К?кірт ?ыш?ылы ж?не оны? т?здары

Өзің еңбектену арқылы өзің үшін де басқалар үшін де барлығын өзің істейсің,

ал егер еңбегің нәтижесіз болса, қамықпа тағы да тырысып көр

Д. И. Менделеев

Күні: 18.11.2015

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Күкірт қышқылы және оның тұздары

Мақсаты:

Білімділік: күкіт қышқылының физикалық және химиялық қасиеттерін, қолданылуын және оның тұздары туралы түсінік беру

Дамытушылық: теориялық білімдерін тиянақтап, логикалық ойлау қабілетін жетілдіру, күкірт қышқылының қасиеттерін зерттеу арқылы шығармашылық жұмыстарға баулу

Тәрбиелік: өз білімдерін бағалап, бірлесіп жұмыс жасауға ізденімпаздыққа және қоршаған ортаны сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа ұғымды меңгерту

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндірмелі

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, тапсырмалар

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі Амандасу, түгендеу, оқу-құралдарын қадағалау

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Сұрақ –жауап

1.VI топтың негізгі топтшасында қандай элементтер орналасқан? Элементтердің топтық атауы?

2. Күкірт атомының ең сыртқы электрондық деңгейшесінде неше валенттік электроны бар

3. Гипстың формуласы?

4. Күкірттің қандай аллотропиялық түрөзгерісін білесіздер?

5. Күкірттің физикалық қасиеті?

6. Күкірт химиялық реакция кезінде қандай қасиет көрсетеді?

7.Күкіртсутектің алынуы

8. Күкірттің неше қышқылдық оксидтері бар?

9. Күкірттің оксидтерінің алынуы:

10. Күкірт оксидтерінің қолданылуы?

ІІІ.Жаңа тақырып Ой-қозғау

Бір кездерде химия патшалығында Су ханшайымы мен күкірт алты валентті ханзада отбасында жас сәби дүниеге келіпті. Барлығы куанып, көптен бері өзінің артынан мұрагер болып қалатын ұлды асыға күтіп жүрді. Медбике келіп ұл деп көк лентаны таққанда бірден қызарып кетті. Яғни дүниеге ұл бала емес қыз бала келгенін белгілі болады. Қыздың атын Қышқыл деп қойыпты, әкесінің аты Күкірт екен. Сонда балалар қалай ойлайсыңдар Қыздың тегі қалай болады екен? Күкірт қышқылы.. Сонымен тақырыбымыз «Күкірт қышқылы және оның тұздары».

Күкірттің маңызды қосылыстарының бірі – күкірт қышқылы. Ол екі негізді күшті қышқыл, орта және қышқыл тұздар.

Физикалық қасиеті: Концентрациялы күкірт қышқылы – түссіз, ұшпайтын, май тәріздес, суда жақсы еритін, сұйық зат. Тығыздығы 1,84 г/cм³, массалық үлесі 98%. Ол 280⁰ С-та қайнайды.Сондықтан да қышқылды суда еріткенде мынадай қауіпсіздік ережесін сақтау қажет: ауыр сұйықтықты (қышқыл ) жеңіл сұйықтыққа (суға) шыны таяқшамен араластыра отырып, жайлап құю қажет. Сонда ауырлау қышқылы күкірт қышқылы судың астыңғы қабатына дейін жетіп, бөлінген жылу біркелкі тарайды, ал керісінше суды қышқылға құйса, су қышқылдан жеңіл болғандықтан бөлінген мол жылу суды қайнау температурасына дейін жеткізіп, қышқыл жан-жаққа шашырауы мүмкін. Күкірт қышқылы күшті су тартқыш зат.

Химиялық қасиеттері.

1. Сілтілермен және ерімейтін негіздермен:

2KOH + H₂SO₄ → K₂SO₄ + 2H₂О

Cu(OH) ₂ + H₂SO₄ → CuSO₄ + 2H₂О

2.Негіздік және оксидтермен:

H₂SO₄ + CuO → CuSO₄ + H₂О

ZnO + H₂SO₄ → ZnSO₄ + H₂О

3. Кернеу қатарындағы сутектің сол жағында орналасқан металдармен әрекеттеседі:

Zn + H₂SO₄ → ZnSO₄ + H₂ ↑

4. Барийдің ерімтал тұздары күкірт қышқылына және оның тұздары сульфаттарға анықтағыш реактив болады.

H₂SO₄ + BaCl₂ = 2HCl + BaSO₄↓

Na₂SO₄ + BaCl₂ = 2NaCl + BaSO₄↓

Қолданылуы:

Күкірт қышқылының тұздары.

Қөп қолданылатын тұздар: натрий сульфатының кристалгидраты Na₂SO₄* 10H₂0, оның минералын мирабилит деп атайды. Ол тұз мединицада дәрі ретінде «глаубер тұзы» деген атаумен қолданылады. Тотияйын, яғни мыс кристалгидраты CuSO₄ * 5H₂O жасанды жібек, талшық алуға, өсімдік зиянкестерімен күресуге қажет.

IV. Жаңа сабақты бекіту. Есептер шығару

1. Массасы 5,6 г калий гидроксидін бейтараптауға қажет күкірт қышқылының массасын есептеңдер.

2. Зертханада 5,83 г натрий хлориді концентрлі қышқылының артық мөлшерімен әрекеттескенде түзілген хлорсутектің көлемін (қ.ж) есептеңдер.

V. Үйге тапсырма. §12 , 8-жаттығу