Т?здар гидролизі

Пән: химия

9в-сынып

Күні: 22.10.2014

Сабақ № 12

Сабақтың тақырыбы:

Тұздар гидролизі.Биосферада тұздар гидролизінің маңызы. рН туралы түсінік, ағзадағы қышқылдық-сілтілік орта

Жалпы мақсаты

Мақсаты: Тұздарды түзілу табиғатына қарай топтастырып, суға қатысты реакциялары арқылы тұздардың гидролизденумен таныстыру және сутектік көрсеткіш жайлы түсінік беру.

Күтілетін нәтижелер

А. Тұздардың гидролизденуі, гидролиздену реакцияларымен таныса отырып, ерітінді ортасын анықтауды үйренеді
В. Тұздар және ион алмасу реакциялары жайлы білімдерін толықтырады, иондық теңдеулерді жазуға дағдыланады, логикалық ойлау қабілеттерін дамытады.
С. Кейбір заттар ерітінділерінің ортасын анықтап, біле отырып ұқыптылыққа, тазалық сақтауға, өз денсаулығына жауапкершілікпен қарауға үйренеді

Сабақ түрі

Кіріктірілген сабақ

Қолданылатын әдіс тәсілдер

Химиялық диктант,топқа бөлу арқылы постер дайындау,зертханалық жұмыс жасап дәлелдеу ,сәйкестендіру жұмысы барысында білімін бекіту, бағдаршам бойнша бағалау

Керекті жабдықтар

Оқулық,АҚТ ,плакаттар,түрлі-түсті қағаздар, натрий хлориді,натрий карбонаты және алюминий сульфаты, ,метилоранж,фенолфталеин ерітнділері, сынауықтар,тұрғы,тамшуыр

Сабақ барысы:

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

Негізгі бөлім

Тұсаукесер

Оқушылармен амандасу.

Үй тапсырмасын сұрауды химиялық диктант беру

Химиялық диктант

1. Электролиттік диссоцация дегеніміз.........

2. Электролит деп......................................

3. Электролиттерді үшке жіктейміз:...............

4. ЭДО тұрғысынан қышқылдар дегеніміз.........

5. ЭДО тұрғысынан негіздер дегеніміз.............

6. ЭДО тұрғысынан тұздар дегеніміз..........

7. Ион алмасу реакциясы аяғына дейін жүреді.........

(7минут)

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу

Біздер тұздар деген түсінікті 8-сыныптан бері білеміз.Енді гидро деген сөзді география сабағынан білеміз гидросфера яғни су қабаты екендігін

Тұздар гидролизі –тұздың құрамындағы иондары мен су молекулаларының арасында жүретін ,нәтижесінде әлсіз электролит молекуласы не иондары түзілетін реакциялар.(5 минут)

1.Психологиялық дайындық.(Сергіту сәті.музыка арқылы билеп, серігу)

Суреттерді таңдау арқылытопқа бөлінеді: (Na⁺.K⁺. Ca²⁺. Cl^-. SO^2-₄)

1-топ

2-топ

3-топ

4-топ

5-топ

(2мин)

Судың өте аз мөлшерде сутек Н⁺ және гидроксид ОН^- иондарына диссоциацияланатыны белгілі:

Н₂О=H⁺+OH^-

Диссоциация нәтижесінде сутек Н⁺ және гидроксид ОН^- иондарының бірдей мөлшері түзіледі.

Интерактивті тақтаға жазылады жұмыстану

Күшті қышқыл Әлсіз қышқыл

H₂SO₄ H₂CO₃

HCL H₂SO₃

HNO₃ H₂S

HClO₄ H₂SiO₃

Күшті негіз Әлсіз негіз

NaOH AL(OH)₃

KOH Fe(OH)₃

LiOH NH₄OH

Ca(OH)₂ Cu(OH)₂

Сутек Н⁺ және гидроксид ОН^- ионының мөлшері бірдей болса бейтарап ерітінді деп аталады. Гидроксид иондарының ОН^- мөлшері артық болса сілтілік ерітінді деп аталады. Сутек иондары Н⁺мөлшері артық болса қышқылдық ерітінді деп аталады. Күшті қышқыл мен күшті негіз немесе әлсіз қышқыл мен әлсіз негіз әрекеттескенде орта бейтрап болады.

Сутектік көрсеткіш. Көрсеткіш дәрежесі теріс сандары қолдану ыңғайсыз болғандықтан , сутек иондарның концентрациясын рН-пен өрнектейді де, сутектік көрсеткіш дейді. рН арқылы ерітінділердің ортасы былай сипатталады: Бейтарап рН=7; қышқылдық рН˂7; сілті рН˃7

1-топқа «Na⁺» Әлсіз негізбен күшті қышқылдың гидролизі

2-топқа «K⁺» Күшті негіз бен әлсіз қышқылдың гидролизі

3-топқа «Са²⁺» Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдың гидролизі

4-топқа «SO^2-₄» Күшті қышқыл мен күшті негіз гидролизі

5-топқа «СІ^-» Сутектік көрсеткіш (6 минут)

Тұздардың гидролизінің биосферадағы маңыздылығы туралы

Химия және биология пәнннің мұғалімі Гулбаршын Ермеккалиқызы

Өте қызықты ақпаратымен бөліспекші.

Қатерлі ісікпен ауыратын адамдардың қанның құрамында рН-7,1

болады екен.Асқазандағы қышқылдардың рН мөлшері асқан

жағдайда керісінші кеміген жағдайларда ауруларға үшырауы

туралы мағұламат беріледі

Мұғаліммен амандасады.

Психологиялық дайындықтан кейін оқушылар жақсы көңіл-күймен сабақты бастайды.

1. Электролиттердің судағы ерітіндісінің электр тоғын өткізуі электролиттік диссоциация дейді

2. Ерітінділерімен балқымалары электр тоғын өткізетінді электролит дейді

3. Күшті ,орташа күшті ,әлсіз электролит

4. Сулы ертіндіде диссоциацияланған кезде сутек катионы түзіледі

5. Анион ретінде гидроксид түзіледі

6. Оң зарядталған металл катоин теріс қышқыл анион

7. Тұнба, газ бөледі, су және аз диссо

Оқушылар өткен тақырыптарды еске түсіреді.Тұздар дегеніміз-металл атомдарынан және қышқыл қалдықтарынан тұратын күрделі заттар.Гидро дегеніміз-су .Тұздар гидролизінің анықтамасын дәптерлеріне жазады

Әр топтардың алдарында кесте болады бойынша жұмыстанады.

Топтарға тапсырма берілгеннен кейін постер қорғайды (барлық оқушылар қатысады)

1. H₂SO₄ + 2Al(OH)₃=Al ₂(SO₄)₃+ 4H₂O

Орта қышқылдық ОН^-˂Н⁺

1. 2 NaOH + H₂CO₃ = Na₂CO₃+ 2H₂O

Орта сілтілік ОН^-˃Н⁺

1. 2Al(OH)₃ + 3 H₂S= Al₂S₃+ 6H₂O

Орта бейтарап ОН^-=H⁺(гидролизге ұшырамайды)

1. NaOH+ HNO₃=NaNO₃+H₂O

Орта бейтарап ОН^-=H⁺(гидролизге ұшырамайды)

5.Сутектік көрсеткіш. Көрсеткіш дәрежесі теріс сандары қолдану ыңғайсыз болғандықтан , сутек иондарның концентрациясын рН-пен өрнектейді де, сутектік көрсеткіш дейді. рН арқылы ерітінділердің ортасы былай сипатталады: Бейтарап рН=7; қышқылдық рН˂7; сілті рН˃7

NaCl Na₂CO₃ Al₂(SO₄)₃

Бағалау критерийлерін таныстырып өтемін:

1. Түсінікті баяндалуы

2. Мағыналығы мен бірізділігі

3. Сөйлеу мәдениеті

4.Заттарды,құбылыстарды салыстыру және талдау іскерлігі

5. Заттың,процестің түйінді тұстарын ажырату іскерлігі

6. Қорытынды жасау іскерлігі

Топтардың барлығына кесте арқылы жаңа сабақтан алған білімі

Тұздардың формуласымен оның гидролиздену типінің арасындағы сәйкестікті анықтаңдар

1-есеп шығару.

Массасы 40г мыс сульфаты бар ерітіндісін массасы 12 г калий гидроксидінің ерітіндісімен араластырғанда қанша мыс гидроксидінің тұнбасы түзіледі

Бағдаршам бойынша өткізілген сабақтан алған білімдерін түстермен көрсетеді

Жасыл түс- барлығы түсінікті болды

Сары түс-бір екі сұраққа түсінбедім

Қызыл түс- мүлддем бүгінгі сабаққа түсінбедім

Сабаққа белсенді қатысып отырған оқушыларды бағалау

Оқушылардың зертханалық жұмыс жасағаннан кейін кестені толтыру

1. NaCl+H₂O= NaOH+HCl

2. Na₂CO₃+ 2H₂O= 2NaOH+H₂CO₃

3. Al₂(SO₄)₃+ 3H₂O= 2AL(OH)₃+3H₂SO₄

Тұздар сумен әрекеттескенде гидролизге ұшырайтындығын байқайды.Сонымен қатар индикатор ерітінділер арқылы ортасын анықтай алады.

Дәптерлеріне шыққан нәтижелері туралы жазады.

1.Катион бойынша гидролиз (сумен реакция катион түседі)

AlCl₃+3H₂O=3HCl+ Al(OH)₃↓

2.Анион бойынша гидролиз (сумен реакция анион түседі)

K₂S+ H₂O=KOH+H₂S↑

3.Біріккен гидролиз (сумен реакцияға катионда анион да түседі)

(NH₄)₂S+ H₂O=NH₄OH+ H₂S↑

4.Гидролиз жүрмейді

Na₂SO₄+H₂O=

m(CuSO₄)=40г шешуі:

m(KOH)=12 г CuSO₄+ KOH=Cu(OH)₂↓+K₂SO₄

T/K m(Cu(OH)₂) =?

Рефлексия-2 жұлдыз, 1-тілек бойынша берілген жапсырма қағаздарға өз 2 тілегін 1ұсынысын жазады.

Әр оқушы өзойларын айтады.

Бекіту

Оқушылар ойланады,әрбіреуі өз ойын ортаға салады.

m(CuSO₄)=40г шешуі:

m(KOH)=12 г CuSO₄+ KOH=Cu(OH)₂↓+K₂SO₄

T/K m(Cu(OH)₂) =?

Қорытынды

«Иә» және «Жоқ» ойыны арқылы сабағымызды бекітейік .Иә деген жауабыңыз болса 2 рет қол соғу ал жоқ десе 1 рет қол соғу қажет

1. Ерітіндінің қышқылдығы мен сілтілігін сутек көрсеткіші сН па?

2. Күшті негізбен ,күшті қышқыл болса орта бейтарап па?

3. Күшті қышқыл, әлсіз негіз болса орта сілтілік пе?

4. Әлсіз қышқыл, күшті негіз болса орта сілтілік пе?

1. ЖОҚ (рН)

2. ИӘ

3. ЖОҚ (қышқылдық)

4. ИӘ

Бағалау

Барлық топтардың алдарына бағдаршам қойылады соның ішіндегі түстерді таңдайсыңдар

Алған әсерлері арқылы қағаз беттеріне түсіреді.

Оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсерлерін қағазға жазып кестені толтырады