Суды? кермектігі ж?не оны? кетіру жолдары

9-сынып?а арнал?ан саба?. Та?ырыбы: "Суды? кермектігі ж?не оны? кетіру жолдары"

Та?ырыбы: Суды? кермектігі ж?не оны? жою жолдары.

Ма?саты:

1.Суды? кермектігі ??ымымен таныстыру, пайда болуы себептерін, оны кетіруді? ионды? механизімін т?сіндіру, суды ж?мсартуды? негізгі ?діс-т?сілдерін айту.

2. Су кермектігін жоюды? ?нерк?сіптегі ж?не т?рмыста?ы ма?ызын к?рсету.

3. ?орша?ан ортаны ?ор?ау?а, таби?ат байлы?ын ?немді пайдалану?а т?рбиелеу. Елімізді? су ?орларын д?рыс ма?сатта пайдаланып, ысырапсыз пайдалану?а жетелеу.

??рал-жабды?тар: ??ды? суы, тазартыл?ан су, еріген ?арды? суы, сабын, ?к суы, сода ерітіндісі, ?ыздыр?ыш прибор, пробирка, ?ста?ыш.

?діс-т?сілдер: ??гіме, есептеулер, зертханалы? эксперимент, с?ра?-жауап, баяндау, демонстрациялау.

Саба?ты? барысы:

?йымдастыру кезе?і. О?ушыларды ?арсы алып, т?гендеу. Назарларын саба??а аудару.
?й тапсырмасын пысы?тау. С?ра?тар?а жауап беру, мысалдар келтіріп, реакция те?деулерін жазу.

А. Са атомыны? электронды? ??рылысы?

?. Таби?атта?ы кальций ?осылыстарыны? айналымы?

Б. Са физикалы? ?асиеттері?

В. Са химиялы? ?асиеттері?

Г. Алынуы.

?. Кальцийді? ма?ызды ?осылыстары.

4. Жа?а саба?.

А) суды? физикалы? ?асиетін т?жірибе ар?ылы аны?тау.

?) кесте толтыру

Б) та?ырыпты т?сіндіру

В) т?жірибе

Г) ?орытынды (?з ойларын с?рау, пікірлері)

Д) ?йге тапсырма

Ж?мба? жасыру:

Бірі жанып, бірі ?олдап жануды,

2 элемент бізге б?рын танылды

?рт болып еді с?ндіруге к?п адам

?осылысын алып со?ан ?арай а?ылды Жауабы: су.

Сонымен балалар, б?гінгі бізді? саба?ымыз су жайлы болады. Су туралы сендер сегізінші сыныпта біраз ма?л?мат алды?дар. Жа?а та?ырыпты бастамас б?рын, суды? физикалы? ?асиеттерін т?жірибе ар?ылы есімізге т?сірейік. Ол ?шін келесі т?жірибелерді жасап с?ра?тар?а жауап берейік.

№1

Суды бір ста?аннан екінші ста?ан?а ??йы?дар.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: Су с?йы?

№ 2Суды пішіндері ?р т?рлі ыдыстар?а ??йып к?рі?дер.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: суды? пішіні жо?.

№ 3Шыны ста?ан?а су ??йып, о?ан ?р т?рлі заттарды салып к?реміз.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: су м?лдір.

№ 4 Т?рлі- т?сті ?а?аз жола?тарын су?а салы?дар.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: суды? т?сі жо?.

№ 5 Суды? д?мін к?рі?дер.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: суды? д?мі жо?.

№ 6 Ста?анда?ы с?йы?ты?ты? иісін желпіп к?реміз.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: суды? иісі жо?.

№ 7 ?ш ыдыс?а су ??йыл?ан. 1-ыдыс?а ?ант, 2-ыдыс?а спирт, 3-ыдыс?а бор салып был?а?дар.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: су еріткіш.

№ 8 Колбада?ы суды спирт шамымен ?ыздырып к?рі?дер. Содан ?ар немесе м?з?а салы?дар.

Нені бай?ады?дар?

?орытынды: суыт?анда к?лемі кішірейіп, ?ыздыр?анда к?лемі ?л?айады.

Суды? физикалы? ?асиеті

№

Параметрлері

Сипаттамасы

К?йі

Д?мі

М?лдірлілігі

Т?сі

Иісі

Пішіні

Еріткіштігі

t 0 суыт?анда

+ t100 ысыт?анда

Ой жина?тау с?ра?ы: Таби?атта?ы барлы? су адамзатты? пайдалануына жарамды ма?

Суды? кермектігі деген не, оны? ?андай т?рлері бар, кермектікті жою ?дістері, кермектікті? зияны туралы т?сінік беру.

Жа?а саба? т?сіндіру:

Таби?атта ?здіксіз ж?ріп жататын кальцйи ж?не магний ?осылыстарыны? бір- біріне айналулары суды? кермектігін т?сінуге м?мкіндік береді. Таби?и суда еріген гипс, магний гидрокобонаты, кальций гидрокорбонаты су?а кермектік ?асиет береді. Кермек суда сабын нашар к?піреді.

Себебі, суда?ы кальций ж?не магний иондары сабынны? ??рамында?ы органикалы? ?ыш?ылды? ?алды?ымен ерімейтін т?з т?зеді. Сонды?тан кермек суда кір жу?анда сабынны? бір б?лігі кальций ж?не магний иондарын т?нба?а т?сіруге ж?мсалады. Кермек суды? бас?а да зияны бар. ?нерк?сіпте суды к?п м?лшерде ?айнататын бу ?азандарында ?а? т?рып, отын арты? шы?ындалады. Кермек су д?рі- д?рмек ?зірлеуге жарамайды, матаны бояу?а кедергі жасайды.

Кермек суда та?ам нашар піседі, себебі Са 2+ катиондары та?амда?ы белоктармен ерімейтін ?осылыстар т?зеді. М?ндай суда шай ж?не кофе нашар шы?ады. Кермек суды к?п пайдаланудан адамны? ас?азаны ауырып, организмге т?з жиналуы м?мкін. /о?ушылар?а с?ра?: Адамны? ?ай м?шелерінде т?з жиналуы м?мкін? Б?йрек, ?т, бауыр, буын т.б./

??рамында Ca2+, Mg 2+ иондары бар су кермек су деп аталады.

?айнату ар?ылы: Са(НСО3)2=СаСО3 +Н2О+СО2 /реакция те?деуіні? жал?асын о?ушылар?а жаз?ызу/

Уа?ытша кермектік аталуыны? себебі де ?ыздыру?а т?ра?сыз болуынан.

Техникада к?п м?лшердегі суды ?айнату тым ?ымбат?а т?седі. Сонды?тан суды ж?мсарту ?шін ?к с?тін пайдаланады:

Са(НСО3)2+Са (ОН)2=2СаСО3 + 2 Н2О /реакция те?деуіні? жал?асын о?ушылар?а жаз?ызу/

Т?ра?ты кермектікті химиялы? ?діспен кетіреді. Мысалы, соданы? к?мегімен:

СаSO4+Na2CO3 = CaCO3+Na2SO4 /реакция те?деуіні? жал?асын о?ушылар?а жаз?ызу/

Суды еріген т?здан толы?тай тазарту ?шін ?андай ?діс ?олданылады?

Мысалы, д?рі жасау ?шін таза су керек.

Жауабы: Айдау ?дісі (дистилдеу)

Т?жірибе:

1-ші ыдыста ??ды?ты? суы.

2-ші ыдыста тазартыл?ан ауыз су (скважина)

3- ші ыдыста ерітілген ?ар суы.

С?ра?:

?ай суда сабын жа?сы ериді? Себебі?

Есеп:45 г суда ерітілген 5 г ас т?зы ерітіндісіндегі натрий хлоридіні? массалы? ?лесі ?андай?

V. ?орытынды. Бекіту с?ра?тары:

1. Т?рмыста (шаш, киімні? ??і)

2. Ыдыста ?а? т?ру(отын шы?ыны)

3. ??бырларды? таттануы (тез істен шы?уы)

4. Жылу ?азанды?тарында, т.б

5.Су кермектігіні? т?рлері (уа?ытша ж?не т?ра?ты)

6. Жою ?дістері (уа?ытша кермектігі бар суды ?ыздыру, т?ра?ты кермектілігі бар су?а сода ерітіндісін ??ю)

7. Кермек суды неге машина двигателіне ??ю?а болмайды?

8. Медицинада ?андай су пайдаланылады?

9. М?хит суын ауыл шаруашылы?ында ?олдану?а бола ма?

10. Кермектікті? суды? зияны. (?р т?рлі буын аурулары, б?йрек бауыр?а тас т?зіл, суды ?ор?ауды? ?ажеттілігі туралы, суды ?немді пайдалану туралы)

VII. Ба?алау.

VIII. ?йге тапсырма: о?улы?тан 37о?у, 125 беттегі с?ра?тар?а жауап беру.

Есеп: 150г суда 15г NaCI ерітілді. Ерітіндегі еріген затты? массалы? ?лесін есепте.

Х. Рефлексия

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Суды? кермектігі ж?не оны? кетіру жолдары »

Тақырыбы: Судың кермектігі және оның жою жолдары.

Мақсаты:

1.Судың кермектігі ұғымымен таныстыру, пайда болуы себептерін, оны кетірудің иондық механизімін түсіндіру, суды жұмсартудың негізгі әдіс-тәсілдерін айту.

2. Су кермектігін жоюдың өнеркәсіптегі және тұрмыстағы маңызын көрсету.

3. Қоршаған ортаны қорғауға, табиғат байлығын үнемді пайдалануға тәрбиелеу. Еліміздің су қорларын дұрыс мақсатта пайдаланып, ысырапсыз пайдалануға жетелеу.

Құрал-жабдықтар: құдық суы, тазартылған су, еріген қардың суы, сабын, әк суы, сода ерітіндісі, қыздырғыш прибор, пробирка, ұстағыш.

Әдіс-тәсілдер: әңгіме, есептеулер, зертханалық эксперимент, сұрақ-жауап, баяндау, демонстрациялау.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды қарсы алып, түгендеу. Назарларын сабаққа аудару.
Үй тапсырмасын пысықтау. Сұрақтарға жауап беру, мысалдар келтіріп, реакция теңдеулерін жазу.

А. Са атомының электрондық құрылысы?

Ә. Табиғаттағы кальций қосылыстарының айналымы?

Б. Са физикалық қасиеттері?

В. Са химиялық қасиеттері?

Г. Алынуы.

Ғ. Кальцийдің маңызды қосылыстары.

4. Жаңа сабақ.

А) судың физикалық қасиетін тәжірибе арқылы анықтау.

Ә) кесте толтыру

Б) тақырыпты түсіндіру

В) тәжірибе

Г) қорытынды (өз ойларын сұрау, пікірлері)

Д) үйге тапсырма

Жұмбақ жасыру:

Бірі жанып, бірі қолдап жануды,

2 элемент бізге бұрын танылды

Өрт болып еді сөндіруге көп адам

Қосылысын алып соған қарай ағылды Жауабы: су.

Сонымен балалар, бүгінгі біздің сабағымыз су жайлы болады. Су туралы сендер сегізінші сыныпта біраз мағлұмат алдыңдар. Жаңа тақырыпты бастамас бұрын, судың физикалық қасиеттерін тәжірибе арқылы есімізге түсірейік. Ол үшін келесі тәжірибелерді жасап сұрақтарға жауап берейік.

№1

Суды бір стақаннан екінші стақанға құйыңдар.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: Су сұйық

№ 2Суды пішіндері әр түрлі ыдыстарға құйып көріңдер.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: судың пішіні жоқ.

№ 3Шыны стақанға су құйып, оған әр түрлі заттарды салып көреміз.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: су мөлдір.

№ 4 Түрлі- түсті қағаз жолақтарын суға салыңдар.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: судың түсі жоқ.

№ 5 Судың дәмін көріңдер.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: судың дәмі жоқ.

№ 6 Стақандағы сұйықтықтың иісін желпіп көреміз.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: судың иісі жоқ.

№ 7 Үш ыдысқа су құйылған. 1-ыдысқа қант, 2-ыдысқа спирт, 3-ыдысқа бор салып былғаңдар.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: су еріткіш.

№ 8 Колбадағы суды спирт шамымен қыздырып көріңдер. Содан қар немесе мұзға салыңдар.

Нені байқадыңдар?

Қорытынды: суытқанда көлемі кішірейіп, қыздырғанда көлемі ұлғайады.

Судың физикалық қасиеті

№	Параметрлері	Сипаттамасы
1	Күйі
2	Дәмі
3	Мөлдірлілігі
4	Түсі
5	Иісі
6	Пішіні
7	Еріткіштігі
8	t 0 суытқанда + t100 ысытқанда

Ой жинақтау сұрағы: Табиғаттағы барлық су адамзаттың пайдалануына жарамды ма?

Судың кермектігі деген не, оның қандай түрлері бар, кермектікті жою әдістері, кермектіктің зияны туралы түсінік беру.

Жаңа сабақ түсіндіру:

Табиғатта үздіксіз жүріп жататын кальцйи және магний қосылыстарының бір- біріне айналулары судың кермектігін түсінуге мүмкіндік береді. Табиғи суда еріген гипс, магний гидрокобонаты, кальций гидрокорбонаты суға кермектік қасиет береді. Кермек суда сабын нашар көпіреді.

Себебі, судағы кальций және магний иондары сабынның құрамындағы органикалық қышқылдың қалдығымен ерімейтін тұз түзеді. Сондықтан кермек суда кір жуғанда сабынның бір бөлігі кальций және магний иондарын тұнбаға түсіруге жұмсалады. Кермек судың басқа да зияны бар. өнеркәсіпте суды көп мөлшерде қайнататын бу қазандарында қақ тұрып, отын артық шығындалады. Кермек су дәрі- дәрмек әзірлеуге жарамайды, матаны бояуға кедергі жасайды.

Кермек суда тағам нашар піседі, себебі Са ²⁺катиондары тағамдағы белоктармен ерімейтін қосылыстар түзеді. Мұндай суда шай және кофе нашар шығады. Кермек суды көп пайдаланудан адамның асқазаны ауырып, организмге тұз жиналуы мүмкін. /оқушыларға сұрақ: Адамның қай мүшелерінде тұз жиналуы мүмкін? Бүйрек, өт, бауыр, буын т.б./

Құрамында Ca^2+, Mg ²⁺ иондары бар су кермек су деп аталады.

Қайнату арқылы: Са(НСО₃)₂=СаСО₃+Н₂О+СО₂/реакция теңдеуінің жалғасын оқушыларға жазғызу/

Уақытша кермектік аталуының себебі де қыздыруға тұрақсыз болуынан.

Техникада көп мөлшердегі суды қайнату тым қымбатқа түседі. Сондықтан суды жұмсарту үшін әк сүтін пайдаланады:

Са(НСО₃)₂+Са (ОН)₂=2СаСО₃ + 2 Н₂О /реакция теңдеуінің жалғасын оқушыларға жазғызу/

Тұрақты кермектікті химиялық әдіспен кетіреді. Мысалы, соданың көмегімен:

СаSO₄+Na₂CO₃= CaCO₃+Na₂SO₄/реакция теңдеуінің жалғасын оқушыларға жазғызу/

Суды еріген тұздан толықтай тазарту үшін қандай әдіс қолданылады?

Мысалы, дәрі жасау үшін таза су керек.

Жауабы: Айдау әдісі (дистилдеу)

Тәжірибе:

1-ші ыдыста құдықтың суы.