Саба?ты? та?ырыбы: Азот ж?не оны? ?асиеттері.
Саба?ты? ма?саты: а) О?ушылар?а азот элементтеріні? таби?атта таралуы, ??рамы,
оларды? ??рылысы, ?ндірісте, зертханада алу жолдары, физикалы? ж?не химиялы? ?асиеттері, ерекше ?олданылатын салаларын т?сіндіру.
б) О?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын оятып, с?йлеу ?абілетін дамыту.
в) О?ушыларды таби?ат байлы?тарын тиімді пайдалана білуге ?йрету.
Саба?ты? ?дісі: С?ра? - жауап, ауызша баяндау, о?улы?пен ж?мыс, білімді ?мірде
пайдалану
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?
Саба?ты? к?рнекілігі: Д. И. Менделеевті? периодты? кестесі,
Интерактивті та?та
Ты?айт?ыштар коллекциясы.
Саба?ты? барысы: ?йымдастыру кезе?і
?й тапсырмасын с?рау
1. К?кірт ?ыш?ылы молекулалы? ??рылысы, физикалы? ?асиеті.
2. Химиялы? ?асиеті.
3. ?олданылуы.
4. К?кірт ?ыш?ылын ?ндіру.
К?кірт. І н?с?а
К?кірт.ІІ н?с?а
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) ?ор?асын жылтыры РbS ;
?) мыс жылтыры СuS;
б) пирит FeS2
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
S → Н2S → К2S → FeS
6.Массасы 4 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (І?) оксидіні? к?лемін
(?.ж.) есепте?дер.
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) мырыш алдамшысы ZnS ;
?) мыс жылтыры Сu2S;
б)натрий сулфиді Na2S
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
Н2S → SО2 → Н2SО3 → К2SО3
6.Массасы 8 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (ІV) оксидіні? к?лемін (?.ж.)
есепте?дер.
Жа?а саба?:
Азот ж?не оны? ?асиеттері.
Азот?а жалпы сипаттама беру.
Алынуы: ?ндірісте, ауада
Зертханалы?: 3 CuO+2NH3 = 3 Cu + 3H2O + N2
Физикалы? ?асиеті: Азот т?ссіз, иіссіз газ, суда нашар ериді, ауадан аздап же?іл - 1960С с?йы? к?йге айналады, - 2100С ?ар т?різдес масса?а айналады.
Таби?атта таралуы:
Химиялы? ?асиеті: Тоты?тыр?ыш, тоты?сыздандыр?ыш ?асиет к?рсетеді.
N2+3H2 = 2NH3
3Mg + N2 = Mg3N2
N2 + 3Ca = Ca3N2
N2 + 3F2 = 2NF3
3N2 + 2Al = 2AlN3
Технологиялы? карта к?мегімен ?р о?ушы ?з беттерінше ізденіс ж?мыстарын ж?ргізеді
«Азот оксидтері»
Азот оксидтеріні? химиялы? формуласы
Азотты? валенттілігі
Физикалы? ?асиеті
Химиялы? ?асиеті
Алынуы
?олданылуы: т?рлі ?осылыстар, NH2синтездеу, инертті орта, ауа сал?ындат?ыш ж?йеде, цианид алу, нитрид алу, азот ?ыш?ылын алу.
Азотты? таби?атта?ы айналымы: Органикалы? заттар шірігенде ж?не жан?анда байланыс?а азотты? бір б?лігі босап, атмосфера?а шы?ып кетеді. Алайда таби?и жа?дайларда топыра?та?ы байланыс?ан азотты? м?лшері кемімейді. Атмосфера?а бос азотты? да массасы к?беймейді. М?ны ?алай т?сіндіруге болады?
Топыра?та ?з бетінше тіршілік ететін де, б?рша? т??ымдас ?сімдік тамырында ме - кендейтін де бактериялар болады екен, б?лар атмосферада?ы азотты сі?іріп, оны органикалы? ?осылыс?а айналдырады. Атмосферада?ы азотты? азда?ан м?лшері найза?ай сейілген кезде байланысып, азот (II) оксиді, ал одан – азот (IV) оксиді т?зіледі. Со??ысы сумен реакциялас?анда азот ?ыш?ылы т?зіледі, ол топыра?та нитрат?а айналады. Осы процестерді? н?тижесінде таби?атта ?здіксіз азот айналымы болып т?рады. Асты? жина?ан кезде егістіктен азотты? айтарлы?тай б?лігі шы?ын - далады. Азот бар ты?айт?ыштарды топыра??а енгізу ар?ылы б?ны? орны толтырылады.
Саба?ты бекіту
Саба?ымызды ?орытындылау барысында химиялы? диктант жазамыз.
1. Азотты? та?басы (N)
2. Молекулалы? формуласы (N2)
3. Реттік н?мірі (7)
4. Салыстырмалы атомды? массасы (14)
5. Азотты? физикалы? ?асиеті (т?ссіз, иіссіз, ауадан с?л же?іл, суда нашар ериді)
6. Азотты? ауа ??рамында?ы м?лшері (78%)
7. Ауада?ы азотты ?сімдіктер тікелей сі?іре ала ма? (жо? азот атомдарыны? арасында?ы байланыс ?те берік, ?сімдік топыра?тан ты?айт?ыш ар?ылы ала алады)
8. Азот ?андай органикалы? затты? негізгі ??рам б?лігі? (н?руызды?)
9. Б?лме температурасында азот реакция?а т?сетін металл (литий)
10. «Азот» атауын ?сын?ан ?алым? (А. Лавуазье)
?йге тапсырма: Азот ж?не оны? ?асиеттері.(Эссе жазу)
Ба?алау:
К?кірт. І н?с?а
К?кірт.ІІ н?с?а
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) ?ор?асын жылтыры РbS ;
?) мыс жылтыры СuS;
б) пирит FeS2
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
S → Н2S → К2S → FeS
6.Массасы 4 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (І?) оксидіні? к?лемін
(?.ж.) есепте?дер.
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) мырыш алдамшысы ZnS ;
?) мыс жылтыры Сu2S;
б)натрий сулфиді Na2S
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
Н2S → SО2 → Н2SО3 → К2SО3
6.Массасы 8 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (ІV) оксидіні? к?лемін (?.ж.)
есепте?дер.
К?кірт. І н?с?а
К?кірт.ІІ н?с?а
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) ?ор?асын жылтыры РbS ;
?) мыс жылтыры СuS;
б) пирит FeS2
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
S → Н2S → К2S → FeS
6.Массасы 4 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (І?) оксидіні? к?лемін
(?.ж.) есепте?дер.
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) мырыш алдамшысы ZnS ;
?) мыс жылтыры Сu2S;
б)натрий сулфиді Na2S
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
Н2S → SО2 → Н2SО3 → К2SО3
6.Массасы 8 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (ІV) оксидіні? к?лемін (?.ж.)
есепте?дер.
К?кірт. І н?с?а
К?кірт.ІІ н?с?а
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) ?ор?асын жылтыры РbS ;
?) мыс жылтыры СuS;
б) пирит FeS2
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
S → Н2S → К2S → FeS
6.Массасы 4 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (І?) оксидіні? к?лемін
(?.ж.) есепте?дер.
І де?гей
1.SO2, SO3, Na2S, К2 SO4, FeS, Na2SO3 ?осылыстарда?ы к?кіртті? тоты?у
д?режелерін аны?та?дар.
2.К?кіртті? электронды? ж?не графиктік формуласын жазы?дар.
ІІ де?гей
3.К?кіртті? таби?атта кездесетін сульфидтеріні? ?айсысында к?кртті?
массалы? ?лесі к?п?
а) мырыш алдамшысы ZnS ;
?) мыс жылтыры Сu2S;
б)натрий сулфиді Na2S
ІІІ де?гей
5.Мына айналуларды орындау?а болатын, реакция те?деуін жазы?дар.
Н2S → SО2 → Н2SО3 → К2SО3
6.Массасы 8 г к?кіртті жа??анда т?зілетін к?кірт (ІV) оксидіні? к?лемін (?.ж.)
есепте?дер.
