Термохимиялық теңдеулер бойынша есептер шығару дағдысын, ойлау қабілетін,
белсенділіктерін дамыту. Пәнге қызығушылығын арттыру. Тәрбиелік: ұжымшылдыққа, жылдамдыққа, ұқыптылыққа, өз бетінше еңбектенуге, қауіпсіздік техникасы ережесін сақтауға байланысты іс-шараларды қолдана білуге тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже: экзотермиялық және эндотермиялық реакциялар, жылу эффектісі, термохимиялық теңдеулер, меншікті жану жылуы жөніндегі ұғымдар, теңдеуді құрастыру, теңестіру, жылу эффектісі бойынша есептер шығара алу.
Сабақтың типі: Аралас
Сабақтың түрі: Қолданылатын әдіс-тәсілдер: Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиялары, сұрақ –жауап, деңгейлік тапсырмалар.
1. Ауаның құрамын алғашқы рет ашқан ғалым? А. Лавуазье
2. «Жанғыш ауа»? сутек
3. Ауаның құрамындағы кездейсоқ газдар? NO,NO2, SO2,SO3, H2S
4. «Орман ауасы»? көмір қышқыл газы
5. «Таза ауа –адамның бірден бір санитарлық және эстетиткалық қажеттілігін құрайды» Ф.Ф Эрисман
6. «Ауа -денелерді түзетін негізгі элемент» Анаксимен
7. Ауаның құрамы: N2, O2, CO2 және салғырт газдар
2) Оқушылар дайындаған « Ауа –тіршілік көзі» тақырыбында қосымша ақпаратты тыңдау. ІІІ. Негізгі бөлім
Оқушыларды 3 топқа бөлу.
1.Деңгейлік тапсырмалар беру.
І топқа:
І деңгей :Химиялық диктант
Жарық пен жылу бөле жүретін реакциялар - .... реакциясы деп аталады. Жылу бөле жүретін реакция - ... . реакция деп аталады. Эндо гректің - ... деген сөзі.
Жылу мөлшері .... немесе ... арқылы белгіленеді.
ІІ деңгей:Берілген реакциялардағы термохимиялық теңдеулерден қайсысы экзотермиялық екенін анықтап, реакция теңдеуін теңестіріңдер:
А) НСІ+ NaOH= NaCI +H2O +Q
B) H2O=H2+O2 -Q
C) N2+H2=NH3 +Q
D) CaCO3=CaO +CO2-Q
ІІІ деңгей.
1)Реакцияның термохимиялық теңдеуі бойынша 2Н2+ О2=2H2O +570 кДж,
80 г оттек сутекпен әрекеттескенде бөлінетін жылу мөлшерін табыңдар
2) Реакциялардың термохимиялық теңдеулері арқылы:
А) СаСО3 ═ СаО +СО2 -180 кдж
Б) СН4 +2О2═СО2 +2Н2О +890 кДж,
0,5 кг әктасты СаСО3 айыруға қажетті энергияны метанның қандай көлемін жағып алуға болатынын табыңдар.
ІІ топқа :
І деңгей: Химиялық диктант
Жылу сіңіріле жүретін реакция - ..... реакция деп аталады. Экзо грекше ... деген мағынаны білдіреді. Реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылуды ... әрпімен белгілейді. Реакцияның жылу эффекті көрсетілген химиялық реакциялар ....деп аталады.
ІІ деңгей: Төменде термиялық теңдеулері келтірілген реакциялардың қайсысы экзотермиялық, қайсысы эндотермиялық екенін көрсетіп, реакция теңдеуін теңестіріңдер:
A) Ca(OH)2=CaO + H2O -67 кДж
B) H2 +CI2- 185 кДж = HCI
C) HgO+180 кДж = Hg +O2
D) S+O2=SO2+ 297 кДж
ІІІ деңгей:
1)Мына теңдеу арқылы:
2H2O=2H2+O2 -570 кДж
36 л суды сутек пен оттекке айыруға жұмсалатын жылу мөлшерін есептеңдер.
2) Берілген термохимиялық теңдеулер бойынша:
S+O2 ═SO2 + 297 кДж
2S +3O2═SO3 + 790 кДж
Күкірт (IV) оксидінің күкірт ( VI) оксидіне айналу жыдлуын табыңдар.
ІІІ топқа:
І деңгей: Химиялық диктант
Жылу мөлшері ... арқылы өлшенеді. Химиялық реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері .... деп аталады. 1 кг отын толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшері, сол заттың ... деп аталады. Затты ауада жағу үшін оны белгілі бір температураға дейін қыздыру керек, ол заттың .... болып табылады.
ІІ деңгей:Төменде термиялық теңдеулері келтірілген реакциялардың қайсысы экзотермиялық, қайсысы эндотермиялық екенін көрсетіп, реакция теңдеуін теңестіріңдер:
Массасы 5 кг көмірді жаққанда қанша жылу бөлінетін есептеңдер.
2) Азот пен оттекті әрекеттестіріп 14 г азот (ІІ) оксидін алу үшін 45 кДж энергия беру керек. Осы реакцияның термохимиялық теңдеуін жазыңдар.
2). «Тәжірибелер сыр шертеді»
Эндотермиялық, экзотермиялық реакцияларға химиялық тәжірибелерден көрсетіледі.
№1 «Натрийдің сумен әрекеттесуі»
2Na+2H2O→2 NaOH+H2
№2 « аммиак селитрасының суда еруі»
NH4NO3 + H2O→ NH4OH + HNO3
IV.Қорытындылау. Кез келген химиялық реакция кезінде жылу бөлінеді немесе сіңіріледі. Реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылудың мөлшері реакциның жылу эффекті болады. Реакцияның жылу эффекті көрсетілген теңдеу –термохимиялық теңдеу деп аталады.
1 кг отын толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшері, сол заттың меншікті жану жылуы деп аталады.
Химиялық реакцияның жылу эффектісінің шамасы бірнеше факторларға байланысты:
Әректтесуші Заттардың табиғатына
Температураға
Реагенттердің мөлшеріне
Реагенттер мен алынатын өнімнің агрегаттық күйіне
V.Үйге тапсырма:
§27 74 бет №7
1. Темір күкірттің 3,2 грамыменқосылып темір (ІІ) сульфидін ҒеS түзгенде 9,5 кДж жылу бөлінеді. Осы реакцияның термохимиялық теңдеуін жазыңдар.
VI. Бағалау.Оқушылар бағалау парақтары арқылы бағаланады.
Деңгей
Критерийлер
Дескриптор
Білім жетістіктерінің деңгейі
ұпай
1
Сәйкестендіру кестесін толтыру
Сәйкестендірудің көпшілігін өзім дұрыс тауып белгіледім
1
Барлығын өз бетімнен толық таптым
2
2
Деңгейлік тапсырмалар
І деңгей
химиялық диктант
көпшілігін өзім дұрыс тауып белгіледім
1
Барлығын өз бетімнен толық таптым
2
ІІ деңгей
Реакция теңдеулерін анықтау, теңестіру
Тапсырманы топтың көмегімен орындадым
1
Реакция теңдеуі анықталдыды, бірақ теңестірілмеді
2
Реакция теңдеуін анықтап, теңестірдім
3
ІІІ деңгей
Сан есептерін шығару
Есептің берілген мазмұнына сай реакция теңдеулері дұрыс жазылды
1
Есептің шартында берілген сан мәндерін теңдеудегі қажетті заттың үстіне жазып, заттардың астын сыздым
2
Пропорция құрылды, бірақ есептеуде жауабы дұрыс шықпады.
3
Есеп шартына сай пропорция құрылып, есеп жауабымен дұрыс шықты.
4
3
Сабақтағы жалпы белсенділігі
Өз тобыма берілген тапсырмаларды ғана орындадым
1
Тапсырмаларды уақытқа сай орындадым
2
Басқа топтардың тапсырмаларын орындауға өз пікірімді қостым
3
Басқа топтардың тапсырмаларын өзге қырынан аштым
4
Жинаған ұпайды мектеп бағасына айналдыру
Жинаған ұпайлардың қосындысы
Баға
12-15
5
9-11
4
4-8
3
0-3
2
VII. Рефлексия . Білім ағашы. Оқушылар сабақтан алған әсерлері мен білім деңгейлерін қаншалықты меңгергендіктерін білім ағашында көрсетеді.
