Оттегі: химиялы? элемент ж?не жай зат. Оттекті? ?асиеттері, алынуы ж?не ?олданылуы

Сабақтың тақырыбы: Оттегі: химиялық элемент және жай зат.

Оттектің қасиеттері, алынуы және қолданылуы

Сабақтың мақсаты:

• Оттектің физикалық, химиялық қасиеттерін,

алынуы мен қолданылуын меңгеру. Реакция

теңдеулерін құруды үйрету.

• Оқушылардың жүйелі ойлау, есте сақтау қабілетін дамыту, білім көкжиегін кеңейту.

• Топтық жұмыс арқылы бір-бірін сыйлай білуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже: 1. Физикалық қасиеттерін айта алады

2. химиялық қасиеттерін жаза алады

3. қолданылатын жерлерін біледі

4. оксидтерінің формуласын құра алады, химиялық

теңдеу жаза алады.

Не арқылы бағаланады:

1. Лездемелік сұрақтар

2. Семантикалық карта

3. Есептер шығару

4. Ассоциация

5. Толықтыру кестесі

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, топтық жұмыс

Сабақтың түрі: таным сабағы

Көрнекілігі: периодтық жүйе, интерактивті тақта

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі

• Оқушылармен амандасып, түгендеу.

• Кезекшіні анықтап, назарларын сабаққа аудару

• Оқушыларды 3 топқа бөліп, топ басшыларны сайлау және әр топқа ат қою

ІІ. Қайталау

а) ой қозғау(лездемелік сұрақтар)

1. физикалық денелерді құрайтын нәрсе (зат)

2. заттардың бір-бірінен айырмашылығын көрсететін белгілер (қасиеттері)

3. Бөлінбейтін ең кішкентай бөлшектер (атомдар)

4. Шығының балқуы қай құбылысқа жатады? (физикалық)

5. құрамына кіретін заттардың бөлшектері микроскоп арқылы да көрінбейтін

қоспа (біртекті қоспа)

6.Атомдардың әр түрінен түзілетін зат ( күрделі зат)

7. Темірдің тоттануы қандай құбылыс? (химиялық құбылыс)

8. химиялық теңдеулерді теңестіру үшін қойылатын сандар (коэффициент)

9. Құрамына кіретін заттың бөлшектерін жай көзбен көруге болатын

қоспалар (біртекті қоспа)

10. Заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең ұсақ бөлшек (молекула)

б) Семантикалық карта

ІІІ. Мағынаны тану

Иісі де, дәмі де жоқ, ұсталмайды,

Болмаса ол, жер бетінде өмір де жоқ.

Ақыры жанған отың тұтанбайды,

Қалады қарауытып, көмір боп шоқ.

(ОТТЕК)

• Күннің жадын, тақырыпты тақтаға жазу

Оттек латын тілінен аударғанда - охуgеnium (оксигениум) қышқыл тудырушы деген мағына береді.

Д.И.Менделеевтің п.ж-де 8 орында тұр.

Химиялық таңбасы О («о» деп оқылады)

Салыстырмалы атомдық массасы 15,9994, есептеуге ыңғайлы болу үшін 16

Оттек молекуласы 2 атомды О₂ жай зат болып саналады.

Атмосферада бос күйінде 21%

Жер қыртысында қосылыс түрінде 49,13%

Адам организмінде 65%

Оттегі химиялық белсенді элемент, ол 2 мыңдай бейорганикалық заттардың құрамына кіреді

3 топқа тапсырма беру

1. Топқа (физикалық қасиеттері, қолданылуы)

2. Топқа (химиялық қасиеттері)

3. Топқа (алынуы)

• Әр топ өз тапсырмаларын қорғаған кезде слайд жүріп жатады.

(осы кезде семантикалық карта тексеріледі)

Алынуы. Табиғатта күн сәулесі әсерінен жүретін әйгілі фотосинтез нәтижесінде жасыл өсімдіктер оттекті бөліп шығарады.
Өнеркәсіпте Оттегін өнеркәсіпте ауаны қысып сұйылтады да, азот пен оттегінің қайнау температураларының айырмашылығына қарай буландырып бөліп алады. Осылайша алынған оттегі көгілдір түсті баллондарда сақталады, себебі сұйық оттегі ашық - көгілдір түсті болады.

Зертханада
1. 2КМnO₄→К₂МnО₄+MnO₂+O₂↑
2. 2КСІО₃→2КСІ+3О₂↑
3. 2НgO→2Hg+O2↑

Физикалық қасиеттері.
Алғаш рет оттекті швед ғалымы К. Шееле мен ағылшын ғалымы Дж. Пристли(1774ж ) оттекті бос күйінде алып, ауаның құрамдас бөлігі екенін дәлелдеді. Оттегі ( О2 ) дәмсіз және иіссіз, түссіз газ. Оттегі суда аз ериді. - 183 C - та О₂ көгілдір түсті сұйықтыққа айналады. - 218С - та қатады.

Қолданылуы.

Медицинада, оттынды жағуда, қопару ісінде, авиация қозғалтқыштарында, металл пісіруде, металл кесуде металлургияда, химия өнеркәсібінде, авияцияда, косманавтикада тыныс алу үшін.

Химиялық қасиеті:

Реакция кезінде жылу бөліп, жарық шығаратын реакцияларды жану реакциялары деп атайды.

Көмірдің оттекпен әрекеттесуі.

С+О2→ СО2(көміртек(IV) оксиді немесе көміртек диоксиді)

Күкірттің оттекпен әрекеттесуі.

S+О2→SО2(күкірт (IV) оксиді немесе күкірт диоксиді)

Фосфордың оттекпен әрекеттесуі.

4Р+5О2→2Р2О5(фосфор(V) оксиді немесе дифосфор пентаоксиді)

Металдардың оттекпен әрекеттесуі

3Fe+2О2→Fe3О4 немесе (FeО*Fe2О3)

Мыстың оттекпен қосылыу реакциясының теңдеуі:

Cu + О2→2CuО (мыс (ІІ)оксиді)

ІV. Толғаныс

А) 3 топ басшыларына есеп беремін.

1)СаСО₃ құрамында қанша пайыз oттек бар?(48)

2) SiO₂ құрамында қанша пайыз oттек бар екенін табыңыз(53,3).

3) С₆H₁₂O₆ құрамында қанша пайыз оттек бар?()

Ә) Толықтыру кестесі

Толықтыру кестесі

H₂+S=H₂S

Mg+2HCI=MgCI₂+H

2NH₃=3H₂+N

MgO+2HCI=MgCI₂+H₂O

2H₂+O₂=2H₂O

Fe₂O₃+3H₂SO₄=Fe₂(SO₄)₃+3H₂O

H₂+CI₂=2HCI

H₂+.....=H₂S

....+2HCI=MgCI₂+H

2NH₃=3H₂+.....

MgO+...HCI=MgCI₂+H₂O

2H₂+.....=2H₂O

Fe₂O₃+3H₂SO₄=Fe₂(SO₄)₃+...H₂O

.....+CI₂=2HCI

Бағалау

Үйге тапсырма 21, 22, 24. 10 есеп 62 бет №6,7 есеп. 66 бет,