Химиялы? белсенді ж?не де е? к?п тарал?ан элемент.
Аr( O2)= 16
Валенттілігі II
Жер ?ыртысында ?осылыс т?ріндегі оттекті? массасы 49,13%
Жер ?ыртысында ?осылыс т?ріндегі оттекті? массасы 49,13%
О2
Физикалы? ?асиеттері.
Оттек – иіссіз, т?ссіз, ауадан с?л ауыр газ. Суда нашар ериді. ХVІІІ ?асырда т?жірибе ж?зінде а?ылшын химигі Дж.Пристли мен швед ?алымы К.Шееле оттекті бос к?йінде алып, оны? ауаны? ??рамдас б?лігі екенін д?лелдеді.
Оттекті? 1 литріні? массасы 1,43 г. Оттек суда аз ериді. Оттек -1830С с?йылады, -2180С-та ?атады.
Алынуы.
1.Таби?атта к?н с?улесі ?серінен ж?ретін ?йгілі фотосинтез процесі кезінде, жасыл ?сімдіктер оттекті б?ліп шы?арады.
2.?нерк?сіпте оттекті к?п м?лшерде с?йы? ауаны айдау ар?ылы алады.?нерк?сіпте алдымен ауаны ша?-тоза?нан, ыл?алдан ж?не к?мір ?ыш?ыл газдан тазартады. Одан со? ауаны ?атты ?ысып, суытады. -2000С-та азот пен оттек с?йы? к?йге ауысады. Енді азотты оттектен б?ліп алу ?шін, аздап ?ыздырады. Алдымен -1960С-та азот ?айнап б?лініп шы?ады. Ал оттек с?йы? к?йде ?алады. ?нерк?сіпте оттекті к?п м?лшерде с?йы? ауаны айдау ар?ылы алады. С?йы? оттекті арнайы екі ?абыр?алы термостат – Дьюар ыдысына ??йып са?тайды. Газ к?йіндегі оттекті к?кшіл т?ске боял?ан болат баллондарда 1-1,5 кПа ?ысымда са?тайды.
3.Лабораторияда оттекті ??рамында оттек мол болатын ?рі ?ыздыру кезінде тез айырылатын к?рделі заттардан: калий перманганаты, калий хлораты, су, т.б. алады.
2 KMnO4 K2MnO4+ MnO2+O2
калий перманганаты калий манганаты
2 KСlO3 2KСl + 3O2
калий хлораты калий хлориді
Химиялы? ?асиеттері
Жары? пен жылу б?ле ж?ретін реакциялар жану реакциясы деп аталады. ?ыздыр?анда оттек к?птеген металдармен ж?не бейметалдармен ?рекеттеседі.
1. К?мірді? оттекпен ?рекеттесуі:
C + O2 = CO2
2. К?кіртті? оттекпен ?рекеттесуі:
S + O2 = SO2
3. Фосфорды? оттекпен ?рекеттесуі:
4P + O2 = 2 P2O5
4. Металдарды? ?рекеттесуі:
3Fe +2O2= Fe3O4
IV. Жатты?улар орындау
1. Суда?ы H2O, ??мда?ы SiO2 , глюкозада?ы C 6H 12O6 оттекті? массалы? ?лесі ?анша екенін есепте?дер.
2. P→ P2O5 Al→ Al2О3
K→ K2O Mg→ MgO
V. ?орытындылау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Сабақтың тақырыбы «Оттек» екенін айту, мақсатымен таныстыру
II. Үй тапсырмасын тексеру:
Бейорганикалық қосылыстар тақырыбына қатысты тапсырмалар орындау
1 тапсырма
Химиялық элементтердің таңбаларын жазып, латынша атауын атаңдар.
Кремний Мырыш Темір
Сынап Мыс Азот
Алтын Қорғасын Күміс
2 тапсырма
Берілген қосылыстардың валенттігін жазыңдар.
K Cl P H Fe O H S
Ba O CaO P O Al O
Fe S Mn O K P P Cl
3 тапсырма
Реакция теңдеулерін аяқтап, коэффициенттерін қойып, теңестіріңдер, типін анықтаңдар.
Fe + S Mg + O
H2+ Cl2 Cu O + H2SO4
CaCO3 Fe + Cl
III. Жаңа тақырып
Жалпы сипаттамасы:
Жай зат. Оттектің молекуласы екі атомнан тұрады.
Химиялық белсенді және де ең көп таралған элемент.
Аr( O2)= 16
Валенттілігі II
Жер қыртысында қосылыс түріндегі оттектің массасы 49,13%
Жер қыртысында қосылыс түріндегі оттектің массасы 49,13%
О2
Физикалық қасиеттері.
Оттек– иіссіз, түссіз, ауадан сәл ауыр газ. Суда нашар ериді. ХVІІІ ғасырда тәжірибе жүзінде ағылшын химигі Дж.Пристли мен швед ғалымы К.Шееле оттекті бос күйінде алып, оның ауаның құрамдас бөлігі екенін дәлелдеді.
Оттектің 1 литрінің массасы 1,43 г. Оттек суда аз ериді. Оттек -1830С сұйылады, -2180С-та қатады.
Алынуы.
1.Табиғаттакүн сәулесі әсерінен жүретін әйгілі фотосинтез процесі кезінде, жасыл өсімдіктер оттекті бөліп шығарады.
2.Өнеркәсіпте оттекті көп мөлшерде сұйық ауаны айдау арқылы алады.Өнеркәсіпте алдымен ауаны шаң-тозаңнан, ылғалдан және көмір қышқыл газдан тазартады. Одан соң ауаны қатты қысып, суытады. -2000С-та азот пен оттек сұйық күйге ауысады. Енді азотты оттектен бөліп алу үшін, аздап қыздырады. Алдымен -1960С-та азот қайнап бөлініп шығады. Ал оттек сұйық күйде қалады. Өнеркәсіпте оттекті көп мөлшерде сұйық ауаны айдау арқылы алады. Сұйық оттекті арнайы екі қабырғалы термостат – Дьюар ыдысына құйып сақтайды. Газ күйіндегі оттекті көкшіл түске боялған болат баллондарда 1-1,5 кПа қысымда сақтайды.
3.Лабораторияда оттекті құрамында оттек мол болатын әрі қыздыру кезінде тез айырылатын күрделі заттардан: калий перманганаты, калий хлораты, су, т.б. алады.
2 KMnO4 K2MnO4+ MnO2+O2
калий перманганаты калий манганаты
2 KСlO3 2KСl + 3O2
калий хлораты калий хлориді
Химиялық қасиеттері
Жарық пен жылу бөле жүретін реакциялар жану реакциясы деп аталады. Қыздырғанда оттек көптеген металдармен және бейметалдармен әрекеттеседі.
1. Көмірдің оттекпен әрекеттесуі:
C + O2 = CO2
2. Күкірттің оттекпен әрекеттесуі:
S + O2= SO2
3. Фосфордың оттекпен әрекеттесуі:
4P + O2 = 2 P2O5
4. Металдардың әрекеттесуі:
3Fe +2O2= Fe3O4
IV. Жаттығулар орындау
1. Судағы H2O, құмдағы SiO2 , глюкозадағы C 6H 12O6 оттектің массалық үлесі қанша екенін есептеңдер.
