С?лемдесу ж?не о?ушыларды т?гендеп, к?нді та?та?а жазып ?ою
?й тапсырмасын тексеріп
О?ушыларды 4 топ?а б?ліп отыр?ызу
Саба?ты? барысы:
Саба? сайыс т?рінде ?теді. Ол ?шін топ 4 ша?ын топтар?а б?лінеді. Топтарды? аттары: 1-ші топ:Алтын 2-ші топ:К?міс3-ші топ:Мыс 4-ші топ: Темір
Жа?а саба?ты т?сіндірмес б?рын ?й тапсырмасы тексеріліп, жа?а саба?ты? та?ырыбы аны?талады. Жа?а саба?ты? та?ырыбы жасырыл?ан с?зж?мба? та?тада ілінулі т?рады. Та?ырыпты табу ?шін топтардан о?ушылар шы?ып с?зж?мба?ты шешеді. Та?ырып аны?тал?аннан кейін о?ушылар та?ырыпты д?птерлеріне жазып алады.
М??алім металдар туралы ?ыс?аша т?сініктеме береді:
Металдар адамзат ?о?амына ерте кезден бері белгілі. ?ркениетті ?ндірісті? дамуына с?йкес ж?не адамдарды? металдарды игеруіне, ?олдануына байланысты тарихта б?тіндей металдар д?уірлеріні? аты ?алды. Мысалы: мыс д?уірі, ?ола д?уірі.
Тас ?асырында ал?аш?ы табыл?ан металдар алтын ж?не мыс болатын. Адам ал?аш рет таза темірмен аспаннан т?скен метеоритті? сыны?ы ар?ылы танысты. ?аза?стан аума?ында да ерте кезде металдардан жасалын?ан к?птеген б?йымдар табылды. Мысалы: Тай?азан (Т?ркістанда), «Алтын адам» (Есік ?аласында).
?азіргі адамзат ?о?амыны? дамуы ?шін металдарды? ма?ызы орасан зор. Б?гінгі к?ні металдарды ?олданбайтын ?ндіріс саласы жо?. Оларды ??рылыста, автомобиль жасауда, ?ша?тарда, ауыл шаруашылы?ында ке?інен ?олданады.
Ал енді металдарды? периодты? ж?йедегі орналасуына келетін болса? ?азіргі белгілі бол?ан 109 элементті? 87-сі металдар. Олар периодты? ж?йені? барлы? топтарында орналас?ан. Мысалы: бордан астат?а дейін т?зу сызы? ж?ргізсе, сызы?ты? асты??ы сол жа?ында орналас?ан элементтерді? барлы?ы металдар. Металдарды? жалпы барлы?ына бірдей орта? келесі физикалы? ?асиеттері бар:
электр то?ын ?ткізгіштігі
жылу ?ткізгіштігі
металды? жылтырлы?ы
иілгіштігі
таптал?ышты?ы
м?лдір еместігі
Осы жалпы?а орта? ?асиеттерімен бірге оларды? ?р?айсысыны? ?зіне т?н
?асиеттері де бар:
бал?у температурасы
ты?ызды?ы
салыстырмалы атомды? салма?ы
т?сі
?аттылы?ы
валенттілігі
Металдар таби?атта ке?іне тарал?ан. Таби?атта таралуы бойынша :
алюминий – 7,5%
темір – 4,2 %
кальций – 3,2%
натрий – 2,4%
калий – 2,3%
Сайысты? басталуы:
Химия + Экономика
4 топ?а бірдей бір с?ра? беріледі:
Металдар ж?не оларды ??деу елімізді? экономикасына ?андай ?серін тигізеді?
?ойыл?ан с?ра??а жауап беруді топта?ы о?ушылар бірігіп шешеді.
Берілген уа?ыт біткен со? ?р топтан бір-бір о?ушы шы?ып жауап береді. С?ра??а
д?рыс толы? жауап берген топ?а 5 ?пай, ?ал?андарына одан т?мен ?пай беріледі
Химия + ?аза? тілі
?р топ?а бір –бір металл беріліп, олар осы берілген металл туралы ша?ын ??гіме жазады. ??гімені топта?ы о?ушылар бірігіп а?ылдаса отырып жазады. Берілген уа?ыт біткен со? ??гімені ?р топтан бір-бір о?ушы шы?ып о?ып береді. С?ра??а д?рыс толы? жауап берген топ?а 5 ?пай, ?ал?андарына одан т?мен ?пай беріледі.
?р топ?а берілетін металдар келесідей:
1-ші топ:никель2-ші топ: ?ор?асын3-ші топ: алтын 4-ші топ: к?міс
3. Зертханалы? т?жірибе
4 топ?а бірдей темір, мыс ж?не алюминий ?лгілері беріледі. ?рбір топ осы
аны?тайды. Тапсырманы топта?ы о?ушылар барлы?ы бірігіп жазбаша
орындап, берілген уа?ыт біткен со? ?р топтан бір-бір о?ушы шы?ып о?ып береді.
Металдарды? ?асиеттерін толы? жаз?ан топ?а 5 ?пай, ?ал?ан топтар одан т?мен
?пай алады.
Аны?тама беру
Металдар дегеніміз не? – деген с?ра??а жауап беру ар?ылы металдар?а аны?тама беріледі. Жауапты топта?ы о?ушылар бірігіп а?ылдаса отырып жазбаша т?рде береді. Берілген уа?ыт біткен со? аны?таманы топтан бір-бір о?ушы шы?ып о?ып береді. С?ра??а д?рыс толы? жауап берген топ?а 5 ?пай, ?ал?андарына одан т?мен ?пай беріледі
Саба?ты ?ортындылау
Саба?ты ?ортындылау ?шін топтарды? ал?ан барлы? ?пайлары саналады. О?ушыларды? берген жауаптарын ба?алау ?ызыл, жасыл, сары т?сті карточкалар ар?ылы ж?ріледі. ?ызыл карточка – 5 ?пай, жасыл – 4 ?пай, сары – 3 ?пай.
1-ші орын ал?ан топ о?ушылары - ?тежа?сы, 2-ші орын ал?ан топ о?ушылары – жа?сы, 3-ші орын ал?ан екі топты? о?ушылар ?ана?аттанарлы? деген ба?а?а ие болады.
С?ра?-жауап:
Химиялы? элементті? аты
?антты су?а сал?анда ж?рілетін процесс
?ан ??рамында болатын химиялы? элемент аты
Алфавиттегі бірінші ?ріп
Е? же?іл металл
Влага с?зіні? ?аза?шасы
Бер с?зіні? антонимі
Шынды?ты д?лелдейтін с?з
?йге тапсырма: Металдар та?ырыбына с?зж?мба? ??растыру
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Пән аралық байланыс: химия, математика, физика, қазақ тілі, география, тарих,
экономика.
Ұйымдастыру кезеңі
Сәлемдесу және оқушыларды түгендеп, күнді тақтаға жазып қою
Үй тапсырмасын тексеріп
Оқушыларды 4 топқа бөліп отырғызу
Сабақтың барысы:
Сабақ сайыс түрінде өтеді. Ол үшін топ 4 шағын топтарға бөлінеді. Топтардың аттары: 1-ші топ:Алтын2-ші топ:Күміс3-ші топ:Мыс 4-ші топ: Темір
Жаңа сабақты түсіндірмес бұрын үй тапсырмасы тексеріліп, жаңа сабақтың тақырыбы анықталады. Жаңа сабақтың тақырыбы жасырылған сөзжұмбақ тақтада ілінулі тұрады. Тақырыпты табу үшін топтардан оқушылар шығып сөзжұмбақты шешеді. Тақырып анықталғаннан кейін оқушылар тақырыпты дәптерлеріне жазып алады.
Мұғалім металдар туралы қысқаша түсініктеме береді:
Металдар адамзат қоғамына ерте кезден бері белгілі. Өркениетті өндірістің дамуына сәйкес және адамдардың металдарды игеруіне, қолдануына байланысты тарихта бүтіндей металдар дәуірлерінің аты қалды . Мысалы: мыс дәуірі, қола дәуірі.
Тас ғасырында алғашқы табылған металдар алтын және мыс болатын. Адам алғаш рет таза темірмен аспаннан түскен метеориттің сынығы арқылы танысты. Қазақстан аумағында да ерте кезде металдардан жасалынған көптеген бұйымдар табылды. Мысалы: Тайқазан (Түркістанда), «Алтын адам» (Есік қаласында).
Қазіргі адамзат қоғамының дамуы үшін металдардың маңызы орасан зор. Бүгінгі күні металдарды қолданбайтын өндіріс саласы жоқ. Оларды құрылыста, автомобиль жасауда, ұшақтарда, ауыл шаруашылығында кеңінен қолданады.
Ал енді металдардың периодтық жүйедегі орналасуына келетін болсақ қазіргі белгілі болған 109 элементтің 87-сі металдар. Олар периодтық жүйенің барлық топтарында орналасқан. Мысалы: бордан астатқа дейін түзу сызық жүргізсе, сызықтың астыңғы сол жағында орналасқан элементтердің барлығы металдар. Металдардың жалпы барлығына бірдей ортақ келесі физикалық қасиеттері бар:
электр тоғын өткізгіштігі
жылу өткізгіштігі
металдық жылтырлығы
иілгіштігі
тапталғыштығы
мөлдір еместігі
Осы жалпыға ортақ қасиеттерімен бірге олардың әрқайсысының өзіне тән
қасиеттері де бар:
балқу температурасы
тығыздығы
салыстырмалы атомдық салмағы
түсі
қаттылығы
валенттілігі
Металдар табиғатта кеңіне таралған. Табиғатта таралуы бойынша :
алюминий – 7,5%
темір – 4,2 %
кальций – 3,2%
натрий – 2,4%
калий – 2,3%
Сайыстың басталуы:
Химия + Экономика
4 топқа бірдей бір сұрақ беріледі:
Металдар және оларды өңдеу еліміздің экономикасына қандай әсерін тигізеді?
Қойылған сұраққа жауап беруді топтағы оқушылар бірігіп шешеді.
Берілген уақыт біткен соң әр топтан бір-бір оқушы шығып жауап береді. Сұраққа
дұрыс толық жауап берген топқа 5 ұпай, қалғандарына одан төмен ұпай беріледі.
Химия + Қазақ тілі
Әр топқа бір –бір металл беріліп, олар осы берілген металл туралы шағын әңгіме жазады. Әңгімені топтағы оқушылар бірігіп ақылдаса отырып жазады. Берілген уақыт біткен соң әңгімені әр топтан бір-бір оқушы шығып оқып береді. Сұраққа дұрыс толық жауап берген топқа 5 ұпай, қалғандарына одан төмен ұпай беріледі.
Әр топқа берілетін металдар келесідей:
1-ші топ:никель2-ші топ: қорғасын3-ші топ: алтын 4-ші топ: күміс
3. Зертханалық тәжірибе
4 топқа бірдей темір, мыс және алюминий үлгілері беріледі. Әрбір топ осы
металдардың сыртқы пішініне қарап олардың физикалық қасиеттерін
анықтайды. Тапсырманы топтағы оқушылар барлығы бірігіп жазбаша
орындап, берілген уақыт біткен соң әр топтан бір-бір оқушы шығып оқып береді.
Металдардың қасиеттерін толық жазған топқа 5 ұпай, қалған топтар одан төмен
ұпай алады.
Анықтама беру
Металдар дегеніміз не? – деген сұраққа жауап беру арқылы металдарға анықтама беріледі. Жауапты топтағы оқушылар бірігіп ақылдаса отырып жазбаша түрде береді. Берілген уақыт біткен соң анықтаманы топтан бір-бір оқушы шығып оқып береді. Сұраққа дұрыс толық жауап берген топқа 5 ұпай, қалғандарына одан төмен ұпай беріледі.
Сабақты қортындылау
Сабақты қортындылау үшін топтардың алған барлық ұпайлары саналады. Оқушылардың берген жауаптарын бағалау қызыл, жасыл, сары түсті карточкалар арқылы жүріледі. Қызыл карточка – 5 ұпай, жасыл – 4 ұпай, сары – 3 ұпай.
1-ші орын алған топ оқушылары - өтежақсы, 2-ші орын алған топ оқушылары – жақсы, 3-ші орын алған екі топтың оқушылар қанағаттанарлық деген бағаға ие болады.
Сұрақ-жауап:
Химиялық элементтің аты
Қантты суға салғанда жүрілетін процесс
Қан құрамында болатын химиялық элемент аты
Алфавиттегі бірінші әріп
Ең жеңіл металл
Влага сөзінің қазақшасы
Бер сөзінің антонимі
Шындықты дәлелдейтін сөз
Үйге тапсырма: Металдар тақырыбына сөзжұмбақ құрастыру
