Д.И.Менделеевті? периодты? за?ы ж?не периодты? ж?йесі

Д.И.Менделеев жаса?ан химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесі. Периодты? за?ны? ма?ызы.
№8-інші саба?тар та?ырыбы: Д.И.Менделеев жаса?ан химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесі. Периодты? за?ны? ма?ызы.
О?ыту ма?саты: О?ушылар?а периодты? ж?йені таби?ат за?дарына негізделген элементтерді? таби?и жіктелуі екендігін т?сіндіру. Периодта?ы элементтер ?асиетіні? ?згеруіндегі за?дылы? туралы ал?ан білімін бекіту. Негізгі топ элементтеріні? ?асиетіні? ?згеруіндегі за?дылы?тарды т?сіндіру.
??рал – жабды?тар: Химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесі, кіші ж?не ?лкен период элементтеріні? салыстырмалы кестесі.
Тірек білім мен біліктер: Элементтер ?асиеттеріні? периодты ?згеру себептері, атом ??рылысы, электронды? ?абаттарыны? ??рылысы.
Саба? барысы: ?йымдастыру кезе?і.
Периодты? за?,электронды? ?абатты? ??рылысы, кіші ж?не ?лкен периодтар туралы білімді бекіту ма?сатында ??гіме ж?ргізіледі. О?ушылар мына с?ра??а жауап береді.
1. Период дегеніміз не? Кестеден кіші ж?не ?лкен периодтарды к?рсет.
2. ?лкен периодта?ы ж?не кіші периодта?ы элементтерді? металды? ж?не бейметалды? ?асиеттері ?алай ?згереді?
3. Кіші периодта?ы элементтерді? оттегі ж?не сутегі бойынша валенттілігі ?алай ?згереді?
4. Период бойынша элементтерді? ?андай ?асиеттері ?згереді?
5. Периодты? ж?йедегі сілтілік металдар мен галогендерді? ?асиеттеріні? периодты ?згеруін т?сіндіру.
О?ушылар?а кіші ж?не ?лкен период элементтерін салыстыру?а дайын т?рде беріледі.
Белгілері   Периодтар
   кіші   ?лкен
Период н?мірлері   1,2,3   4,5,6,7
Элемент саны   2 ж?не 8   18 ж?не 32
?атар саны   бір   екі
Элемент атомы ??рылысыны? ерекшеліктері   Атомда ішкі ?абат электронмен біртіндеп толтырылады. Валенттік электрондар сырт?ы энергиялы? ?абатта орналасады.   Атомда ішкі ?абат электронмен біртіндеп толтырылады. Валенттік электрондар сырт?ы ж?не асты??ы энергиялы? ?абатта орналасады.
Период бойынша элементтер ?асиеттеріні? ?згеру ерекшеліктері   Металды? ?асиеті тез кемиді   Металды? ?асиеті баяу кемиді (ж?п ?атарда металдар орналас?ан)
Жа?а та?ырыпты о?ыту. С?йтіп топ, топша, негізгі топша ж?не ?осымша топша туралы т?сінікке біртіндеп келеміз. Элементтерді? оттегімен ?осылыстарында?ы жо?ары валенттілігіні? топ н?міріне с?йкес келетіндігіне к??іл аударамыз.
Жо?ары оксидтер мен сутегі ?осылыстарыны? формуласы жазыл?ан кестені к?рсетеміз. Сілтілік металдар тобы мен галогендер тобында?ы элементтер ?асиет- теріні? ядро зарядына атом радиусына т?уелді ?згеретінін айта отырып, мынадай ?орытынды?а келеміз. Негізгі топша элементтерді? ядро зарядыны? артуына байланысты металды? ?асиеті артады, бейметалды? ?асиеті кемиді.
Б?л ба?ыныштылы??а тек ?ана негізгі топша элементтеріне т?н екендігін атап к?рсету керек. ?лкен периодта?ы та? ?атарды? элементтерінен ??рал?ан ?осымша топшада тек металдар ?ана орналас?анды?ына к??іл б?лген ж?н.
?осымша топша элементтеріні? атомдарында арттан сана?анда?ы екі ?абаты электрон?а толады, ал сырт?ы электрон ?абаты негізгі топшаны? металдарындай болады. Период ж?не негізгі топша бойынша элементтер ?асиеттеріні? ?згеруі.
?асиеттер   ?згерістер ба?ыты
   Негізгі топшада   Периодтарда
Металды?   ?седі ↓   ?седі ←
Бейметалды?   ?седі ↑   ?седі →
Оттек бойынша валенттігі   т?ра?ты,топ н?міріне с?йкес   1-ден 7-ге дейін ?седі
Сутек бойынша валенттігі   т?ра?ты,8-ден топ н?мірін ал?ан?а те?   4-тен 1-ге дейін кемиді
Ядро заряды   ?седі ↓   ?седі →
Салыстырмалы атомды? массасы   ?седі ↓   ?седі →

Осы та?ырыпты о?ушылар ?алай ме?гергенін тексеру ?шін мынадай с?ра?тар ?оямыз:
1. Д.И.Менделеев аш?ан жа?алы?ын – за?ын неге периодты? деп атады? Жауаптары?ды химиялы? элементтерді? ?асиетін талдай отырып д?лелде?дер.
2. Период бойынша ж?не негізгі топ бойынша химиялы? элементтерді? ?асиеттері ?алай ?згереді? Б?л за?дылы?тарды атом ??рылысы теориясы т?р?ысынан т?сіндірі?дер.
Екінші саба?та мына біліктерді ?алыптастыру?а к??іл аудар?ан ж?н:
1. Элементтерді периодта?ы орны бойынша салыстыру;
2. Элементтерді ?осылыстарды? белгілі т?рлері бойынша аны?тау (оксиді, сутекті ?осылысы, т.б.);
3. На?ыз металдар мен бейметалдарды? ?асиеттерін сипаттау;
4. Оксидтері мен гидроксидтеріні? ?асиеттерін т?сіндіру;
5. Периодты?, топты?, элементтерді? реттік н?міріні? физикалы? м?нін ашу;
6. Химиялы? элементтерді? атом ??рылысын сипаттау;
Саба?ты? басында ?ткен та?ырыптарды ?айталау ма?сатында о?ушылар?а т?мендегі с?ра?тарды ?оямыз:
1. Мына элементтерді? оксидтеріні? формуласын ата?дар:Na,Mg,AI,Si,P,C. Осы элементтерді? сутекті ?осылыстары бола ма?Оларды? формуласы ?андай?
2. Мына элементтерді? жо?ары газ тектес сутегімен ?осылыстарыны? формуласын жазы?дар: германий, мышьяк,теллур, иод.
3. Реттік н?мірі 19 ж?не 29-ыншы элементтерді ата?дар. Оларды? ?андай ??састы?тары мен айырмашылы?тары бар?
4. Реттік н?мірі 14 ж?не 32-інші элементтерді ата?дар. Оларды? ?андай ??састы?тары мен айырмашылы?тары бар?
5. ІІІтоп элементі оксидіні? с.м.массасы Мr=102-ге те?, ол ?ай элемент?
6. ?осылысыны? формуласы Н2Э. Егер ол 5-інші периодта болса, оны? с.м.массасы ?анша?
7. Кіші периодтарда?ы металл элементтерді ата?дар. Атомдарыны? сырт?ы ?абаттарында ?анша электрон саны болады?
8. Кіші периодтарда?ы бейметалл элементтерді ата?дар. Оларды? сырт?ы электрон ?абаттарында ?анша электрон болады?
9. Элементтерді? сырт?ы ?абаттарында?ы электрондар неге валенттік электрондар деп аталады?
10. Реттік н?мірлері 7 ж?не 10-ыншы элементтерді? атом ??рылысыны? сызба н?с?асын келтірі?дер. Осы элементтерді? тобын, топшасын, периодын аны?та?дар. Ол ?андай химиялы? ?асиет к?рсетеді?
11. Реттік н?мірі 12, 13, ж?не 16-ыншы элеенттеріні? жо?ары оксидіні?, гидроксидіні? формулаларын жазы?дар. Осы ?осылыстарды? ?асиеттері ?андай?
12. Оттегі мен селен, литий мен берилий элементтерін салыстыры?дар. Оларды? ?андай ??састы?тары мен айырмашылы?тары бар?

О?ытуды? жоспарлан?ан н?тижесі:Химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесіндегі элементтер ?асиеттеріні? электрон санына т?уелді ?згеруін периодты? за? негізінде т?сіндіру. 2-3-інші период элементтерін мысал?а алып д?лелдеу. Негізгі топшада?ы элемент ?асиеттеріні? ??састы?ы мен айырмашылы?ын т?сіндіру.

?йге тапсырма: §58 (1-8). Ж?мыс д?птері.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Д.И.Менделеевті? периодты? за?ы ж?не периодты? ж?йесі »

Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесі. Периодтық заңның маңызы.

№8-інші сабақтар тақырыбы: Д.И.Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесі. Периодтық заңның маңызы.

Оқыту мақсаты: Оқушыларға периодтық жүйені табиғат заңдарына негізделген элементтердің табиғи жіктелуі екендігін түсіндіру. Периодтағы элементтер қасиетінің өзгеруіндегі заңдылық туралы алған білімін бекіту. Негізгі топ элементтерінің қасиетінің өзгеруіндегі заңдылықтарды түсіндіру.

Құрал – жабдықтар: Химиялық элементтердің периодтық жүйесі, кіші және үлкен период элементтерінің салыстырмалы кестесі.

Тірек білім мен біліктер: Элементтер қасиеттерінің периодты өзгеру себептері, атом құрылысы, электрондық қабаттарының құрылысы.

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі.

Периодтық заң,электрондық қабаттың құрылысы, кіші және үлкен периодтар туралы білімді бекіту мақсатында әңгіме жүргізіледі. Оқушылар мына сұраққа жауап береді.

1. Период дегеніміз не? Кестеден кіші және үлкен периодтарды көрсет.

2. Үлкен периодтағы және кіші периодтағы элементтердің металдық және бейметалдық қасиеттері қалай өзгереді?

3. Кіші периодтағы элементтердің оттегі және сутегі бойынша валенттілігі қалай өзгереді?

4. Период бойынша элементтердің қандай қасиеттері өзгереді?

5. Периодтық жүйедегі сілтілік металдар мен галогендердің қасиеттерінің периодты өзгеруін түсіндіру.

Оқушыларға кіші және үлкен период элементтерін салыстыруға дайын түрде беріледі.

Белгілері	Периодтар
Белгілері	кіші	үлкен
Период нөмірлері	1,2,3	4,5,6,7
Элемент саны	2 және 8	18 және 32
Қатар саны	бір	екі
Элемент атомы құрылысының ерекшеліктері	Атомда ішкі қабат электронмен біртіндеп толтырылады. Валенттік электрондар сыртқы энергиялық қабатта орналасады.	Атомда ішкі қабат электронмен біртіндеп толтырылады. Валенттік электрондар сыртқы және астыңғы энергиялық қабатта орналасады.
Период бойынша элементтер қасиеттерінің өзгеру ерекшеліктері	Металдық қасиеті тез кемиді	Металдық қасиеті баяу кемиді (жұп қатарда металдар орналасқан)

Жаңа тақырыпты оқыту. Сөйтіп топ, топша, негізгі топша және қосымша топша туралы түсінікке біртіндеп келеміз. Элементтердің оттегімен қосылыстарындағы жоғары валенттілігінің топ нөміріне сәйкес келетіндігіне көңіл аударамыз.

Жоғары оксидтер мен сутегі қосылыстарының формуласы жазылған кестені көрсетеміз. Сілтілік металдар тобы мен галогендер тобындағы элементтер қасиет- терінің ядро зарядына атом радиусына тәуелді өзгеретінін айта отырып, мынадай қорытындыға келеміз. Негізгі топша элементтердің ядро зарядының артуына байланысты металдық қасиеті артады, бейметалдық қасиеті кемиді.

Бұл бағыныштылыққа тек қана негізгі топша элементтеріне тән екендігін атап көрсету керек. Үлкен периодтағы тақ қатардың элементтерінен құралған қосымша топшада тек металдар ғана орналасқандығына көңіл бөлген жөн.

Қосымша топша элементтерінің атомдарында арттан санағандағы екі қабаты электронға толады, ал сыртқы электрон қабаты негізгі топшаның металдарындай болады. Период және негізгі топша бойынша элементтер қасиеттерінің өзгеруі.

Қасиеттер	Өзгерістер бағыты
Қасиеттер	Негізгі топшада	Периодтарда
Металдық	өседі ↓	өседі ←
Бейметалдық	өседі ↑	өседі →
Оттек бойынша валенттігі	тұрақты,топ нөміріне сәйкес	1-ден 7-ге дейін өседі
Сутек бойынша валенттігі	тұрақты,8-ден топ нөмірін алғанға тең	4-тен 1-ге дейін кемиді
Ядро заряды	өседі ↓	өседі →
Салыстырмалы атомдық массасы	өседі ↓	өседі →

Осы тақырыпты оқушылар қалай меңгергенін тексеру үшін мынадай сұрақтар қоямыз:

1. Д.И.Менделеев ашқан жаңалығын – заңын неге периодтық деп атады? Жауаптарыңды химиялық элементтердің қасиетін талдай отырып дәлелдеңдер.

2. Период бойынша және негізгі топ бойынша химиялық элементтердің қасиеттері қалай өзгереді? Бұл заңдылықтарды атом құрылысы теориясы тұрғысынан түсіндіріңдер.

Екінші сабақта мына біліктерді қалыптастыруға көңіл аударған жөн:

1. Элементтерді периодтағы орны бойынша салыстыру;

2. Элементтерді қосылыстардың белгілі түрлері бойынша анықтау (оксиді, сутекті қосылысы, т.б.);

3. Нағыз металдар мен бейметалдардың қасиеттерін сипаттау;

4. Оксидтері мен гидроксидтерінің қасиеттерін түсіндіру;

5. Периодтың, топтың, элементтердің реттік нөмірінің физикалық мәнін ашу;

6. Химиялық элементтердің атом құрылысын сипаттау;

Сабақтың басында өткен тақырыптарды қайталау мақсатында оқушыларға төмендегі сұрақтарды қоямыз:

1. Мына элементтердің оксидтерінің формуласын атаңдар:Na,Mg,AI,Si,P,C. Осы элементтердің сутекті қосылыстары бола ма?Олардың формуласы қандай?

2. Мына элементтердің жоғары газ тектес сутегімен қосылыстарының формуласын жазыңдар: германий, мышьяк,теллур, иод.

3. Реттік нөмірі 19 және 29-ыншы элементтерді атаңдар. Олардың қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар?

4. Реттік нөмірі 14 және 32-інші элементтерді атаңдар. Олардың қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар?

5. ІІІтоп элементі оксидінің с.м.массасы М_r=102-ге тең, ол қай элемент?

6. Қосылысының формуласы Н₂Э. Егер ол 5-інші периодта болса, оның с.м.массасы қанша?

7. Кіші периодтардағы металл элементтерді атаңдар. Атомдарының сыртқы қабаттарында қанша электрон саны болады?

8. Кіші периодтардағы бейметалл элементтерді атаңдар. Олардың сыртқы электрон қабаттарында қанша электрон болады?

9. Элементтердің сыртқы қабаттарындағы электрондар неге валенттік электрондар деп аталады?

10. Реттік нөмірлері 7 және 10-ыншы элементтердің атом құрылысының сызба нұсқасын келтіріңдер. Осы элементтердің тобын, топшасын, периодын анықтаңдар. Ол қандай химиялық қасиет көрсетеді?

11. Реттік нөмірі 12, 13, және 16-ыншы элеенттерінің жоғары оксидінің, гидроксидінің формулаларын жазыңдар. Осы қосылыстардың қасиеттері қандай?

12. Оттегі мен селен, литий мен берилий элементтерін салыстырыңдар. Олардың қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар?

Оқытудың жоспарланған нәтижесі:Химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі элементтер қасиеттерінің электрон санына тәуелді өзгеруін периодтық заң негізінде түсіндіру. 2-3-інші период элементтерін мысалға алып дәлелдеу. Негізгі топшадағы элемент қасиеттерінің ұқсастығы мен айырмашылығын түсіндіру.

Үйге тапсырма: §58 (1-8). Жұмыс дәптері.