?ыш?ылдар: ??рамы, номенклатурасы, жіктелуі, ?асиеттері, алынуы. ?ыш?ыл жа?быр туралы т?сінік

Та?ырыбы.

?ыш?ылдар: ??рамы, номенклатурасы, жіктелуі, ?асиеттері, алынуы. Индикаторлар, бейтараптану реакциялары, ?ыш?ыл жа?быр туралы т?сінік

Саба?ты? ма?саты:

?ыш?ылдарды? жалпы ?асиеттерін т?сіндіру

Саба?ты? міндеті:

?ыш?ылдарды? ??рамын білу
Химиялы? ж?не физикалы? ?асиетін білу
?ыш?ыл жа?быр жайында білу

Саба?ты? т?рі:

Жа?а саба? т?сіндіру

??ралдар мен реактивтер:

Кітап, интерактивни та?та, к?рнекілік ??ралдар

?йымдастыру кезе?і:

(Саба?ты? ма?саты мен кезе?дерін аны?тау)

Саба?та ?алыпты ж?мыс істеуге м?мкіндік жасау
О?ушыларды психологиялы? дайындау

Амандасу. О?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру. О?ушыларды? к??ілін саба??а аудару.Саба?ты? жалпы ма?сатын ашу, оны ?ткізу жоспарын к?рсету.

2 мин

?й тапсырмасын тексеру кезе?і:

?й тапсырмасын д?рыс, толы? орындал?анын тексеру
Білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді, тапсырма орындау барысында ?иынды?тарды аны?тау
Кеткен кемшіліктерді жою

Айналым бойынша жатты?у тексеру

мин

О?ушылардыі? білімді саналы ж?не белсенді т?рде ме?геруге дайындау кезе?і:

Саба?ты? та?ырыбын хабарлау.

О?ушылармен бірге отырып саба? ма?сатын ай?ындау.

Жа?а материалды о?ып ?йренуді? практикалы? ?ажеттілігін к?рсету.О?ушыларды? алдына о?у проблемасын ?ою. Білімді жа??ырту.

О?ыту проблемасы

1.Білімді жа??ырту

1. Оксидтерді? ??рамы, ??рылысы, фзикалы? ж?не химиялы? ?асиеттері, ?олданылуы

. Саба?ты ?нгімелесу т?рінде ж?ргізуге болады. Ол ?шін м??алім мынадай с?ра?тар ?ойады:

1.Сендерге ?андай жай заттар белгілі?

2.?андай к?рделі заттармен танысты?дар?

3.Т?мендегі заттар ?андай кластар?а жатады?

Na2O, CaO, AL2O3, H2O, CO2

/Формулаларды м??алім такта?а жазады./

Сутегіні? химиялы? ?асиетін ?айталау ма?сатында т?мендегі тапсырмалаларды беруге болады.

Мына заттарды? ?айсысымен сутегі ?рекеттесед:

О2, Н2О, СІ2, СиО, СО2, РвО?

Рекция те?деуін жаз, реакцияны? ?ай типіне жат?ызасыздар?

2.Екі газ А ж?не В берілген. А газы Б газында жан?анда бу пайда болады, оны суыт?анда т?ссіз с?йы?а айналады, осындай жа?дай А газы ?ыздырыл?ан мыс оксиді /ІІ/ ар?ылы ?ткізгенде /жібергенде/ де болды. А ж?не Б газдарын тап. Жо?арыда ??былыстарды т?сіндір, реакция тендеулерін жаз.

3. Мырыш пен т?з ?ыш?ылын ?рекеттескенде алын?ан газды ?атты ?ыздыр?ан марганец /ІV/ оксиді ар?ылы ?ткіземіз. ?андай заттар т?зіледі? Реакция тендеулерін жаз, реакцияны? ?ай типіне жататынын к?рсет. ?ыш?ылды? ??рамын о?ып ?йрету ?шін кесте толтырамыз, онда бес ба?на болады, ?ыш?ылды? формуласы

/1/ ?ыш?ылды? аты

/2/ ?ыш?ыл ?алды?ы

/3/ т?зды? осы ?ыш?ылы т?н тиісті ата

/4/ т?з?а мысал, оны? аты.

10 мин

Жа?а саба?ты т?сіндіру кезе?дері:

Берілген материалды о?ушыларды? ?абылдауын есте са?тауын ?амтамасыз ету;

О?ушыларды? білімін ?абылдау?а, ал?ан білімнен ?ортынды шы?ару?а, ж?йелеуге ?ажетті т?рлі ?діс –т?сілдерді ?йрету;
О?ушыларды? біл?імін ?айта жа??ырту ?дістерін ?абылдауы; берілген о?у материлын ?з бетінше ??ыну?а, т?сініктерді, за?дарды, аны?тау

М??алімні? т?сіндіруі:

М??алім мына ?ыш?ылдарды? НСІ, Н2S, Н2SО4,НNО3

формулаларын жазады. Б?л заттарды оксидтерге жат?ызу?а бола ма? Б?л ?ыш?ылдарды? ??рамында ?андай ??састы? бар?

?ыш?ыл ?алды?ы ??ымын т?сіну ?шін сутегі б?ліну реакциясын еске т?сіру ?ажет. Мырыш т?з ?ыш?ылымен ?рекеттескенде сутегі б?лінеді. Неліктен? Реакция те?деуін бір о?ушы та?та?а жазып, реакция н?тижесінде т?зілген заттарды? ??рамын т?сіндіреді. О?ушылар ?здері ?орытынды жасайды: металл ?ыш?ыл ??рамында?ы сутегін ы?ыстырып шы?арады да, т?з т?зеді. Т?з ??рамына металл ж?не ?ыш?ыл ?алды?ы кіреді. Мысалдар келтіріледі: Т?зды? аты бойынша формуласын ??растр немесе берілген т?зды? формуласы бойынша атын ата?дар: алюминий хлориді АІСІ3. Валенттілігі бойынша формуласын ??растыр. Сол сия?ты темір сульфаты /ІІІ/ ?е2/SO4/3, кальций нитраты Са/ Na3/2, барий карбанаты ВаСО3, натрий хлориді NaCI, т.б.

М??алім мынадай с?ра?тар ?ояды. ??рамына ?арап ?андай к?рделі заттарды ?ыш?ылдар, т?здар деп атаймыз? ?ыш?ылдарды ?андай ?асиетіне с?йеніп жіктейміз? О?ушылар ?здеріні? т?жырымдарын айтады: екі ?асиетіне с?йеніп, ?ыш?ылдарды екі топ?а б?леміз. Бірінші, сапалы? жа?ы, ??рамында оттегіні? болу болмауы, екінші, санды? ??рамы, ?ыш?ылда?ы сутегіні? саны. Кестені ?рі ?арай толтыра береміз. ?ыш?ыл ?алды?ыны? т?бесіне рим цифрмен валеттілігін ?оямыз.

М??алім ?зіндік ж?мыс ретінде бірнеше т?здарды? формуласын жазуды тапсырады: бірнеше ?ыш?ылды? натриймен, кальциймен формулаларын жаз, аттарын ата. ?ыш?ылдарды? индикатор?а ?серін т?сіндіру ма?сатында зертханалы? ж?мыс ж?ргіземіз. Ж?мыс н?тижесін кестеге т?сіреміз.

Жа?а саба ?ыш?ылдарды? ??рамы туралы білімін ?айталау ?шін мынадай тапсырма беруге болады.

1. ?ыш?ылдар?а, т?здар?а ?андай заттар жатады?

2.Ты?ыны бар екі пробиркада концентрлі хлорсутегі ж?не к?кірт ?ыш?ылы бар. Оларды ?алай айыру?а болады?

3.Екі стаканны? ?айсысында су, ?айсысында ?ыш?ыл бар екенін ?алай айырамыз?

4. Т?жірибе ар?ылы т?з ?ыш?ылыны? ??рамына сутегі элементі бар екенін д?лелде.

5. Азот ж?не фосфор ?ыш?ылдарыны? формуласын жаз, егер азот ?ыш?ылыны? ?алды?ы NO3 –бір валентті, ал фосфор ?ыш?ылыны? ?алды?ы -РО4 –?ш валентті болса.

6. ?ыш?ыл ??рамында?ы сутегі жай зат па, ?лде элемент пе?

7.Мына заттарды? т?здарды теріп жаз, ?ыш?ыл ?алды?тарыны? астын сыз, валенттіліктерін к?рсет. СиО, НNO3, Н2О, К2SO4, H2SO4, HCI, NaOH, KCI, H3PO4, AIPO4, Mg. Мына заттарды? ішінен СиSO4, H2S, H2O, HCI, CиСІ2, H2SO4, Ca3/РО4/2, HNO3, P2O5, HBr, NaOH, H2CO3, Са/ОН/2, Н2SiО3 ?ыш?ылдарды теріп жазы?дар, т?мендегі кестені толтыры?дар.

?ыш?ылды? аты мен формуласы

??рамында оттегі бар

??рамында оттегі жо?

Бір негізді

К?п негізді

Азот ?ыш?ылы

–

Т?з ?ыш?ылыны? лакумус ?а?азымен сына?аннан кейін /лакумус ?ызарады/ магний жан?асын салды?. Біраз уа?ыттан кейін ерітіндісіні? т?сі неліктен ?згереді? С?ра?ты? жауабын тал?ыла?аннан кейін, мырыш пен к?кірт ?ыш?ылыны? арасында?ы реакция жасап к?рсетеміз. Н?тижесі талданады. Барлы? металдар сутегін б?ліп шы?арама? Осы с?ра??а жауап ретінде о?ушылар ?ыш?ылдарды? металдар?а ?серін негізделген зертханалы? ж?мыс ж?ргізеді. О?ушылар мыспен реакция ж?рмейтін т?жірибе ж?зінде к?реді. Реакция те?деулерін жазып, металдарды? активтігін салыстырады да, ?орытынды жасайды.

?ты пысы?тау ма?сатында бірнеше тапсырмалар орындатамыз.

20 мин

Жа?а саба?ты бекіту

1.Т?менде к?рсетілген заттарды? ішінен ?ыш?ылдарды?, т?здарды? формулаларын теріп жаз, ?ыш?ыл ?алды?тарыны? астын сыз, валенттілігін к?рсет:

СиО, НNO3, Mg, H2SO4, HCI, K2SO4,H2O, NaOH, KCI.

2.К?мір ж?не кремний ?ыш?ылдарыны? формуласын ??растыр, оларды? ?р?айсысыны? ?ыш?ыл ?алды?тарыны? валенттіліктері екіге те?.

3. Берілген ?ыш?ылдарды?, ?ыш?ыл ?алды?ыны? валенттілігін табындар:

HNO3, H2SO3, HBr, H3PO4, H2CO3, KCI, H2SO4

10 мин

?йге тапсырма:

§ 47 (7-11)

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?ыш?ылдар: ??рамы, номенклатурасы, жіктелуі, ?асиеттері, алынуы. ?ыш?ыл жа?быр туралы т?сінік»

Тақырыбы

Қышқылдар: құрамы, номенклатурасы, жіктелуі , қасиеттері, алынуы. Индикаторлар, бейтараптану реакциялары, қышқыл жаңбыр туралы түсінік

Сабақтың мақсаты:

Қышқылдардың жалпы қасиеттерін түсіндіру

Сабақтың міндеті:

Қышқылдардың құрамын білу
Химиялық және физикалық қасиетін білу
Қышқыл жаңбыр жайында білу

Сабақтың түрі:

Жаңа сабақ түсіндіру

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, интерактивни тақта, көрнекілік құралдар

Ұйымдастыру кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау)

Сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау
Оқушыларды психологиялық дайындау

Амандасу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару.Сабақтың жалпы мақсатын ашу, оны өткізу жоспарын көрсету.

2 мин

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

ұй тапсырмасын дұрыс, толық орындалғанын тексеру
Білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді, тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау
Кеткен кемшіліктерді жою

Айналым бойынша жаттығу тексеру

мин

Оқушылардыің білімді саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

Сабақтың тақырыбын хабарлау.

Оқушылармен бірге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету.Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою . Білімді жаңғырту.

Оқыту проблемасы

1.Білімді жаңғырту

1. Оксидтердің құрамы, құрылысы, фзикалық және химиялық қасиеттері, қолданылуы

2. Сабақты әнгімелесу түрінде жүргізуге болады. Ол үшін мұғалім мынадай сұрақтар қойады:

1.Сендерге қандай жай заттар белгілі?

2.Қандай күрделі заттармен таныстыңдар?

3.Төмендегі заттар қандай кластарға жатады?

Na₂O, CaO, AL₂O₃, H₂O, CO₂

/Формулаларды мұғалім тактаға жазады./

Сутегінің химиялық қасиетін қайталау мақсатында төмендегі тапсырмалаларды беруге болады.

Мына заттардың қайсысымен сутегі әрекеттесед:

О₂, Н₂О, СІ₂, СиО, СО₂, РвО?

Рекция теңдеуін жаз, реакцияның қай типіне жатқызасыздар?

2.Екі газ А және В берілген. А газы Б газында жанғанда бу пайда болады, оны суытқанда түссіз сұйықа айналады, осындай жағдай А газы қыздырылған мыс оксиді /ІІ/ арқылы өткізгенде /жібергенде/ де болды. А және Б газдарын тап. Жоғарыда құбылыстарды түсіндір, реакция тендеулерін жаз.

3. Мырыш пен тұз қышқылын әрекеттескенде алынған газды қатты қыздырған марганец /ІV/ оксиді арқылы өткіземіз. Қандай заттар түзіледі? Реакция тендеулерін жаз, реакцияның қай типіне жататынын көрсет. Қышқылдың құрамын оқып үйрету үшін кесте толтырамыз, онда бес бағна болады, қышқылдың формуласы

/1/ қышқылдың аты

/2/ қышқыл қалдығы

/3/ тұздың осы қышқылы тән тиісті ата

/4/ тұзға мысал, оның аты.

10 мин

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

Оқушылардың білімін қабылдауға, алған білімнен қортынды шығаруға, жүйелеуге қажетті түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету;
Оқушылардың білңімін қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы; берілген оқу материлын өз бетінше ұғынуға, түсініктерді, заңдарды, анықтау

Мұғалімнің түсіндіруі:

Мұғалім мына қышқылдардың НСІ, Н₂S, Н₂SО₄,НNО₃

формулаларын жазады. Бұл заттарды оксидтерге жатқызуға бола ма? Бұл қышқылдардың құрамында қандай ұқсастық бар?

Қышқыл қалдығы ұғымын түсіну үшін сутегі бөліну реакциясын еске түсіру қажет. Мырыш тұз қышқылымен әрекеттескенде сутегі бөлінеді. Неліктен? Реакция теңдеуін бір оқушы тақтаға жазып, реакция нәтижесінде түзілген заттардың құрамын түсіндіреді. Оқушылар өздері қорытынды жасайды: металл қышқыл құрамындағы сутегін ығыстырып шығарады да, тұз түзеді. Тұз құрамына металл және қышқыл қалдығы кіреді. Мысалдар келтіріледі: Тұздың аты бойынша формуласын құрастр немесе берілген тұздың формуласы бойынша атын атаңдар: алюминий хлориді АІСІ₃. Валенттілігі бойынша формуласын құрастыр. Сол сияқты темір сульфаты /ІІІ/ Ғе₂/SO₄/₃, кальций нитраты Са/ Na₃/₂, барий карбанаты ВаСО₃, натрий хлориді NaCI, т.б.

Мұғалім мынадай сұрақтар қояды. Құрамына қарап қандай күрделі заттарды қышқылдар, тұздар деп атаймыз? Қышқылдарды қандай қасиетіне сүйеніп жіктейміз? Оқушылар өздерінің тұжырымдарын айтады: екі қасиетіне сүйеніп, қышқылдарды екі топқа бөлеміз. Бірінші, сапалық жағы, құрамында оттегінің болу болмауы, екінші, сандық құрамы, қышқылдағы сутегінің саны . Кестені әрі қарай толтыра береміз. Қышқыл қалдығының төбесіне рим цифрмен валеттілігін қоямыз.

Мұғалім өзіндік жұмыс ретінде бірнеше тұздардың формуласын жазуды тапсырады: бірнеше қышқылдың натриймен, кальциймен формулаларын жаз, аттарын ата. Қышқылдардың индикаторға әсерін түсіндіру мақсатында зертханалық жұмыс жүргіземіз. Жұмыс нәтижесін кестеге түсіреміз.

Жаңа саба Қышқылдардың құрамы туралы білімін қайталау үшін мынадай тапсырма беруге болады.

1. Қышқылдарға, тұздарға қандай заттар жатады?

2.Тығыны бар екі пробиркада концентрлі хлорсутегі және күкірт қышқылы бар. Оларды қалай айыруға болады?

3.Екі стаканның қайсысында су, қайсысында қышқыл бар екенін қалай айырамыз?

4. Тәжірибе арқылы тұз қышқылының құрамына сутегі элементі бар екенін дәлелде.

5. Азот және фосфор қышқылдарының формуласын жаз, егер азот қышқылының қалдығы NO₃ –бір валентті, ал фосфор қышқылының қалдығы -РО₄ –үш валентті болса.

6. Қышқыл құрамындағы сутегі жай зат па, әлде элемент пе?

7.Мына заттардың тұздарды теріп жаз, қышқыл қалдықтарының астын сыз, валенттіліктерін көрсет. СиО, НNO₃, Н₂О, К₂SO_4, H₂SO₄, HCI, NaOH, KCI, H₃PO₄, AIPO₄, Mg. Мына заттардың ішінен СиSO₄, H₂S, H₂O, HCI, CиСІ₂, H₂SO₄, Ca₃/РО₄/₂, HNO₃, P₂O₅, HBr, NaOH, H₂CO₃, Са/ОН/₂, Н₂SiО₃ қышқылдарды теріп жазыңдар, төмендегі кестені толтырыңдар.

Қышқылдың аты мен формуласы

Құрамында оттегі бар

Құрамында оттегі жоқ

Бір негізді

Көп негізді

Азот қышқылы

–

Тұз қышқылының лакумус қағазымен сынағаннан кейін /лакумус қызарады/ магний жанқасын салдық. Біраз уақыттан кейін ерітіндісінің түсі неліктен өзгереді? Сұрақтың жауабын талқылағаннан кейін, мырыш пен күкірт қышқылының арасындағы реакция жасап көрсетеміз. Нәтижесі талданады. Барлық металдар сутегін бөліп шығарама? Осы сұраққа жауап ретінде оқушылар қышқылдардың металдарға әсерін негізделген зертханалық жұмыс жүргізеді. Оқушылар мыспен реакция жүрмейтін тәжірибе жүзінде көреді. Реакция теңдеулерін жазып, металдардың активтігін салыстырады да, қорытынды жасайды.

қты пысықтау мақсатында бірнеше тапсырмалар орындатамыз.

20 мин

Жаңа сабақты бекіту

1.Төменде көрсетілген заттардың ішінен қышқылдардың, тұздардың формулаларын теріп жаз, қышқыл қалдықтарының астын сыз, валенттілігін көрсет:

СиО, НNO₃, Mg, H₂SO₄, HCI, K₂SO₄,H₂O, NaOH, KCI.