Т?здарды? жіктелуі, алынуы, ?асиеті

Сабақтың тақырыбы: Тұздардың жіктелуі, алынуы, қасиеті Сабақтың мақсаты: а) Білімділік: Бейорганикалық қосылыс кластарын еске түсіре отырып тұздарға жалпы сипаттама беру, оларды жіктеу, алу және химиялық қасиеттері туралы мағлұмат беру, білімдерін іс жүзінде шығармашылықпен сауатты қолдана білуге дағдыландыру. ә) Тәрбиелік: Оқушыларды сабақ үстінде жеке, топтық, ұжымдық қарам - қатынасқа баулу , ой пікірлерін өзара бөлісуге, достыққа , адамгершілікке тәрбиелеу б) Дамытушылық: Ой - өрісін, есте сақтау және шығармашылық қабілеттерін дамыту . Көрнекілігі: сызба , слайд, электронды оқулық, кестелер , бейне тәжірибе, Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту Сабақтың әдісі: түсіндіру , сұрақ - жауап ,ойын, ой – қозғау Оқыту формасы: топтық, жеке жұмыс Сабақтың түрі: сайыс сабақ

Сабақтың барысы:

І ұйымдастыру кезеңі Оқушылар назарын сабаққа аудару.

ІІ Үй тапсырмасын сұрау І Ертегі арқылы бейорганикалық қосылыс қасиеттеріне шолу жасау. Ерте – ерте, ертеде , ешкі құйрығы келтеде , химияның жерінде, элементтер елінде «Бейорганика» деген шал өмір сүріпті. Оның 4 ұлы болыпты .Бір күні шал балаларын жинап алып өсиет айтыпты : «балаларым, мен қартайдым , төрімнен көрім жақын. Талапты азамат ертеңгі күнін ойлап, бір апта уақыт беремін, жан - жақты зерттеп, шарлап , әрқайсыңның жаныңа сүйеніш, өміріңе азық болар зат әкеліңдер» - депті .Ұлдары әке сөзін құп алып, жол жүріп кетті. Уәделі күні сапардан ұлдары олжалы оралыпты. Оның ұлдары кімдер? Олжалары не ? Жауабы: ұлдары оксид , қышқыл , негіз және тұз 1. оксид – қышқылдық , негіздік 2. негіз - сілтілер , негіздер 3. қышқыл - оттекті , оттексіз; негізді 4. Тұз - ? Содан бері балаларына осы олжалары өмірлік азық болып келеді екен. 1. Қышқылдар дегеніміз не ? Қышқылдың негіздік оксидпен әрекеттесу теңдеуін жазыңдар, түзілген зат қай класқа жатады?. 2. Қышқылдар неше топқа жіктеледі? 3. Оттекті қышқылдарға мысал келтір, оларды ата 4. Оттексіз қышқылдарға мысал келтір, оларды ата 5. Қышқылдарды алудың неше әдісі бар ? (3) 6. негіздер дегеніміз не? Негіздердің қышқылдық оксидтермен әрекеттесу теңдеуін жазып, түзілген заттың қай класқа жататынын атаңдар. 7. Қышқылдардың тағы қандай химиялық қасиетін білеміз? 8.Сілтілердің химиялық қасиетін жазыңдар. Қышқыл, негіз,оксидтердің олжаларынан” бейорганика” шалдың 4-ші ұлы тұздың дүниеге келетініне көзіміз жетті. Сұрақ. Тұз дегеніміз не? Оның неше баласы бар? Оның олжасы қандай?

ІII жаңа сабақ Іздену (нені белгіміз келеді? ) Тұздар дегеніміз - металл атомы мен қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар. Тұздардың алыну әдістерін демонстрациялық, бейне тәжірибелер арқылы көрсетіледі. Реакция теңдеулерін оқушылар өздері жазады Тұздарды алу жолдары: 1) Металл мен бейметаллдан: Мg + Сl 2 = Мg СI 2 2) Негіздік оксид пен қышқылдық оксидтен : МgО + ЅО 3 = Мg ЅО 3 3) Негіздік оксид пен қышқылдар : СаО+ 2 НСІ = CāCỊ 2 + H 2О 4) қышқылдық оксид пен негіздің әрекеттесуінен : СО 2 + Са (ОН) 2 = CаCO 3 + H 2О 5) қышқыл мен негіздің бейтараптануынан H 2SО 4+2NaОH =Νa 2ЅО 4+H 2О 6) Тұз бен қышқылдың әрекеттесуінен : Ва СІ 2 + Н 2 ЅO 4 =BaЅО 4 + 2HCI 7) Тұз бен тұздың әрекеттесуінен СaCI 2+Аg 2СО 3=СaСО 3+ 2AgCI 8) Тұз бен сілтінің әрекеттесуінен CūЅО 4+2ŃaОH= Ńa 2ЅO 4+ Cū(OH) 2 9) металдың қышқылмен әрекеттесуінен Zň+2HCĪ=ZňCĬ 2 +H 2 10) металл мен тұз әрекеттесуінен : Си + НgCI 2=CuCI 2+ Hq Тұздардың химиялық қасиеті : 1.тұздар металдармен әрекетеседі : Zń + Hq(ŃO 3) 2=Zń(ŃO 3) 2 + Hq 2. Тұздар сілтімен әрекеттеседі СuCI 2+2ŃaOH=2ŃaCI+ Cu(OH) 2 3. Қышқыл мен тұз әрекеттесіп , жаңа тұз және қышқыл түзеді Си SO 4+H 2S=CuS+H 2SO 4 4. Тұздар өзара бір – бірмен әрекеттеседі : CaCI 2+Na 2CO 3=CaCO 3+ 2NaCI 5. Кейбір тұздар қыздырғанда айырылады . Са СО 3 =CaO+CO 2 Қышқыл тұзды алу әдістері. К2О + Н3РО4 = К2НРО4 + Н2О Аз көп калий гидрофосфаты К2О + 2Н3РО4 = 2КН2РО4 + Н2О өте аз өте көп калии дигидрофосфаты K2CO3 + H3PO4 = K2HPO4 + H2O + CO2¬ аз көп калий гидрофосфаты K2CO3 + 2H3PO4 = 2KH2PO4 + H2O + CO2¬ өте аз өте көп калия дигидрофосфаты K2HPO4 + H3PO4 = 2KH2PO4 (СuOH)2SO4 + 3H2SO4 = 2Cu(HSO4)2 + 2H2О мыс(II) дигидроксосульфаты мыс (II) гидросульфаты (AI(OH)2)2SO4 + 5H2SO4 = 2AI(HSO4)3 + 4H2O алюминий дигидроксосульфаты алюминий гидросульфаты AlOHSO4 + 2H2SO4 = AI(HSO4)3 + H2O алюминия гидроксосульфаты алюминия гидросульфаты Mg + 2H2SO4 = Mg(HSO4)2 + H2¬ аз көп магний гидросульфаты 2Ca(H2PO4)2 + (CaOH)3PO4 = 5CaHPO4 + 3H2O кальций гидроортофосфаты K2O + SO3 + H2O = 2KHSO4 калия гидросульфаты Fe + 2H2SO4 = Fe(HSO4)2 + H2^ көп темір(II) гидросульфаты KOH + SO3 = KНSO4 Негіздік тұзды алу үшін негіз артығымен, қышқыл жеткіліксіз алынады Al(OH)3 + 2HCI = AlOHCI2 + 2H2O көп аз алюминий гидроксохлориді AI(OH)3 + HCI = Al(OH)2CI + 2H2O өте көп өте аз алюминия дигидроксохлориді AIOHCI2 + AI(OH)3 = 2AI(OH)2CI алюминий гидроксо хлориді алюминий дигидроксо хлориді AI(HSO4)3 + 2AI(OH)3 = 3AI(OH)SO4 + 3H2O алюминия гидросульфаты алюминий гидроксосульфаты AI(HSO4)3 + 5AI(OH)3 = 3(AI(OH)2)2SO4 + 3H2O алюминий гидросульфаты алюминий дигидроксосульфаты AI(HSO4)3 + 2(AI(OH)2)2SO4 = 5AI(OH)SO4 + 4H2O

1.Ойын “сәйкесін тап”. а) «Кім жылдам» ойыны №4 – жаттығу .мына тұздардың формулаларын жазыңдар : кальций хлориді:СаСІ 2 Темір (ІІІ) сульфаты Ғe 2 (SO 4) 3 барий нитраты Ba(NO3)2 натрий гидро сульфаты NaHSO 4 кальций дигидросульфаты СаН2 SO4 ә) «Ойлан жауап бер» ойыны №5 Н 3 РО4 + 3 КОН =K 3PO 4+3H 2O Са (ОН) 2 +2 НСІ ==СаСІ 2 + 2 Н 2 О Н 2SО4 + Na 2SO 4+2H 2O б) «Химиялық эстафета» №8 С→CO2→ Na 2CO3→CO2 →CaCO3; Си→CuO→CuCI2 →Cu(OH)2→CuO С+О 2 =CO2 2Си + О2 →2CuO Na 2O+CO2=Na 2CO3 CuO+2HCI=CuCI2+HO Na 2СO3 +H2SO4 →Na 2 SO4+СО2 +H2O CO2+CaO→CaCO3 CuCI2+2NaOH=Cu(OH)2+2NaCI Cu(OH)2→CuO+H 2O в) «шығармашылық сәт» тапсырмаларды өз бетімен орындау Тұздар қолданылуы, маңызы туралы сипаттама.

V үйге тапсырма: №9 есеп 10- жаттығу тұздарды алуға бірнеше мысалдар келтіру

VІ бағалау