Саба?ты? та?ырыбы:Натрий ж?не оны? ма?ызды ?осылыстары.
Саба?ты? ма?саты.
1. О?ушыларды жа?а ?ыш?ыл, т?з, индуктор ??ымдарымен таныстыру. ?ыш?ылмен ж?не натрий ?осылыстарын, т?здарды? формуласын мен аттарын уйрету.
2. Сараманды? ж?мыс барысында зертханалы? ыдыстар ж?не реактивтермен ж?мыс жасау практикалы? да?дыларымен іскерліктерін ?алыптастыру.
3. О?ушыларды ??ыптылы??а, жауапкершілікке т?рбиелеу. Бірін- бірі ??рметтеуге, бір – біріні? пікірін ты?дап ба?а беруге ?йрету.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?ты? ?дісі: с?ра? –жауап, баяндау, де?гейлік тапсырмалар, тест тапсырмасы ж?не рефлексия
Саба?ты? к?рнекілігі: о?улы?, периодты? кесте, слайд, видопраектр, ас т?зы, ас содасы шыны ыдыстар, д?рі –д?рмектер.
П?наралы? байланыс: физика, биология, медицина.
Саба?ты? барысы: І ?йымдастыру
С?лемдесу, т?гелдеу, сынып тазалы?ына к??іл б?лу.
Сынып о?ушыларын екі топ?а б?лу
1-топ Металдар 2- топ Бейметалдар.
ІІ ?й тапсырмасын с?рау.
Ой ша?ыру
1.Натрий элементіні? ежелгі атауы?
2.Таралуы бойынша нешінші орында?
3.?аза?станда кездесетін т?зды кендер мен тас т?зыны? кені ?алай аталады?
4.Тірі а?зада натрий иондары ?айда кездеседі?
5.Натрийді? таби?и ?осылыстарыны? ішіндегі е? ма?ыздысы?
6.Натрий жылу мен электр тогын ?андай к?йде жа?сы ?ткізеді?
7.Натриймен ж?мыс істегенде ?андай ?ауіпсіздік ережесін білу керек?
8.Натрий ионы жалынды ?андай т?ске бояйды?
9.Натрийді ?осылыстарынан е? ал?аш б?ліп ал?ан кім?
10.Натрийді? химиялы? ?асиеті ?андай?
I топты? негізгі топшасында?ы сілтілік металды? жалпы сипаттамасы.Na
Nа туралы не білеміз?
К?йдіргіш
О?ай кесіледі Nа Ж?мса?
Судан же?іл О?ай кесіледі
Электр тогын жа?сы ?ткізеді
Де?гейлік тапсырмалар
І-н?с?а 1-де?гей
1. Натрий периодты? ж?йеде нешінші периодта, топта ж?не ?андай топшада орналас?ан?
2. Натрийді? ?андай ?осылысын адамдар жиі ?олданылады?
ІІ-н?с?а 1-де?гей
1. Натрийді? физикалы? ?асиеті ?андай?
2. Натрийді е? ал?аш кім, ?ашан ж?не ?андай ?осылысынан алды?
Де?гейлік тапсырма
І-н?с?а 2-де?гей.
1. Натрий ?атыса ж?ретін т?мендегі реакцияларды? те?деулерін жазы?дар:
Na + CI2 =
Na + HCI =
Na + H2 =
2. Натрийді? ?олданылуы?
ІІ-н?с?а 2-де?гей.
1. Натрий ?атыса ж?ретін т?мендегі реакцияларды? те?деулерін жазы?дар:
Na + О2 =
Na + H2О =
ІІІ
Na + S =
2. Натрийді? ?нерк?сіпте алу жолдары.
Де?гейлік тапсырма
І-н?с?а 1-де?гей
- Натрийді? таби?атта кездесуі
- Натрийді? айналуларын іске асыратын реакция те?деуін жазы?дар :
Na - Na ОН- Na СІ
І-н?с?а 1-де?гей
.
- Натрий хлориді ж?не натрий гидроксидіні? атомды? массасын табы?дар?
2. Натрийді? электронды? ?абатын жаз.
Сергіту с?ті
1.Жарыста топтан оз?анда,
Та?ады мені т?сіне.
К?міспенен ?оладан,
Биік т?рам ?р кезде. (жауабы: алтын)
2.??р?а? жерде са?тайсы?,
Онсыз тама? татпайсы?.
(жауабы: ас т?зы)
3.?зім газбын менімен демаласы?,
Жо? болсам ауа жетпей ?иналасы?.
(жауабы: оттегі)
4.Е? же?іл элемент саналады,
Периодты? ж?йе осыдан бастау алады.
(жауабы: сутегі)
5.Кішкене ?ана домала?,
Зыр ж?гірер домалап. (жауабы: натрий)
Жа?а саба?
Натрий ж?не оны? ма?ызды ?осылыстары.
Натрий оксиді мен гидроксиді –негіздік сипатты ?осылыс. Натрий гидроксидіні? ??рамында гидроксид ионы ОН бол?анды?тан ол ?ол?а ?ста?анды?тан сабын сия?ты сезіледі, ?а?аз ж?не матаны жеб жібереді, ал теріге тисе к?идіреді. Сонды?тан сілті ертіндісі абайлап ж?мыс істеуді ?ажет етеді.
-Na ОН + НСІ = NaСІ+ Н2О
ХІХ ?асырды? басында натрийді к?шті тоты?тыр?ыш ретінде пайдаланса ал ?азіргі кезде алюиний ?ндіруге пайдаланады. ?аза?станда Арал те?ізі ма?айы экологиялы? апат айма?ы деп жарияланды. Суы тартыл?ан те?із т?бінен ас т?зы желмен ?ша бастады. Те?ізден к?терілген ж?з мы? тоннадан арты? т?з ша?-тоза??а айналып, 150 км айма?та тірі арганизмдерді? жойылуына ?сер етеді.
?осылыстарды? атауы
Оларды ?олдану
Натрий хлориді
Та?ам?а салынады, консервілеуші зат ?ызметін ат?арады, себебі шірітетін бактериялар мен к?герткіш са?ырау??ла?тарды ?лтіреді. Химия ?неркісібінде: натрий, хлор, натрий гидроксиді, сода алу?а ?ажетті шикізат ретінде к?п м?лшерде ?олданылады.
Натрий сульфаты
Шыны, сода ?ндіруге ж?мсалады.
Глаубер т?зы
Медицинада
Натрий карбонаты
Сабын шылау, мата, был?ары, фармацевтика ?нерк?сібінде, шыны, та?ы бас?а ?ндіру ?шін ?ажет
Натрий гидрокарбонаты
Медицинада ж?не т?рлі нан ?німдерін пісіргенде ?олданылады.
Натрий нитраты
Азот ты?айт?ышы ретінде пайдаланады.
Бейне таспадан натрийді? сумен шабытты ?рекеттесуін к?ріп, формуласын жазу.
№ 2
Мына айналуларды іске асыру?а болатын химиялы? реакция те?деулерін жазы?дар:
Na - NaОН-- NaСІ - Na NО3
«Ия» немесе «Жо?» ойыны
О?ушылар с?ра??а жауап бере отырып, м?реге жетеді.
?йге тапсырма: Натрий ж?не оны? ма?ызды ?осылыстары.
№ 3 есеп
Ба?алау: