kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Химиялы? байланыcты? негізгі т?рлері

Нажмите, чтобы узнать подробности

Сыныбы: 8 сынып
Та?ырыбы: Химиялы? байланысты? негізгі т?рлері
Ма?саты: Саяхат саба?ы ар?ылы, химиялы? байланыс т?рлері та?ырыбын тере? ??ындыру
Міндеті: 1. ?ткен та?ырыпты жа?а та?ырыппен байланыстыра ??ына білу
2. саяхат кезінде ал?ан жа?алы?тарын пайдалана білу
Типі: жа?а саба?ты ме?герту.
Т?рі: саяхат саба?ы
?дісі: т?сіндіру, с?ра? - жауап
Барысы
Біз саяхатымызды ауа шарымен шы?амыз, шар?а ір аялдама ?ткен сайын ал?ан жа?алы?тарды жапсырып отыру.
І аялдама «К?н»
?й тапсырмасын тексеру «с?ра? - жауап» ар?ылы тексеру
1. Электіртерістілік дегеніміз не?
2. Электіртерістілік топ, период бойынша ?алай ?згереді?
3. Электіртерістілік е? жо?ар?ы элемент, е? т?менгі элемент?
Период бойынша элементті? атом ядроларыны? зарядтары ?скен сайын оларды? сырт?ы электронды? ?абаттарын толтыру ая?тала бастайды. Осы?ан сай элементтерді? бейметалды? ?асиеттері к?шейіп, оларды? электртерістіліктері арта т?седі. Б?дан электіртерістік элементтерді? металды? ж?не бейметалды? ?асиеттерін к?рсететін шама екенін бай?аймыз. Элементтерді? электіртерістігі туралы м?ліметтер олар т?зетін химиялы? байланысты т?зуге к?мегін тигізеді.
Б?гінгі та?ырыбымыз химиялы? байланысты? негізгі т?рлері. Осы та?ырып бойынша таби?атты? негізгі ??раушылары ауа?а, таби?и су ?орларына, ?ндіріске ауа шарымен саяхат?а шы?амыз.

ІІ аялдамамыз – «Ауа ке?істігінен» бастаймыз, ол ?шін ауаны? ??рамына то?таламыз. Ауаны? ??рамында?ы сутек, оттек, азот молекулалары ?зара бірдей екі атомнан т?ратын жай заттар H2 O2 N2 ковалентті полюссіз байланыс т?зеді.
Электіртерістіктері бірдей сутекті? 2 атомыны? ?рекеттесіп молекула?а айналуын ?арастырса?. Сутек атомы о? зарядты ядродан ж?не оны ?орша?ан шар пішінді электрон б?лтынан т?ратынды?ы белгілі. Осындай екі атом ?рекеттескенде, оларды? электрон б?лттары жа?ындасып бірімен - бірі араласады.
1. ?ай затты? болсын молекуласында?ы атомдар белгілі – бір ретпен орналасады.
2. Молекуланы? ??рамында?ы атомдар ?зара тікелей не болмаса бас?а атом ар?ылы ?осылысса да біріне - бірі ?сер етеді.
3. Затты? ?асиеті молекулада?ы атомдарды? ?осылу ретіне ж?не оларды? біріне - біріні? ?серіне, я?ни химиялы? ??рылысына т?уелді.
4. Затты? химиялы? ?асиеттеріне с?йіне отырып, оны? молекуласыны? ??рылысын аны?тау?а болады.
Сонда ж?птаспа?ан электрондар ж?птасу ?шін атомдар арасында химиялы? байланыс т?зіледі. Сырт?ы валентілік электрондарын 8-ге толтыру ?шін электіртерістілігі т?мен элементтер беріп жіберсе, электіртерістігі жо?ары элементтер ?осып алу?а бейім. Сонды?тан арасында байланыс т?зіледі.
Химиялы? байланысты? 1916 жылы американ ?алымы ЛЬЮИС теориясын ?сынды.
Теорияда - 1. Атомдар молекула ??рып біріккенде орта? электрон ?оса?ын т?зу ар?ылы ?здеріні? сырт?ы ?абаттарын инертті газдардікіндей етуге тырысады.
Химиялы? байланыс ?серлесуші атомдарды? екеуіне де орта? электрон ж?бы ар?ылы жасалады. Бір электрон ж?бын т?зу ?шін ?р атом бір - бір электроннан ж?мсайды.
Бір не болмаса бірнеше электрон ж?птары ар?ылы т?зілетін химиялы? байланыс
коваленттік байланыс деп атайды.
ІІ аялдама «Таби?и су ?орларына» саяхат. Б?ріміз білеміз те?із суларында т?з к?п кездесетінін. Сол т?здарды? арасында?ы байланыс и о н д ы ? байланыс т?зеді. Атомдар электрондарын беріп жіберу немесе ?осып алу ар?ылы о? не теріс зарядталады. М?ндай зарядтал?ан атомдар иондар деп аталады. Демек ?арама - ?арсы зарядтал?ан иондар арасында?ы байланысты ионды? байланыс деп атайды. 1916 жылы неміс ?алымы Коссель ?сынды. ?зіні? сырт?ы валенттік электрондарына сай электрон б?лтын берген атомдар о? зарядты катиондар?а, ал осы электрондар?а сай б?лтты ?осып ал?ан атомдар терісзарядты анионындар?а айналады. Т?зілген иондар біріне - бірі Кулон за?ы бойынша тартылып. ионды? байланыс т?зіледі.
ІІІ аялдама «?ндіріске» саяхат. Біз білеміз ?ндірісте ?рт?рлі заттар ?ндіреді соны? ішінде ?ыш?ыл ?ндіретін зауыт?а саяхат?а атанамыз. Жалпы ал?анда ?рекеттесуші атомдарды? электіртерістіктеріні? аз?антай болса да айырмашылы?тарына байланысты, к?біне молекулалар ковалентті поюсті байланыс т?зеді. Коваленттік полюсті байланыс к?біне ?ыш?ылдар?а т?н.
Мысалы кестемен ж?мыс жасаймыз.
Полюсті молекулада?ы электрондар ы?ыс?ан кезде атомдар ?осымша заряд?а ие бола бастайды. Молекуланы? бір жа?ы о?, бір жа?ы теріс зарядталады. М?ндай молекулалар полюсті деп аталады.
І? аялдама «Г?лдер»
Кесте толтыру
Жо?арыда берілген кестені? с?йкес ба?анына мына заттарды толтыры?ыз
NaI, ZnF2, N2, H2SO4, PH3, O2, HNO3, H2S, I2, KNO3, Br2,
Тест тапсырмалары
1. Электртерістік дегеніміз не?
А. атомны? электрон беру ?абілеті
?. ?осылыста?ы атомны? электронды ?зіне тарту ?абілеті.
Б. атомны? ?осылыста?ы белгілі валенттік к?рсететін ?асиеті.
2. Элементтерді? электртерістілігі период бойынша ?алай ?згереді?
А) солдан о??а ?арай ?седі
Б) алдымен ?седі, сосын кемиді
С) артады
3. Элементтерді? электртерістілігі топ бойынша ?алай ?згереді?
А) артады
Б) алдымен ?седі, сосын кемиді
С) кемиді
4. Ионды? байланысы бар ?осылыстарды? ?атарын к?рсеті?із
а) NaF CaF2 Na2SO4
б) N2 Na2S HF
с) K2SO4 O2
5. Полюссіз ковалентті байланысы бар ?осылысты к?рсеті?із
а) Na2SO4
б) HF
с) O2
6. Полюсті ковалентті байланысты ?андай элемент атомдары т?зеді?
А) электртерістігіай?ын айырмашылы? бар элемент атомдары
Б) электртерістігі бірдей
С) электртерістігінде айырмашылы? аз.
7. Ковалентті полюссіз байланысы бар ?осылыстар ?атарын к?рсеті?із
а) F2 O2 N2 C8
б) N2 Na2S HF
С) NaF CaF2 Na2SO4
8) Орта? электрон ж?бы ар?ылы т?зілген байланыс ?алай аталады?
А) ионды?
б) коваленттік
с) металды?
9. Оттек молекуласы т?зілгенде неше орта? электрон ж?бы т?зіледі?
А) 1
б) 2
с) 3
10Ионды? байланыс ?алай жасалады?
А) атом электронын электртерістілігі жо?ары Атом?а беруі
Б) орта? электрон ж?быны? т?зілуі
С) электрондарды? жалпылануы
Жауаптары
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Б А С А С С А Б Б А
? аялдама «?й жа?алауы»
?йге тапсырма

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Химиялы? байланыcты? негізгі т?рлері»

Сыныбы: 8 сынып
Тақырыбы: Химиялық байланыстың негізгі түрлері
Мақсаты: Саяхат сабағы арқылы, химиялық байланыс түрлері тақырыбын терең ұғындыру
Міндеті: 1. Өткен тақырыпты жаңа тақырыппен байланыстыра ұғына білу
2. саяхат кезінде алған жаңалықтарын пайдалана білу
Типі: жаңа сабақты меңгерту.
Түрі: саяхат сабағы
Әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап

Барысы
Біз саяхатымызды ауа шарымен шығамыз, шарға ір аялдама өткен сайын алған жағалықтарды жапсырып отыру.
І аялдама «Күн»
Үй тапсырмасын тексеру «сұрақ - жауап» арқылы тексеру
1. Электіртерістілік дегеніміз не?
2. Электіртерістілік топ, период бойынша қалай өзгереді?
3. Электіртерістілік ең жоғарғы элемент, ең төменгі элемент?
Период бойынша элементтің атом ядроларының зарядтары өскен сайын олардың сыртқы электрондық қабаттарын толтыру аяқтала бастайды. Осыған сай элементтердің бейметалдық қасиеттері күшейіп, олардың электртерістіліктері арта түседі. Бұдан электіртерістік элементтердің металдық және бейметалдық қасиеттерін көрсететін шама екенін байқаймыз. Элементтердің электіртерістігі туралы мәліметтер олар түзетін химиялық байланысты түзуге көмегін тигізеді.
Бүгінгі тақырыбымыз химиялық байланыстың негізгі түрлері. Осы тақырып бойынша табиғаттың негізгі құраушылары ауаға, табиғи су қорларына, өндіріске ауа шарымен саяхатқа шығамыз.

ІІ аялдамамыз – «Ауа кеңістігінен» бастаймыз, ол үшін ауаның құрамына тоқталамыз. Ауаның құрамындағы сутек, оттек, азот молекулалары өзара бірдей екі атомнан тұратын жай заттар H2 O2 N2 ковалентті полюссіз байланыс түзеді.
Электіртерістіктері бірдей сутектің 2 атомының әрекеттесіп молекулаға айналуын қарастырсақ. Сутек атомы оң зарядты ядродан және оны қоршаған шар пішінді электрон бұлтынан тұратындығы белгілі. Осындай екі атом әрекеттескенде, олардың электрон бұлттары жақындасып бірімен - бірі араласады.
1. Қай заттың болсын молекуласындағы атомдар белгілі – бір ретпен орналасады.
2. Молекуланың құрамындағы атомдар өзара тікелей не болмаса басқа атом арқылы қосылысса да біріне - бірі әсер етеді.
3. Заттың қасиеті молекуладағы атомдардың қосылу ретіне және олардың біріне - бірінің әсеріне, яғни химиялық құрылысына тәуелді.
4. Заттың химиялық қасиеттеріне сүйіне отырып, оның молекуласының құрылысын анықтауға болады.
Сонда жұптаспаған электрондар жұптасу үшін атомдар арасында химиялық байланыс түзіледі. Сыртқы валентілік электрондарын 8-ге толтыру үшін электіртерістілігі төмен элементтер беріп жіберсе, электіртерістігі жоғары элементтер қосып алуға бейім. Сондықтан арасында байланыс түзіледі.
Химиялық байланыстың 1916 жылы американ ғалымы ЛЬЮИС теориясын ұсынды.
Теорияда - 1. Атомдар молекула құрып біріккенде ортақ электрон қосағын түзу арқылы өздерінің сыртқы қабаттарын инертті газдардікіндей етуге тырысады.
Химиялық байланыс әсерлесуші атомдардың екеуіне де ортақ электрон жұбы арқылы жасалады. Бір электрон жұбын түзу үшін әр атом бір - бір электроннан жұмсайды.
Бір не болмаса бірнеше электрон жұптары арқылы түзілетін химиялық байланыс
коваленттік байланыс деп атайды.
ІІ аялдама «Табиғи су қорларына» саяхат. Бәріміз білеміз теңіз суларында тұз көп кездесетінін. Сол тұздардың арасындағы байланыс и о н д ы қ байланыс түзеді. Атомдар электрондарын беріп жіберу немесе қосып алу арқылы оң не теріс зарядталады. Мұндай зарядталған атомдар иондар деп аталады. Демек қарама - қарсы зарядталған иондар арасындағы байланысты иондық байланыс деп атайды. 1916 жылы неміс ғалымы Коссель ұсынды. Өзінің сыртқы валенттік электрондарына сай электрон бұлтын берген атомдар оң зарядты катиондарға, ал осы электрондарға сай бұлтты қосып алған атомдар терісзарядты анионындарға айналады. Түзілген иондар біріне - бірі Кулон заңы бойынша тартылып. иондық байланыс түзіледі.

ІІІ аялдама «Өндіріске» саяхат. Біз білеміз өндірісте әртүрлі заттар өндіреді соның ішінде қышқыл өндіретін зауытқа саяхатқа атанамыз. Жалпы алғанда әрекеттесуші атомдардың электіртерістіктерінің азғантай болса да айырмашылықтарына байланысты, көбіне молекулалар ковалентті поюсті байланыс түзеді. Коваленттік полюсті байланыс көбіне қышқылдарға тән.
Мысалы кестемен жұмыс жасаймыз.
Полюсті молекуладағы электрондар ығысқан кезде атомдар қосымша зарядқа ие бола бастайды. Молекуланың бір жағы оң, бір жағы теріс зарядталады. Мұндай молекулалар полюсті деп аталады.
ІҮ аялдама «Гүлдер»
Кесте толтыру
Жоғарыда берілген кестенің сәйкес бағанына мына заттарды толтырыңыз
NaI, ZnF2, N2, H2SO4, PH3, O2, HNO3, H2S, I2, KNO3, Br2,
Тест тапсырмалары
1. Электртерістік дегеніміз не?
А. атомның электрон беру қабілеті
Ә. қосылыстағы атомның электронды өзіне тарту қабілеті.
Б. атомның қосылыстағы белгілі валенттік көрсететін қасиеті.
2. Элементтердің электртерістілігі период бойынша қалай өзгереді?
А) солдан оңға қарай өседі
Б) алдымен өседі, сосын кемиді
С) артады
3. Элементтердің электртерістілігі топ бойынша қалай өзгереді?
А) артады
Б) алдымен өседі, сосын кемиді
С) кемиді
4. Иондық байланысы бар қосылыстардың қатарын көрсетіңіз
а) NaF CaF2 Na2SO4
б) N2 Na2S HF
с) K2SO4 O2
5. Полюссіз ковалентті байланысы бар қосылысты көрсетіңіз
а) Na2SO4
б) HF
с) O2
6. Полюсті ковалентті байланысты қандай элемент атомдары түзеді?
А) электртерістігіайқын айырмашылық бар элемент атомдары
Б) электртерістігі бірдей
С) электртерістігінде айырмашылық аз.
7. Ковалентті полюссіз байланысы бар қосылыстар қатарын көрсетіңіз
а) F2 O2 N2 C8
б) N2 Na2S HF
С) NaF CaF2 Na2SO4
8) Ортақ электрон жұбы арқылы түзілген байланыс қалай аталады?
А) иондық
б) коваленттік
с) металдық
9. Оттек молекуласы түзілгенде неше ортақ электрон жұбы түзіледі?
А) 1
б) 2
с) 3

10Иондық байланыс қалай жасалады?
А) атом электронын электртерістілігі жоғары Атомға беруі
Б) ортақ электрон жұбының түзілуі
С) электрондардың жалпылануы
Жауаптары
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Б А С А С С А Б Б А
Ү аялдама «Үй жағалауы»
Үйге тапсырма


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Химия

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 8 класс.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
Химиялы? байланыcты? негізгі т?рлері

Автор: Нургенидирова Айжан Оразкеновна

Дата: 12.02.2016

Номер свидетельства: 292427


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства