“Oksid. Oksidlarning tarkibi, tuzilishi va nomlanishi”

SAMARQAND VILOYATI KATTAQO`RG`ON SHAHAR 16-UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABI

KIMYO FANI O’QITUVCHISI

TILLAYEVA CHAROS TOIROVNANING

“ OKSID. OKSIDLARNING TARKIBI, TUZILISHI VA NOMLANISHI”

MAVZUSIDAGI

1SOATLIK

OCHIQ DARS

ISHLANMASI

Mavzu: Oksidlar.Oksidlarning tarkibi, tuzilishi va nomlanishi.

1.Darsningmaqsadi:

a) Ta’limiymaqsad: Modda, kimmyoviyjarayon, hodisalarnikuzatish, tushunishvatushuntirish. Kundalikturmushdajudako’ptarmoqlardaishlatiladiganoksidlar, asoslar, kislotalarvatuzlartushunchlarigaegabo’ladilar.

b) Tarbiyaviymaqsad: TK-1 Atrofmuhitnimuhofazaqilish. TK-2 O’quvchilarningbir-birigabo’lganhurmatinioshirish. TK-3 Kiyinishmadaniyatigaamalqilish

c) Rivojlantiruvchimaqsad: TK-4 Ijtimoiymunosabatlarda , eng avvalo, onatilidahamdabirortahorijiytildabilish. TK-5 Kimyofanibo’yichabilimlarnimustaqilravishdaoshiribborish. TK- 6 Kimyonikundalikhayotdagimuhimo’rnianglatish.

2. Darsturi :Guruhlardaishlash

3. Darsmetodi: Toifalanishjadvali, klasster, insert jadvali, aqliyhujum.

4. Darsjihozi:

a) darslik

b) davriysistema

c) tarqatma

d) AKT

5. Tashkiliyqism: 5minut

a) salomlashish

b) davomat

c) siyosiydaqiqa

6. O’tilganmavzunimustahkamlash: Moddalarningtoifalanishi 10 minut

O’quvchilarikkiguruhgabo’linishadi.

Birinchiguruhgatoifalanishjadvaliberiladi.

Savol: Oddiyvamurakkabmoddalarniajrating: Fe, Cl_2, P₂ O_5, HCl, Br_2, NaCl, O₂CuO, Al

IkkinchiguruhgaKalsterjadvaliberiladi:

Fanga kirish maqsadisa Klaster beriladi

Anorganik moddalar

7. Yangimavzubayoni : 20 minut

Biz kundalikhayotdaoksidlardanfoydalanamizmi?

O’quvchilarjavobvafikrlaritinglanadi. Javobvafikrlaro’qituvchitomonidanuyg’unlashtiriladi.

Yangimavzuo’quvchilargatushuntiribberiladi.

Oksidlardebbirikislorodbo’lgan,ikkielementdantashkiltopganmurakkabmoddalargaaytiladi. Oksidlar binary birikmalardir.Oksidlarningumumiyformulasi: E₂O_n .Oksidlardakislorodatomio’zarobog’lanmaydi, balkiboshqa element atomlaribilanbog’langanholdabo’ladi.

Oksidlarningempirikvagrafikformulalariquyidagitarzdaifodalanadi.

MgO CO₂

O=C=O

Nomlanishi .Doimiyvalentlikkaegaelement oksidningnomi“ element nomi + oksid” shakldayasaladi: magniyoksid, alyuminiyoksidi.

Agar element valentligio’zgaruvchanbo’lsa, birnechaxiloksidlarhosilqilsa, element nomidanso’nguningvalentligiqavsichida rim raqamibilanko’rsatiladivaqavsdankeyinchiziqchaqo’yiladihamdaoksidso’ziyoziladi. “ elementnomi+ ( valentlik rim raqamida)+ [chiziqcha]+ oksid” : CO₂ uglerod IV-oksidi

Element nomigakislorodsonininggrekchasonlardaifodalanishiniqo’shib ham oksidlarninomlashmumkin: CO₂ ugleroddioksid, SO₃ oltingugurttrioksid.

Oksidlarninomlashdatabiatdauchrashiyokiturmushdaqo’llanilishivatarixiynomlardan ham foydalaniladi: so’ndirilganohakCaO , qum SiO_2,suv H₂O.

8. Mavzunimustahkamlash: 5 minut

Mustahkamlashuchun “Konvert”usulidanfoydalaniladi. Harbirguruhgasavolkonvertlargaalohidasolinadi?

Birinchiguruhga

Ikkinchiguruhga

Guruhlardankonvertlarolinibsavollarningjavoblario’qibberiladi

9. Darsniyakunlashvauygavazifa: 5minut

Guruhballarixissoblabchiqiladi.Birinchio’rinniolganguruhrag’batlantiriladi.Guruhlardagio’quvchilarqatnashishigaqarabbaholanadilar.

1. Yangi mavzuni o’qib kelish

2. Temirning oksidi tarkibida 72.2% temir va 27.8% kislorod bor shu oksidning formulasini va nomini toping?