Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде металдардың орналасуы, олардың атом құрылысының ерекшелігі

Тақырыбы

Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде металдардың орналасуы, олардың атом құрылысының ерекшелігі. (I-III период) металдарының атом құрылысының салыстырмалы сипаттамасы. Металдардың электрохимиялық кернеу қатары

уақыт

Білімділік мақсаты

дамытушылық

тәрбиелік

оқушылардың металдардың периодтық жүйедегi орнына кiшi және үлкен период металдарының атом құрылысына тән ерекшелiктерiне көңiлiн бөле отырып, жаңа тақырыпты игерту, кейбiр кеңiнен қолданылатын металдар туралы түсiнiк беру;

оқушыларды өзіндік жұмыс істеуге баулу,ойлау және шығармашылық қабілеттерін дамыту,алған теориялық білімдерін іс-жүзінде қолдана білуге үйрету өз бетімен жұмыс жасауға, өз бетінше қорытынды шығара білуіне көмектесу, ізденімпаздыққа баулу;

Оқушыларды шығармашылыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу

Көрнекілік

Д.И.Менделеевтің периодтық жүйе кестесі, презентация

Сабақ типі:

жаңа білім мен білікті қалыптастыру

Әдіс-тәсілдер:

сөз-көрнекі

Сабақтың түрі:

аралас сабақ

Сабақ барысы

Ұйымдастыру - психологиялық

кезеңі:

- амандасу, түгендеу, оқушылардың және кабинеттің сабаққа дайындығын тексеру

- сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын жариялау

1-2

Жаңа сабақты қабылдауға дайындық кезеңі:

Бiз сендермен ғажайытптар елiнде қонақтамыз.Бұл елдiң адамдарын былайша атаған ... Оны өздерiң әңгіме барысында табасыңдар.

Олардың біразы өте кедей болған.Бiрақ та қалталарында бiр тиындары (тиын бұл жерде электрондар) болмасада, олар еш қайғырмаған. Бұларға көрші қалталарында бiреу болсада артық тиыны (электроны) бар адамдар тұрған.Олар өздерін бай санаған.Соларға қарап олардың мiнездерi өзгерген. Олар ашуланғыш, тiптен қауiптi бола бастаған . Кедей адамдардан, байлардың айырмашылығы сол, олар сараң. Карыз сұраса әрең берген және де болмашы мүмкiншiлiк болса, олардан тартып алуға тырысқан.

Сұрақ: Қалай ойлайсыңдар бұл елдiң адамдары қалай аталған?

Металдар және бейметалдар

5-10

Жаңа білім мен білікті қалыптастыру:

Егерде бордан астатқа дейiн диагональ сызық жүргiзсек, диагональдiң сол жағынан төмен орын алған барлық элементтер металдарға жатады, тiптi сыртқы қабатында 4 электроны (Gе, Sn, РЬ), 5 электроны (Sb, Вi),6 электроны (Ро) бар элементтерде металдар, олар үлкен радиустарымен ерекшеленедi.

Олай болса, ХЭПЖ-дегi 110 элементтің 89-ы металдар.

Металдар- сыртқы энергетикалық деңгейiнде 1-3, сирек 4-6 электроны бар элементтер.

Металдар- атомдары сыртқы (кейде iшкi) электрондық қабатындағы электрондарын оңай беретiн химиялық элементтер.

Металдар-тотықсыздадырғыштар. Себебi металдардың сыртқы энергетикалық деңгейiнде электрондар саны аз және атом радиусы үлкен.

Қиын балқитындар (10000⁰ –жоғары температурада балқитындар)

Ең қиын балқитын металл — W ( t_б -33900⁰ С)

Оңай балкитындар (10000⁰ С-тан төмен температурада балқитындар)

Ең оңай балқитын металл - Нg ( t_б- 38, 90С)

Қол қызуымен балқитын металл – Li ( t_б- 290С)

10-12

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

• 1деңгей (1балл) кестеде металдар мен бейметалдардың қасиеттері берілген, осылардың қайсысы металдарға, қайсысы бейметалдарға жататының екінші бағанға жазу керек.

• 2 уровень (2 балла) сұрақтарға жауап беру (3-5 мин)

1. Тез магниттелуге және магниттік қасиетін жоюға бейім металл (темір)

2. Электр шамының қылын жасайтын, ең қиын балқитын металл (вольфрам)

3. Негізгі топшаның металдары (s. p элементтер)

4. Неліктен темір «аспан тасы» деп аталған? (себебі метеориттің құрамында темір бар)

5. Сүйекті қаптайтын элемент? /Кальций/

6. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі металдардың пайыздық мөлшері. (80%)

7. Өсімдік жапырақтары неге жасыл, ол жапырақтарға түс беретін қандай элемент (магний)

8. Тайқазан 7 металдан  құйылған,  ол  қандай металдар?  (темір, мырыш, қалайы, қорғасын, күміс, алтын, мыс)

• 3 деңгей (3 балла) сұрақтарға жауап беру (3-5 мин)

1. Жұмсақ белсенді металл, суға салсаң сутекті бөліп шабытты әрекеттеседі. Табиғи қосылысының ең маңыздысы адам мен жануарлардың негізгі қорегі. Тірі ағзада, қан плазмасында, клетка құрамында болады. Кез — келген көлдердің шөгінділерінің құрамында кездеседі.(натрий)
2. Бұл металдарды медицинада, атап айтсақ пластикалық хирургияда сынған сүйектерді бекітуге және адам бассүйегіндегі саңылауларды жабуға қолданылады. Бұл қандай металдар? (титан, никель)
3. Менің тағы бір атым бар, мені «өсімдік күлі» деп атайды. Ал өсімдік күлінен сақар алады. Бұл металды тұңғыш рет ағылшын ғалымы Дэви 1807 жылы өзіне сәйкес сілтіден электролиздеу арқылы алды. Менің тұздарым Ақтөбе маңында көптеп кездеседі, қосылыстарым әрдайым бір валентті. Ағайым натрий сияқты мен де өте белсендімін. Сондықтан мені де керосинде сақтайды. Тұздарым бағалы тыңайтқыш, мен жетіспесем өсімдік жақсы түсім бермейді. Мен қандай элементпін? (калий)

4. Ең...Ең...Ең... (әр сұраққа 1 балл)

1 .Ең қиын балқитын металл?(вольфрам)

2.Адамга ең алғаш белгiлi болған металл?(алтын)

3.Жер бетiндегi ең көп таралған металл?(алюминий)

4.Адамзат баласы ең алғаш өндiрген металл?(мыс)

5.Ең жеңiл металл?(литий)

6.Ең оңай балқитын металл?(цезий)

7.Ең қатты металл?(хром)

8.Ең жұмсақ металл?(калий)

5. Тест

1.Кальцийдiң электрондық формуласы:

а) 1S²2S²2Р⁶3S¹

б) 1S²2S²2Р⁶3S²

в) 1S²2S²2Р⁶3S²3P⁶4S¹

г) 1S²2S²2Р⁶3S²3P⁶4S²

2) Мына электрондық формула 1S²2S²2Р⁶3S²3P⁶4S² тән атом:

а) Na б) Са

в) Сu г) Zn

З) Металдардың электрөткiзгiштiгi, металдық жылтыры, иiлгiштiгi, тығыздығы анықталады:

а) атомдық массасы

6) металдардың балқу температурасы

в) металл атомдарының құрылысы

г) жұптаспаған электрондардың болуы

4) Металдар бейметалдармен әрекеттескенде көрсететiн қасиетi

а) тотықтырғыш

6) тотықсыздандырғыш;

в) әрi тотықтырғыш, әрi тотықсыздандырғыш

г) тотығу-тотықсыздану реакциясына қатыспайды

5)Периодтық жүйеде типтiк металдар кайда орналаскан?

а) жоғарғы бөлiкте; б) төменгi бөлiкте;

в) жоғарғы оң жақ бұрышта; г)томенгi сол жақ бұрышта;

Жауап кілті арқылы көршіміздің жауабын тексереміз

1-Г; 2-Б; 3-В; 4-Б; 5-Г.

Есептер шығару

1. Химиялық элемент атомында деңгейлері бойынша электрондар былай таралған: 2, 8, 8, 2. Осы элементті атаңдар. Оған периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттама беріңдер.

10-15

Сабақ қорытындысын шығару кезеңі:

Сыртқы деңгейлерiнде 1-3 электрон.Бiздiң есiмiзде, химиялық қосылысқа түскенде, атомдар сыртқы деңгейлерiн толық аяқталған 8 электрондық қабатқа айналдыруға тырысады.Бұл үшiн металл атомдары сыртқы қабаттағы 1-3 электрондарын берiп жiберiп, оң зарядталған ионға айналады .Сол себептi олар тотықсыздандырғыштық қасиет көрсетедi.

3-4

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

§ 28, 29;

Венн диаграммасын құру

1-2

Бағалау

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру. Баға қою.

1-2