Просмотр содержимого документа
«Отын. Отын т?рлері. Тиімді пайдалану. ашы? саба? презентациямен »
Тақырыпты ашу
« Мұнай», «Табиғи газ», «Тас көмір» деген сөздерді біріктіретін сөз қандай?
Оттекпен әрекеттесу реакциясы.
Экологиялық тиімді отын.
Бір заттың екі немесе бірнеше заттарға айналуы.
Ауаның құрамына кіретін инертті газ.
«Таңысу» стратегиясы.
Мәтінді оқып шығып отын түрін таңдап не себепті таңдағанын айту.
Алдымен әр оқушы 2 минут 54 параграфты оқиды.
Жұппен, топпен талдайды. Әр жұпта бірнеше
сөздерді кестеге жазып, соңынан оны қорғайды.
Ағаш - адамның күнкөріс қарекеті мен рухани өмірде ерекше орын алатын табиғат нысаны. Әлемнің көптеген халықтары ағашты қастерлеп, табынған. Қарабұта теріскей бетте, күнгейде теріскен, жирен, жусан, сарытабан, ал биік суық жерде қарағай, қайың, шөлейт пен құмды өңірде сексеуіл отынға жиі пайдаланылады. Шетен, жыңғыл, сексеуілдің қызуы мол, бұта-шілік, балғын, баялыш, тал тамызыққа ғана, қызуы мол делінетін қарағаш, қарағай, қайың, емен, терек қыста үй жылытуға
пайдаланылады.
Өнеркәсіптер үшін отынның негізгі көзі, ашық әдіспен арзан өндіруге болады. Металлургияға қажет кокс алынады. Геологиялық жасы, құрамы, жанғыштығы жөнінен шымтезек пен тас көмір аралығынан орын алады. Шымтезектен тығыздығының жоғарылығымен, ал тас көмірден түрлі реңді қоңыр, қоңырқай түстерімен ажыратылады.
Антрацит – көмірленудің ең жоғарғы дәрежесіне жеткен көмір . Сыртқы белгілері: түсі қара сұр немесе сұр қара, металдай жылтыр, құрылымы әр түрлі, қолға жұқпайды. Эндогенді жіктер мен сызаттарының арасы 2 – 20 мм, кейде 80 мм болып келеді.
Табиғи газ негізінен метаннан тұрады.Оның құрамында метаннан басқа этан, пропан, т.б. газдар болады.Экономикалық жағынан тиімді, қалдықсыз жанады. Жанғанда күл мен күйе болмайды. Экологиялық таза отын.
Мұнай көміртегілер қоспасы болатын, жанатын майлы сұйықтық, қызыл –қоңыр, кейде қара түске жақын немесе әлсіз жасыл –сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі. Суда ерімейді бірақ органикалық еріткіштерде ериді. Өзіндік иісі бар.Судан жеңіл мұнай= (0.73-0.98)г/см 3 . Жерде тұнбалық қабатында орналасады. Пайдалы қазбалардың ең маңызды түрі.
Мәтінен үзінді таңдау
Оқушы жауаптары
Табиғи газ
Тас көмір
Ағаш
Антрацит
Мұнай
Мұнайға серік газ
ІІ кезең. Кім жылдам?
Химия өнеркәсібі үшін көмірсутектердің маңызды шикізат екенін білесіңдер.
Отын агрегаттық күйіне қарай үш түрге бөлінеді: қатты, сұйық, газ
Қатты отынға : қоңыр көмір, таскөмір, антрацит, шымтезек, ағаш, жанғыш тақтатас (сланец)
Сұйық отынға - мұнайды өңдеу арқылы алынатын өнімдер:бензин, керосин, мазут, соляр майы, т.б
Газ тектес отынға: табиғи газ бен мұнайға серіктес газдар және өнеркәсіпте алынатын әртүрлі газдар жатады.
Көрсет
кіші
Табиғи газ
Жану жылуы, кДж/кг
Мұнай
49400
Антрацит
45000
Тас көмір
35280
Қоңыр көмір
35100
Шым
тезек
28000
Ағаш
23000
19000
карта
Оқулықтың 113 беттегі картаны пайдаланып, мұнай, газ, тас көмір кен орындарын табыңыздарда, мына кестеге толтырыңыздар.
Мұнай
Табиғи газ
Тас көмір
Қазіргі уақытта ластаушыларды 8 категорияға бөледі.
(кестемен жұмыс)
№
Ластаушылар
1
Адам денсаулығына әсері
оқушы жауаптары
Қоқыстар
2
Көмірсутектер және ұшып жүретін органикалық қосындылар
3
СО- тұншықтырғыш газ
4
NO2-азот оксиді
5
SO2
6
Қорғасын және басқа ауыр металдар
7
O3
8
Қышқылдар, негізінен күкіртті және азотты
9
Кешенді әсер: фото
химиялық түтін (смог)-
Н NO3
ІІІ кезең. Миға шабуыл.
Оқулықтағы «Қышқыл жаңбыр», «Жылыжайлық эффект» ,
«Озон қабатының тесіктері» термин сөздерімен жұмыс.
Суреттерді сөйлету
ІVкезең. РАФТ стратегиясы Әр топ өз атауына сәйкес ұсыныс жасайды.
Кімдер жазуы мүмкін
Кімге арнап жазуы мүмкін
оқушылар
әкімге
Қандай түрде жазуы мүмкін
Қандай тақырыпта жазуы мүмкін
ұсыныс
Экологиялық мәселе
Роль- оқушы
Аудитория- өкілетті органдарға
Форма -ұсыныс
Тақырып - Отын жаққанда бөлінетін оксидтерден қоршаған ортаны қорғау
V. Үйге тапсырма беру §54 /1-10/ сұрақтар ауызша жауап дайыңдау.
