студент к?біне есепті о?ытушы к?рсеткен жолмен ?ана шы?арады да, ?з бетімен есепті? бас?аша стандартты емес шы?ару жолын ?арастырмайды;
студент есеп шы?арып отырып есепті? ма?анасына к??іл аудармайды, ?зіні? іс-?рекетін д?рыс пайымдамайды;
к?бінесе есепті? мазм?нына талдау жасамайды, оны ой елегінен ?ткізіп, тал?ыламайды;
1-мысал. 5,6 г темір к?кіртпен ?осыл?анда 8,8 г темір сульфидін т?зеді. К?кіртті? эквиваленттік массасы 16 г/мольге те? екені белгілі болса, темірді? эквиваленттік массасын ЭFe ж?не оны? эквивалентін есепте.
Шешуі. Берілген есепті? шарты бойынша, темір сульфидіндегі 5,6 г темірге 8,8 - 5,6 = 3,2 г к?кірт келеді. Эквивалент за?ына с?йкес, ?рекеттесетін заттарды? массалары оларды? эквиваленттік массаларына пропорционал болады. Демек,
5,6 г ?е эквиваленті 3,2 г S
Э?е г/моль — 16 г/моль
Б?дан, Э?е = 5,6 ? 16/3,2 = 28 г/моль
Темір атомыны? мольдік массасы, санды т?рде оны? салыстырмалы молекулалы? массасы (28 г/моль), оны? атомыны? мольдік массасынан 2 есе кем бол?анды?тан, 1 моль темірде 2 эквивалент бар. Демек, темірді? эквиваленті ½ мольге те? (1:2).
Эквиваленттер за?ы негізінде к?делі заттарды? эквиваленттік массаларын мына формулалармен ?рнектеуге болады:
Эоксид = Моксид / элемент атомыны? саны ? элемент валенттігі;
Э?ыш?ыл = М?ыш?ыл / ?ыш?ыл негізділігі;
Энегіз = Мнегіз / негіз ?ыш?ылды?ы;
Эт?з = Мт?з / металл атомыны? саны ? металл валенттілігі;
ЭNaOH = MNaOH/1 = 40 г/моль. Демек, 8г NaOH 8/40 = 0,2 г/моль NaOH эквиваленттік массасын ??райды. Эквиваленттер за?ына с?йкес, т?зілген т?з массасы да 0,2 те?. Кейін т?зды? эквиваленттік массасын аны?таймыз:
ЭNаНSО4 = MNаНSО4 / 1 = 120 г/моль. Натрий гидросульфатын т?зген масса 120 ? 0,2 = 24 г те?.
Кейбір есептерді шы?ар?анда, мысалы, газ к?йіндегі заттарды? реакция?а т?суі, к?лемді аны?тау ж?не о?ан есептерде міндетті т?рде “эквиваленттік к?лемді„ ?олдан?ан ж?н.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Химиядан санды? есепті шы?ару жолдары»
Шайхсламова Акниет Нурмахановна
Қызылорда қаласы
«Болашақ» медициналық колледжінің
химия пәні оқытушысы
Химиядан сандық есепті шығару
студент көбіне есепті оқытушы көрсеткен жолмен ғана шығарады да, өз бетімен есептің басқаша стандартты емес шығару жолын қарастырмайды;
студент есеп шығарып отырып есептің мағанасына көңіл аудармайды, өзінің іс-әрекетін дұрыс пайымдамайды;
көбінесе есептің мазмұнына талдау жасамайды, оны ой елегінен өткізіп, талқыламайды;
1-мысал.5,6 г темір күкіртпен қосылғанда 8,8 г темір сульфидін түзеді. Күкірттің эквиваленттік массасы 16 г/мольге тең екені белгілі болса, темірдің эквиваленттік массасын ЭFe және оның эквивалентін есепте.
Шешуі. Берілген есептің шарты бойынша, темір сульфидіндегі 5,6 г темірге 8,8 - 5,6 = 3,2 г күкірт келеді. Эквивалент заңына сәйкес, әрекеттесетін заттардың массалары олардың эквиваленттік массаларына пропорционал болады. Демек,
5,6 г Ғе эквиваленті 3,2 г S
ЭҒе г/моль — 16 г/моль
Бұдан, ЭҒе = 5,6 ∙ 16/3,2 = 28 г/моль
Темір атомының мольдік массасы, санды түрде оның салыстырмалы молекулалық массасы (28 г/моль), оның атомының мольдік массасынан 2 есе кем болғандықтан, 1 моль темірде 2 эквивалент бар. Демек, темірдің эквиваленті ½ мольге тең (1:2).
Эквиваленттер заңы негізінде күделі заттардың эквиваленттік массаларын мына формулалармен өрнектеуге болады:
Эоксид = Моксид/ элемент атомының саны ∙ элемент валенттігі;
Эқышқыл= Мқышқыл /қышқыл негізділігі;
Энегіз= Мнегіз/ негіз қышқылдығы;
Этұз= Мтұз/ металл атомының саны ∙ металл валенттілігі;
мұндағы, М – қосылыстардың мольдік массасы.
2-мысал. Құрамында 8г NaOH бар ертіндімен күкірт қышқылын бейтараптағанда түзілген натрий гидросульфатының массасын анықта.
ЭNaOH = MNaOH/1 = 40 г/моль. Демек, 8г NaOH 8/40 = 0,2 г/моль NaOH эквиваленттік массасын құрайды. Эквиваленттер заңына сәйкес, түзілген тұз массасы да 0,2 тең. Кейін тұздың эквиваленттік массасын анықтаймыз:
ЭNаНSО4= MNаНSО4/ 1 = 120 г/моль. Натрий гидросульфатын түзген масса 120 ∙ 0,2 = 24 г тең.
Кейбір есептерді шығарғанда, мысалы, газ күйіндегі заттардың реакцияға түсуі, көлемді анықтау және оған есептерде міндетті түрде “эквиваленттік көлемді„ қолданған жөн.
