Химиялы? элементтерді жіктеудегі ал?аш?ы ?адамдар

Саба?ты?  та?ырыбы:  Химиялы?  элементтерді  жіктеудегі   ал?аш?ы  ?адамдар

Саба?ты?  ма?саты:

Білімділік: Химиялы?  элементтерді  жіктеуді?  ал?аш?ы  ?адамдарымен,  ал?аш?ы 

?адамыны?  жасалуыны?  ал?ы  шартымен  таныстыру;

Дамытушылы?:О?ушыларды?  саба??а  ?ызы?ушылы?ын  ояту, танымды?,  ойлау, есте 

са?тау  ?абілеттерін  арттыру, ж?мыс  да?дысын  ны?айту:

Т?рбиелік:О?ушыларды  е?бекс?йгіштікке,  жеке  т?л?а  болып  ?алыптасу?а, 

                  жауапкершілікті  сезіне  білуге  т?рбиелеу;

Саба?ты?  т?рі: Жа?а  саба?.

Саба?ты?  ?дісі:  Баяндау, с?ра? – жауап, ойындар, ізденіс, есептер  шы?ару.

Саба?ты?  к?рнекілігі:  Периодты?  ж?йе, интерактивті  та?та, ж?мыс  д?птері.

П?н  аралы?  байланыс:  География, биология, ?аза?  тілі.

Саба?ты?  барысы:  1. ?йымдастыру  кезе?і:

                                     (Амандасу, т?гендеу, саба??а  дайынды?ын  тексеру,

                                     саба??а  ынтасын  аудару).

2. ?й  тапсырмасын  тексеру.

                                     (?ткен  та?ырып?а  пысы?тау  с?ра?тары)

 3. Жа?а  та?ырып.

  4.Жа?а  та?ырыпты  пысы?тау.

  5. Жа?а  та?ырыпты  бекіту.

  6. ?й тапсырмасын  беру.

  7. Ба?алау.

Ой – ?оз?ау.  Бейорганикалы?  ?осылыстар  класын  ?орытындылау.

С?ра?тар?а жауап  алу.

1. ?андай оксидтер тобына жатады ?Na2O, К2О, CaO(Негіздік)
2. ?айсысы ?ыш?ылды?  оксид? Н2SO4, H2СО3, SO3, HCl   (SO3)
3. ?айсыоксидтерсуменбелсенді?рекеттеседі?

          4.  Барлы?ы т?гел негіздерге жататын ?атарды тап:

а) Fe2O3, ZnO, Cu(OH)2б) Ba(NO3)2, Ba(OН)2, Н2SО4

в) КОН, Fe(OH)3, NaОН     г) Zn(OН)2, НCl, H2O

5.  Сілтіні  тап ?NaOH,KCl, Na2SO3, BaCl2

6.  С?йкесін тап:

1. Негіздер               А. КОН

     2. Сілтілер               B. Сu(OH)2

C. NaOH

   D. Ni(OH)2

7.  Сау адамны? ас?азанында ?андай ?ыш?ыл бар? (Т?з ?ыш?ылы)

8.   ?ыш?ылдарды с?йкестендір

H2SO3

H2S

H2CO3

H2SiO3

H3PO4

HNO2

10. Т?здар ?атарын тап!

      1) НСl, NaCl, HNO3

      2) H2SO3, К2SO4, H2S        

      3) Ca(OH)2, H3PO4, Ca3(PO4)2

      4) Na2SO4, NaNO3, КNO3

11. Т?зілген ?осылыстарды ата!

          12. Тама??а д?м беретін т?з.  (натрий хлориді)

Жа?а  саба?:§50. Химиялы?  элементтерді  жіктеудегі   ал?аш?ы  ?адамдар

ХІХ  ?асырда химиялы? элементтерді? 60 –тан астамы белгілі болды. Олардан алын?ан заттарды? алуан т?рлі болуы, ?алымдарды? оларды жіктеуіне, орта? ?асиеттері білуге  жетеледі. Оларды орта? ?асиеттеріне байланысты жіктеді.

Химиялы?   элементтер:  Металдар,  Бейметалдар, Екідайлы  элементтер.

Металдар:

Металдар серпімді, созылмалы, металды? жылтыры бар,электр то?ын жылуды жа?сы ?ткізетін, ?атты заттар. Белсенді металдар ж?мса?, сынап с?йы? к?йде болады

М 

Е                                 Т?сіне ?арай:  т?сті,  ?ара

Т

А

Л                                  Ты?ызды?ына ?арай: ауыр, же?іл

Д

А

Р                                  Агрегатты?  к?йіне  ?арай:  ?атты, с?йы?.

Металл  кендері:

Pb, Zn- Текелі, Малеевск, Ащысай

Mg,Ti, Zn, In, Be, Ta,Nb- ?скеменде

Mn- ?арашал, Жезді

Cr- Хромтау, А?т?бе облысы

Cu- Жез?аз?ан, А?то?ай, Айдарлы

Fe- ?ара?анды, Орал, Соколов-Сарыбай, Рудный

W, Mo – А?адыр, ?атон?ара?айда

Sn- К?кшетауда, ?ара?андыда

Au- Ба?ыршы?, Май?айы?, Жеті?арада ?ндіріледі.

Бейметалдар:  ?ш  т?рлі агрегатты? к?йде болатын заттар. Газ: оттегі, сутегі, азот,хлор, фтор, озон; с?йы?: бром; ?атты: к?міртегі, кремний, фосфор, к?кірт ; асыл газдар:  неон, аргон, криптон, ксенон.

Екідайлы элементтер:

Екі жа?ты ?асиет к?рсететіндер: мырыш, ?алайы,темір(III)валентті, хром, бериилий, ?ор?асын, алюминий. Олар сілтімен де, ?ыш?ылмен де ?рекеттесіп  т?з т?зеді.

?ыш?ылмен де, сілтімен де ?рекеттесетін заттар екідайлы (амфотерлі) деп аталады.

грек тілінде «амфотерус»-екі жа?ты деген ма?ынаны білдіреді.

ЭЛЕМЕНТТЕР АДАМ  А?ЗАСЫНДА:

?кпеде-Lі, Nа

      ?анда- ?е, Nа, Lі, Са, Н.

      ?ал?анша безінде- I, Zn, Br

      Тісте- ?, Са, Mg, Р

      Гипофизде- Zn, Br, Мn, Cr

      Мида- Na, Mg, К

      Шашта -Al, Аs, СІ

      Ж?ректе- Са, К

      ?й?ы безінде- Mg

      Бауырда-Lі,Sе,Мо, Zn,Са, Мn, К, Сu.

? ы з ы ? у ш ы л ы ? ы н   о я т у.

Са?иналарды   жинау.

Са?инада?ы   элементтерді берілген жапыра??а орналастыры?дар.

Металдар:        Бейметалдар:       Екідайлы элементтер:

Есептер  шы?ару:

1 – есеп:

Кальций металымен 4г оттек ?рекеттескенде шы?атын затты? массасы мен зат м?лшері  ?анша?

2 – есеп: Айналымдарды  іске  асыру.

 C → CO2 → H2 CO3 → CaCO3

Жауабы:

1. C + O2 = CO2
2. CO2 + H2O = H2CO3
3. H2CO3 + Ca(OH)2 = CaCO3 + 2H2O

Элементтер  с?йлейді.Ж?мба?тарды  шешіп, алма  жинау.

1. Сыныптан біршы?пайды

Тимесе? ж??пайды

Ж?рдемінсіз б?л затты?

О?ушы саба? ??пайды.  (Бор)

1. 3-топты? негізгі топшасында

Кремний  мен магнийді?  ортасында

Иілмелі,созу?а  ы??айлымын

?те же?іл,бал?ы?ыш  алюменимін.

1. Е? же?іл металл элемент саналады,

Периодты? ж?йе осыдан бастау алады. (литий)

1. Таби?атта  ке?інен  тарал?анмын

Таза болсам к?містей  а? металмын.

Магнитті  ?зіме таратып алар

?асиетті  ?ара темір мен болармын.

1. 1-топты?  негізгі топшасында,

Франций мен сезийді?  ортасында.

Таби?атта  ке?інен  тарал?анмын,

?асиетті  алтыны? мен  боламын.

1. Т?ссіз  ?рі же?іл газбын,

Таби?атта  ?те к?п тарал?анмын.

Оттегімен ?осылсам су боламын,

Баяу  жанар  сутегі? мен боламын.

Венн диаграммасы:     Металдар                        Бейметалдар

?йге  тапсырма: §50. Химиялы?  элементтерді  жіктеудегі   ал?аш?ы  ?адамдар.

                           №4,5 есеп

Ба?алау.