Оксидтерді? жіктелуі, алу жолдары, химиялы? ?асиеттері ж?не ?олданылуы

Ашық сабақтың тақырыбы: Оксидтердің жіктелуі, алу жолдары, химиялық қасиеттері және қолданылуы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оксидтер, олардың атаулары туралы, алынуы, химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы оқушыларға терең білім беру.

Дамытушылық: Оқушыларды өзіндік жұмысқа дағдыландыру және сараптау, салыстыру қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылардың өзіндік ізденулерін ұйымдастыру және танымдық іс-әрекеттерін жетілдіріп, білімдерін тиянақтап дамыту.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Көрнекілігі: Сызбалар, дидактикалық материалдар, Менделеевтің периодтық жүйесі, слайд.

Пәнаралық байланыс: Биология, экология, математика.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ. Жаңа сабақ түсіндіру.

ІV. Бекіту.

V. Үйге тапсырма беру.

VІ. Бағалау.

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасып, түгендеу. Сынып оқушылары 3 топқа бөлініп отырғызылады: ч«Негіздер», «Тұздар» және «Қышқылдар».

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

І - Бөлім - «Бой сергіту»

Әр топқа үй тапсырмасы бойынша 5 сұрақ және 1есептен беріледі. Оны талдауға 5 минут беріледі. Үш топтағы есеп үйге, барлық оқушыға берілген есептер.

«Негіздер» тобына.

1. Хлордың периодтық жүйедегі сипаттамасы?

2. Хлор оттекпен тікелей әрекеттесе ме?

3. Хлор жай заттармен қалай әрекеттеседі?

4. Тас тұз дегеніміз не?

5. Бірінші дүниежүзілік соғыста қай ел, қай жылы хлорды тұншықтырғыш улы зат ретінде қолданған?

6. Массасы 43.5г марганец (IV) оксидін концентрлі тұз қышқылымен әрекеттестіргенде, қ.ж-да қанша қөлем хор алуға болатынын есептеңдер.

«Тұздар» тобына

1. Хлор атомында неше протон, нейтрон және электрон бар?

2. Хлор молекуласы қандай байланыс арқылы түзеді?

3. Хлор сумен қалай әрекеттеседі? Не түзіледі, түзілген заттарды ата?

4. Өнеркәсіпте хлорды концентрлі ас тұзының судағы ерітіндісін қалай өндіреді?

5. Тұз қышқылы дегеніміз не?

6. Суда хлорсутекті еріткеннен кейін 15%-дық 100г тұз қышқылы алынса, оған хлордың қанша көлемі (қ.ж) жұмсалған?

«Қышқылдар» тобына

1. Хлор атомының электрондық формуласы?

2. 20 ͦС температурада 1 көлем суда хлордың қандай қөлемі ериді, ол қалай аталады?

3. Хлордың тотығу дәрежелері қандай?

4. Хлордың қолданылуы туралы айтып беріңдер.

5. Ингибитор дегеніміз не?

6. Көлемі 8,96л хлорсутекті (қ.ж) алу үшін реагенттерден қанша көлем алу қажет?

ІІІ. Жаңа сабақ түсіндіру.

ІІ - Бөлім. «Қызығушылықты ояту».

а) магнийдің жануын іс жүзінде көрсету.

ә) «Оттегі туралы ертегі» (Ертегіні оқу барысында әр топтан оқушылар кезекпен шығып реакция теңдеулерін жазады).

Оттек көп қабатты үйдің (периодтық жүйе) 2 – қабатында тұрады. Ол бірде өзін сынамақ болып «Мен қандаймын, көршілеріме барсам, мені қалай сыйлар екен?» деп көршілерін араламақ болады. Ол бірінші қабаттағы көршісіне барып, ондағы элементпен қосылып айдын көлге айналады:

2Н₂ + О₂ = 2Н₂О

Тоңып қалған оттек жылыну үшін екінші қабаттағы № 6 пәтердің есігін қағады. Оттек осы пәтердің иесімен қосылып жанып, жарық бөледі:

С + О₂ = СО₂

Көміртектің үйінен шығып, сол жақ көршісіне соғып кетпекші болады. Осы пәтерге кірген бойда найзағай ойнап, аспан айналып жерге түскендей болады:

N₂ + О₂ = 2NО – Q

Қатты дауыстан қорқып, үшінші қабатқа шығады. Алдында № 15 пәтердің есігі ашық тұр екен, оттек осында кіреді. Бөлме іші кенеттен жап - жарық болып, ашық жалынмен жанып, бөлме іші ақ түтінге толады:

4Р + 5О₂ = 2Р₂О₅

Бұдан соң оттек №14 пәтерге келіп, екеуі қосылып топырақ пен сазға айналды:

Si + О₂ = SiО₂

Оттек өзінің осындай қасиетіне маңғаздана түседі. Ол енді металдар орналасқан қабаттарды аралап көрмекші болады. Сырт көзге жанбайтын деп есептелетін заттар да оттекте жанады. Мысалы, бойында мықтылық, беріктік қасиеті бар металл – темір. Ол жалын және түтін шығармай шатырлап жанып, темір қағын түзеді:

3Ғе + 2О₂ = Ғе₃О₄

Оттек осылай бірнеше пәтер иелерімен қосылып, өзінің «оксидтер» деп аталатын қосылыстарының көп екеніне қуанады. Алайда, ол №2, 10, 18 пәтер иелерімен қосылыс түзе алмайтынына қатты өкінді. Галогендермен, криптон, ксенон, алтынмен жанама жолмен әрекеттесіп қосылыстары болатынына риза болды. Оттек өзінің белсенді элемент екенін осылай дәлелдеді.

Негіздік оксидтерге тән химиялық қасиеттер.

1. Негіздік оксидтер сумен әрекеттесіп, негіз түзеді:

Na₂O + H₂O = 2NaOH

CaO + H₂O = Ca(OH)₂

2. Негіздік оксидтер қышқылдармен тұз және су түзе әрекеттеседі:

MgO + H₂SO₄ = Mg SO₄ + H₂O

BaO + 2HCI = BaCI₂ + H₂O

3. Негіздік және қышқылдық оксидтер өзара әрекеттескенде тұз түзіледі:

CaO + CO₂ = CaCO₃

BaO + SiO₂ = CaSiO₃

Қышқылдық оксидтерге тән химиялық қасиеттер.

1. Қышқылдық оксидтер: CO₂, SO₂, SO₃, P₂O₅ сумен әрекеттескенде оттекті қышқыл түзіледі:

SO₃ + H₂O = H₂SO₄

P₂O₅+ H₂O = 2H₃PO₄

2. Қышқылдық оксидтер сілтілермен әрекеттесіп, тұз және су түзіледі:

2NaOH +SO₂ = Na₂SO₄+ H₂O

Ca(OH)₂ + CO₂ = CaCO₃+ H₂O

3. Қышқылдық оксид пен негіздік оксид өзара әрекеттескенде тұз түзіледі:

SiO₂ + CaO = CaSiO₃

Оксидтердің қолданылуы (слайда тоқталып кеттім)

ІV. Бекіту.

1. Химиялық реакция теңдеулерін толықтырып аяқтаңдар:

P₂O₅ + … ® H₃PO₄

Na₂O + … ®NaOH

K₂O + … ® KCl + H₂O

PH₃ + … ®P₂O₅ + H₂O

SO₃ + …®Na₂SO₄ + …

CaO + … ®CaSiO₃

2. Мына оксидтерді жіктеп, атын атаңдар: CO₂, CuO, SiO₂, Mn₂O₇, Al₂O₃, ZnO, CaO, SO₃ MgO, Cr₂O₃, BaO, BeO.

3. Мына оксидтерді халықаралық жүйенің екі тәсілі бойынша ата: MnO₂, NO₂, Cr₂O₃

V. Үйге тапсырма беру. §44,45. Оксидтердің жіктелуі, алу жолдары, химиялық қасиеттері және қолданылуы.

Есеп: Массасы 30г магний оксидіне SO₃ жібергенде түзілетін тұздың массасын есептеңіз.

Бер: m(MgO)=30 г MgO + SO₂ = MgSO₃

т/к: m(MgSO₃)-? M(MgO)= 40г/моль

M(MgSO₃)= 104г/моль

_ = _

_(MgO)=_(MgSO₃) =0.75 моль _

m( MgSO₃)= 0.75 • 104= 78г

VІ. Бағалау.

1.16 г оттек алу үшін қажетті калий перманганатының массасын есептеңдер

2. Массасы 8 г кальций оттекпен әрекеттескенде қанша грамм кальций оксиді түзіледі?