"Суды? кермектігі" Саба? жоспары

К?ні: 20.01.16.           Сыныбы: 9 сынып.   ?йге берілген саба?ты? та?ырыбы:

34- саба?. Кальций. Кальциді? ?осылыстары.    35-саба?. § 34. Суды? кермектігі.

Саба?ты? ма?саты: периодты? ж?йені пайдаланып, II топты? негізгі топшасы элементтерін сипаттауды жал?астыру.

Сілтілікжер металы кальциді? ж?не оны? ?осылыстарыны? ?асиеттерін жаза білуге ?йрету. Магний ж?не кальций ?осылыстарыны? биологиялы? ма?ызы мен ?олданылуы туралы о?ушыларды? ма?л?маттарын ке?ейту.

??ралдар мен реактивтер: магний, кальций, ?к суы бар ыдыс, индикаторлар, сынауы?тар, сірі?ке, спирт шам, суы бар ??ты, ?ктастар жина?тамасы.

Саба?ты? барысы. I. Жа?а саба?ты ?абылдау?а дйынды?. Б?рын ал?ан білімді еске т?сірейік(8-сынып).

1.Неліктен барлы? сілтілік металдар к?шті тоты?сыздандыр?ыш болады?

2.Натрий атомыны? ??рылысын сызып, оны? тоты?у д?режесін к?рсеті?дер.

3.Берілген сызбан?с?а?а с?йкес реакия те?деулерін жазы?дар:

Na→NaOH→Na2SO4→Na2O→Na3PO4

4.Массасы 2,3 г натрийді 100г суда еріткенде алын?ан натрий сілтісіні? массалы? ?лесін (%) есепте?дер.

5.Тірі организм ?шін натрий мен калий иондарыны? ма?ызы ?андай?

6.К?йдіргіш натр ?айда ?олданылады?

II. Жа?а саба?ты о?ып-?йрену. II топты? негізгі топшасынбастап т?р?ан элементтер s-элементтерге жатады. Бериллий-екідайлы эелемент. Одан ?рі металдар: магний, кальций, стронций, барий, радий орналасады. Осы элементтерді? ?рт?рлі периодта орналасатынын ескере отырып, ??састы?ын еске т?сіреді.

Екінші топ элементтеріні? е? сырт?ы энергетикалы? де?гейінде 2 электрон бар екенін, электронды? ж?не графиктік формуласына с?йене отырып, кальциді? тоты?у д?режесі +2 екенін т?сіндіру:                             Ca0 - 2? – Ca+2

Тоты?у д?режесі +2 болатын ?осылыстары СаО, Са(ОН)2, ж?не кальций ?осылыстарыны? химиялы? ?асиеттерін кесте ??рып жаздыру?а болады. Т?мендегі тірексызбаны пайдалана отырып, т?зілетін ?німдерді жазып, аттарын атайды:

          кальций                                                                                 кальций оксиді

             +        О2→           +         Н2О +        S→ Ca                        CaO           +          H2S4→ +     Cl2→                                                       +          SO2→

            +         H2→    кальций гидроксиді   +        HCl→ Ca(OH)2     +        CО2 +        H2CО3→

?нерк?сіпте кальциді т?здарыны? бал?ымасын электролиздеп алады.

Кальциді? ?олданылуын айта келіп, ?осылыстарыны? ішінде кальций оксиді СаО мен кальций гидроксидіне Са(ОН)2 ерекше то?талу керек. Техникада СаО с?ндірілмеген ?к, Са(ОН)2 ?к с?ті деп аталады. ?к с?тін ?ктеуге ж?не??ммен ?осып кірпіш ?ала?анда ж?не сыла?анда байланыстырушы зат ретінде ж?мсайды. Б?л ?оспа біртіндеп «?стасып» ?атая бастайды.

Реакция те?деуі:                        Са(ОН)2 + СО2 = CaCO3 + H2O

Кальций т?здарыны? ??рылыста?ы м?ні зор. Оларды? сумен химиялы? байланысып, кристалгидраттар т?зетін ?абілеті бар. Мысалы, таби?и гипс CaSO4 * 2H2O, алебастр (CaSO4)2 * H2O. Алебастр ?нта?ын су?а араластырса, тез ?атаятын  ?оймалжы? масса т?зіледі. ?атаюы суды ?осып ал?анда ж?реді:

(CaSO4)2*H2O + 3H2O = 2(CaSO4*2H2O)

Жа?а та?ыырып: «Суды? кермектілігі» 152 – 154 бет.

Су кермектілігіні? б?лінуі:

Кермектікті екі т?рі болады, Суда Mg, Ca гидрокарбонаттары болса, уа?ытша немесе карбонатты? кермектік,  ал сульфаттар хлоридтер болса, т?ра?ты, я?ни бейкарбонатты кермектік деп аталады.

М?тінмен ж?мыс: о?ушылар м?тінді о?ып мысалдар келтіру керек.

Кермектікті жою, я?ни суды ж?мсарту.

Уа?ытша кермектік суды ?айнатса кетеді:

Ca(HCO3)2 = CaCO3↓ + CO2 + H2O

Кальций  гидрокорбанаты

Кальций корбанаты

К?мір ?ыш?ыл газы

су

Бор ?а? т?рінде т?нба?а т?седі

Техникада к?п м?лшердегі суды ?айнату тым ?ымбат?а т?седі.

Сонды?тан суды ж?мсарту ?шін ?к с?тін пайдаланады.

Ca(HCO3)2 + Ca(OH)2 = 2CaCO3↓ + 2H2O

Т?ра?ты кермектікті химиялы? химиялы? ?дістермен кетіреді.

Мысалы, соданы? к?мегімен:

CaSO4+ Na2CO3 = CaCO3↓ + Na2SO4

III. Ал?ан білімді жина?тап ?орытындылау ?шін та?ырыпты? сро?ында?ы жатты?уды орындау ?ажет.

§31. 1-4- жатты?улар.     §37. 1-7- жатты?улар.           §38. 1-3- жатты?улар.

?йге тапсырма. §35. 1-7-жатты?улар, §36. 1-11- жатты?улар, §37 о?ып келу. Ж?мыс д?птерінен 26-36-тапсырмалар.