Металдарды? жемірілуі ж?не онымен к?ресу жолдары

Сыныбы: Уақыты:

Тақырыбы:§5,6 Металдардың жемірілуі және оынымен күресу жолдары

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға металдардың химиялық, электрохимиялық жемірілуін түсіндіріп, жемірілумен күресудің бірнеше жолдарын үйрету.

ә) дамытушылық: оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілетін дамыту.

б) тәрбиелілік: Оқушыларды өз бетінше жұмыс жасауға, өзбетінеше ізденіс жасауға, ойын толық айтуға тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі және тәсілі: Түсіндірмелі әдіс, сұрақ-жауап. Теңдеу жазу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық тапсырмалалар (топен жұмыс)

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: (1мин)

Оқушыларды тексеру;

Үй тапсырмасын сұрау: (9мин )

§5,5 № 1-5

Жаңа сабақ: (20мин )

Конструкциялық

Орта құрамын өзгерту

Сүйеішті қорғаныш

Жемірілуге қарсы қасиеттері бар құймалар

Металдарды қорғаныштық беттік қаптамалармен қаптау

Электрохимиялық жемірілу

Химиялық жемірілу

Жемірілу

Металдар және құймалар қоршаған ортадағы әртүрлі заттармен жанасып, олармен әрекеттесіп, түрлі қосылыстар түзеді. Бұл кезде металл бұйымының қасиеттері өзгереді, көбеінесе металдан жасалған конструкция түгелдей бұзылады.

Қоршаған орта факторларының әсерінен металдардың бүліну құбылысы жемірілу деп аталады. Металдардың қоршаған ортаға байланысты жемірілуі химиялық және электрохимиялық деп екіге бөлінеді.

Химиялық жемірілу. Металдардың және құймалардың химиялық жемірілуі электр тогын өткізбейтін ортаның әсерінен пайда болады. Ол металдпрдың әртүрлі бейэлектролиттермен, газдармен, сұйықтықтармен әрекеттесуінен жүреді. Бұл кәдімгі тотығу-тоқсыздану процесі. Ең көп зиянды газдық жемірілу .

Химиялық жемірілу металлургиялық өндірістің операцияларында металдарды термиялық өңдегенде, турбореактивті және зымыран қозғалтқыштарының конструкциялары мен бөлшектері жұмыс істегенде, энергиялық қондырғыларда болуы мүмкін.

Электрохимиялық жемірілу. Электрохимиялық жемірілудің жүруінің басты себебі – электролит е электролит ерітінділерінің болуы. Жемірілу белсенділігі төмен металдар мен аздап қоспалар қатысқанда күшейеді. Жемірілудің бұл түріне атмосферада металдық конструкцияның таттануы, өзен мен теңіз суларындағы кеме корпустары мен гидроқондырғылардың болатты арматураларын тат басуы, қышқыл, сілті, тұз ерітінділермен жанасатын химиялық өнеркәсіптің қондырғылары және жер астындағы құбырлардың күйреуі мысал бола алады.

Бұл процестер түрінде жазылады:

1. Бейтарап орта: H₂O ; O₂

Анод (Fe) катод (Cu)

Fe^o – 2e Fe²⁺ O₂ + 2H₂O + 4e 4OH^-

Fe²⁺ + 2OH^- = Fe(OH)↓

4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O = 4Fe(OH)₃↓

4Fe + 6H₂O + O₂ = 4Fe(OH)₃↓

1. Қышқылдық орта: HCI ↔ H⁺ + Cl^-

Анод (Fe) катод (Cu)

Fe^o – 2e Fe²⁺ 2H⁺ + 2e^- 2H⁺

2H^o = H₂↑

Fe²⁺ - 2e^- ↔ FeCI

Жемірілу процесінің жинақталған теңдеуі:

Fe + 2HCI = FeCI₂ + H₂

Жемірілумен күресудің бірнеше бағыттары бар:

1. Металдарды қорғаныштық беттік қаптамалармен қаптау.

Олар металдық (мырыш, қалайы, қорғасын, никель, хром және басқа металдармен) және бейметалдық (Лакпен, сырмен, эмальмен және басқа заттармен) деп бөлінеді.

1. Жемірілуге қарсы қасиеттері бар құймалар. Мұнай құймаларды өнеркәсіпте кеңінен қолданылады. 12% хром қосып, жемірілуге тұрақты, таттанбайтын болат болады. Никель, кобальт және мыс қосу болаттың жемірілуге қарсы қасиеттін арттырады, өйткені бұл кезде құймалардың енжарлану қабілеті артады.

2. Сүйенішті қорғаныш. Электролит ортасындағы конструкцияны қорғау үшін қолданылады. Мұндай қорғаудың мәні – конструкцияны сүйенішмен белсенді металдармен жалғауда жатыр.

болаттан жасалған бұйымдарды қорғауға сүйеніш ретінде магний, мырыш, алюминий және олардың құймаларын қолданады. Жемірілу процесінде сүйеніш анод қызметін атқарып, өзі күйрейді. Бірақ конструкцияны бүлінуден қорғайды. Сүйеніштер толығымен күйрегенде оларды жаңқасымен алмастырады.

1. Орта құрамын өзгерту. бұл металдық қышқылдан желінуінен қорғау үшін қолданылады. Металдық бұймдардың жемірілуін баяулату үшін электролитке тежегіштер деп аталатын заттар енгізеді. Металдардың еруін жүз есе баяулататын тежегіштер белгілі. Сонымен бірге ұшқыш тежегіштер де бар. Оларды қағазға сіңіріп, металдық бұйымдарды орнайды. Тежегіштердің буы металдың бетіне адсорбцияланып, онда қорғаныш қабықшасын түзеді.

2. Металдарды жаңа қазіргі конструкциялық материалдармен алмастыру жемірілумен күресудің маңызды жолдарының бірі болып табылады. Жебір ортаның әсеріне тұрақты полиэтилен, полипропилен және фторопластардан жасалатын әртүрлі бөлшектер мен канализациялық құбырлар бізге үйреншікті болып кетеді.

Жаңа білімді бекіту: (10мин)

§5,6 № 1-8

Сабақты қортыу: (2мин)

Металдардың жемірілуі – бұл өте үлкен зиян әкелетін тотығу-тотықсыздану процесі. Ол химиялық және Электрохимиялық болып бөлінеді. Күйреуге белсенді металл көбірек үшырайды. Электрохимиялық және химиялық жолдармен, жемірілуге төзімді құймалар жасау арқылы, беттік қптамалар көмегімен металдарды күйреуден қорғауға болады.

Үйге тапсырма: (1мин)

§5,6 оқу

Бағалау: (2мин)