«?рекеттесуші заттарды? біреуі арты? алын?анда?ы химиялы? реакциялар те?деулері бойынша есептер»

Саба?ты? та?ырыбы: «?рекеттесуші заттарды? біреуі арты? алын?анда?ы химиялы? реакциялар те?деулері бойынша есептер»
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а химиялы? те?деулер бойынша есептер шы?ару ?дісін т?сіндіріп, есепті? негізгі типін шешуге ?рт?рлі ?діс-т?сілдерді пайдаланып, алгоритмдерді ?олдануды ?йрету. Затты? мольдік массасы, моль т?сінігін еске алып, зат массасыны? са?талу за?ын ?айталау.
Т?рбиелік: П?нге деген ынтасын арттыру, ?з бетімен ж?мыс жасауды, ??ыптылы??а, ж?йелілікке, тазалы??а ?йрету.
Дамытушылы?: Химиялы? те?деулер бойынша есеп шы?ару да?дыларын дамытып, тере?дете т?су, ой-?рекетін ?йымдастыру.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?
Саба?ты? ?тілу ?дістері: С?здік: т?сіндіру, есептер шы?ару.
К?рнекілік: ерігіштік кесте.
Саба??а ?ажетті ??ралдар: Д.И. Менделеевті? периодты? ж?йесі, Н.Н.Бекетовты? «кернеулік ?атары», «ерігіштік кесте».
Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру б?лімі
ІІ. Есептер шы?ару
І. ?йымдастыру б?лімі.
•   С?леметсіздерме, о?ушылар!
•   О?ушыларды т?гелдеу.
•   О?ушыларды? назарын саба??а аудару.
ІІ. Есептер шы?ару.
Алгоритм
1.   Есепті? шартын ?ыс?аша ?рнектеу.
2.   Реакция те?деулерін жазып те?естіру.
3.   Те?деу бойынша берілген ж?не есептеп табу?а ?ажетті заттарды? санды? сипаттамаларын (ν, Mr, M, m, V) тауып. Те?дікті? астына жазу.
4.   Есепті? шартына с?йкес заттарды? зат м?лшерлерін есептеу.
5.   ?ай затты? арты? берілгенін табу.
6.   Аз м?лшерде берілген зат бойынша реакция н?тижесінде т?зілген затты? массасын (к?лемін, зат м?лшерін) есептеу.
7.   Есепті? жауабын жазу.
1-есеп. Массасы 20 г мыс сульфаты бар ерітіндісін массасы 8 г натрий гидроксидіні? ерітіндісімен араластыр?анда ?анша мыс гидроксидіні? т?нбасы т?зіледі?
Шешуі:
1. Екі затты ?ос?анда ж?ретін химиялы? реакцияны? те?деуін ж?не есептеуге ?ажетті заттарды? м?лшерлерін жазамыз:
1)   CuSO4 + 2NaOH = Na2SO4 + Cu(OH)2↓
2) ν, моль 1 2 1
М, г/моль 160 40 98
m, г 160 80 98

ν = ; ν (CuSO4) = = 0,125 моль ν (NaOH) = моль
3) Eсепті? шартында беріліп т?р?ан екі затты? м?лшерлерін салыстырамыз:
ν (CuSO4) < ν (NaOH)
4) Реакция барысында зат м?лшері аз зат толы? ж?мсалады. Олай болса, реакция мыс сульфаты бойынша ж?реді. Реакция ?німіні? зат м?лшері де со?ан те? болады.
5) Зат м?лшері бойынша т?зілген т?нба мыс (II) гидроксидіні? массасын табамыз:
m(Cu(OH)2) = ν(Cu(OH)2) * М(Cu(OH)2) = 0,1 моль * 98 г/моль = 9,8 г.
Жауабы: 9,8 г.
2-есеп. Темір (II) сульфидін алу ?шін 28 г темір мен 22,4 г к?кірт ?осылды. Алын?ан заттарды? ?айсысы толы? ?рекеттеседі? ?ай зат арты? ?алады ж?не арты? затты? массасы ?андай? Темір (II) сульфидіні? неше грамы т?зілетінін табы?дар.
Шешуі:
1.   Реакцияны? те?деуін жазамыз:
Fe + S = FeS
Те?деу бойынша 1 моль темір мен 1 моль к?кіртпен ?рекеттесіп, 1 моль темір (II) сульфидін т?зеді, я?ни
ν (Fe) + ν (S) = ν (FeS)
2.   Бастап?ы заттарды? моль сандарын табамыз:
ν (Fe) = ;
ν (S) = ;
ν (Fe) < ν (S), я?ни к?кірт арты? алын?ан.
3.   К?кіртті? арты? м?лшерін:
νарт. (S) = 0,7 – 0,5 = 0,2 моль
ж?не реакция?а т?спеген к?кіртті? массасын аны?таймыз.
m арт. (S) = νарт. (S) * М (S) = 0,2 моль * 32 г/моль = 6,4 г.
4.   Реакция н?тижесінде т?зілген ?німні? м?лшері реакция?а жеткіліксіз алын?ан бастап?ы зат м?лшерімен аны?талады, я?ни
ν (FeS) = ν (Fe) = 0,5 моль.
Темір (II) сульфидіні? массасын есептейміз:
m (FeS) = ν (FeS) * M (FeS) = 0,5 моль * 88г/моль 44 г.
Жауабы: m арт. (S) = 6,4 г; m (FeS) = 44 г.
3-есеп. 2 л азот пен 4 л сутек ?рекеттескенде (?.ж.) т?зілетін аммиакты? к?лемін табы?дар.
Шешуі:
1.   N2 + 3H2 = 2NH3
ν 1 3 2
2.   ν = ; ν (N2) = ; ν(H2) = ;
3.   3 моль H2 ?рекеттескенде 2 моль NH3 т?зілсе, есепті? шарты бойынша:
0,178 моль H2 ——— х моль NH3 т?зіледі.
ν (NH3) = 2*
V = ν * VM ?рнегін пайдаланып, т?зілген аммиакты? к?лемін табамыз:
V(NH3) = 0,119 моль * 22,4 л/моль = 2,66 л.
4-есеп. ??рамында 7,4 г кальций гидроксиді бар ерітінді ар?ылы 1,8 л (?.ж.) к?мір?ыш?ыл газы жіберілді. Т?зілген т?нбаны? массасын табы?дар.
Шешуі:
1.   Ca(OH)2 + CO2 = CaCO3↓ + H2O (1)
ν (CO2) > ν [Ca(OH)2] арты? болса, онда ол т?нбада?ы кальций карбонатымен ?рекеттесіп еритін т?з – кальций гидрокарбонатын т?зеді:
CaCO3 + CO2 + H2O = Са(НСО3)2 (2)
2.   Бастап?ы заттарды? м?лшерлерін есептейміз:
ν[Ca(OH)2] =

ν(CO2) =
ν [Ca(OH)2] > ν(CO2), реакция (1) те?деу бойынша ж?реді. т?зілген CaCO3 м?лшері реакция?а жеткіліксіз алын?ан затты? м?лшерімен аны?талады:
ν [Ca(OH)2] = ν(CO2) = 0,08 моль.
3.   Т?зілген т?нбаны? массасы:
m (CaCO3) = 0,08 моль * 100г/моль = 8 г.
Жауабы: m (CaCO3) = 8 г.
5-есеп. ??рамында 2,67 г алюминий хлориді бар ерітіндіге ??рамында 2,8 г натрий гидроксиді бар сілті ерітіндісі ?осылды. Т?зілген алюминий гидроксидіні? зат м?лшерін есепте?дер.
Шешуі:
1.   AICI3 + 3NaOH = AI(OH)3 + 3 NaCI (1)
2.   Реакгенттерді? зат м?лшерлерін аны?таймыз:
ν (AICI3) =
ν (NaOH) =
3.   Т?зілген AI(OH)3 зат м?лшері:
ν [AI(OH)3] = ν (AICI3) = 0,02 моль.
4.   Алюминий гидроксидін т?зуге ж?мсал?ан NaOH-ты? м?лшерін табамыз. 1-теідеу бойынша:
1 моль AICI3-пен 3 моль NaOH ?рекеттессе
0,02 моль AICI3 ——— х моль NaOH ?рекеттеседі.
х = 0,02 * 3 = 0,06 моль NaOH.
5.   Я?ни NaOH арты? м?лшерде берілген. Оны? 1-реакциядан артылатын м?лшерін табамыз:
νарт.(NaOH) = 0,07 моль – 0,06 моль = 0,01 моль.
6.   AI(OH)3 екідайлы бол?анды?тан, NaOH арты? м?лшерінде AI(OH)3 ериді. Те?деуді ы?шамдап аламыз:
AI(OH)3 + NaOH = NaAIO2 + 2H2O (2)
2-те?деу б/ша реакция?а т?сіп, еритін AI(OH)3 зат м?лшері:
ν2 [AI(OH)3] = νарт.(NaOH) = 0,01 моль.
7.   1-реакция те?деуі б/ша т?зілген 0,02 моль AI(OH)3-ті? 0,01 молі 2-реакция б/ша еріп кетеді. Ал ?ал?ан AI(OH)3 м?лшері:
ν3 [AI(OH)3] = ν1 [AI(OH)3] = ν2 [AI(OH)3] = 0,02 моль – 0,01 моль = 0,01 моль.
Жауабы: ν3 [AI(OH)3] = 0,01 моль.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
««?рекеттесуші заттарды? біреуі арты? алын?анда?ы химиялы? реакциялар те?деулері бойынша есептер» »

Батыс Қазақстан облысы Теректі ауданы

Абай атындағы жалпы орта білім беретін мектебі

Сабақтың тақырыбы:

«Әрекеттесуші заттардың біреуі артық алынғандағы

химиялық реакциялар теңдеулері бойынша есептер»

Орындаған: Химия пәнінің мұғалімі

Бедеева Лаура Амангелдыевна

Сабақтың тақырыбы: «Әрекеттесуші заттардың біреуі артық алынғандағы химиялық

реакциялар теңдеулері бойынша есептер»

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға химиялық теңдеулер бойынша есептер шығару әдісін түсіндіріп, есептің негізгі типін шешуге әртүрлі әдіс-тәсілдерді пайдаланып, алгоритмдерді қолдануды үйрету. Заттың мольдік массасы, моль түсінігін еске алып, зат массасының сақталу заңын қайталау.

Тәрбиелік: Пәнге деген ынтасын арттыру, өз бетімен жұмыс жасауды, ұқыптылыққа, жүйелілікке, тазалыққа үйрету.

Дамытушылық: Химиялық теңдеулер бойынша есеп шығару дағдыларын дамытып, тереңдете түсу, ой-әрекетін ұйымдастыру.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың өтілу әдістері: Сөздік: түсіндіру, есептер шығару.

Көрнекілік: ерігіштік кесте.

Сабаққа қажетті құралдар: Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесі, Н.Н.Бекетовтың «кернеулік қатары», «ерігіштік кесте».

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Есептер шығару

І. Ұйымдастыру бөлімі.

Сәлеметсіздерме, оқушылар!
Оқушыларды түгелдеу.
Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Есептер шығару.

Алгоритм

Есептің шартын қысқаша өрнектеу.
Реакция теңдеулерін жазып теңестіру.
Теңдеу бойынша берілген және есептеп табуға қажетті заттардың сандық сипаттамаларын (ν, M_r, M, m, V) тауып. Теңдіктің астына жазу.
Есептің шартына сәйкес заттардың зат мөлшерлерін есептеу.
Қай заттың артық берілгенін табу.
Аз мөлшерде берілген зат бойынша реакция нәтижесінде түзілген заттың массасын (көлемін, зат мөлшерін) есептеу.
Есептің жауабын жазу.

1-есеп. Массасы 20 г мыс сульфаты бар ерітіндісін массасы 8 г натрий гидроксидінің ерітіндісімен араластырғанда қанша мыс гидроксидінің тұнбасы түзіледі?

Шешуі:

1. Екі затты қосқанда жүретін химиялық реакцияның теңдеуін және есептеуге қажетті заттардың мөлшерлерін жазамыз:

1) CuSO₄+ 2NaOH = Na₂SO₄ + Cu(OH)₂↓

2) ν, моль 1 2 1

М, г/моль 160 40 98

m, г 160 80 98

ν = ; ν (CuSO₄) = = 0,125 моль ν (NaOH) =моль

3) Eсептің шартында беріліп тұрған екі заттың мөлшерлерін салыстырамыз:

ν (CuSO₄) ν (NaOH)

4) Реакция барысында зат мөлшері аз зат толық жұмсалады. Олай болса, реакция мыс сульфаты бойынша жүреді. Реакция өнімінің зат мөлшері де соған тең болады.

5) Зат мөлшері бойынша түзілген тұнба мыс (II) гидроксидінің массасын табамыз:

m(Cu(OH)₂) = ν(Cu(OH)₂) * М(Cu(OH)₂) = 0,1 моль * 98 г/моль = 9,8 г.

Жауабы: 9,8 г.

2-есеп. Темір (II) сульфидін алу үшін 28 г темір мен 22,4 г күкірт қосылды. Алынған заттардың қайсысы толық әрекеттеседі? Қай зат артық қалады және артық заттың массасы қандай? Темір (II) сульфидінің неше грамы түзілетінін табыңдар.

Шешуі:

Реакцияның теңдеуін жазамыз:

Fe + S = FeS

Теңдеу бойынша 1 моль темір мен 1 моль күкіртпен әрекеттесіп, 1 моль темір (II) сульфидін түзеді, яғни

ν (Fe) + ν (S) = ν (FeS)

Бастапқы заттардың моль сандарын табамыз:

ν (Fe) = ;

ν (S) = ;

ν (Fe) ν (S), яғни күкірт артық алынған.

Күкірттің артық мөлшерін:

ν_арт. (S) = 0,7 – 0,5 = 0,2 моль

және реакцияға түспеген күкірттің массасын анықтаймыз.

m_арт. (S) = ν_арт. (S) * М (S) = 0,2 моль * 32 г/моль = 6,4 г.

Реакция нәтижесінде түзілген өнімнің мөлшері реакцияға жеткіліксіз алынған бастапқы зат мөлшерімен анықталады, яғни

ν (FeS) = ν (Fe) = 0,5 моль.

Темір (II) сульфидінің массасын есептейміз:

m (FeS) = ν (FeS) * M (FeS) = 0,5 моль * 88г/моль 44 г.

Жауабы: m_арт. (S) = 6,4 г; m (FeS) = 44 г.

3-есеп. 2 л азот пен 4 л сутек әрекеттескенде (қ.ж.) түзілетін аммиактың көлемін табыңдар.

Шешуі:

N₂ + 3H₂ = 2NH₃

ν 1 3 2

ν = ; ν (N₂) = ; ν(H₂) = ;
3 моль H₂әрекеттескенде 2 мольNH₃түзілсе, есептің шарты бойынша:

0,178 моль H₂ ——— х моль NH₃ түзіледі.

ν (NH₃) = 2*

V = ν * V_Mөрнегін пайдаланып, түзілген аммиактың көлемін табамыз:

V(NH₃) = 0,119 моль * 22,4 л/моль = 2,66 л.

4-есеп. Құрамында 7,4 г кальций гидроксиді бар ерітінді арқылы 1,8 л (қ.ж.) көмірқышқыл газы жіберілді. Түзілген тұнбаның массасын табыңдар.

Шешуі:

Ca(OH)₂ + CO₂ = CaCO₃↓ + H₂O (1)

ν (CO₂) ν [Ca(OH)₂] артық болса, онда ол тұнбадағы кальций карбонатымен әрекеттесіп еритін тұз – кальций гидрокарбонатын түзеді:

CaCO₃+ CO₂ + H₂O = Са(НСО₃)₂ (2)

Бастапқы заттардың мөлшерлерін есептейміз:

ν[Ca(OH)₂] =

ν(CO₂) =

ν [Ca(OH)₂] ν(CO₂), реакция (1) теңдеу бойынша жүреді. түзілген CaCO₃мөлшері реакцияға жеткіліксіз алынған заттың мөлшерімен анықталады:

ν [Ca(OH)₂] = ν(CO₂) = 0,08 моль.

Түзілген тұнбаның массасы:

m (CaCO₃) = 0,08 моль * 100г/моль = 8 г.

Жауабы: m (CaCO₃) = 8 г.

5-есеп. Құрамында 2,67 г алюминий хлориді бар ерітіндіге құрамында 2,8 г натрий гидроксиді бар сілті ерітіндісі қосылды. Түзілген алюминий гидроксидінің зат мөлшерін есептеңдер.

Шешуі: