химия п?нінен іскерлік ?абілеттерін дамытып, студенттерді? білім да?дыларын дамыту,?зіндік пікірлерін орта?а салып, ой ?орыта білуге баулу.
Т?рбиелік:
о?у?а, жауапкершілікке, ?з бетімен орындайтын тапсырмалар ар?ылы ізденгіштік ?асиеттерін ?штай отырып, саба? барысында ?тымды да, ?ш?ыр оймен, на?ты да тез жауап беруге т?рбиелеу.
Білу керек: ?аны??ан к?мірсутектерді? ??рылысы, ?асиеттері, ?олданылуы мен
алынуы, арасында?ы айырмашылы?тар.
Орындай білуі керек: ?аны??ан к?мірсутектер ?асиеттеріне берілген зертханалы?
ж?мыстар мен жатты?уларды орындау.
Саба? барысы:
І.?йымдастыру кезе?і. Группа фигураларды та?дау ар?ылы екі топ?а б?лінеді аны?таймыз: бірінші топ «Физиктер», екінші топ «Химиктер» ( 2 слайд)
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау
«Даналы? а?ашы» іскерлік ойыны (3 слайд)
Б?л ойында студентер жеміс а?ашында?ы жемістерді алу ар?ылы ?здеріне ?пай жинайды. Е? к?п ?пай санын жина?ан о?ушы?а жеміс а?ашыны? ?шында?ы білім кілті табыс етіледі. Я?ни бес деген ба?а иемденеді. ?ал?ан студенттер жина?ан ?пай санына ?арай ба?аланады.
Жемістерде жасырл?ан с?ра?тар:
1). Неліктен органикалы? заттар деп аталады?
2). Органикалы? химия ?андай ?осылыстарды зерттейді?
3).Органикалы? заттарды? жіктелуі туралы не білесі?дер?
4).Органикалы? заттарды? ?андай ерекшеліктері бар?
5).К?міртегі атомыны? IV валентті екенін кімдер,?ай жылы д?лелдеді?
6).Химиялы? ??рылыс теориясын кім ?сынды?
7).Химиялы? ??рылыс теорияны? негізгі ?а?идаларын ата?
2. «Тарих та?ылымы» (4слайд)
Реферат «Александр Михайлович Бутлеров ?мірі мен ?ызметі»
?аны??ан к?мірсутектер алкандар ж?не циклоалкандар болып б?лінеді.
Алкандар – молекуласында?ы к?міртек атомдары ?зара тек тек дара δ байланыстар ар?ылы байланыс?ан жалпы формуласы СпН2п+2 болатын алифатты ?аны??ан к?мірсутектер.
Алкандарды? молекуласы шегіне дейін сутек ж?не к?міртек атомдарымен ?аны??ан. Сонды?тан олар ?аны??ан (шектелген) к?мірсутектерге жатады. Барлы? ?аны??ан к?мірсутектер атауыны? со?ына – ан деген ж?рна?пен бітеді. Ал?аш?ы 4 – еуі С1 – С4 - газ, С5 – С15 - с?йы?, С16 – дан бастап ?атты к?йде болады. ?аны??ан к?мірсутектерді? барлы?ы суда ерімейді, органикалы? еріткіштерде ериді. Байланыс ?зілген кезде к?мірсутек молекулалары бос радикалдар?а айналады
2. І топ «Физиктер»: Физикалы? ?асиеттері. (19,20слайд)
Алкандарды? кейбір физикалы? ?асиеттері
Молекулалы? формуласы
К?дімгі жа?дайда?ы агрегатты? к?йі
d420)
-161
-88,6
-42
-0,5
+36,1
+68,7
+98,4
+126
+150,8
+174,0
3.ІІ топ «Химиктер»: Химиялы? ?асиеттері. (21,22 слайд)
Жану – алкандарды? е? ма?ызды реакцияларыны? бірі.
4.М??алімні? с?зі: ?аны??ан к?мірсутектерді алу ж?не ?олдану. (23,24,25 слайд)
Алкандар жан?ан кезде к?п жылу б?летіндіктен отын ретінде ке?інен ?олданылады. Каучук, резе?ке ?ндірісінде, типографиялы? бояуы, азотты ты?айыт?ыштар алуда ?олданылады. Изооктан жо?ары сапалы, іштен жанатын ?оз?алт?ыштырды? бензинні? негізгі б?лігі. С?йы? алкандар матор отыны ретінде ?олданылады. Жо?ары алкандардан С17 – ден жо?ары спирттер, еріткіштер, сабын, карбон ?ыш?ылдары, жа?армайлар, т.б. заттар алынады.
Виртуалды т?жірибе ар?ылы к?рсету.
ІV. Жа?а саба?ты бекіту
Баламалы тест. (34,35,36 слайд)
Баламалы тест метан мен пропанды салыстыру ар?ылы студенттерді? білімдерін на?тылау.Д?рыс жауап?а «+» д?рыс емес жауап?а «-» белгілері ?ойылады.
Метан мен пропанды салыстыру.
1
2
3
4
5
6
7
Метан СН4
Пропан С3 Н8
Барлы?ы________ Д?рысы______ Ба?а________
С?ра?тар
Батпа? газы деп аталады
Отын ретінде ?олданылады
Таби?и газды? ??рамында бар
«Сы?ыл?ан газ» не «баллон газы» деп аталады
М?най?а серік газды? ??рамында бар
Шахтада?ы жарылысты ту?ызатын газ
?андай газ ?ызыл жола?ты цистерналар ар?ылы тасымалданады
Просмотр содержимого документа
««?аны??ан к?мірсутектер»»
№19 Сабақ жоспары:
Пәні: Химия
Сабақтың тақырыбы: «Қаныққан көмірсутектер»
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
Қаныққан көмірсутектердің алынуын, химиялық, физикалық қасиеттерін және таралуын меңгерте отырып, химиялық реакция теңдеулерін сауатты жазуға дағдыландыру.
Дамытушылық:
химия пәнінен іскерлік қабілеттерін дамытып, студенттердің білім дағдыларын дамыту,өзіндік пікірлерін ортаға салып, ой қорыта білуге баулу.
Тәрбиелік:
оқуға, жауапкершілікке, өз бетімен орындайтын тапсырмалар арқылы ізденгіштік қасиеттерін ұштай отырып, сабақ барысында ұтымды да, ұшқыр оймен, нақты да тез жауап беруге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білімді игерту сабағы
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақты өткізу әдісі: Сұрақ- жауап, ой толғаныс, репродуктивті кестелермен жұмыс, іскерлік ойындар, топтармен жұмыс
Пәнаралық байланыс: физика, биология, химиялық технология, медицина, тарих,
Білу керек: Қаныққан көмірсутектердің құрылысы, қасиеттері, қолданылуы мен
алынуы, арасындағы айырмашылықтар.
Орындай білуі керек: Қаныққан көмірсутектер қасиеттеріне берілген зертханалық
жұмыстар мен жаттығуларды орындау.
Сабақ барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі. Группа фигураларды таңдау арқылы екі топқа бөлінеді анықтаймыз: бірінші топ «Физиктер», екінші топ «Химиктер» ( 2 слайд)
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
«Даналық ағашы» іскерлік ойыны (3 слайд)
Бұл ойында студентер жеміс ағашындағы жемістерді алу арқылы өздеріне ұпай жинайды. Ең көп ұпай санын жинаған оқушыға жеміс ағашының ұшындағы білім кілті табыс етіледі. Яғни бес деген баға иемденеді. Қалған студенттер жинаған ұпай санына қарай бағаланады.
Жемістерде жасырлған сұрақтар:
1). Неліктен органикалық заттар деп аталады?
2). Органикалық химия қандай қосылыстарды зерттейді?
3).Органикалық заттардың жіктелуі туралы не білесіңдер?
4).Органикалық заттардың қандай ерекшеліктері бар?
5).Көміртегі атомының IV валентті екенін кімдер,қай жылы дәлелдеді?
6).Химиялық құрылыс теориясын кім ұсынды?
7).Химиялық құрылыс теорияның негізгі қағидаларын ата?
2. «Тарих тағылымы» (4слайд)
Реферат «Александр Михайлович Бутлеров өмірі мен қызметі»
Берілген бірнеше заттарды қайсысы органикалық заттар, қайсысы бейорганикалық заттар екенін айырып жазыңдар:
Киім, тамақ, ет, сүт, алма, жүзім, шалбар, көмір, мұнай, май, шокалад, тұз қышқылы, калий оксиді, глюкоза, фруктоза, су, натрий, көмір қышқылы, сұйық май, күйдіргіш калий, вазелин.
Нәтижесінде күтілетін жауаптар.
Органикалық заттар
Бейорганикалық заттар
көмір, мұнай, май, көмір қышқылы, сұйық май, күйдіргіш калий, вазелин.
1.Қаныққан көмірсутектердің құрылысы және номенклатурасы
2. Физикалық қасиеттері- «Физиктер» тобы түсіндіреді.
3. Химиялық қасиеттері- «Химиктер» тобы түсіндіреді.
4. Қаныққан көмірсутектерді алу және қолдану
1.Мұғалімнің сөзі:Қаныққан көмірсутектердің құрылысы және номенклатурасы. (8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18 слайд)
Қаныққан көмірсутектер алкандар және циклоалкандар болып бөлінеді.
Алкандар – молекуласындағы көміртек атомдары өзара тек тек дара δ байланыстар арқылы байланысқан жалпы формуласы СпН2п+2 болатын алифатты қаныққан көмірсутектер.
Алкандардың молекуласы шегіне дейін сутек және көміртек атомдарымен қаныққан. Сондықтан олар қаныққан (шектелген) көмірсутектерге жатады. Барлық қаныққан көмірсутектер атауының соңына – ан деген жұрнақпен бітеді. Алғашқы 4 – еуі С1 – С4 - газ, С5 – С15 - сұйық, С16 – дан бастап қатты күйде болады. Қаныққан көмірсутектердің барлығы суда ерімейді, органикалық еріткіштерде ериді. Байланыс үзілген кезде көмірсутек молекулалары бос радикалдарға айналады
2. І топ «Физиктер»: Физикалық қасиеттері. (19,20слайд)
Алкандардың кейбір физикалық қасиеттері
Молекулалық формуласы
Атауы
Температурасы,0С
Кәдімгі жағдайдағы агрегаттық күйі
Тығыздығы
(d420)
балқу
қайнау
СН4
С2Н6
С3Н8
С4Н10
С5Н12
С6Н14
С7Н16
С8Н18
С9Н20
С10Н22
Метан
Этан
Пропан
Бутан
Пентан
Гексан
Гептан
Октан
Нонан
Декан
-182,5
-182,8
-187,7
-138,3
-130,7
-95,3
-90,6
-56,8
-53,7
-29,6
-161
-88,6
-42
-0,5
+36,1
+68,7
+98,4
+126
+150,8
+174,0
Газ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0,415(-1640С)
0,561(-1000С)
0,585(-440С)
0,579
0,620
0,659
0,684
0,703
0,718
0,730
3.ІІ топ «Химиктер»: Химиялық қасиеттері . (21,22 слайд)
Жану – алкандардың ең маңызды реакцияларының бірі.
СН4 + О2 =CO2+2H2O
Қатты қыздырған кезде жай заттарға ыдырайды.
СН4 С + 2Н2 – О
Галогендермен әрекеттесу алкандарға тән сапалық реакция.
СН4 + Cl2 = CH3Cl + HCl
Хлорметан
Нитрлеу реакциясына түседі.
С2Н6 + НNO3= С2Н5NO2 + H2O
4.Мұғалімнің сөзі: Қаныққан көмірсутектерді алу және қолдану. (23,24,25 слайд)
Алкандар жанған кезде көп жылу бөлетіндіктен отын ретінде кеңінен қолданылады. Каучук, резеңке өндірісінде, типографиялық бояуы, азотты тыңайытқыштар алуда қолданылады. Изооктан жоғары сапалы, іштен жанатын қозғалтқыштырдың бензиннің негізгі бөлігі. Сұйық алкандар матор отыны ретінде қолданылады. Жоғары алкандардан С17 – ден жоғары спирттер, еріткіштер, сабын, карбон қышқылдары, жағармайлар, т.б. заттар алынады.
Виртуалды тәжірибе арқылы көрсету.
ІV. Жаңа сабақты бекіту
Баламалы тест. (34,35,36 слайд)
Баламалы тест метан мен пропанды салыстыру арқылы студенттердің білімдерін нақтылау.Дұрыс жауапқа «+» дұрыс емес жауапқа «-» белгілері қойылады.
Метан мен пропанды салыстыру.
1
2
3
4
5
6
7
Метан СН4
Пропан С3 Н8
Барлығы________ Дұрысы______ Баға________
Сұрақтар
Батпақ газы деп аталады
Отын ретінде қолданылады
Табиғи газдың құрамында бар
«Сығылған газ» не «баллон газы» деп аталады
Мұнайға серік газдың құрамында бар
Шахтадағы жарылысты туғызатын газ
Қандай газ қызыл жолақты цистерналар арқылы тасымалданады
«Сыйлықты тап» ойыны. Бұл ойында смайликтардың артында жасырылған сұрақтармен,өз өнерін көрсету дұрыс тапқан студентке сыйлықтар табыстаймыз . (37-53 слайд)
Гомологтар дегеніміз не? Алкандардың жалпы формуласы қандай?
Дегидрлену реакциясы қалай жүреді?
Изомерлер дегеніміз не?
Алкандарға қандай химиялық қасиеттер тән.
Алкандардың бірінші мүшесін ата. Оған сипаттама бер
3 Кім жылдам? Есептерді шығару(54 слайд)
Атаулары бойынша мына алкандардың құрылымдық формулаларын құрыңдар: 2,3- диметилбутан; 2,2,3-үшметил-3-этилпентан; 2,3,6- үшметил-4- этилгептан.
55г пропан толық жануы үшін оттектің қанша көлемі (қ.ж.) қажет?
4.Қорытындылау.
V Бағалау
VI.Үй тапсырмасы: (55, 56 слайд)
1. тапсырма: Сыни тұрғыдан ойлаудың БҮҮ стратегиясын пайдалана отырып өткен тақырып бойынша мына кестені толтыру
Н4 С + 2Н2 – О 
