Та?ырыбы: Нитраттар. Азотты? таби?атта?ы айналымы
Ма?саты:
Білімділік: О?ушыларды Нитраттарды? химиялы? ?асиеттері, ?олданылуы ж?не азотты? таби?атта?ы айналымы туралы білімдерін ?алыптастыру.
Дамытушылы?: ?з ойын еркін жеткізе білуін, ізденуін, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын дамыту.
Т?рбиелік: та?ам ретінде ?олданылатын ?німдерді? ??рамында?ы химиялы? заттарды? адам денсаулы?ы ?шін ма?ызын к?рсету. Оларды? жетіспеуінен туындайтын ауруды? алдын - алу шараларын аны?тау.
Саба?ты? типі: аралас
Саба?ты? ?дісі: ішінара ізденіс
Саба? ??рылымы:
1. ?йымдастыру. О?ушылармен амандасу, кезекші міндетін ?ада?алау. Саба?ты? ?станымымен таныстыру.
2. ?й тапсырмасын тексеру ма?сатында т?мендегідей тапсырмалар беріледі.
1. Азот ?ыш?ылыны? электролиттік диссоциациялану те?деуін жазы?дар
2. Лабораторияда азот ?ыш?ылын ?алай алады?
Физикалы? ?асиеттері
3. Таза азот ?ыш?ылы ?андай зат?
4. ?за? са?та?анда ?ыш?ыл біртіндеп ?ыз?ылт ?о?ыр т?ске ие болады, себебі.
Химиялы? ?асиеттері
5. Жары?ты? ?серінен азот ?ыш?ылы ?андай заттар?а ыдырайды?
6. Азот ?ыш?ылыны? негіздермен ?рекеттесуіні? реакция те?деуін жазы?дар.
7. Азот ?ыш?ылыны? негіздік оксидтермен ?рекеттесуіні? реакция те?деуін жазы?дар
8. Концентрациялы азот ?ыш?ылы кейбір металдармен ?рекеттеспейді, себебі.
Жа?а саба?.
1. Нитраттар?а жалпы сипаттама беріледі.
2. Нитраттарды? ашылу тарихы. Ерте кезден «?нді селитрасы» атаумен - КNO 3 калий нитраты белгілі болды.
Б?л сирек минералды ол кезде тек ?ндістаннан ?келетін еді. ?нді селитрасын о? – д?рі жасау ?шін пайдаланды. Либих е?бегіні? ар?асында селитра ауыл шаруашылы?ына пайдалы ж?не к?п м?лшерде ?ажет екендігі аны?талды. Чилиді? Атакама ш?лінде ?сімдіктер мен жануар ?алды?тарыны? мы?да?ан жылды? ыдырау процесіні? н?тижесінде селитраны? ?оры жина?талды. Анализ к?рсеткеніндей «Чили селитрасы» б?л – ??рамында ??м ж?не балшы?, натрий хлориді ж?не сульфаты ?оспасы бар натрий нитраты. «Чили селитрасыны?» ?ызы?ты ерекшелігі оны? ??рамында натрий иодатыны? болуы. Селитра ?орынан натрий нитратын алу ?шін, ысты? суда ерітіп, кейін ерітіндіні с?зіп ж?не сал?ындатады осыны? н?тижесінде натрий нитраты т?нбасы алынды ж?не ты?айт?ыш ретінде сатылым?а шы?арыла бастады. 19 ? Чили ?зге айма?тарды селитрамен негізгі ?амтамасыз етуші болды.
Норвегиялы? химиктер жергілікті арзан энергияны пайдалана отырып, бас?а ?діспен ты?айт?ыш алды. Олар ыл?ал ауаны электр до?асынан ?ткізіп, азотты байланыстыруды? таби?и процесін ж?ргізді. Осыдан ауадан алын?ан 1% шамасында?ы азот ?ыш?ылын ізбеспен ?рекеттестіру ар?ылы кальций нитратына айналдырды Б?л зат «Норвегиялы? селитра» атауына ие болды.