Кремний ж?не оны? ?осылыстары

Саба? жоспары

П?ні: химия

К?ні: _______

Сынып: 9а

Та?ырыбы: Кремний ж?не оны? ?осылыстары

Ма?саты:

Білімділік: о?ушыларды «Кремний ж?не оны? ?осылыстары» атты та?ырыппен таныстыру.Та?ырыпты пысы?тай отырып ке?інен ашу

Дамытушылы?: о?ушыларды? д?ниетанымын ке?ейтіп, материалды? байлы??а, оны игеру мен са?тау?а к??іл б?луге да?дыларын ?алыптастырып, дамыту.

Т?рбиелік: п?нге деген ?ызы?ушылы?тарын арттыру ж?не бір-бірін ты?дап т?сінуге т?рбиелеу

Саба?ты? т?рі: жа?а саба?

?олданатын к?рнекіліктер: интерактивті та?та, сызбан?с?а, суреттер.

?діс-т?сілі- интерактивті ?діс

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і;

ІІ. С?ра?-жауап;

ІІІ. Жа?а саба?ты баяндау;

ІV. Тапсырмалар;

V. Саба?ты бекіту;

VI. ?й тапсырмасын беру;

VII. Ба?алау.

І. ?йымдастыру кезе?і

-С?леметсі?дер ме, балалар!

-Б?гін кім кезекші?

-Б?гін саба?та кім жо??

-Рахмет.

ІІ. С?ра?-жауаптар

1. Элементтерді? периодты? ж?йесін кім ж?не ?ашан ашты?

2. Аммиакты? формуласы ?андай?

3. Сірі?кені? басы ж?не ?орабыны? жанына жа?ыл?ан ?андай ?оспа?

ІІІ. Жа?а саба?ты баяндау

-Аталуы: Кремний;

-Та?басы: Si;

-П\ж орны: ІІІ период, ІV топты? негізгі топшасында орналас?ан элемент;

-?осылыста?ы тоты?у д?режелері: -4, +2, +4;

-Аллотропиялы? т?р ?згерісі: кристалды? ж?не аморфты;

-Таби?атта кездесуі: оксид ж?не силикат т?рінде.

Алынуы:

1.Лабораторияда бос к?йде кремний алу ?шін магнийді ?нта? а? ??ммен SiO2 ?осып ?ыздырады:

SiO2+2Mg=2MgO+Si;

2.?нерк?сіпте ??м мен к?мір ?оспасын ?ыздырып кремний алады:

SiO2+C=Si+2CO.

Химиялы? ?асиеттері:

1.Аморфты кремнийді ?ыздыр?анда тоты?сыздандыр?ыш ретінде жай заттармен ?рекеттеседі:

Si+2CI2=SiCI4(кремний тетрахлорид);

Si+O2=SiO2;

Si+C=SiC.

2.Кремний металмен ?рекеттескенде тоты?тыр?ыш болады:

Si+2Mg=Mg2Si (магний силициді);

3.Кремний ?нта?ы концентрлі сілтімен реакция?а т?седі де тоты?сыздандыр?ыш болады, н?тижесінде натрий силикаты мен сутек газы т?зіледі:

Si+NaOH+H2O=Na2SiO3 +H2.

Физикалы? ?асиеттері:

Кремнезем атомды? кристарлы? торлы, ?иын бал?итын зат.Оны? бал?у температурасы-1700*С. Бал?ы?ан кремнезем суы?анда шыны т?різді аморфты кварц шынысына айналады.??рамында кремний оксиді ?зі ?ана болса, а? т?сті ??м, ал темір ?осылыстары араласса, сары немесе ?ыз?ылт ?о?ыр т?сті болады.

?олданылуы:

Фотоэлементтер, от?а ж?не ?ыш?ыл?а т?зімді болат алу, оптикалы? ?нерк?сіпте, электроника, ?ыш б?йымдар алу ?шін ?олданылады.

Кремний ?осылыстары:

Аты

Сипаты

Алынуы

SiH4-cилан

Т?ссіз, ауада ?здігінен т?танатын жан?ыш газ

SiH4+O2=SiO2+2H2O

SiO2-кремний оксиді(кремнезем, ??м, кварц кристалдары деп те аталады)

Суда ерімейтін, ?иын бал?итын зат.Ол ?ыш?ылды? оксид бол?анды?тан, ?ыздыр?анда немесе бал?ыт?анда негіздік оксидтермен, сілтілермен ?рекеттеседі.С?йтіп, кремний ?ыш?ылыны? т?здары-силикаттарды т?зеді:

SiO2+Na2O=Na2SiO3(натрий силикаты)

SiO2+2NaOH=Na2SiO3+H2O

Химиялы? реакциялар к?мегімен ?олдан алынады

H2SiO3-кремний ?ыш?ылы

Суда ерімейтін ?лсіз ?ыш?ыл.Коллоид ерітінді т?рінде болады

Оны силикаттар?а к?шті ?ыш?ылмен(тіпті к?мір ?ыш?ылымен де) ?сер ету ар?ылы алады:

K2SiO3+2HCI=H2SiO3 + 2KCI

Na2SiO3+H2O+CO2=H2SiO3 +Na2CO3

Кремний ?ыш?ылын с?л ?ыздырса немесе б?лме температурасында біраз уа?ыт ашы? ?алдырса айырылады:

H2SiO3=H2O+SiO2

Осы айтыл?андардан бас?а кремнийді? ма?ызды ?осылыстарына: шыны, керамика, цементті жат?ызады.Сондай-а? кремнийді? к?міртекпен ?осылысы-карборунд SiC техникада б?р?ы, егеу, т.б. ?атты заттарды жасау?а ?олданылса, т?рлі ?оспалар ?осып кремний (IV) оксидінен ба?алы асыл тастар(агат, аметист, яшма) алынады.

ІV. Тапсырмалар:

1.Т?мендегі айналуларды іске асыру?а болатын тиісті реакция те?деулерін жазы?дар:

SiO2--Si--SiO2--Na2SiO3--H2SiO3--SiO2

2.Массасы 6,1 кг натрий силикатын алу ?шін массалы? ?лесінде 0,2% ?оспасы бар ?анша кремний(IV) оксиді ?ажет болатынын есепте?дер.

V. Саба?ты бекіту:

1.Таби?и силикаттар мен алюмосиликаттардан ?андай заттар алынады?

2.Кремнийді? ?олданылуын ата?дар

3.Кремнийді? периодты? ж?йедегі орны

4.Таби?атта кремний ?андай т?рде кездеседі?

5.Кремнийді? аллотропиялы? т?р-?згерісі ?андай?

VI. ?й тапсырмасын беру

$27-28, 85-89бет о?у №3,5

VII.Ба?алау

Алматы облысы, Керб?ла? ауданы,?о?алы ауылы

?о?алы орта мектебі

(ашы? саба?)

Химия п?ніні? м??алімі: Мусанова Маржан Ж?ма?али?ызы

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Кремний ж?не оны? ?осылыстары »

Сабақ жоспары

Пәні: химия

Күні: _______

Сынып: 9а

Тақырыбы: Кремний және оның қосылыстары

Мақсаты:

Білімділік: оқушыларды «Кремний және оның қосылыстары» атты тақырыппен таныстыру.Тақырыпты пысықтай отырып кеңінен ашу

Дамытушылық: оқушылардың дүниетанымын кеңейтіп, материалдық байлыққа, оны игеру мен сақтауға көңіл бөлуге дағдыларын қалыптастырып, дамыту.

Тәрбиелік: пәнге деген қызығушылықтарын арттыру және бір-бірін тыңдап түсінуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Қолданатын көрнекіліктер: интерактивті тақта, сызбанұсқа, суреттер.

Әдіс-тәсілі- интерактивті әдіс

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі;

ІІ. Сұрақ-жауап;

ІІІ. Жаңа сабақты баяндау;

ІV. Тапсырмалар;

V. Сабақты бекіту;

VI. Үй тапсырмасын беру;

VII. Бағалау.

І. Ұйымдастыру кезеңі

-Сәлеметсіңдер ме, балалар!

-Бүгін кім кезекші?

-Бүгін сабақта кім жоқ?

-Рахмет.

ІІ. Сұрақ-жауаптар

1. Элементтердің периодтық жүйесін кім және қашан ашты?

2. Аммиактың формуласы қандай?

3. Сіріңкенің басы және қорабының жанына жағылған қандай қоспа?

ІІІ. Жаңа сабақты баяндау

-Аталуы: Кремний;

-Таңбасы: Si;

-П\ж орны: ІІІ период, ІV топтың негізгі топшасында орналасқан элемент;

-Қосылыстағы тотығу дәрежелері: -4, +2, +4;

-Аллотропиялық түр өзгерісі: кристалдық және аморфты;

-Табиғатта кездесуі: оксид және силикат түрінде.

Алынуы:

1.Лабораторияда бос күйде кремний алу үшін магнийді ұнтақ ақ құммен SiO2 қосып қыздырады:

SiO2+2Mg=2MgO+Si;

2.Өнеркәсіпте құм мен көмір қоспасын қыздырып кремний алады:

SiO2+C=Si+2CO.

Химиялық қасиеттері:

1.Аморфты кремнийді қыздырғанда тотықсыздандырғыш ретінде жай заттармен әрекеттеседі:

Si+2CI2=SiCI4(кремний тетрахлорид);

Si+O2=SiO2;

Si+C=SiC.

2.Кремний металмен әрекеттескенде тотықтырғыш болады:

Si+2Mg=Mg2Si (магний силициді);

3.Кремний ұнтағы концентрлі сілтімен реакцияға түседі де тотықсыздандырғыш болады, нәтижесінде натрий силикаты мен сутек газы түзіледі:

Si+NaOH+H2O=Na2SiO3 +H2.

Физикалық қасиеттері:

Кремнезем атомдық кристарлық торлы, қиын балқитын зат.Оның балқу температурасы-1700*С. Балқыған кремнезем суығанда шыны тәрізді аморфты кварц шынысына айналады.Құрамында кремний оксиді өзі ғана болса, ақ түсті құм, ал темір қосылыстары араласса, сары немесе қызғылт қоңыр түсті болады.

Қолданылуы:

Фотоэлементтер, отқа және қышқылға төзімді болат алу, оптикалық өнеркәсіпте, электроника, қыш бұйымдар алу үшін қолданылады.

Кремний қосылыстары:

Аты	Сипаты	Алынуы
SiH4-cилан	Түссіз, ауада өздігінен тұтанатын жанғыш газ SiH4+O2=SiO2+2H2O
SiO2-кремний оксиді(кремнезем, құм, кварц кристалдары деп те аталады)	Суда ерімейтін, қиын балқитын зат.Ол қышқылдық оксид болғандықтан, қыздырғанда немесе балқытқанда негіздік оксидтермен, сілтілермен әрекеттеседі.Сөйтіп, кремний қышқылының тұздары-силикаттарды түзеді: SiO2+Na2O=Na2SiO3(натрий силикаты) SiO2+2NaOH=Na2SiO3+H2O	Химиялық реакциялар көмегімен қолдан алынады
H2SiO3-кремний қышқылы	Суда ерімейтін әлсіз қышқыл.Коллоид ерітінді түрінде болады	Оны силикаттарға күшті қышқылмен(тіпті көмір қышқылымен де) әсер ету арқылы алады: K2SiO3+2HCI=H2SiO3 + 2KCI Na2SiO3+H2O+CO2=H2SiO3 +Na2CO3 Кремний қышқылын сәл қыздырса немесе бөлме температурасында біраз уақыт ашық қалдырса айырылады: H2SiO3=H2O+SiO2

Осы айтылғандардан басқа кремнийдің маңызды қосылыстарына: шыны, керамика, цементті жатқызады.Сондай-ақ кремнийдің көміртекпен қосылысы-карборунд SiC техникада бұрғы, егеу, т.б. қатты заттарды жасауға қолданылса, түрлі қоспалар қосып кремний (IV) оксидінен бағалы асыл тастар(агат, аметист, яшма) алынады.

ІV. Тапсырмалар:

1.Төмендегі айналуларды іске асыруға болатын тиісті реакция теңдеулерін жазыңдар:

SiO2--------Si-----SiO2--------Na2SiO3--------H2SiO3-------SiO2

2.Массасы 6,1 кг натрий силикатын алу үшін массалық үлесінде 0,2% қоспасы бар қанша кремний(IV) оксиді қажет болатынын есептеңдер.

V. Сабақты бекіту:

1.Табиғи силикаттар мен алюмосиликаттардан қандай заттар алынады?

2.Кремнийдің қолданылуын атаңдар

3.Кремнийдің периодтық жүйедегі орны

4.Табиғатта кремний қандай түрде кездеседі?

5.Кремнийдің аллотропиялық түр-өзгерісі қандай?

VI. Үй тапсырмасын беру

$27-28, 85-89бет оқу №3,5