Ашы? саба?ты? та?ырыбы "Темір"

Сыныбы 9б

К?ні 28.01.2015 ж.

Саба?ты? та?ырыбы

§37. Темір.

Ма?саты

О?ушылар ал?ан білімдерін ?олдана отырып, темірді? жай зат к?йіндегі ??рылысын , ?асиеттерін ж?не ?осылытарын сипаттау?а, бірі бірімен салыстыру?а ?йренеді.

К?тілетін н?тижелер

А) Темірді? периодты? ж?йедегі орны , атом ??рлысы, таби?атта таралуы, алыну жолдары туралы м?ліметтерді аны?тайды, талдайды

В)Темірді? физикалы?, химиялы? ?асиеттеріндегі ерекшіліктеріне т?жырымдама жасайды, сапалы? аны?тау реакциясын т?жірибеде д?лелдейді.

С) Темірді? ?асиеттерін ?олдана отырып, есептер шы?ара алады

Керекті жабды?тар

«Химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесі»,
Интерактивті та?та. видеоролик, «Темірді? оттекпен ?рекеттесуі т?жірибесі», стикерлер, м?тіндік пара?шалар,
Реактивтер: FeCI3 , NaOH, ерітінділері

Саба? барысы:

Саба? кезе?дері

М??алім ?рекеті

О?ушы ?рекеті

Кіріспе

8 мин

?йымдастыру б?лімі:

О?ушылармен с?лемдесу, о?ушыларды? зейінін саба??а аудару, сыныпты? саба??а дайынды?ын ?ада?алау.

?йге берілген тапсырма бойынша тест ар?ылы тексереміз.
О?ушыларды топ?а б?лу.

М??аліммен амандасады, саба??а ?ажетті ??рал жабды?тарды таратады.

Тестті о?ушылар?а таратып, уа?ыт беріледі. Бол?аннан кейін к?ршісімен алмастырып, ?ателерін тексереді,

О?ушылар топ?а б?лінеді.

Т?саукесер

7 мин

«Ой ?оз?ау» «Темірді? магнитте тартылуы» видео к?рсетіледі. (2-3 мин)

- Ендеше, балалар, б?л видеодан не т?сінді?дер?

- Б?гінгі саба? немен байланысты болуы м?мкін?

О?ушыны? жауаптарына ?арай мада?тап, ынталандырып отырамын.

Негізгі б?лім

17 мин

Жа?а та?ырыппен ж?мыс.

«Зерттеушілік ??гіме» ?дісі ар?ылы топты? ж?мыс. Топтар?а тапсырма беремін.

І топ «Химик» Темірді? периодты? ж?йедегі орны, таби?атта?ы ??рылысы

ІІ топ «Физик» темірді? физикалы? ?асиеттері, темірді? ертеректегі атауы.

ІІІ топ «Биолог» темірді? биологиялы? ма?ызы, ашылу тарихы.

IV топ « Геолог» темірді? таби?и минералдары.

Т?рт топ?а берілген тапсырманы о?ып, ойланып, ж?птасып топта а?ылдасып, постерге т?сіріп, т?рт топтан бір о?ушы шы?ып ?ор?айды.

ТВ шоу?а ?атыс?ан о?ушылар?а екі ж?лдыз бір ?сыныс айтуын с?раймын, топты мада?таймын.

Темір периодты? ж?йеде: 4-период, 4 - ?атар, 8 - топ, ?осымша топша, реттік н?мірі 26. Салыстырмалы атомды? массасы 56, электронды? ?абат, 2)8)14)2), электронды? конфигурациясы 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2 Тоты?у д?режесі 0,+2,+4, кейде +6; тоты?сыздандыр?ыш болып табылады. Темірді? мынадай ?осылыстары бар. Олар: Магнетит, гемотит, лимонит – шойын ж?не болат ?ндіру ?шін. Пирит – к?кірт ?ыш?ылын ?ндіру ?шін Темір купоросы - ?сімдік зиянкестеріне ?арсы к?ресте, минералды бояулар жасауда, а?аш ??деу ?шін ?олданылады. Темір ?осылыстары ?ан аздылы?, ?лсіздік кезінде д?рі ретінде беріледі. Болат пен шойын техникада, т?рмыста ?олданылады. Темір хлориді (ІІІ) – суды тазарту ?шін, мата бояу ?шін ?олданылады. Темір сульфаты (ІІІ) суды тазарту ?шін еріткіш ретінде ?олданылады.

Темірді? физикалы? ?асиетіне то?тала кетейін. Темір а? с?р т?сті, металды? жылтыры бар, то? пен жылуды жа?сы ?ткізетін, магнитке тартылатын, ж?мса?, созыл?ыш металл. Ты?ызды?ы 7,864 г/см3 ж?не 1539 Градус температурада бал?иды. Осыдан 2000 жыл б?рын ?ытай ?алымы Сума Тзян магниттік компасты тап?ан. Ол темірді? магниттік ?асиетіне с?йенген.Магниттік ?асиеті к?шті металдар: темір, никель, кобальт. Ферромагнетиктерден магнит ??ралы, компас жасалады.

Темірді? ашылу тарихы: Месопотамия ?ркениетті метеориттік темірді білген. олар б.з.д. ІІІ мы?жылды?та темірді ?олданып оны «аспаннан т?скен от» деп ата?ан. Оны? ??ймасынан ?ару-жара?, ?семдік б?йымда жаса?ан. Жер бетінде темір алтыннанда ба?алы бол?ан уа?ыттар болды. "Темір ?асыры” деген терминді ?ылым?а ХІХ ?асырды? басында дат ?алымы Томсен енгізді. Б?л темір металлургиясы дами баста?ан кез. Индияны? астанасы Делиде б.э.д. І?-? ?асырда 415 жылы т?р?ызыл?ан темір ба?ана биіктігі 7 метр, салма?ы 6,5 тонна 99,72% таза темірден т?рады, осынша уа?ыт таттанбауыны? себебін ?алымдар аны?тай алмай отыр.(слайд) Эйфель м?нарасы 1889 жылы Парижде француз инженері Гюстов Эйфель алып м?нара ??рылысын ая?тады. Париж эмблемасына айнал?ан м?нара биіктігі 300 метр, таза темір металынан т?рады

О?ушылар «ТВ шоу» ?дісі ар?ылы ?р топтан бір о?ушыдан шы?ып кішкене м?лімет береді. Содан кейін о?ушыларды? ?ой?ан с?ра?тарына жауап береді.

ТВ шоу?а ?атыс?ан о?ушылар?а екі ж?лдыз бір ?сыныстарын береді.

?орытынды

13 мин

Бекіту ?шін Блум таксономиясы бойынша де?гейлік тапсырмалар беріледі. ?р тапсырма?а критерий ??рылып, ба?алай пара?ына т?сіріліп о?ушыларды? алдына ?ойылады.

О?ушыларды? темір бойынша ал?ан м?ліметтерді білуін тексеру ма?сатында д?рыс тапсырмаларды та?дау ?сынылады. Синквеин ?дісі ар?ылы бес жолды? ?ле? ??растыру.

«Элементтерді? аттарын табу» ойыны

Te(1) Fe(2) Mn(1) Ag(4) Rn(1) Sc(5) C(4) Pb(1) Hg(2) N(2) C(4) Na(1) In(3) Si(3) Se(1) Os(1) Sn(1) та?балары берілген элементерді периодты? ж?йеден тауып, оларды? атауларында?ы ?ріптерін (цифрмен к?рсетілген) ?ой?анда белгілі ма?алды о?и аласы?дар. Темірді ?ыз?ан кезінде со?.

«Кім ж?йрік» б?лімі

Келесі тапсырмалар орындау:

Де?гейлік тапсырмалар «химик»

А. Мына айналымдар?а с?йкес реакция те?деуін жазып,реакцияны? ж?ру жа?дайларын к?рсетіндер.

56→127→90→72→56

В. Массасы 32 г темір (ІІІ) оксидін тоты?сыздандыру ?шін ?анша алюминий ?ажет?

С. Fe2O3 * 3H2O лимонитті? ??рамында?ы темірді? массалы? ?лесін есепте.

Де?гейлік тапсырмалар «физик»

А. Мына айналымдар?а с?йкес реакция те?деуін жазып,реакцияны? ж?ру жа?дайларын к?рсетіндер. 56→160→56→127→90

В. Темір (ІІІ) оксидінен массасы 16,8 г темір алу ?шін ?анша (?.ж.) сутегі ?ажет?

С. «Элементтерді? аттарын табу» ойыны

Де?гейлік тапсырмалар «биолог»

А. Fe2O3 темірді? массалы? ?лесін табы?ыз?

В. Мына айналымдарды тізбегін ж?зеге асыру?а болатын реакция те?деулерін жазы?дар.

FeS2 → FeO → Fe → FeCl2 →Fe(NO3)2

С. 0,28 моль темір (ІІІ) оксидін алюминтермия ?дісімен тоты?сыздандыр?анда неше грамм алюминий ж?мсалды?

Де?гейлік тапсырмалар «географ»

А. Fe3O4 массалы? ?лесін табы?ыз?

В. Мына айналымдарды тізбегін ж?зеге асыру?а болатын реакция те?деулерін жазы?дар.

Fe2O3 → Fe → FeCl2 → Fe(OH)2→ Fe(NO3)2

С. Массасы 64 г темір (ІІІ) оксидін тоты?сыздандыру ?шін ?анша алюминий ?ажет?

Ба?алау. О?ушылар ?р тапсырма бойынша жина?ан ?пайларын ба?а?а айналдырып, ?здерін немесе бірін бірі ба?алайды.

Рефлексия пара?ын толтыру.

Жа?сы ?атыс?ан о?ушылар мада?талады. Топ басшылары аны?тамасы берілген топты? ба?алау ж?ргізеді, м??алімге ?сынады.

О?ушылар есептерді шы?арады.

Fe→ FeСI2→Fe (OH)2 → Fe О→ Fe

Fe→ Fe2 О3 → Fe → FeСI2 →Fe (OH)2

70%

72,4%

О?ушылар реакция те?деулерін ая?тап, те?естіреді. Тапсырманы орындау де?гейін ба?алау пара?ында?ы критерийлер бойынша ба?алап ?ажет болса жетілдіреді.

Рефлексия пара?ын толтырады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ашы? саба?ты? та?ырыбы "Темір" »

Сыныбы 9^б

Күні 28.01.2015 ж.

Сабақтың тақырыбы

§37. Темір.

Мақсаты

Оқушылар алған білімдерін қолдана отырып, темірдің жай зат күйіндегі құрылысын , қасиеттерін және қосылытарын сипаттауға, бірі бірімен салыстыруға үйренеді.

Күтілетін нәтижелер

А) Темірдің периодтық жүйедегі орны , атом құрлысы, табиғатта таралуы, алыну жолдары туралы мәліметтерді анықтайды, талдайды
В)Темірдің физикалық, химиялық қасиеттеріндегі ерекшіліктеріне тұжырымдама жасайды, сапалық анықтау реакциясын тәжірибеде дәлелдейді.
С) Темірдің қасиеттерін қолдана отырып, есептер шығара алады

Керекті жабдықтар

«Химиялық элементтердің периодтық жүйесі»,
Интерактивті тақта. видеоролик, «Темірдің оттекпен әрекеттесуі тәжірибесі», стикерлер, мәтіндік парақшалар,
Реактивтер: FeCI₃ , NaOH, ерітінділері

Қолданылатын әдіс – тәсілдер

Сабақ барысы:

Сабақ кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

8 мин

Ұйымдастыру бөлімі:

Оқушылармен сәлемдесу, оқушылардың зейінін сабаққа аудару, сыныптың сабаққа дайындығын қадағалау.

Үйге берілген тапсырма бойынша тест арқылы тексереміз.
Оқушыларды топқа бөлу.

Мұғаліммен амандасады, сабаққа қажетті құрал жабдықтарды таратады.

Тестті оқушыларға таратып, уақыт беріледі. Болғаннан кейін көршісімен алмастырып, қателерін тексереді,

Оқушылар топқа бөлінеді.

Тұсаукесер

7 мин

«Ой қозғау» «Темірдің магнитте тартылуы» видео көрсетіледі. (2-3 мин)

- Ендеше, балалар, бұл видеодан не түсіндіңдер?

- Бүгінгі сабақ немен байланысты болуы мүмкін?

Оқушының жауаптарына қарай мадақтап, ынталандырып отырамын.

Негізгі бөлім

17 мин

Жаңа тақырыппен жұмыс.

«Зерттеушілік әңгіме» әдісі арқылы топтық жұмыс. Топтарға тапсырма беремін.

І топ «Химик» Темірдің периодтық жүйедегі орны, табиғаттағы құрылысы

ІІ топ «Физик» темірдің физикалық қасиеттері, темірдің ертеректегі атауы.

ІІІ топ «Биолог» темірдің биологиялық маңызы, ашылу тарихы.

IV топ « Геолог» темірдің табиғи минералдары.

Төрт топқа берілген тапсырманы оқып, ойланып, жұптасып топта ақылдасып, постерге түсіріп, төрт топтан бір оқушы шығып қорғайды.

ТВ шоуға қатысқан оқушыларға екі жұлдыз бір ұсыныс айтуын сұраймын, топты мадақтаймын.

Темір периодтық жүйеде: 4-период, 4 - қатар, 8 - топ, қосымша топша, реттік нөмірі 26. Салыстырмалы атомдық массасы 56, электрондық қабат, 2)8)14)2), электрондық конфигурациясы 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2 Тотығу дәрежесі 0,+2,+4, кейде +6; тотықсыздандырғыш болып табылады. Темірдің мынадай қосылыстары бар. Олар: Магнетит, гемотит, лимонит – шойын және болат өндіру үшін. Пирит – күкірт қышқылын өндіру үшін Темір купоросы - өсімдік зиянкестеріне қарсы күресте, минералды бояулар жасауда, ағаш өңдеу үшін қолданылады. Темір қосылыстары қан аздылық, әлсіздік кезінде дәрі ретінде беріледі. Болат пен шойын техникада, тұрмыста қолданылады. Темір хлориді (ІІІ) – суды тазарту үшін, мата бояу үшін қолданылады. Темір сульфаты (ІІІ) суды тазарту үшін еріткіш ретінде қолданылады.

Темірдің физикалық қасиетіне тоқтала кетейін. Темір ақ сұр түсті, металдық жылтыры бар, тоқ пен жылуды жақсы өткізетін, магнитке тартылатын, жұмсақ, созылғыш металл. Тығыздығы 7,864 г/см3 және 1539 Градус температурада балқиды. Осыдан 2000 жыл бұрын Қытай ғалымы Сума Тзян магниттік компасты тапқан. Ол темірдің магниттік қасиетіне сүйенген.Магниттік қасиеті күшті металдар: темір, никель, кобальт. Ферромагнетиктерден магнит құралы, компас жасалады.

Темірдің ашылу тарихы: Месопотамия өркениетті метеориттік темірді білген. олар б.з.д. ІІІ мыңжылдықта темірді қолданып оны «аспаннан түскен от» деп атаған. Оның құймасынан қару-жарақ, әсемдік бұйымда жасаған. Жер бетінде темір алтыннанда бағалы болған уақыттар болды. "Темір ғасыры” деген терминді ғылымға ХІХ ғасырдың басында дат ғалымы Томсен енгізді. Бұл темір металлургиясы дами бастаған кез. Индияның астанасы Делиде б.э.д. ІҮ-Ү ғасырда 415 жылы тұрғызылған темір бағана биіктігі 7 метр, салмағы 6,5 тонна 99,72% таза темірден тұрады, осынша уақыт таттанбауының себебін ғалымдар анықтай алмай отыр.(слайд) Эйфель мұнарасы 1889 жылы Парижде француз инженері Гюстов Эйфель алып мұнара құрылысын аяқтады. Париж эмблемасына айналған мұнара биіктігі 300 метр, таза темір металынан тұрады

Оқушылар «ТВ шоу» әдісі арқылы әр топтан бір оқушыдан шығып кішкене мәлімет береді. Содан кейін оқушылардың қойған сұрақтарына жауап береді.

ТВ шоуға қатысқан оқушыларға екі жұлдыз бір ұсыныстарын береді.

Қорытынды

13 мин

Бекіту үшін Блум таксономиясы бойынша деңгейлік тапсырмалар беріледі. Әр тапсырмаға критерий құрылып, бағалай парағына түсіріліп оқушылардың алдына қойылады.

Оқушылардың темір бойынша алған мәліметтерді білуін тексеру мақсатында дұрыс тапсырмаларды таңдау ұсынылады. Синквеин әдісі арқылы бес жолдық өлең құрастыру.

«Элементтердің аттарын табу» ойыны

Te(1) Fe(2) Mn(1) Ag(4) Rn(1) Sc(5) C(4) Pb(1) Hg(2) N(2) C(4) Na(1) In(3) Si(3) Se(1) Os(1) Sn(1) таңбалары берілген элементерді периодтық жүйеден тауып, олардың атауларындағы әріптерін (цифрмен көрсетілген) қойғанда белгілі мақалды оқи аласыңдар. Темірді қызған кезінде соқ.

«Кім жүйрік» бөлімі

Келесі тапсырмалар орындау:

Деңгейлік тапсырмалар «химик»

А. Мына айналымдарға сәйкес реакция теңдеуін жазып,реакцияның жүру жағдайларын көрсетіндер.

56→127→90→72→56

В. Массасы 32 г темір (ІІІ) оксидін тотықсыздандыру үшін қанша алюминий қажет?

С. Fe₂O₃ * 3H₂O лимониттің құрамындағы темірдің массалық үлесін есепте.

Деңгейлік тапсырмалар «физик»

А. Мына айналымдарға сәйкес реакция теңдеуін жазып,реакцияның жүру жағдайларын көрсетіндер. 56→160→56→127→90

В. Темір (ІІІ) оксидінен массасы 16,8 г темір алу үшін қанша (қ.ж.) сутегі қажет?

С. «Элементтердің аттарын табу» ойыны

Деңгейлік тапсырмалар «биолог»

А. Fe₂O₃ темірдің массалық үлесін табыңыз?

В. Мына айналымдарды тізбегін жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар.

FeS₂ → FeO → Fe → FeCl₂ →Fe(NO₃)₂

С. 0,28 моль темір (ІІІ) оксидін алюминтермия әдісімен тотықсыздандырғанда неше грамм алюминий жұмсалды?

Деңгейлік тапсырмалар «географ»

А. Fe₃O₄ массалық үлесін табыңыз?

В. Мына айналымдарды тізбегін жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар.

Fe₂O₃ → Fe → FeCl₂ → Fe(OH)₂→ Fe(NO₃)₂

С. Массасы 64 г темір (ІІІ) оксидін тотықсыздандыру үшін қанша алюминий қажет?

Бағалау. Оқушылар әр тапсырма бойынша жинаған ұпайларын бағаға айналдырып, өздерін немесе бірін бірі бағалайды.

Рефлексия парағын толтыру.

Жақсы қатысқан оқушылар мадақталады. Топ басшылары анықтамасы берілген топтық бағалау жүргізеді, мұғалімге ұсынады.

Оқушылар есептерді шығарады.

Fe→ FeСI₂→Fe (OH)₂ → Fe О→ Fe

Fe→ Fe₂ О₃ → Fe → FeСI₂ →Fe (OH)₂

70%

72,4%

Оқушылар реакция теңдеулерін аяқтап, теңестіреді. Тапсырманы орындау деңгейін бағалау парағындағы критерийлер бойынша бағалап қажет болса жетілдіреді.

Рефлексия парағын толтырады.