен тек 4 символды ?ана кодтау?а болады. 00, 01, 10, 11. Ал б?л ?те аз. Тек ?аза? тіліні? ?ріптерін кодтау ?шін тыныс белгілерін ?оспа?анда 42 символ керек. Ал кез келген м?тінді кодтау ?шін 200-де символ ?ажет. Сонды?тан 0 мен 1 ар?ылы к?п символды кодтау ?шін 8 биттен, я?ни 8 екілік та?бадан т?ратын тіркесті (сегіз 0 мен 1-ден т?рады) ?олдану ?абылдан?ан. 8 биттен т?ратын кодты байт деп атайды.Сегіз 0 мен 1-лерді? к?мегімен 256 символды кодтау?а болады. 00000000, 00000001, 00000010, ..., 11111111.

ASCII коды.

Есептеуіш техникада е? к?п ?олданылатын код – ASCII американды? а?парат алмасуды? стандартты коды. (Кесте та?та?а ілініп ?ойылады) Кесте 16 жол 16 ба?аннан т?рады. Кестедегі символды? орны он алтылы? коды ар?ылы аны?талады.

Ол екі б?ліктен т?рады: стандартты ж?не баламалы.

Стандартты б?ліктегі – бірінші 128 символдар, 0-ден 127- ге дейінгі кодтар: цифрлар, датын алфавитіні? ?ріптері мен компьютер ж?мысын бас?аратын арнайы символдар.

Баламалы б?ліктегі – екінші 128 символ, 128-ден 255-ке дейінгі кодтар, б?лар ?лтты? алфавиттер ?ріптерін (орыс, ?аза?, т.б.), псевдографикалы? ж?не кейбір арнайы символдарды орналастыру?а арнал?ан. Онды?, екілік, он алтылы? санау ж?йелеріні? с?йкестендіру кестесі кітаптары?да 2-суретте келтірілген.

Осы кесте негізінде ж?мыс жасап к?рейік. Алдымен он алтылы? ж?йеде сандарды жазу ?шін, 16 цифр ?ажет екендігіне к??іл аударайы?. Оны? бірінші он цифры онды? ж?йе цифрлары да ?ал?андары латын алфавитіні? ?ріптері.

«ПАРТА» с?зін кодтап к?рейік. Ол ?шін ASCII кестесінен ?р ?ріпке с?йкес кодтарды табамыз.

П – 8?, А – 80, Р – 90, Т – 92, А – 80.

ПАРТА с?зіні? коды 8?80909280.

Ал 2-ші кесте бойынша. 8? – 10001111, 80 – 10000000, 90 – 10010000, 92 – 10010010

Б?ларды тізбектеп жазса?:

10001111 10000000 10010000 10010010 10000000

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«А?парат саны, а?парат ?лшем бірлігі. ?лемні? а?паратты? бейнесі. А?парат ?асиеті »

Тақырыбы: Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі. Әлемнің ақпараттық бейнесі. Ақпарат қасиеті.

Сабақ мақсаты:

а) Оқушылардың ақпаратты техникалық құралдар мен ДК-дің көмегімен беру, сақтау және ұсыну тәсілдерімен, қабылданған екілік, он алтылық санау жүйелері мен ASCII кодымен таныстыру.

Б) Ақпаратты ASCII коды арқылы кодтау мен аналогты процесті дискретті түрде және керісінше айналдыра алу дағдыларын қалыптастыру.

В) Оқушыларды ұқыптылыққа, жинақылыққа тәрбиелеп, пәнге деген қызығушылықтарын артыру.

Сабақ көрнекілігі: ASCII коды кестесі.

Сабақ түрі: Дәстүрлі

Сабақ әдісі: Практикалық жұмыстар арқылы түсіндірмелі баяндау.

Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ түсіндіру

Жаңа сабақты бекітуге есептер шығару

Үйге тапсырма

Сабақты қорытындылау

Сәләматсыңдар ма?

Өткен сабақта берілген тапсырманы тексеріп жібереміз.

Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар:

Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?
Сендер ақпарат алатын негізгі көздерді атаңдар.
Адам ақпаратты қайда сақтайды?
Адамның ақпаратты өңдеуіне мысал келтіріңдер.
Ақпарат жеткізушіден қабылдаушыға қалай беріледі?
Адам қабылдайтын ақпарат нешеге бөлінеді.?
Бейнелі ақпарат – қандай ақпарат?
Таңбалы ақпаратқа қандай ақпарат жатады?
Табиғи қатынас тілге не жатады?
Жасанды қатынас тілге не жатады?

Үй тапсырмасын бір екі-ауыз сөзбен қорытып өтіп өтіп, жаңа сабаққа кірісеміз. Жаңа сабақ Ақпаратты кодтау. ASCII коды.

Ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды.

Бір ғана ақпаратты әр түрлі әдістермен ұсынуға болады. Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп атайды.

Мектепте 962 оқушы бар дегенді әртүрлі: араб, рим цифрларын қолданып, сөзбен т.с.с. жазуға болады. Мұнда ақпарат өзгермейді, тек оның жазылуы өзгереді.

Ақпаратты ұсыну, сақату, қабылдау және өңдеу әдістері іс жүзінде ақпараттың кодтау түріне байланысты.

Ақпаратты кодталуы оның кері кодталу (декодталу) процесіне байланысты. Себебі кодтауға қолданған символдар неғұрлым аз болса, кері кодтау соғұрлым жеңіл болады.

Ақпаратты кодтауға Морзе әліппесін қолданып ақпарат ұысну мысал бола алады. Бұл ХІХ ғасырда телеграф көмегімен ақпарат жібергенде қолданды. Мұнда әріптер сызықшалар мен нүктелер арқылы кодталады.

Екілік алфавит 0 және 1 таңбасынан тұрады. Ағылшынша екілік таңбаны бит деп атайды. Сондықтан біз 0 немесе 1-ді бит деп атйтын боламыз. Ақпаратты осы екі таңбамен кодтау оларды сақтау мен жеткізу құрылғыларының конструкциясын мейлінше жеңілдетеді. Екілік таңбаның қарапайымдылығы оның есепетуіш техникада кең тарауына себеп болды.

Екілік алфавит көмегімен, яғни 0 және 1 таңбаларының көмегімен ақпаратты қалай таңбалауға болады? Ойлап қараған кісіге о және 1 таңбаларының көмегімен тек 4 символды ғана кодтауға болады. 00, 01, 10, 11. Ал бұл өте аз. Тек қазақ тілінің әріптерін кодтау үшін тыныс белгілерін қоспағанда 42 символ керек. Ал кез келген мәтінді кодтау үшін 200-де символ қажет. Сондықтан 0 мен 1 арқылы көп символды кодтау үшін 8 биттен, яғни 8 екілік таңбадан тұратын тіркесті (сегіз 0 мен 1-ден тұрады) қолдану қабылданған. 8 биттен тұратын кодты байт деп атайды.Сегіз 0 мен 1-лердің көмегімен 256 символды кодтауға болады. 00000000, 00000001, 00000010, ..., 11111111.

ASCII коды.

Есептеуіш техникада ең көп қолданылатын код – ASCII американдық ақпарат алмасудың стандартты коды. (Кесте тақтаға ілініп қойылады) Кесте 16 жол 16 бағаннан тұрады. Кестедегі символдың орны он алтылық коды арқылы анықталады.

Ол екі бөліктен тұрады: стандартты және баламалы.

Стандартты бөліктегі – бірінші 128 символдар, 0-ден 127- ге дейінгі кодтар: цифрлар, датын алфавитінің әріптері мен компьютер жұмысын басқаратын арнайы символдар.

Баламалы бөліктегі – екінші 128 символ, 128-ден 255-ке дейінгі кодтар, бұлар ұлттық алфавиттер әріптерін (орыс, қазақ, т.б.), псевдографикалық және кейбір арнайы символдарды орналастыруға арналған. Ондық, екілік, он алтылық санау жүйелерінің сәйкестендіру кестесі кітаптарыңда 2-суретте келтірілген.

Осы кесте негізінде жұмыс жасап көрейік. Алдымен он алтылық жүйеде сандарды жазу үшін, 16 цифр қажет екендігіне көңіл аударайық. Оның бірінші он цифры ондық жүйе цифрлары да қалғандары латын алфавитінің әріптері.

«ПАРТА» сөзін кодтап көрейік. Ол үшін ASCII кестесінен әр әріпке сәйкес кодтарды табамыз.

П – 8Ғ, А – 80, Р – 90, Т – 92, А – 80.

ПАРТА сөзінің коды 8Ғ80909280.

Ал 2-ші кесте бойынша. 8Ғ – 10001111, 80 – 10000000, 90 – 10010000, 92 – 10010010

Бұларды тізбектеп жазсақ:

10001111 10000000 10010000 10010010 10000000

Сонымен, мәтіндік ақпаратты сегіз разрядты екілік кодта жазу үшін:

Мәтіннің әр символының кодын ASCII кестесінен табу керек. Оның коды екі он алтылық сан, біріншісі осы символ орналасқан жол номерін, екіншісі баған номерін көрсетеді.
Алынған он алтылық кодта сәйкестендіру кестесі бойынша санның он алтылық жүйеде көрсетілуін оның екілік жүйеде ұсынылуына ауыстыру керек.

Бұл процесті керісінше жүргізіп екілік код бойынша мәтінді таубға да болады.

Мысалы, мына код бойынша мәтінді табу керек.

0100 0011 0100 1111 0100 1101 0101 0000 0101 0101 0100 0100 0101 0101 0010

Ол үшін солдан оңға қарай кодты төрт-төрттен бөліп шығамыз.

0100 0011 0100 1111 0100 1101 0101 0000 0101 0101 0100 0100 0101 0101 0010

Сәйкестендіру кестесі бойынша әрбір төрттікті он алтылық ұсынылуымен ауыстырайық. Әр санды екіге бөліп және әр жұпты ASCII кестесіндегі символдар координаты ретінде қарастыра отырып, COMPUTER мәтінін табамыз.

Тапсырма

PRINTER сөзін екілік кодта кодтаңдар.

«490А9АВА» мәтінін кері кодтаңдар.

Ақпарат оны тіркейтін құрылғыға әртүрлі табиғаты бар нақты физикалық әрекет ретінде келіп түседі. Бұл әрекеттерді сигнал деп атайды.

Сигнал дегеніміз – оның көмегімен адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын физикалық процесс.

Сигнал – ақпарат тасуыш. Ақпарат жіберу – сигналдар тізбегін жеткізу.

Сигналдар аналогты (үздіксіз) және дискретті (үзілісті) болуы мүмкін.

Аналогты сигналдар: температура, кернеу, ток, яғни уақыт аралығында үздіксіз өзгеретін процесс.

Кез келген аналогтық ақпаратты дискретті түрде ұсынуға болады. Мысалы электр тогы кернеуінің (U) уақыт (t) бойынша өзгеруі үздіксіз процесс. Бұл аналогтық процесті U-дың t-дан тәуелді өзгеру мәндерінің сәйкес жиынтығы сияқты, дикретті түрде ұсынуға болады.

Керісінше дискретті процесті аналогтық түрде ұсынуға болады. Мұндай айналдырудың маңызы зор, себебі адам сезім мүшелері арқылы сигнадарды аналогтық түрде қабылдайды, ал ЕТ-лары негізінде дискретті сигналдармен жұмыс істейді. Аналогты сигналдармен жұмыс жасайтын машиналарды аналогтық машиналар, ал дискретті сигналдармен жұмыс жасайтын машиналар цифрлық деп аталады.

Аналогтық процесті дискретті түрге, және керісінше айналдыруға тақтаға тапсырма ілінеді.

Тақырыпты бекітуге сұрақтар: