Азотты органикалы? ?осылыстар. Аминдер.

Та?ырыбы: §27  Азотты органикалы? ?осылыстар. Аминдер.

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік: О?ушылар?а аминдер, оларды? ??рылысы,  изомериясы, номенклатурасы алынуы, ?олданылуы туралы білімді ?алыптастыру;

Дамытушылы?: ?зара ?серін т?сіндіре білу, аммиакты? ?асиеттерімен салыстыру білу да?дысы мен біліктілігін жетілдіру, талдау, ж?йелеу  да?дыларын   ?алыптастыра отырып дамыту, есте са?тау ?абілеттерін дамыту, с?здік ?орын молайту

Т?рбиелік: Саба? уа?ытын ба?алау?а ?йрету, е?бек?орлы??а ж?не п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру.

Саба? типі: Аралас саба?.

Саба? ?ткізілу т?рі: М??алімні? ауызша т?сіндіруі, кітаппен ?з бетінше ж?мыс істеу, жатты?улар орындау.

??ралдар мен реактивтер: Анилин,  концен.т?зж?не к?кірт ?ыш?ылдары бром суы, сынауы?тар,  лакмус ?а?азы,  фенолфталеин,  спирт шамы, химиялы? стакан,  1%-тік сілті ерітіндісі,  калий дихроматы.

?йымдастыру кезе?і:

Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру.

Аминдер.

1.Білімді жа??ырту:

*?андай ?осылыстар азотты органикалы? ?осылыстар деп аталады?

*?андай ?осылыстар нитро?осылыстар деп аталады?

*?андай топ нитротоп деп аталады?

Жа?а саба?ты т?сіндіру кезе?дері:

 1.  Физикалы? ?асиеттері ж?не ??рылысы: кітаппен ?з бетінше ж?мыс 

2.  Химиялы? ?асиеттері:

Сутекті? 5атомыны? электрон б?лты азот атомына ?арай ы?ысады да,онда теріс заряд шамасы артады.:

*C2H5—NH2 +H2O   →     C2H5—NH3  + OН

Этиламин                             ион этиламмония

*C2H5—NH2 +HС1   →    C2H5—NH3  С1

* 4CH3—NH2 +9О2   →    4CО2 +  10H2O+  2N2

Анилин ?ыш?ылмен ?рекеттеседі, анилиндегі амин тобында?ы азотты? ж?п электронын бензол са?инасы ?зіне тартатынды?тан алифатты аминдерге ?ара?анда аминдерді? негіздік ?асиеттері ?лсіз болады. Азотта?ы электрон б?лтыны? ты?ызды?ыны? азаюынан оны? протонды тарту ?абілеті т?мендейді де, негіздік ?асиеті де ?лсірейді.   Анилинге мейлінше т?н реакциялар амин тобы менбензол ядросы ар?ылы ж?ретін реакциялар.

Амин тобы ар?ылы ж?ретін реакциялар:

C6H5—NH2    +   H2SО4  →  C6H5—NH3 HSО4       

C6H5—NH2    +   НС1   →     C6H5—NH3С1  

C6H5—NH3С1   +   NаОH  →  C6H5—NH2  +  NаС1     +   H2О

Бензол  ядросы ар?ылы ж?ретін реакциялар: анилин алмасу реакциясына о?ай т?седі, мысалы бром суымен ?рекеттесіп   2,4,6- триброманилин т?зеді.

3. Алыну ?дістері:

* Нитробензолды катализатор ?атысында сутегімен тоты?сыздандыру ( платина,  палладий,  никель):

C6H5-NO2  +3H2 →C6H5—NH2 +2H2O

*Нитро?осылысты катализатор ?атысында сутегімен тоты?сыздандыру:

R-NO2  +3H2 →R—NH2 +2H2O

*1842 жылы Н.Н.Зинин  анилинді к?кірсутегімен тоты?сыздандырды:

*  Нитробензолды шойын ?гінділері мен т?з ?ыш?ылы  ?атысында тоты?сыздандыру:

Fe  +  2HCl→FeCl2  + 2H

C6H5-NO2 + 6H →C6H5—NH2 + 2H2O

Білімді ?орытындылау ж?не ж?йелеу:

Фронталды с?ра?тар ?ою: 

Нитро?осылыстар?а аны?тама бері?дер.

Аминдер мен нитро?осылыстарды? айырмашылы?ы неде.

Аминдерді? номенклатурасы мен изомериясын т?сіндірі?дер.

Аммиак пен  метиламинні? ??рылымды? ж?не электорнды? формулаларын салыстыры?дар.

Білімді тексеру ж?не ?з бетінше тексеру кезе?і: 

?зара тексеру(с?ра?тар дайындау: ж?ппен ж?мыс)

?й тапсырмасын беру кезе?і: §27

Ба?алау.