Тотығу-тотықсыздану реакциялары.

Сабақтың тақырыбы:

Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыш туралы түсінік. Тотығу – тотықсыздану реакциялары.

Сілтеме

Білім стандарты,   пән бағдарламасы,  «Химия» оқулығы, Н.Нұрахметов. 8 - сынып оқулығы. К. Жексембина әдістемелік нұсқау.

Жалпы мақсаты

Сутектің химиялық қасиеттеріне сүйене отырып реакция теңдеулерін жазу арқылы тотығу дәрежелерінің өзгеруін анықтайды. Тотықтырғыш пен тотқсыздандырғышты ажыратады. Электрондарды беру және алу механизмдерін есте сақтайды.

Күтілетін нәтиже

Электрондық баланс тәсілімен танысады. Оны қарапайым теңдеулерге пайдалана бастайды. Нәтижесінде тотығу – тотықсыздану реакцияларын таниды.

Негізгі идеялар

Тотығу, тотықсыздану процестері. Тотығу дәрежесі мәні бір элемент атомының екінші элемент атомына ығысқан электрондар саны. Бинарлы қосылыс – екі элементтен тұратын күрделі заттар.

Құрал-жабдықтар:

Интерактивті тақта, интерактивтік тақта арқылы Power Point, флипчарт, маркер, қарындаш, слайдтар.

Сабақтың түрі

Жаңа білімді игеру сабағы.

Әдіс-тәсілдер

АКТ-ны пайдалану,«Интервью» әдісі

Тапсырма

Мұғалім іс-әрекеті

Оқушы іс-әрекеті

І. қушыларға психологиялық ахуал туғызу

(2 мин)

Сыныпты топқа бөлу.(Химиялық фигуралар арқылы топқа бөлу)

Химиялық фигуралар арқылы топқа бөліну.

ІІ Тарауды қорытындылау (30 мин)

Өз ұстанымын құрады, мәтінді баламалы түсінеді. Берілген сұрақтарға жауап жазады.

Топ мүшелері бірге орындайды.

Оқушылар тапсырманы ауызша орындайды

Тәжірібине жасап теңдеулерді құрастырады.

Білу

Есіңде сақта! Оттек жай зат ретінде қатысатын барлық реакция теңдеулерінде, бірінші кезекте сол және оң жақтағы оттек атомдарының саны, содан кейін ғана басқа элементтер саны теңестіріледі. Жай заттарда тотығу дәрежесі әрқашан 0 – ге тең. Тотықтырғыш – электрон алатын элемент; Тотықсыздандырғыш – электрон беретін элемент. Тотықтырғыш тотықсызданады, тотықсыздандырғыш тотығады.

Бұдан соң бейнеролик арқылы

Әуелі бинарлы қосылыстардағы AI₂⁺³O₃^-2 тотығу дәрежесін анықтауды одан соң күрделі заттағы H₂⁺¹C⁺⁴O₃^-2 элементтің тотығу дәрежелерін анықтауға жаттығу жасайды. Оқушыларға мына заттардың формулаларындағы элементтердің тотығу дәрежесін анықтайды:H₂SO₄, MnCI₂, MgSO₄,SiO₂, CuO,HMnO₄,K₂Cr₂O₇.

Қай жылы болды? Қайда болды? Қалай болды? Формуласын жазыңыз. Атап көрсетіңіз.

1-2 ұпай

Түсіну

Жаттығулар орындау.

1.ТОП Мына қосылыстардағы хлордың:HCI,CI₂,HCIO, HCIO₂, HCIO₄ тотығу дәрежелерін анықтаңдар.

2.ТОП Мына қосылыстардағы фосфордың:PH₃,HPO₃,H₃PO₄,H₃PO₃ тотығу дәрежелерін анықтаңдар.

3.ТОП Мына қосылыстардағы күкірттің: H₂S,ZnS,SO₂, H₂SO₃, H₂SO₄ тотығу дәрежелерін анықтаңдар.

Әр тапсырманы орындай оқушылар бір – бірінді формативті бағалайды: «бармақ» арқылы

Сөйлемді аяқтаңыз. Не білдіңіз? Неліктен? Сөйлемді өзгертіңіз. Өзара байланысын түсіндіріңіз. Өз сөзіңізбен айтыңыз.

3-4 ұпай

Қолдану

Практикалық тәжірібе:

1 топ: Fe + CuSO₄ =

2 топ: Zn + HCl =

3 топ: Al + H₂SO₄ =

Оқушыларға тотықтырғыш,тотықсыздандырғыш ұғымдарының анықтамасын,тотығу-тотықсыздану реакциясының мәнін түсіндіру. Тотығу-тотықсыздану реакциясының теңдеуін құру алгоритмі берілген кесте ілініп, оқушылар жаттығу жұмысын орындайды. Бірнеше тәсілмен шешіңіз. Құбылыстың негізін түсіндіріңіз. Жорамалды тексеріңіз. Қорытынды жасаңыз.

5-6 ұпай

Талдау

Алгоритмі:

1. Химиялық теңдеуді құру.

Теңдеудің оң және сол бөлігіндегі барлық элементтердің тотығу дәрежесін анықтап, оны жазу.

1. Тотығу дәрежесі өзгерген элементті табу.

2. Электрондық баланс теңдеуін құру.

3. Химиялық теңдеуге коэффициенттерін қою.

4. Теңдеудің оң және сол бөлігіндегі оттегінің саны бойынша коэффициенттің дұрыс қойылғандығын тексеру.

5. Тотықтырғышты, тотықсыздандырғышты, тотығу – тотықсыздандыру процесін анықтау.

Сабақты пысықтау мақсатында жаттығулар орындау.

1. Тотығу – тотықсыздану реакцияларының теңдеулерін құру:

1 топ.

AI + S =

H₂S + O₂ =

2 топ.

PbO + H₂ =

AI + Br₂ =

3 топ.

Са + S =

Na₂S + O₂ =

7-8 ұпай

Топтау

«KOHOT» – әдісі бойынша мынадай сұрақтар қойылады:

1. Қандай жағдайда химиялық элементтер оң, теріс, нөл тотығу дәрежесін көрсетеді?

2. H₂,HCI,H₂O,F₂,PCI₅ қосылысындағы элементтердің тотығу дәрежесін анықтаңдар.

3. Иондық,атомдық және молекулалық кристалл торлы заттардың физикалық қасиеттері қандай? Оксидтер тақырыбындағы тотығу деген сөздің мағнасын еске түсіру. Реакциялардың бәрі ТТР-на жатпайды, тек теңдеуде тотығу дәрежелері өзгеретін элемент атомдары болса, ондай теңдеулер ТТР – на жатады. Енді оны заттың құрылысы тұрғысынан қарастыру қажет. Магнийдің күкіртпен әрекеттесуін қарастырамыз:

4. Mg⁰ + S⁰ = Mg⁺²S^-2

ЭБТ құру арқылы теңдеуді теңестіру: Mg⁰ – 2е = Mg⁺² тотығады

S⁰ + 2е = S^-2 тотықсызданады

Mg-тотықсыздандырғыш, S –тотықтырғыш, Магний сульфидіндегі +2,-2 тотығу дәрежесінің мәні айтылады.

Солдан оңға қарай ТД өсетін болса,элемент атомдары тотықсыздандырғыш (ТСШ) қасиет көрсетеді: -4, -3, -2, -1 ,0, +1, +2, +3, +4, +5,+6

Оңнан солға қарай ТД кемитін болса, элемент атомдары тотықтырғыш (ТТШ) қасиет көрсетеді:

Өз шешеміңізді көрсетіңіз. Алгоритм ұсыныңыз. Баламасын табыңыз. Бөліктерден құраңыз. Жүйелеңіз. Зерттеңіз.

9-10 ұпай

Білімді бағалау

Формативті бағалау

Сумативті бағалау

Қосынды ойды бағалаңыз. Жетістіктерін атаңыз. Өлшемдерін көрсетіңіз. Сәйкестігі қандай? Қаншалықты дұрыс? Өз ойыңыз?

11-12 ұпай