«ЭЛЕКТРОНДЫ О?ЫТУДЫ? ??РАЛДАРЫ – КЕЙСТІК ТЕХНОЛОГИЯ, TV ТЕХНОЛОГИЯ, ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯ»
«ЭЛЕКТРОНДЫ О?ЫТУДЫ? ??РАЛДАРЫ – КЕЙСТІК ТЕХНОЛОГИЯ, TV ТЕХНОЛОГИЯ, ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯ»
«ЭЛЕКТРОНДЫ О?ЫТУДЫ? ??РАЛДАРЫ – КЕЙСТІК ТЕХНОЛОГИЯ, TV ТЕХНОЛОГИЯ, ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯ»
Информатика п?ніні? м??алімі Абдикаймова Ж.Ж.
E-Learning электронды о?ыту ба?дарламасы Елбасыны? тапсырмасы бойынша ?аза?стан Республикасыны? ?кіметі 2010 жылдан бастап іске асырылып келе жат?ан Білім беруді дамыту мемлекеттік ба?дарламасыны? ма?ызды ба?ыттарыны? бірі болып табылады.
e-Learning электронды? о?ыту ж?йесі - ?аза?стан Республикасында білім беруді дамытуды? 2011 - 2020 жылдар?а арнал?ан мемлекеттік ба?дарламасына ?осыл?ан ау?ымды мемлекеттік жоба.
Президентті? «?аза?стан – 2050» стратегиясы – ?алыптас?ан мемлекетті? жа?а саяси ба?ыты» Жолдауы елімізді? таяу жарты ?асыр?а саяси ж?не экономикалы? дамуыны? міндеттері мен стратегиялы? ма?саттары аны?тал?ан ??жат болып табылады. Жолдауда XXI ?асырды? –білім мен ?ылымны? ?асыры, инновациялы?технологияны?, электронды-а?паратты? техниканы? ?асыры екеніне ерекше назар аударыл?ан
2011-2020 жылдары ?аза?стан Республикасында білім беруді дамытуды? мемлекеттік ба?дарламасына с?йкес республикада E-Learning электронды о?ыту ж?йесін енгізу к?зделген. 2015 жыл?а электронды о?ытумен білім беру ?йымдарыны? 50 пайызын ?амту, 2020 жыл?а к?рсеткішті 90 пайыз?а дейін жеткізу ма?саты ?ойыл?ан. Электронды о?ыту E-Learning ж?йесі жа?а а?паратты? ?атынасты? технологияларды? ке? м?мкіндігі ар?ылы жалпы орта білім беруді? к?птеген ма?ызды м?селелерін шешуге ы?пал етеді.
Атап айтса?:
- О?ыту ?шін аума?ты? шектеуді? болмауы;
- О?ытуды? ?зіндік ыр?а?ын та?дау м?мкіндігі;
- О?ытуды? алуан т?рлі ??ралдары мен ?дістері;
- Жо?ары сапалы материалдар?а ?ол жеткізу.
E-Learning ж?йесіні? ерекшелігі, ол алыс аудандарда?ы білім беруді? сапасын арттыру?а, ?ала мектептері мен ауылда?ы мектептерді? білім де?гейін те?естіруге м?мкіндік береді. E-Learning б?гінгі к?ні о?ытуды? басым т?рлеріні? бірі болып танылады, ол ?лемні? к?птеген елдерінде білім беру ж?йесіне енгізілген.
?о?амны? дамуы б?гінгі та?да?ы білім беру процесінде дамы?ан елдер стандартына деген ?мтылысты ?ажет етуде. Ал ?лемдік білім ке?істігіне ену, ?рине, б?секеге ?абілеттілік ??ымымен байланысты. ?ажеттілік, ?абілет, м?мкіндіктен туындайтын н?тиже даму мен ?мтылыс ар?ылы ж?зеге асады. Осы?ан орай, жа?а ?абылдан?ан «Білім беруді дамытуды? мемлекеттік ба?дарламасы» – ?аза?стан Республикасыны? 2020 жыл?а дейінгі стратегиялы? даму жоспарын ж?зеге асыруды? ?зекті ба?ыттарыны? бірі. Жа?а ба?дарламаны? ерекшелігі – жа?ашылды?ы. Атап айтса?, Ба?дарламада білім беру саласына электронды? о?ыту ж?йесін енгізу жеке бір ба?ыт ретінде ?арастырыл?ан.
Электронды? журнал. Д?ст?рлі ?лгерім журналыны? баламасы. Білім алатын сыныпты? тізімін, саба?ты? ?тетін к?ні мен та?ырыбын автоматты т?рде ж?ктеу. Ба?аларды? бірнеше т?рлері мен типтерін ?ою м?мкіндігі, бір саба? ішінде бірнеше ба?а ?ою. Білім алушыны? к?нделігінде ал?ан ба?аларды ж?не ?й тапсырмаларын автоматты т?рде к?рсету.
Электронды? о?ытуда 7500 астам ЦБР бар. Цифрлы? білім беру ресурстары – ол интерактивтік нысанда о?ытуды ?амтамасыз ететін о?ытылатын п?ндер бойынша цифрлы? дидактикалы? материалдар.
Электронды? кітапхана. Цифрлы? білім беру ресурстарын, нормативтік ??жаттарды? базасын, ба?ылау-?лшеу материалдарыны? деректерін ?амтиды.
?лтты? білім беру деректер ?оры ?БД? (НОБД) - б?л білім беру саласы бойынша ал?аш?ы статистикалы? деректер жинау ж?не ??деу ж?ніндегі бизнес-?дерістерді автоматтандыру?а арнал?ан, ЭОЖ кіші ж?йесі.
Білім беру ж?йесін бас?аруды ?олдауда?ы басты ??рал болуы себепті электронды? о?ыту ж?йесі білім беру ортасы жайлы барлы? ?ажетті м?ліметтерді са?тауы тиіс. Сондай-а?, ол – білімді дамытуды? а?паратты? ж?не ?ылыми-?дістемелік ?амтамасыз ету ??ралы,
Екіншіден, электронды? о?ыту ж?йесіні? кез келген т?йінінен м?ліметтерді орталы?тандырып жина?тау ар?ылы білім беру ж?йесіні? мониторингін жасау ??ралы,
?шіншіден, білім беру ж?йесі туралы ?ажетті статистикалы? м?ліметтерді ж?не т?рлі аспектілер бойынша есеп беруді ?алыптастыруды ?амтамасыз ететін шешім ?абылдау ??ралы ретінде ?рекет етуі тиіс.
Электронды? о?ытуды? ??ралдары:
Кейстік технология: ?а?азды, электронды, ?зге де жеткізу т?рінде ж?не оларды ?здік о?итын білім алушылар ?шін жіберілетін мультимедиалы? о?у-?дістемелік материалдар жиынты?ы негізінде жина?тал?ан технология.
ТВ технология: Бас?а а?паратты? ресурстар?а ?атынас ??ра алмайтын жергілікті ауыл балалары ?шін о?у-танымды? фильмдер, эксперименттер к?рсетілімі, физика, химия ж?не биология бойынша ауыл мектептерінде орындау?а болмайтын зертханалы? ж?мыстар, озы? т?жірибе саба?тары – жо?ары санатты м??алімдерді? шебер-сыныптары, электронды? о?улы?тар мен интерактивтік жабды?тарды пайдалану ?дістемесі бойынша саба?тарды к?руге арнал?ан технология.
Желілік технология: Білім алушыларды? о?ытушылармен ж?не бір-бірімен интерактивті ?арым-?атынас т?рінде, сонедай-а? интернет ж?йесін ?олдану негізінде о?у ?рдісін бас?аруда о?у-?дістемелік материалдармен ?амтамасыз ету технологиясы.
Электронды? о?ыту ж?йесі барлы? білім беру мекемелері, м??алім, о?ушы ж?не оларды? білім беру ортасында ауысып отыруы туралы м?ліметтерді са?тайды.
?орыта айт?анда, электронды о?ыту ж?йесі т?мендегідей ішкі ж?йелерден т?рады:
CRMS. Сыныпты? б?лмені бас?ару ж?йесі (CRMS) шет тілдері мен бас?а да п?ндерді компьютерлендірілген о?ыту ?шін, о?ушыларды? ?рекеттерін ба?ылау, компьютерлермен ?ашы?тан бас?ару, білімді тексеруді ж?ргізу, файлдармен алмасу, ?арым-?атынас ?шін арнал?ан.
Жа?а мемлекеттік ба?дарламаны? негізгі ба?ыттарыны? бірі – электронды? о?ыту ж?йесін іске асыру ?андай м?мкіндіктер береді?
О?ушы автоматтандырыл?ан ж?йеде ?зіні? к?нтізбесін, к?нделігін ж?ргізеді. Ал м??алім к?нтізбелік-та?ырыпты? жоспары бар электронды? д?птерді, сынып журналын, хабарландыру ?ызметін толтыратын болады. Ата-аналар ?ауымы т?рбие м?селелері бойынша ке?естер алу, сондай-а? ?ашы?ты?тан баласыны? сапалы орта білім алуы мен жетістіктері туралы а?паратты? хабарлама алу м?мкіндігіне ие болады.
О?ытушылы? ж?ктемені, саба? кестесін, ?лгерім мониторингі мен о?ушыларды? саба??а келуін, педагогті? ?ызметін, есептілікті директорды? орынбасары ж?зеге асырады.
?аза?стан Республикасын 2020 жыл?а дейінгі дамытуды? стратегиялы? жоспарыны? 136-тарма?ында: «Орта, техникалы?, к?сіптік ж?не жо?ар?ы о?у орындарында электронды? о?ыту ж?йесі (е-learning) енгізілетін болады», - деп ?арастырыл?ан. Ж?не Елбасыны? 2010 жыл?ы 7 желто?санда № 1118 ?кімімен бекітілген ?аза?стан Республикасы 2011-2020 жылдар?а арнал?ан білім беруді дамытуды? Мемлекеттік ба?дарламаны? негізгі міндеттеріні? бірі о?у ?дерісін автоматтандыруды енгізудегі «білім беру ?йымдарыны? 90%-ы электронды? о?ыту ж?йесін ?олданылады» ма?сатты? индикаторына негіздеп электронды о?ыту ж?йесін 2011-2012 о?у жылынан бастап ж?зеге асырылып отыр.
Б?л ж?йені ?йымдастыру жа?ынан ?амтамасыз етуді Білім ж?не ?ылым минстрлігіні? тапсырысы бойынша ?лтты? А?паратты? Технологиялар акционерлік ?о?амы ?АТ А? (АО НИТ) ж?зеге асырады. Электронды о?ыту ж?йесі Электронды ?кіметті? бір б?лігі болып есептеледі. ?лтты? А?паратты? Технологиялар акционерлік ?о?амыны? мамандарына мектебіміз туралы барлы? м?ліметтер ?БД? (НОБД)-?а енгізуге берілу сия?ты ж?мыстар ат?арылып жатыр.
Алда?ы уа?ытта да ?ома?ты ж?мыстар ат?арылады, я?ни алда?ы он жыл да т?бегейлі ?згерістерге толы болма?. Ол ?згерістерді сапалы орындау?а ?ажетті ??рал-жабды? базасы бар, Елбасыны? биыл?ы Жолдауында айтыл?андай, елді, білім беруді жа??ырту?а атсалысу?а біз де ниеттіміз.
E-Learning – мемлекетімізді? білім сапасында?ы жа?а бір ?лкен асуы деп ?абылдаймын. Ол балаларымызды? жар?ын болаша?ына жасал?ан ма?ызды ?адам.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««ЭЛЕКТРОНДЫ О?ЫТУДЫ? ??РАЛДАРЫ – КЕЙСТІК ТЕХНОЛОГИЯ, TV ТЕХНОЛОГИЯ, ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯ»»
«ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚЫТУДЫҢ ҚҰРАЛДАРЫ – КЕЙСТІК ТЕХНОЛОГИЯ, TV ТЕХНОЛОГИЯ, ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯ»
Информатика пәнінің мұғалімі Абдикаймова Ж.Ж.
E-Learning электронды оқыту бағдарламасы Елбасының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі 2010 жылдан бастап іске асырылып келе жатқан Білім беруді дамыту мемлекеттік бағдарламасының маңызды бағыттарының бірі болып табылады.
e-Learning электрондық оқыту жүйесі - Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына қосылған ауқымды мемлекеттік жоба.
Президенттің «Қазақстан – 2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауы еліміздің таяу жарты ғасырға саяси және экономикалық дамуының міндеттері мен стратегиялық мақсаттары анықталған құжат болып табылады. Жолдауда XXI ғасырдың –білім мен ғылымның ғасыры, инновациялықтехнологияның, электронды-ақпараттық техниканың ғасыры екеніне ерекше назар аударылған
Электрондық оқыту дегеніміз не?
(Electronic Learning) электрондық оқыту, қашықтан оқыту, желілік оқыту, онлайн оқыту, интернетпен оқыту, ақпараттық және электрондық технологиялардың көмегімен оқытудың бір бөлігі
Мақсаты: - Үздік білім ресурстары мен технологияларға білім беру процесінің барлық қатысушыларына тең қолжетімділікті қамтамасыз ету.
Міндеті: Білім беруде басқарудың сапасын арттыру және жүйелеудегі оқу үрдісін автоматтандыруда тиімді жұмыстар жүргізу
Артықшылықтары:
Педагогтар үшін
Әрбір мұғалім электрондық күнделік пен журналдарға тек бағаны қоймай, әрбір оқушының үлгерімін қадағалай алады.
Әкімшілік үшін
Нормативтік-құқықтық базаны жүргізу, есептер мен құжаттаманы әзірлеу, персоналдың кадрлық есебі, мектептің сабақ кестесін әзірлеу – осының барлығын автоматтандыруға, жақсартуға және жылдамдатуға болады.
Білім алушылар үшін
Сабақ кестелерін және үй-тапсырмаларын алу
Ата-аналар үшін
Өзінің баласының үлгерімі және қатысуы туралы дәйекті ақпараттарды жедел алу.
Балалардың бағаларын және жетістіктерін бақылау
Е-Learning жүйесі ата-аналарға үйден шықпай және жұмыстан қол үзбей өзінің баласының үлгерімі туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді.
Мектебіміз бүкілқазақстандық электрондық оқу жүйесіне қосылды. Электронды оқыту жүйесін ендіру мақсатында мектепке ең заманауи техника – аса жоғарғы жылдамдықты локальді желі, 4-10 Мбит/сек кең көлемді Интернет, оларға кез-келген кабинеттен қосылатын сымсыз Wi-Fi нүктелері, ең заманауи сервер- компьютер, 1 мультимедиалық сандық подиум мәжіліс залында, интерактивті тақтамен жабдықталған жаңа информатика сыныбы 52 кабинет, қуатты проектор, 15 ноутбуктер, 30 моноблоктар, 24 дербес компьютерлер, 2 принтер құрылғылары, 2 жылжымалы мультимедиалық құрылғы 2 ноутбукпен, әрбір сыныпта, әр мұғалімнің, қызметкерлердің алдында жеке компьютерлер, электрондық мұғалімдер бөлмесімен жабдықталды.
2011-2020 жылдары Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасына сәйкес республикада E-Learning электронды оқыту жүйесін енгізу көзделген. 2015 жылға электронды оқытумен білім беру ұйымдарының 50 пайызын қамту, 2020 жылға көрсеткішті 90 пайызға дейін жеткізу мақсаты қойылған. Электронды оқыту E-Learning жүйесі жаңа ақпараттық қатынастық технологиялардың кең мүмкіндігі арқылы жалпы орта білім берудің көптеген маңызды мәселелерін шешуге ықпал етеді.
Атап айтсақ:
- Оқыту үшін аумақтық шектеудің болмауы;
- Оқытудың өзіндік ырғағын таңдау мүмкіндігі;
- Оқытудың алуан түрлі құралдары мен әдістері;
- Жоғары сапалы материалдарға қол жеткізу.
E-Learning жүйесінің ерекшелігі, ол алыс аудандардағы білім берудің сапасын арттыруға, қала мектептері мен ауылдағы мектептердің білім деңгейін теңестіруге мүмкіндік береді. E-Learning бүгінгі күні оқытудың басым түрлерінің бірі болып танылады, ол әлемнің көптеген елдерінде білім беру жүйесіне енгізілген.
Қоғамның дамуы бүгінгі таңдағы білім беру процесінде дамыған елдер стандартына деген ұмтылысты қажет етуде. Ал әлемдік білім кеңістігіне ену, әрине, бәсекеге қабілеттілік ұғымымен байланысты. Қажеттілік, қабілет, мүмкіндіктен туындайтын нәтиже даму мен ұмтылыс арқылы жүзеге асады. Осыған орай, жаңа қабылданған «Білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы» – Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарын жүзеге асырудың өзекті бағыттарының бірі. Жаңа бағдарламаның ерекшелігі – жаңашылдығы. Атап айтсақ, Бағдарламада білім беру саласына электрондық оқыту жүйесін енгізу жеке бір бағыт ретінде қарастырылған.
Электрондық журнал. Дәстүрлі үлгерім журналының баламасы. Білім алатын сыныптың тізімін, сабақтың өтетін күні мен тақырыбын автоматты түрде жүктеу. Бағалардың бірнеше түрлері мен типтерін қою мүмкіндігі, бір сабақ ішінде бірнеше баға қою. Білім алушының күнделігінде алған бағаларды және үй тапсырмаларын автоматты түрде көрсету.
Электрондық оқытуда 7500 астам ЦБР бар. Цифрлық білім беру ресурстары – ол интерактивтік нысанда оқытуды қамтамасыз ететін оқытылатын пәндер бойынша цифрлық дидактикалық материалдар.
Электрондық кітапхана. Цифрлық білім беру ресурстарын, нормативтік құжаттардың базасын, бақылау-өлшеу материалдарының деректерін қамтиды.
Ұлттық білім беру деректер қоры ҰБДҚ (НОБД) - бұл білім беру саласы бойынша алғашқы статистикалық деректер жинау және өңдеу жөніндегі бизнес-үдерістерді автоматтандыруға арналған, ЭОЖ кіші жүйесі.
Білім беру жүйесін басқаруды қолдаудағы басты құрал болуы себепті электрондық оқыту жүйесі білім беру ортасы жайлы барлық қажетті мәліметтерді сақтауы тиіс. Сондай-ақ, ол – білімді дамытудың ақпараттық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету құралы,
Екіншіден, электрондық оқыту жүйесінің кез келген түйінінен мәліметтерді орталықтандырып жинақтау арқылы білім беру жүйесінің мониторингін жасау құралы,
Үшіншіден, білім беру жүйесі туралы қажетті статистикалық мәліметтерді және түрлі аспектілер бойынша есеп беруді қалыптастыруды қамтамасыз ететін шешім қабылдау құралы ретінде әрекет етуі тиіс.
Электрондық оқытудың құралдары:
Кейстік технология: Қағазды, электронды, өзге де жеткізу түрінде және оларды өздік оқитын білім алушылар үшін жіберілетін мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдар жиынтығы негізінде жинақталған технология.
ТВ технология: Басқа ақпараттық ресурстарға қатынас құра алмайтын жергілікті ауыл балалары үшін оқу-танымдық фильмдер, эксперименттер көрсетілімі, физика, химия және биология бойынша ауыл мектептерінде орындауға болмайтын зертханалық жұмыстар, озық тәжірибе сабақтары – жоғары санатты мұғалімдердің шебер-сыныптары, электрондық оқулықтар мен интерактивтік жабдықтарды пайдалану әдістемесі бойынша сабақтарды көруге арналған технология.
Желілік технология: Білім алушылардың оқытушылармен және бір-бірімен интерактивті қарым-қатынас түрінде, сонедай-ақ интернет жүйесін қолдану негізінде оқу үрдісін басқаруда оқу-әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету технологиясы.
Электрондық оқыту жүйесі барлық білім беру мекемелері, мұғалім, оқушы және олардың білім беру ортасында ауысып отыруы туралы мәліметтерді сақтайды.
Қорыта айтқанда, электронды оқыту жүйесі төмендегідей ішкі жүйелерден тұрады:
Мектепті басқару жүйесі (SMS)
Сыныпты басқару жүйесі (CRMS)
Оқытуды басқару жүйесі (LMS)
Тестілеу жүйесі (TMS)
Өзара әрекеттестіктің менеджменті (CRM)
Жоспарлау жүйесі (PMS)
Пәндер бойынша электрондық әдістік жүйелер (MMS)
Электрондық психологиялық-сараптамалық жүйе (MPsMS)
Ақпараттық анықтамалық жүйе (IMS)
CRMS. Сыныптық бөлмені басқару жүйесі (CRMS) шет тілдері мен басқа да пәндерді компьютерлендірілген оқыту үшін, оқушылардың әрекеттерін бақылау, компьютерлермен қашықтан басқару, білімді тексеруді жүргізу, файлдармен алмасу, қарым-қатынас үшін арналған.
Жаңа мемлекеттік бағдарламаның негізгі бағыттарының бірі – электрондық оқыту жүйесін іске асыру қандай мүмкіндіктер береді?
Оқушы автоматтандырылған жүйеде өзінің күнтізбесін, күнделігін жүргізеді. Ал мұғалім күнтізбелік-тақырыптық жоспары бар электрондық дәптерді, сынып журналын, хабарландыру қызметін толтыратын болады. Ата-аналар қауымы тәрбие мәселелері бойынша кеңестер алу, сондай-ақ қашықтықтан баласының сапалы орта білім алуы мен жетістіктері туралы ақпараттық хабарлама алу мүмкіндігіне ие болады.
Оқытушылық жүктемені, сабақ кестесін, үлгерім мониторингі мен оқушылардың сабаққа келуін, педагогтің қызметін, есептілікті директордың орынбасары жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасын 2020 жылға дейінгі дамытудың стратегиялық жоспарының 136-тармағында: «Орта, техникалық, кәсіптік және жоғарғы оқу орындарында электрондық оқыту жүйесі (е-learning) енгізілетін болады», - деп қарастырылған. Және Елбасының 2010 жылғы 7 желтоқсанда № 1118 Өкімімен бекітілген Қазақстан Республикасы 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламаның негізгі міндеттерінің бірі оқу үдерісін автоматтандыруды енгізудегі «білім беру ұйымдарының 90%-ы электрондық оқыту жүйесін қолданылады» мақсаттық индикаторына негіздеп электронды оқыту жүйесін 2011-2012 оқу жылынан бастап жүзеге асырылып отыр.
Бұл жүйені ұйымдастыру жағынан қамтамасыз етуді Білім және Ғылым минстрлігінің тапсырысы бойынша Ұлттық Ақпараттық Технологиялар акционерлік қоғамы ҰАТ АҚ (АО НИТ) жүзеге асырады. Электронды оқыту жүйесі Электронды Үкіметтің бір бөлігі болып есептеледі. Ұлттық Ақпараттық Технологиялар акционерлік қоғамының мамандарына мектебіміз туралы барлық мәліметтер ҰБДҚ (НОБД)-ға енгізуге берілу сияқты жұмыстар атқарылып жатыр.
Алдағы уақытта да қомақты жұмыстар атқарылады, яғни алдағы он жыл да түбегейлі өзгерістерге толы болмақ. Ол өзгерістерді сапалы орындауға қажетті құрал-жабдық базасы бар, Елбасының биылғы Жолдауында айтылғандай, елді, білім беруді жаңғыртуға атсалысуға біз де ниеттіміз.
E-Learning – мемлекетіміздің білім сапасындағы жаңа бір үлкен асуы деп қабылдаймын. Ол балаларымыздың жарқын болашағына жасалған маңызды қадам.
