Натрий оксиді мен гидроксиді –негіздік сипатты ?осылыс. Натрий гидроксидіні? ??рамында гидроксид ионы ОН бол?анды?тан ол ?ол?а ?ста?анды?тан сабын сия?ты сезіледі, ?а?аз ж?не матаны жеб жібереді, ал теріге тисе к?идіреді. Сонды?тан сілті ертіндісі абайлап ж?мыс істеуді ?ажет етеді.
-Na ОН + НСІ = NaСІ+ Н2О
ХІХ ?асырды? басында натрийді к?шті тоты?тыр?ыш ретінде пайдаланса ал ?азіргі кезде алюиний ?ндіруге пайдаланады. ?аза?станда Арал те?ізі ма?айы экологиялы? апат айма?ы деп жарияланды. Суы тартыл?ан те?із т?бінен ас т?зы желмен ?ша бастады. Те?ізден к?терілген ж?з мы? тоннадан арты? т?з ша?-тоза??а айналып, 150 км айма?та тірі арганизмдерді? жойылуына ?сер етеді.
?осылыстарды? атауы
Оларды ?олдану
Натрий хлориді
Та?ам?а салынады, консервілеуші зат ?ызметін ат?арады, себебі шірітетін бактериялар мен к?герткіш са?ырау??ла?тарды ?лтіреді. Химия ?неркісібінде: натрий, хлор, натрий гидроксиді, сода алу?а ?ажетті шикізат ретінде к?п м?лшерде ?олданылады.
Просмотр содержимого документа
«Натрий ж?не оны? ма?ызды ?осылыстары.»
Пәні: химия
Сыныбы: 9
Күні: 9.04.15ж.
Сабақтың тақырыбы:Натрий және оның маңызды қосылыстары.
Сабақтың мақсаты.
1. Оқушыларды жаңа қышқыл, тұз, индуктор ұғымдарымен таныстыру. Қышқылмен және натрий қосылыстарын, тұздардың формуласын мен аттарын уйрету.
2. Сарамандық жұмыс барысында зертханалық ыдыстар және реактивтермен жұмыс жасау практикалық дағдыларымен іскерліктерін қалыптастыру.
3. Оқушыларды ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу. Бірін- бірі құрметтеуге, бір – бірінің пікірін тыңдап баға беруге үйрету.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: сұрақ –жауап, баяндау, деңгейлік тапсырмалар, тест тапсырмасы және рефлексия
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, периодтық кесте, слайд, видопраектр, ас тұзы, ас содасы шыны ыдыстар, дәрі –дәрмектер.
Пәнаралық байланыс: физика, биология, медицина.
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру
Сәлемдесу, түгелдеу , сынып тазалығына көңіл бөлу.
Сынып оқушыларын екі топқа бөлу
1-топ Металдар 2- топ Бейметалдар.
ІІ Үй тапсырмасын сұрау.
Ой шақыру
1.Натрий элементінің ежелгі атауы?
2.Таралуы бойынша нешінші орында?
3.Қазақстанда кездесетін тұзды кендер мен тас тұзының кені қалай аталады?
4.Тірі ағзада натрий иондары қайда кездеседі?
5.Натрийдің табиғи қосылыстарының ішіндегі ең маңыздысы?
6.Натрий жылу мен электр тогын қандай күйде жақсы өткізеді?
7.Натриймен жұмыс істегенде қандай қауіпсіздік ережесін білу керек?
8.Натрий ионы жалынды қандай түске бояйды?
9.Натрийді қосылыстарынан ең алғаш бөліп алған кім?
10.Натрийдің химиялық қасиеті қандай?
I топтың негізгі топшасындағы сілтілік металдың жалпы сипаттамасы.Na
Nа туралы не білеміз?
Күйдіргіш
Оңай кесіледі Nа Жұмсақ
Судан жеңіл Оңай кесіледі
Электр тогын жақсы өткізеді
Деңгейлік тапсырмалар
І-нұсқа 1-деңгей
1. Натрий периодтық жүйеде нешінші периодта, топта және қандай топшада орналасқан?
2. Натрийдің қандай қосылысын адамдар жиі қолданылады?
ІІ-нұсқа 1-деңгей
1. Натрийдің физикалық қасиеті қандай?
2. Натрийді ең алғаш кім, қашан және қандай қосылысынан алды?
Деңгейлік тапсырма
І-нұсқа 2-деңгей.
1. Натрий қатыса жүретін төмендегі реакциялардың теңдеулерін жазыңдар:
Na + CI2 =
Na + HCI =
Na + H2 =
2. Натрийдің қолданылуы?
ІІ-нұсқа 2-деңгей.
1. Натрий қатыса жүретін төмендегі реакциялардың теңдеулерін жазыңдар:
Na + О2 =
Na + H2О =
ІІІ
Na + S =
2. Натрийдің өнеркәсіпте алу жолдары.
Деңгейлік тапсырма
І-нұсқа 1-деңгей
Натрийдің табиғатта кездесуі
Натрийдің айналуларын іске асыратын реакция теңдеуін жазыңдар :
Na -- Na ОН---- Na СІ
І-нұсқа 1-деңгей
.
Натрий хлориді және натрий гидроксидінің атомдық массасын табыңдар?
2. Натрийдің электрондық қабатын жаз.
Сергіту сәті
1.Жарыста топтан озғанда,
Тағады мені төсіне.
Күміспенен қоладан,
Биік тұрам әр кезде. (жауабы: алтын)
2.Құрғақ жерде сақтайсың,
Онсыз тамақ татпайсың.
(жауабы: ас тұзы)
3.Өзім газбын менімен демаласың,
Жоқ болсам ауа жетпей қиналасың.
(жауабы: оттегі)
4.Ең жеңіл элемент саналады,
Периодтық жүйе осыдан бастау алады.
(жауабы: сутегі)
5.Кішкене ғана домалақ,
Зыр жүгірер домалап. (жауабы: натрий)
Жаңа сабақ
Натрий және оның маңызды қосылыстары.
Натрий оксиді мен гидроксиді –негіздік сипатты қосылыс. Натрий гидроксидінің құрамында гидроксид ионы ОН болғандықтан ол қолға ұстағандықтан сабын сияқты сезіледі, қағаз және матаны жеб жібереді , ал теріге тисе күидіреді. Сондықтан сілті ертіндісі абайлап жұмыс істеуді қажет етеді.
-Na ОН + НСІ = NaСІ+ Н2О
ХІХ ғасырдың басында натрийді күшті тотықтырғыш ретінде пайдаланса ал қазіргі кезде алюиний өндіруге пайдаланады. Қазақстанда Арал теңізі маңайы экологиялық апат аймағы деп жарияланды. Суы тартылған теңіз түбінен ас тұзы желмен ұша бастады. Теңізден көтерілген жүз мың тоннадан артық тұз шаң-тозаңға айналып, 150 км аймақта тірі арганизмдердің жойылуына әсер етеді.
Қосылыстардың атауы
Оларды қолдану
Натрий хлориді
Тағамға салынады, консервілеуші зат қызметін атқарады, себебі шірітетін бактериялар мен көгерткіш саңырауқұлақтарды өлтіреді. Химия өнеркісібінде: натрий, хлор, натрий гидроксиді, сода алуға қажетті шикізат ретінде көп мөлшерде қолданылады.
Натрий сульфаты
Шыны, сода өндіруге жұмсалады.
Глаубер тұзы
Медицинада
Натрий карбонаты
Сабын шылау, мата, былғары, фармацевтика өнеркәсібінде, шыны, тағы басқа өндіру үшін қажет
Натрий гидрокарбонаты
Медицинада және түрлі нан өнімдерін пісіргенде қолданылады.
Натрий нитраты
Азот тыңайтқышы ретінде пайдаланады.
Бейне таспадан натрийдің сумен шабытты әрекеттесуін көріп , формуласын жазу.
№ 2
Мына айналуларды іске асыруға болатын химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:
Na ---- NaОН----- NaСІ ---- Na NО3
«Ия» немесе «Жоқ» ойыны
Оқушылар сұраққа жауап бере отырып, мәреге жетеді.
Үйге тапсырма: Натрий және оның маңызды қосылыстары.
Оңай кесіледі Nа Жұмсақ 
Судан жеңіл Оңай кесіледі 
